Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10286 przypisów.
wyraj (mit. słowiańska) — bajeczna kraina, do której na zimę odlatują ptaki i skąd przychodzi co roku wiosna. [przypis edytorski]
wyraj — odlot ptaków na zimę do ciepłych krajów. [przypis edytorski]
wyraj — odpoczynek, miejsce odpoczynku. [przypis edytorski]
wyraj — Wyraj w mowie gminnej znaczy właściwie czas jesienny, kiedy ptaki wędrowne odlatują; lecieć na wyraj: jest to lecieć w kraje ciepłe. Stąd przenośnie nazywa lud wyrajem kraje ciepłe i w ogólności jakieś kraje bajeczne, szczęśliwe, za morzami leżące. [przypis autorski]
wyranżerowany (rzad.) — wycofany z obiegu. [przypis edytorski]
wyranżerowany — wycofany z obiegu. [przypis edytorski]
wyraźliwy (starop.) — wyraźny. [przypis redakcyjny]
Wyraźnie chorobliwym, jeśli nie zgoła szalbierskim objawem reakcji (…) skłonność pewnej części współczesnego ogółu do nowości, dziwactw i paradoksów — W. M. Dębicki, Wielkie bankructwo umysłowe. Z dodaniem studium Koniec wieku XIX pod względem umysłowym, Warszawa 1895, s. 230. [przypis autorski]
Wyraźnym jest również prof. Tretiak, gdy w „Genesis” widzi także wyraz idei emanacji… — por. Tretiak, Juliusz Słowacki, t. II, s. 324–325. [przypis autorski]
wyrażał Krasiński w swoim „Modlitewniku” dla pani Bobrowej — pochodzi on według prof. Kallenbacha z r. 1837. [przypis autorski]
wyrażał się Ozanam w jednym z listów, że chciałby ducha polityki unicestwić, ażeby go zapałem do kwestii socjalnej zastąpić — por. Oeuvres, t. X, s. 113. [przypis autorski]
Wyrażenia takie jak „l'âme moderne” czy „l'esprit moderne” są u schyłku dziewiętnastego wieku częste w krytyce francuskiej — np. Ch. Morice Littérature de tout à l'heure, Paris 1889. [przypis autorski]
wyrażeniem obrazowym — w oryginale: tropischer Ausdruck. [przypis tłumacza]
Wyrażenie nie moje. [przypis autorski]
wyrażenie — tu: obraz, postać. [przypis edytorski]
Wyraz „brzuchośmiech” polecam uwadze „Chimery” Miriama i innych S.A.M. (…) — Nawiasem mówiąc, Adam Czepiel zapytuje państwa Berenta, Reymonta, Żeromskiego, Lemańskiego, Górskiego, Kasprowicza (siódmego nie pamięta), dlaczego nie wystąpili z protestem przeciwko książce S.A.M. Idea w Rewolucji. Głęboki myśliciel, który dzieło to napisał, zapytuje, czy polska kultura nie stłukłaby się, rzuciwszy się w wir wypadków. Adam Czepiel przed dwoma laty stwierdził, że istotnie dla istot porcelanowych skok taki rzecz to niebezpieczna. Wtedy siedmiogłowy zbiór polskiej estetyki wyklął go publicznie. Wobec tego Czepiel zwraca dziś uwagę na S.A.M., który nie tylko stwierdza, że polska kultura, jaką on zna, na serwantce stoi, lecz nawet pod jej mandarynowate bim-bam napisał cały traktat. Bim-bam — idea w rewolucji. Bim-bam — Piotr z Godziędza. Bim-bam — Nietzsche-Niecki. Bim-bam — Idea jagiellońska w Dumie. Bim-bam — Próchno. Bim-bam — Płaski koncept. [przypis autorski]
Wyrazem najwyższym nastrojowości i lirycznej rozlewności, która charakteryzuje pisarzy okresu młodopolskiego, jest ich upodobanie w muzyce: (…) w formie uznawania muzyki za najwyższą ze sztuk — S. Żeromski, Utwory dramatyczne, Warszawa 1929, I (Róża): „muzykę, najwyższy stopień harmonii, sztukę jedyną, wyższą od poezji, niewątpliwą, władczą, nieśmiertelną” (s. 218). „Upojenie bez granic zawarła w sobie ta szczelina skrytości, przez którą tryska cudowna muzyka” (s. 221). [przypis autorski]
wyrazem — tymi słowami, niniejszym przyrzeczeniem. [przypis redakcyjny]
wyrazić postawę — przedstawić czyjeś zachowanie się, naśladować je. [przypis redakcyjny]
