Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8387 przypisów.
żenącą (daw.) — wyganiającą. [przypis edytorski]
żeną (daw.) — gnają. [przypis edytorski]
żeną (daw.) — wyganiają. [przypis edytorski]
żenada — zawstydzenie, skrępowanie. [przypis edytorski]
że nad wszelkie kodycyle — ἐπιδιαθήκης κυριωτέραν εἶναι τὴν διαθήκην, p. I, XXX, 7 [kodycyl: dodatek do testamentu; red. WL]. [przypis tłumacza]
że na tobie giną, że na tobie giną chłopcy malowani — fragment pieśni wojskowej Wojenko, wojenko. [przypis edytorski]
żenią (daw. forma) — gonią, pędzą. [przypis edytorski]
żeniatych — forma ludowa; wyd. lwow[skie] ma: żonatych. [przypis redakcyjny]
żeniaty — dziś popr.: żonaty. [przypis edytorski]
żenich — mąż a. narzeczony. [przypis edytorski]
żenich (z ros.) — małżonek; mąż. [przypis edytorski]
żeniec (daw.) — człowiek pracujący przy żniwach, żniwiarz. [przypis edytorski]
żeniec — osoba pracująca przy żniwach, żniwiarz. [przypis edytorski]
żeniec — ten, kto kosi zboże. [przypis edytorski]
żeniec — żniwiarz. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — forma 3 os. lp: wyrzuca. [przypis edytorski]
żenie (daw. forma) — dziś: gna. [przypis edytorski]
żenie (daw. forma) — dziś: żonie. [przypis edytorski]
żenie (daw. forma) — gna. [przypis edytorski]
żenie — daw. forma od czas. gnać; znaczenie: gna, pędzi. [przypis edytorski]
żenie — daw. forma od czas. gnać; znaczenie: gna, pędzi. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — gna; daw. forma 3. os. lp od gnać. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — gna, przegania itp.; daw. forma 3. os. lp od gnać. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — gna, przegania itp.; przestarz. forma 3.os.lp od gnać. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — gna. [przypis edytorski]
żenie (daw., gw.) — rzuca. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — pędzi; przestarz. forma od: gnać. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — pogna; przestarz. forma 3.os.lp od gnać. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — rzuca, ciska. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — tu: gna, popycha. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — wygania. [przypis edytorski]
żenie (daw.) — wypędza. [przypis edytorski]
żenie — dziś popr. forma Msc.lp: żonie. [przypis edytorski]
żenie — dziś popr.: żonie. [przypis edytorski]
żenie (forma starop.) — gna, pędzi. [przypis redakcyjny]
że niektórzy święci biskupi, widząc jeńców związanych parami, wzięli pieniądze kościelne i sprzedali nawet święte naczynia, aby odkupić ich, ile mogli; że świątobliwi zakonnicy poświęcili się temu, przeto w żywotach świętych znajdzie się najwięcej światła w tej materii — Patrz żywot świętego Epifaniusza, św. Eptadiusza, św. Cezarego, św. Fidola, św. Porcjana. św. Treweriusza, św. Euzychiusza, św. Legera, cudy św. Juliana. [przypis redakcyjny]
Że nie mógł wyszszej dosiądź, Rynald się wymówi — tym, że król orański „miał wzrost olbrzymowy, wysoki na sześć łokci” por. XIV 108, w. 4. [przypis redakcyjny]
żenie — pędzi, ciska; daw. forma od gnać. [przypis edytorski]
żenie się (daw., gw.) — rzuca się. [przypis edytorski]
żenie (starop. forma) — żonie. [przypis edytorski]
żenie (z ukr.) — gna. [przypis redakcyjny]
