Spis treści

Jan KochanowskiTrenyTren XII [1]

Żaden ociec [2] podobno barziej [3] nie miłował

Dziecięcia, żaden barziej nad mię nie żałował [4].

A też ledwie sie kiedy [5] dziecię urodziło,

Co by łaski rodziców swych tak godne było [6]:

Ochędożne [7], posłuszne, karne, niepieszczone [8],

Śpiewać, mówić, rymować, jako co uczone [9];

Każdego ukłon trafić [10], wyrazić postawę [11],

Obyczaje panieńskie umieć i zabawę [12].

Roztropne, obyczajne [13], ludzkie, nierzewniwe [14],

Dobrowolne [15], układny [16], skromne [17] i wstydliwe.

Nigdy ona po ranu karmie nie wspomniała [18],

Aż pierwej Bogu swoje modlitwy oddała.

Nie poszła spać, aż pierwej matkę pozdrowiła

I zdrowie rodziców swych Bogu poruczyła [19].

Zawżdy przeciwko ojcu [20] wszytki przebyć progi,

Zawżdy sie uradować i przywitać z drogi.

Każdej roboty pomóc [21], do każdej posługi

Uprzedzić było wszytki rodziców swych sługi [22].

A to w tak małym wieku [23] sobie poczynała,

Że więcej nad trzydzieści miesięcy nie miała.

Tak wiele cnót jej młodość i takich dzielności

Nie mogła znieść: upadła od swej[że] bujności [24],

Żniwa nie doczekawszy. Kłosie mój jedyny

Jeszcześ mi sie był nie zstał [25], a ja twej godziny

Nie czekając [26], znowu cię w smutną ziemię sieję,

Ale pospołu z tobą grzebę [27] i nadzieję,

Bo już nigdy nie wznidziesz [28] ani przed mojema

Wiekom wiecznie [29] zakwitniesz smutnemi oczema [30].

Przypisy

[1]

W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

[2]

ociec (starop.) — ojciec. [przypis redakcyjny]

[3]

barziej (starop.) — bardziej. [przypis redakcyjny]

[4]

żałować — tu: opłakiwać. [przypis redakcyjny]

[5]

ledwie sie kiedy (starop.) — rzadko się kiedy. [przypis redakcyjny]

[6]

łaski godne — godne serdeczności, życzliwości, miłości. [przypis redakcyjny]

[7]

ochędożny (starop.) — schludny, czysty. [przypis redakcyjny]

[8]

niepieszczony — nie rozpieszczony. [przypis redakcyjny]

[9]

jako co uczone (starop.) — jakby specjalnie uczone lub: jak ktoś, kogo uczono. [przypis redakcyjny]

[10]

ukłon trafić — naśladować ukłony. [przypis redakcyjny]

[11]

wyrazić postawę — przedstawić czyjeś zachowanie się, naśladować je. [przypis redakcyjny]

[12]

zabawa* (daw.) — zajęcie. [przypis redakcyjny]

[13]

obyczajny (daw.) — grzeczny; znający obyczaje. [przypis redakcyjny]

[14]

nierzewniwy (starop.) — niepłaczliwy. [przypis redakcyjny]

[15]

dobrowolny* (starop.) — chętny, posłuszny, pełny dobrej woli. [przypis redakcyjny]

[16]

układny (daw.) — zgodliwy, grzeczny. [przypis redakcyjny]

[17]

skromny — w znaczeniu współczesnym lub: spokojny, pokorny. [przypis redakcyjny]

[18]

po ranu karmie nie wspomniała — z rana nie dopominała się o jedzenie; karmia (starop.): pokarm, dziś tylko o pokarmie dla zwierząt mówi się karma. [przypis redakcyjny]

[19]

poruczyć (daw.)— powierzyć. [przypis redakcyjny]

[20]

przeciwko ojcu* — tu: naprzeciw ojcu, w kierunku ojca, na spotkanie ojca. [przypis redakcyjny]

[21]

Każdej roboty pomóc (starop.) — pomóc w każdej robocie, przy każdej robocie. [przypis redakcyjny]

[22]

Uprzedzić (…) wszytki rodziców swych sługi (starop.) — uprzedzić w wykonywaniu posług służbę swych rodziców. [przypis redakcyjny]

[23]

w tak małym wieku — w tak młodym, delikatnym wieku. [przypis redakcyjny]

[24]

bujność — obfitość plonu, wybujałość. [przypis redakcyjny]