wyrazić (starop.) — [tu:] wyrzucić, wybić. [przypis redakcyjny]
wyrazić [z głowy] (daw.) — wybić [por. razić: uderzać]. [przypis redakcyjny]
wyraził je niekiedy jasno, ale obficie — Tzn. oprócz zwykłego znaczenia wyrażają i więcej. [przypis tłumacza]
Wyraził silne wątpliwości nawet odnośnie do świętej ampułki, będącej za jego czasów podwaliną szczęśliwości społecznej, jak za naszych głosowanie powszechne — naczyńko zawierające święcony olej, którym namaszczano czoła królów Francji przy koronacji. Rozbił je w roku 1793 na placu publicznym Reimsu reprezentant ludu, Ruhl. Przechowywane było przez całe wieki w katedrze w Reims. [przypis tłumacza]
wyraził uznanie dla mojej francuszczyzny — Conrad wielokrotnie podkreśla, że bohaterowie opowieści Marlowa rozmawiają ze sobą po francusku. [przypis edytorski]
Wyraz ten, znany już Goncourtom, podniósł i jako sztandar rozwinął Felicjan Champsaur (…) całą naszą istotę i istotę naszego otoczenia — A. Lange, Modernizm, „Tygodnik Ilustrowany” 1890, nr 13. [przypis autorski]
wyraz — tu: obraz. [przypis redakcyjny]
wyraz — tu: przemowa. [przypis edytorski]
wyraz — wyrażone, określone. [przypis redakcyjny]
wyrazy (daw. forma) — dziś N.lm: wyrazami. [przypis edytorski]
wyrazy — dziś popr. forma N.lm: wyrazami. [przypis edytorski]
wyraz złożony — także w zbiorze A znajdowały się wyrazy złożone, takie jak głosopis, były to jednak po prostu poręczne skróty bez zabarwienia ideologicznego. [przypis autorski]
wyrecytowywał — dziś tylko: recytował. [przypis edytorski]
wyreżą się wzajemnie — tu: wytną się wzajemnie. [przypis edytorski]
wyreżem (ukr.) — wymordujemy. [przypis edytorski]
wyrezać — wyrżnąć. [przypis edytorski]
wyróść (daw. forma) — dziś: wyrosnąć. [przypis edytorski]
wyróść (daw.) — wyrosnąć. [przypis edytorski]
wyróść — dziś: wyrosnąć. [przypis edytorski]
wyrównać (daw.) — dorównać. [przypis edytorski]
wyrównać — tu: dorównać. [przypis edytorski]
wyrównywa (daw.) — dorównuje. [przypis edytorski]
wyrównywa — dziś częstsza forma 3 os. lp cz.ter.: wyrównuje. [przypis edytorski]
wyrównywa — dziś: dorównuje. [przypis edytorski]
wyrównywa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: wyrównuje. [przypis edytorski]
wyrównywa — dziś popr. forma: wyrównuje. [przypis edytorski]
wyrównywa — dziś popr.: wyrównuje. [przypis edytorski]
wyrównywującymi — dziś: wyrównującymi. [przypis edytorski]
wyróżniał się od innych — dziś: wyróżniał się wśród innych. [przypis edytorski]
wyrobek — zarabianie na utrzymanie jako wyrobnik, osoba wynajmująca się do różnych prac fizycznych. [przypis edytorski]
wyrobione — tu: wykończone. [przypis edytorski]
wyrobnica (daw.) — kobieta wynajmująca się do różnych prac fizycznych. [przypis edytorski]
wyrobnicy (daw.) — osoba wynajmująca się do różnych prac fizycznych; tu: robotnik. [przypis edytorski]
wyrocznia delficka — staroż. grecka wyrocznia związana z kultem boga Apolla w Delfach, do której o udzielenie przepowiedni w ważnych dla siebie sprawach zwracali się zarówno władcy i wysłannicy państw, jak i prywatne osoby. [przypis edytorski]
wyrocznia w środku ziem — Delfy. W świątyni delfickiej znajdował się głaz biały, zwany po grecku pępkiem (omphalos), który oznaczał środek Grecji, czy też całej ziemi. [przypis redakcyjny]
wyrocznie chce zamknąć, aby przeciwko niemu co nie rzekły — Swetoniusz. Tacyt 63 [faktycznie wzmianka o tym znajduje się u Swetoniusza w Żywocie Tyberiusza 63]. [przypis autorski]
