Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | polski
Znaleziono 7174 przypisów.
wieluć — wielu z partykułą -ć. [przypis edytorski]
wielu kapłanów […] weszli […] i zwodzą — dziś popr.: wielu kapłanów weszło… i zwodzi. [przypis edytorski]
Wieluń — w oryg. łac. castrum Velun; Wieluń nad Notecią. [przypis edytorski]
wielu — tu: ilu tylko (tj. wszystkich). [przypis edytorski]
Wielu z nich gromadzą — dziś popr.: wielu z nich gromadzi. [przypis edytorski]
wiem bo ja — bo ja wiem. [przypis edytorski]
wiem ci ja — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
wiem ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]
wiem przyczynę — dziś: znam przyczynę. [przypis edytorski]
wiem sposób — dziś: znam sposób. [przypis edytorski]
wiem — tu: znam. [przypis edytorski]
wiem Witołda, że z wojskami stoi — wiem, że Witold z wojskami stoi (składnia łac.). [przypis edytorski]
wiemże ja sama — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy ja sama wiem. [przypis edytorski]
wiemże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy wiem. [przypis edytorski]
Wiem, że z takim rządem miałaby Polska w lat kilka despotyzm. — to zdanie usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
wieńce nazwane od miasta, od muru i od oblężenia — Coronae civicae, murales, obsidionales etc. [łac. wieńce upamiętniające zdobycie miasta wdarcie się na mury, oblężenie — Red.WL]. [przypis edytorski]
wieńcy — dziś popr. forma N.lm: wieńcami. [przypis edytorski]
Wienckowski, Ritter von — major armii austro-węgierskiej, zamieszany w aferę szpiegowską. [przypis edytorski]
wiency (gw.) — więcej. [przypis edytorski]
Wienerluft (niem.) — wiedeńskie powietrze; tu: atmosfera Wiednia. [przypis edytorski]
„Wiener Mittagszeitung” — dziennik wychodzący w Wiedniu w pierwszej połowie XX w. [przypis edytorski]
Wieniawski, Henryk (1835–1880) — polski kompozytor, skrzypek i pedagog; jeden z najwybitniejszych polskich skrzypków i kompozytorów w historii; w 1872 udał się wraz z pianistą Antonem Rubinsteinem na wielkie tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych, gdzie dali łącznie ponad 200 koncertów. [przypis edytorski]
Wieniawski, Henryk (1835–1880) — polski kompozytor, skrzypek i pedagog. [przypis edytorski]
wieniec cyprysowy — wieniec żałobny; cyprys był związany z obrzędami pogrzebowymi. [przypis edytorski]
wieniec dębowy — corona civica, jedno z najwyższych odznaczeń wojskowych starożytnego Rzymu, przyznawane za uratowanie życia współobywatela w czasie bitwy. [przypis edytorski]
wieniec dębowy — wg staroż. tradycji rzym.: przyznawany za ocalenie w bitwie Rzymianina. [przypis edytorski]
wieniec dożynkowy — wieniec wity ze zbóż, przyozdabiany kwiatami, jarzębiną, wstążkami. Robiony na dożynki czyli ludowe święto na zakończenie zbiorów zbóż. [przypis edytorski]
„Wieniec” — galicyjskie czasopismo społeczno-polityczne z przełomu XIX i XX w. [przypis edytorski]
wieniec laurowy — wg staroż. tradycji rzym.: przysługiwał triumfatorowi. [przypis edytorski]
wieniec laurowy — wieniec z liści wawrzynu; symbol sławy i triumfu, wręczany od czasów starożytnych zwycięzcom w rywalizacji sportowej, naukowej, militarnej lub artystycznej. [przypis edytorski]
wieniec Petrarki — Petrarca, Francesco (1304–1374), wybitny poeta wł., w 1341 r. został uwieńczony wieńcem laurowym na Kapitolu, co było najwyższym wyróżnieniem, jakie mogło spotkać twórcę. [przypis edytorski]
wieniec — symbol dziewictwa. [przypis edytorski]
wieniec wawrzynowy — wieniec laurowy; u starożytnych Greków i Rzymian: wieniec z liści wawrzynu, przyznawany zwycięzcom, artystom, uczonym. [przypis edytorski]
wienie — dziś popr. forma Msc.lp: wianie. [przypis edytorski]
wienie — dziś popr.: wionie. [przypis edytorski]
wienie (starop. forma) — dziś popr. 3.os.lp: wionie; powieje. [przypis edytorski]
wienie (starop. forma) — dziś: wionie; powieje. [przypis edytorski]
Wien (niem.) — Wiedeń. [przypis edytorski]
Wie pan nowinę — dziś popr.: Zna pan nowinę? [przypis edytorski]
wie pan, tak, tak jak się gra w szachy — zupełnie tak, jak się gra w szachy — student Charousek nosi być może nazwisko Rudolfa Charouska (1873–1900), silnego i przedwcześnie zmarłego na gruźlicę szachisty węgierskiego czeskiego pochodzenia, urodzonego w Pradze. [przypis edytorski]