że nie zważając na tych, którym naród oddaje pierwszeństwo, zmusza się go do wyboru tych, których byłby odrzucił. Ale za tę korzyść, której już nie miał — tak rękopis. W pierwszym wydaniu, a za nim we wszystkich następnych, zmieniono tekst na żądanie Wielhorskiego w następujący sposób: „…że nie zważając na tych, którym naród oddawał pierwszeństwo, zmuszano go do wyboru tych, których byłby odrzucił; ale za tę korzyść, której już nie ma…”. [przypis redakcyjny]
żeniny — dziś: żoniny. [przypis edytorski]
żenować się — krępować się. [przypis edytorski]
żenować się — wstydzić się, krępować się. [przypis edytorski]
że obiektywizują siebie samych i swoje własne dolegliwości, że oddzielają je od swego prawdziwego „ja” i że czynią je przedmiotem świata zewnętrznego — to właśnie znaczy „uprzedmiotowić”, czyli „obiektywizować”. [przypis tłumacza]
że obrzezanie ciała jest zbyteczne, ale trzeba obrzezania serca — Rz 2, 29. [przypis tłumacza]
że on jeden ponosi winę dawnych klęsk — za radą Alkibiadesa posłali Lacedemończycy Syrakuzanom pomoc i wodza-organizatora, Gilipa, więc z przyczyny Alkibiadesa straciły Ateny wspaniałą armię i flotę; za jego radą obwarowali Spartanie Dekeleję w Attyce i stąd rozpuszczali swe zagony na całą Attykę, po czym od 413 r. stanęło rolnictwo i praca w kopalniach srebra; za jego radą zaczęli Lacedemończycy tworzyć flotę, a pieniężne zasiłki na to brali od króla perskiego. [przypis tłumacza]
że poezja spokrewniona jest z marzeniem sennym, albowiem i tu, i tam twórcze siły duszy uwolnione są od skrępowania zmysłami (…) że celem sztuki nie jest obiektywizm, lecz swobodne fantazjotwórstwo. Te zaś sądy stanowią główne osi estetyki Schleiermachera — W. Dilthey, Leben Schleiermachers, s. 288. [przypis autorski]
Że prawdę mówię… — twierdząc, że bóstwo daje mi znaki. Sokrates chce powiedzieć, że bogowie każdemu będą dawali takie znaki, jeśli ludzie nie będą ciekawie dochodzić, jaki jest bóg, lecz korzyć się przed majestatem dzieł boga i uwielbiać go. [przypis tłumacza]
Że przejście Filipa przez Pyle nie powinno budzić paniki; siedźcie tylko spokojnie… — z tajemniczej klauzuli przy traktacie pokojowym, z sensacyjnych domyślników, rozsiewanych po wtargnięciu Filipa do Fokidy, z bajecznej krucjaty przeciw Amfizie wynika, że il Principe [wł.: Książę; tu jako odniesienie do tytułu traktatu Machiavellego o sprawowaniu władzy; red. WL] Filipa był azjatycki despota; Grekom przedstawiał się każdy barbarzyńca, w odniesieniu do wolnego człowieka, jako typowy mistyfikator. [przypis tłumacza]
że prze mnie (gw.) — że przeze mnie. [przypis autorski]
(…) że przyjaciel Twój dałby się zawieść do Wiednia, by bić pokłony przed Tatiszczewem — aluzja do następującego ostrzeżenia, zawartego w liście Reeve'a z dn. 12 lipca 1831: „Jeśli ojciec Ci napisze, byś jechał do Wiednia, i jeśli Jacky go poprze, zaklinam Cię na wszystko, co Ci święte, na naszą przyjaźń i na miłość naszą, byś uciekł, choćbyś miał żebrać po drodze, i tu przyjechał. 150 franków wystarczy Ci aż do Paryża, a tam pieniądze dostaniesz. Strzeż się wyjazdu do Wiednia! Twój ojciec może tak napisze, lecz tego nie pragnie. Bądź o tem przekonany! Nie jest już panem swojej woli. Żegnaj, ukochany, zobaczymy się wkrótce. Jeśli potrzebujesz pieniędzy, Aleksander będzie miał wkrótce moje, które są teraz do Twojego rozporządzenia”. [przypis redakcyjny]
żerdka (gw.) — zdrobn. od żerdź: cienka prosta gałąź ściętego drzewa, drążek. [przypis edytorski]
żerdź — cienki pień drzewa lub prosta gałąź. [przypis edytorski]
żeremia — osady bobrów. [przypis redakcyjny]