wyroczny — tu: związany z wyrokiem (losu), który ma zapaść. [przypis edytorski]
Wyroczny wyziew — fakt to niezaprzeczony, że pomiędzy środkami, które wywoływały w kapłance wyroczni stan ekstazy, wielką rolę grały odurzające wyziewy z podziemia. [przypis tłumacza]
Wyrodne (…) przypowieściach — Platon, Prawa, VIII. [przypis tłumacza]
wyrodzi — rodzi [przypis edytorski]
wyroić — tu: wyobrazić sobie. [przypis edytorski]
wyrok Baltazara — chodzi o wyrok boski na babilońskiego króla Baltazara. Podczas urządzonej przez niego uczty, na której posilano się ze zrabowanych w świątyni jerozolimskiej naczyń, czcząc przy tym pogańskich bożków, nagle ukazała się ręka, która wypisała tajemnicze słowa: „Mene, Mene, Tekel, Ufarsin”. Wywołało to przestrach króla Baltazara, nikt jednak nie potrafił rozszyfrować znaczenia napisu. Zrobił to dopiero prorok Daniel, który tak wyjaśnił przepowiednię: „Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres; zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki; twoje królestwo uległo podziałowi, oddano je Medom i Persom”. Przepowiednia wkrótce spełniła się. [przypis edytorski]
wyrok — C. ad legem Juliam. L. Etiam ex aliis (przyp. źródła). [przypis edytorski]
wyrok do boju — przepowiednia, według której Achilles miał przeważyć losy wojny trojańskiej, a następnie zginąć. [przypis edytorski]
wyroki od czterech i pół lat do trzech lat — wyrok w tzw. procesie taterników wydano 24 lutego 1970; Maciej Kozłowski został skazany na 4,5 roku więzienia (po rewizji 3 lata), Jakub Karpiński na 4 lata (po rewizji 2 lata i 8 mies.), Krzysztof Szymborski i Maria Tworkowska na 3,5 roku (po rewizji odpowiednio 2 lata i 4 mies. oraz 1 rok i 9 mies.), Małgorzata Szpakowska na 3 lata więzienia (po rewizji 1 rok i 6 mies.); rewizja wyroków przez Sąd Najwyższy przyniosła ich obniżenie, a następnie część skazanych objęto amnestią uchwaloną jeszcze w lipcu 1969 z okazji 25-lecia PRL; jednakże Maciej Kozłowski przebywał w więzieniu do września, a Jakub Karpiński do czerwca 1971 r. Ponadto przesłuchiwani jako świadkowie Jan Krzysztof Kelus, Maciej Włodek i Urszula Sikorska byli przetrzymywani w areszcie bez procesu aż do marca 1970. [przypis edytorski]
wyrokówci ja (…) nie badam (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci; dziś pisownia rozdzielna: wyroków ci ja nie badam. [przypis edytorski]
wyronić — uronić, stracić. [przypis edytorski]
wyrość (daw.) — wyrosnąć. [przypis edytorski]
wyrostek (daw.) — kilkunastoletni chłopiec. [przypis redakcyjny]
wyrostek (przestarz.) — nastolatek, chłopak. [przypis edytorski]
wyrozub — ryba z rodziny karpiowatych. [przypis edytorski]
wyrozumialiście (daw.) — jest pan wyrozumiały. [przypis edytorski]
wyrozumieć (daw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
wyrozumieć — dziś popr.: zrozumieć. [przypis edytorski]
wyrozumieć — dziś: zrozumieć. [przypis edytorski]
Wyrubow, Anna Aleksandrowna (1884–1964) — bliska przyjaciółka ostatniej cesarzowej Rosji Aleksandry Fiodorowny, autorka wspomnień o dworze carskim. [przypis edytorski]
wyruferuje — przekręcone: zreferuje, tj. przedstawi sprawę, opowie w uporządkowany sposób. [przypis edytorski]
wyrugować — wygnać, przepędzić. [przypis edytorski]
wyrugowan — wyrugowany, wygnany. [przypis edytorski]
wyrugujcież (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: koniecznie wyrugujecie (tj. usuńcie, wyeliminujcie). [przypis edytorski]
wyruszyć — wydobyć na światło dzienne. [przypis redakcyjny]
wyruszyć — wyrażenie wzięte z języka myśliwych, znaczące: wypłoszyć, wypędzić. [przypis redakcyjny]
wyruszył z Cezarei — na wiosnę r. 70 n.e. [przypis tłumacza]
wyrwas — ludowy taniec mazowiecki z przyśpiewkami. [przypis edytorski]
wyrwęć — skrócone: wyrwę cię. [przypis edytorski]
Wyrwicz, Geografia — Karol Wyrwicz (1717–1793), polski geograf, historyk, publicysta, kaznodzieja i jezuita, 1767 roku został rektorem jezuickiego Collegium Nobilium w Warszawie; autor dzieła Geografia powszechna czasow teraznieyszych albo opisanie krótkie krajów całego świata… Z najświeższych wiadomości krajopisarzów i wędrowników zebrana ku pożytkowi młodzi narodowej… wydana (Warszawa 1770, nast. 1773), z którego pochodzi cytat. [przypis edytorski]
wyrychtować (daw., gw.) — przygotować. [przypis edytorski]
wyrychtować (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]
wyrył na nim swoje imię i swego przyjaciela Proksenosa — oddział Ksenofonta prowadził przedtem Proksenos i dlatego Ksenofont uważał za swój obowiązek umieścić i jego nazwisko. [przypis tłumacza]
wyrywać (gw.) — tu: gonić, biec. [przypis edytorski]
wyrywać (tu daw. pot.) — pędzić, biec. [przypis edytorski]
wyrywa jak cień pająka — niem. greift aus, als laeuft der Schatten von einem Spinnbein: pędzi jak przemykający cień pajęczej nogi. [przypis edytorski]
wyrzec* — orzec. [przypis redakcyjny]
wyrzeczcie się — dziś popr.: wyrzeknijcie się. [przypis edytorski]
wyrzecz (daw. forma) — dziś: wyrzeknij. [przypis edytorski]
wyrzecz — dziś popr. forma 2 os.lp trybu rozkazującego: wyrzeknij. [przypis edytorski]
wyrzecz — dziś popr.: wyrzeknij. [przypis edytorski]
wyrzecze — dziś: wyrzeknie. [przypis edytorski]
wyrzeczenie się Mesenii — skutkiem bitwy pod Leuktrami było powstanie helotów w Mesenii (południowo-zachodni Peloponez). Epaminondas zorganizował tam niezależne państwo meseńskie. W 368 r. upadło znaczenie Epaminondasa w Tebach i zdawało się, że nadeszła chwila odpowiednia do zawarcia pokoju. Z polecenia króla Artakserksesa zwołał Ariobarzanes, satrapa Frygii nad Hellespontem, za pośrednictwem posła swego, Filiskosa z Abydos, kongres do Delf. Podstawą rokowań miał być pokój Antalkidasa, lecz ani Teby nie chciały zgodzić się na rozwijanie Związku Beockiego (uwolnienie miast beockich), ani Sparta na uznanie niepodległości Mesenii. Kongres nie doprowadził do celu, król perski nadal popierał Spartę. W następnym roku przechylił się Artakserkses na stronę Teban, którzy nigdy nie walczyli przeciw Persom, a w wojnach perskich (480 przed Chr.) nawet stali po ich stronie. Ku rozczarowaniu Aten i Sparty zapowiedział król posłom greckim, że Beocja ma pozostać zjednoczona, Mesenia niezależna, a wszyscy Grecy pod przewodnictwem Teb mają wystąpić przeciw temu, kto by się do tych warunków nie zastosował. Poseł spartański Antalkidas popełnił samobójstwo. Teby nie znalazły poparcia w Grecji, pomoc Artakserksesa ograniczyła się tylko do niedawania pieniędzy przeciwnikom. Do pokoju doszło dopiero w 367 r., ale wpływ Persji skutkiem buntów satrapów (Ariobarzanesa i Datamesa) był już bez znaczenia. Sparta do tego pokoju nie przystąpiła, gdyż za nic w świecie nie chciała uznać niepodległości Mesenii, krainy od wieków należącej do państwa Lacedemońskiego. Gdy Agesilaos udawał się do Tachosa (w 361 r.), było już po śmierci Epaminondasa, ale i wtedy Sparta nie przystąpiła do pokoju zawartego przez inne państwa Grecji, gdyż nie chciała uznać samodzielnej Mesenii. [przypis tłumacza]
wyrzeczenie — tu: orzeczenie. [przypis edytorski]
wyrzeczesz — dziś: wyrzekniesz. [przypis edytorski]