żeremie — konstrukcja z gałęzi, mchu i szlamu, budowana przez bobry, w której rodzą one młode. [przypis edytorski]
Żernicki, Janusz (1939–2001) — poeta, związany z Orientacją Poetycką Hybrydy. [przypis edytorski]
Żeromski, Kazimierz Chwalibóg — stolnik wileński, porucznik chorągwi husarskiej Gosiewskiego, regimentarz w wojsku lit. podczas oblężenia Moskwy, rozsiekany przez związkowych w 1662 r. [przypis redakcyjny]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — polski prozaik, publicysta, dramaturg. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — prozaik, dramaturg, publicysta; współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, w 1924 założył oddział polskiego Pen Clubu. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — prozaik, dramaturg, publicysta. Współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, w 1924 założył oddział polskiego Pen Clubu. Główna tematyka jego pisarstwa to krzywda społeczna, zacofanie cywilizacyjne warstwy chłopskiej, etyczny obowiązek walki o sprawiedliwość i postęp, więź z tradycją walki narodowowyzwoleńczej, tematy historyczne związane z powstaniami, walka z rusyfikacją. Stworzył swoisty dla swego pisarstwa wzór bohatera, samotnego inteligenta-społecznika, który podejmuje zmaganie o dobro ogółu, a odrzuca przy tym szczęście prywatne. Napisał m.in.: Popioły, Przedwiośnie, Rozdziobią nas kruki, wrony, Syzyfowe prace, Ludzi bezdomnych. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — pseud. Maurycy Zych, Józef Katerla; prozaik, dramaturg, publicysta; współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, w 1924 r. założył oddział polskiego Pen Clubu; główna tematyka pisarstwa Żeromskiego to krzywda społeczna, zacofanie cywilizacyjne warstwy chłopskiej, etyczny obowiązek walki o sprawiedliwość i postęp, więź z tradycją walki narodowo-wyzwoleńczej, tematy historyczne związane z powstaniami, walka z rusyfikacją. Żeromski stworzył swoisty dla swego pisarstwa wzór bohatera, samotnego inteligenta-społecznika, który podejmuje zmaganie o dobro ogółu, a odrzuca przy tym szczęście prywatne; do jego najważniejszych utworów należą: Ludzie bezdomni, Uciekła mi przepióreczka, Popioły, Rozdziobią nas kruki, wrony, Przedwiośnie, Róża, Syzyfowe prace, Uroda życia, Wierna rzeka. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — pseud. Maurycy Zych, Józef Katerla; prozaik, dramaturg, publicysta. Współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, w 1924 założył oddział polskiego Pen Clubu. Główna tematyka jego pisarstwa to krzywda społeczna, zacofanie cywilizacyjne warstwy chłopskiej, etyczny obowiązek walki o sprawiedliwość i postęp, więź z tradycją walki narodowowyzwoleńczej, tematy historyczne związane z powstaniami, walka z rusyfikacją. Stworzył swoisty dla swego pisarstwa wzór bohatera, samotnego inteligenta-społecznika, który podejmuje zmaganie o dobro ogółu, a odrzuca przy tym szczęście prywatne. Napisał m.in.: Popioły, Przedwiośnie, Rozdziobią nas kruki, wrony, Różę, Syzyfowe prace, Urodę życia, Wierną rzekę, Ludzi bezdomnych. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — pseud. Maurycy Zych, Józef Katerla; prozaik, dramaturg, publicysta. Współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, w 1924 założył oddział polskiego Pen Clubu. Główna tematyka jego pisarstwa to krzywda społeczna, zacofanie cywilizacyjne warstwy chłopskiej, etyczny obowiązek walki o sprawiedliwość i postęp, więź z tradycją walki narodowowyzwoleńczej, tematy historyczne związane z powstaniami, walka z rusyfikacją. Stworzył swoisty dla swego pisarstwa wzór bohatera, samotnego inteligenta-społecznika, który podejmuje zmaganie o dobro ogółu, a odrzuca przy tym szczęście prywatne. Napisał m.in.: Popioły, Przedwiośnie, Rozdziobią nas kruki, wrony, Różę, Syzyfowe prace, Urodę życia, Wierną rzekę, Ludzi bezdomnych. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan (1864–1925) — pseud. Maurycy Zych, Józef Katerla; prozaik, dramaturg, publicysta; współtwórca i pierwszy prezes Związku Zawodowego Literatów Polskich, w 1924 założył oddział polskiego Pen Clubu. Główna tematyka jego pisarstwa to krzywda społeczna, zacofanie cywilizacyjne warstwy chłopskiej, etyczny obowiązek walki o sprawiedliwość i postęp, więź z tradycją walki narodowowyzwoleńczej, tematy historyczne związane z powstaniami, walka z rusyfikacją. Stworzył swoisty dla swego pisarstwa wzór bohatera, samotnego inteligenta-społecznika, który podejmuje zmaganie o dobro ogółu, a odrzuca przy tym szczęście prywatne. autor powieści, nowel i dramatów, m.in.: Popioły, Przedwiośnie, Rozdziobią nas kruki, wrony, Róża, Syzyfowe prace, Uroda życia, Wierna rzeka, Ludzie bezdomni. [przypis edytorski]
Żeromski, Stefan — o Żeromskim patrz jeszcze Pamiętnik, wpisy z dnia 21 I i 26 I. Sądzę, że stosunek Brzozowskiego do ostatniej fazy Żeromskiego twórczości był co najmniej chwiejny i to nie zawsze na jej korzyść. Dyskusję na ten temat kilkakrotnie przeprowadzaliśmy ze sobą ustnie, pisemnie i pośrednio przez osoby trzecie. Do niej to właśnie czyni Brzozowski aluzję. Ze swej strony starałem się Brzozowskiego nawrócić przeciwko Żeromskiemu. Nie zdaje mi się bowiem, aby sąd o twórczości tego pisarza, stanowiącego dziś dla postępowych i socjalistycznych kół polskich pewnego rodzaju tabu i palladium autoubóstwienia, musiał być zależny od poglądów społecznych i politycznych. Przeciwnie, mam to głębokie przekonanie, że na ustrój duchowy radykalnej młodzieży naszej obojga płci charakter i ton twórczości Żeromskiego wywiera wpływ rozkładczy, działając nań jak toksyna, co przecież nie może przyczyniać się do pozytywnego wzrostu i skutecznego napięcia tzw. rewolucyjnych kół w Polsce, które pod względem wstecznej formacji umysłowej i zacofanych metod myślenia wloką się dziś prawie na tyłach wszystkich innych obozów, istni maruderzy cywilizacji europejskiej, niepoprawne upiory romantyzmu. Że Żeromskiego można by uważać za najgłębiej, najsilniej, najodważniej czującego spośród żyjących pisarzy współczesnych — przeczyć nie odważyłbym się, ale klasycznie typowy, w spazmach, szlochach i sercowych palpitacjach rozmiłowany feminizm tego czucia i histeryczną erotykę jego rewolucjonizmu, tak daleką od męskiej gospodarki duchowej, a tak niebezpiecznie bliską efektownym pozom melodramatycznego heroizmu, mam prawo uważać za składnik w budowie zwycięskiej, dojrzałej, hartownej kultury narodowej co najmniej — niepożądany. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Żeromski, Stefan — poniższy dramat zatytułowany Róża został opublikowany przez Żeromskiego pod pseudonimem Józef Katerla w 1909 r. [przypis edytorski]
żerowanie — tu daw.: zbieractwo. [przypis edytorski]
żertwa (daw.) — ofiara. [przypis edytorski]
żertwa (daw.) — ofiara; u daw. Słowian ofiara całopalna składana na cześć bóstwa. [przypis edytorski]
żertwa (daw.) — ofiara, zwykle przez spalenie. [przypis edytorski]
żertwa — ofiara, zwykle przez spalenie. [przypis edytorski]
żertwić (daw.) — ofiarować. [przypis edytorski]
żertwiennik — miejsce składania ofiar, ołtarz. [przypis edytorski]
żertwienny (daw.) — ofiarniczy. [przypis edytorski]
żertwienny — ofiarny, należący do zwierzęcia składanego w ofierze bogom; por. żertwa: ofiara. [przypis edytorski]
żertwnik (z ros.) — ofiarnik. [przypis redakcyjny]
żertwować — składać w ofierze. [przypis edytorski]
żertwy — w czasie świąt Thargelia palono na stosie dwóch zbrodniarzy na mocy prawa skazanych już na śmierć, jako ofiary pojednawcze za ogół ludu. Palenie odbywało na na wybrzeżu morza, po czym popioły rozsypywano. Ofiary te nazywam starym językiem: żertwy, tj. ofiary całopalne. [przypis tłumacza]
żerujące — tu: zbierackie. [przypis edytorski]
żeś był i zwyczajnym obywatelem — około 491 r. przed Chr. zginął tyran Geli Hippokrates. Przeciwko jego synom, Kleandrowi i Euklidesowi, wybuchnął bunt. Wódz jazdy Gelon podjął się ich obrony, ale po zwycięstwie sam przywłaszczył sobie władzę. Zdobywszy Syrakuzy ok. 485 r., zdał władzę w Geli bratu Hieronowi. Tak Hieron z prywatnego człowieka stał się tyranem. [przypis tłumacza]
żeś (…) był — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że byłeś. [przypis edytorski]
Żeście z tym (…) winowajcą (…) plamy na słońcu w swej willi odkryli — Galileusz regularnie odwiedzał willę Bandiniego na Kwirynale i przeprowadził tam część swoich obserwacji plam słonecznych. [przypis edytorski]
żeś — dziś: że jesteś. [przypis edytorski]
żeś młody rozpustnik — forma skrócona; inaczej: że jesteś młody rozpustnik (że jesteś młodym rozpustnikiem). [przypis edytorski]
żeś musiała — inaczej: że musiałaś (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
żeśmy palili księgi owe Twardowskiego o ich ekspedycjach napisane — Kronika wierszowana S. Twardowskiego Władysław Czwarty (1649), na skargę posłów moskiewskich, że obrażała honor Moskwy i carski, uległa częściowemu zniszczeniu; pro forma spalono z niej coś niecoś dla zaspokojenia niesłusznych żądań poselskich. Wraca jednak nieraz Potocki do tego ataku i ubolewa nad losem, co w tak poniżający sposób nagrodził trudy Twardowskiego. [przypis edytorski]
Żeś nas stworzył, a stworzył słabe i ułomne (…) Bóg opuścił rękę — J. Żuławski, Dies Irae, „Życie” 1898, nr 44. [przypis autorski]
żeś powinien — dziś raczej: że powinieneś. [przypis edytorski]
żeś rad z władysławowej przemiany — Wł. Zamojskiego. [przypis redakcyjny]
żeś święty wieniec ściągnął Jowiszowi — za posądzenie (oczywiście niesłuszne, gdyż dotyczy tamtego Menechma) odpowiada całą serią równie niesłusznych posądzeń. [przypis tłumacza]
żeś tak prosto z mostu dała się ujeździć temu ojcu — Katechecie — pierwszy dialog: Żywoty mniszek. [przypis tłumacza]
żeś tu dzisiaj bił — że się tu dzisiaj biłeś. [przypis edytorski]
żeś ty był praw (daw.) — że miałeś rację. [przypis edytorski]
Żeś Ty nie Ojcem świata, ale… — Mickiewicz, Dziady część III, Improwizacja. [przypis edytorski]
Żeśwa (gw.) — żeśmy. Zachowana dawna końcówka czasowników 1 os. l. mn. Inne realizacje np. robiliśwa — robiliśmy; por. robiliśta, żeśta — robiliście, żeście. [przypis edytorski]
żeś w poprzek legł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że (…) ległeś. [przypis edytorski]
żeś (…) znalazł — inaczej: że znalazłeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
że są królowie — tu w znaczeniu: ponieważ są królami. [przypis edytorski]