wieprzucha (reg.) — czarna porzeczka. [przypis edytorski]
wiera (daw.) — wierzę, że… [przypis edytorski]
Wiera Figner, właśc. Вера Николаевна Фигнер (1852–1942) — ros. działaczka ruchu narodnickiego; ur. w Kazaniu, studiowała w Zurychu (1872–1875), od 1873 r. związana z kręgami ros. radykałów; opowiadała się za terrorystycznymi metodami działania; od 1879 r. w Komitecie Wykonawczym Narodnej Woli; prowadziła propagandę antycarską wśród ludności wiejskiej (pracując jako pielęgniarka w Samarze i Saratowie), robotników, studentów i inteligencji, współuczestniczyła w organizacji zamachów na Aleksandra II pod Odessą i w Petersburgu (drugi został dokonany skutecznie dnia 1/13 marca 1881; car w jego wyniku zmarł); została aresztowana w Charkowie dwa lata później (1883), na skutek donosu; oczekując na wyrok, spędziła 20 miesięcy w twierdzy Pietropawłowskiej w pojedynczej celi; początkowo skazana na śmierć, następnie na dożywotnią katorgę, 20 lat więziona w twierdzy w Szlisselburgu; w 1904 zmieniono jej karę na przymusowe osiedlenie w guberni archangielskiej, potem w Kazaniu i Niżnym Nowogrodzie, w 1906 pozwolono na wyjazd za granicę, gdzie zaangażowała się w kampanię na rzecz więźniów politycznych w Rosji; w 1915 r. wróciła do Rosji w 1915; po rewolucji październikowej została wybrana w demokratycznych wyborach do Konstytuanty z listy eserowców (tj. partii socjalistów-rewolucjonistów, którzy istotnie w skali kraju wygrali wybory, zdobywając ponad 40% głosów wobec 24% oddanych na bolszewików). Po rozpędzeniu parlamentu przez bolszewików w styczniu 1918 Figner nie angażowała się już politycznie; publikowała artykuły o działalności narodników oraz wspomnienia. [przypis edytorski]
Wiera F. — wspomniana wcześniej Wiera Figner. [przypis edytorski]
Wiera Gran — właśc. Dwojra Grynberg ( 1916–2007), piosenkarka, aktorka kabaretowa i filmowa; od marca 1941 do sierpnia 1942 przebywała w warszawskim getcie, gdzie śpiewała w kawiarniach; z getta została wyprowadzona przez późniejszego męża, Kazimierza Jezierskiego. Jej kariera muzyczna trwała do 1971 roku. [przypis edytorski]
Wierchowieński, Piotr — bohater powieści Biesy Fiodora Dostojewskiego, nihilista i rewolucjonista. [przypis edytorski]
wierch (reg.) — szczyt górski. [przypis edytorski]
wierch — szczyt. [przypis edytorski]
wierch — szczyt, wierzchołek. [przypis edytorski]
wiercić dziurę do wirby — wiercić dziurę w pniu wierzby. [przypis edytorski]
wiercipięta (pot.) — osoba niepotrafiąca usiedzieć spokojnie. [przypis edytorski]
wierdunki (daw.) — lm od: wiardunk: podatek, czwarta część grzywny. [przypis edytorski]
Wieręć (daw.) — zaprawdę, tak więc, prawdę mówiąc. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — doprawdy, zaprawdę. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — jestem przekonany; z pewnością. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — rzeczywiście, tak więc; zaprawdę. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — tu: doprawdy. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaiste, prawdziwie. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaiste. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaiste, zaprawdę; także rodzaj wykrzyknika a. wtrącenia: więc tak. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaprawdę, a więc. [przypis edytorski]
Wierę (daw.) — zaprawdę, a więc. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaprawdę, doprawdy. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaprawdę; więc tak. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaprawdę, zaiste, niewątpliwie. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaprawdę, zaiste. [przypis edytorski]
wierę (daw.) — zaprawdę, zaiste; tak więc. [przypis edytorski]
Wieręm (…) ja nie tuszył (daw.) — doprawdy, nie spodziewałem się. [przypis edytorski]
wieręśmy odpust zyskali (daw.) — tak więc uzyskaliśmy odpust. [przypis edytorski]
wierę (starop.) — doprawdy, istotnie. [przypis edytorski]
wierę (starop.) — zaprawdę, doprawdy. [przypis edytorski]
wierę (starop.) — zaprawdę. [przypis edytorski]
wierę (starop.) — zaprawdę, zaiste; słusznie. [przypis edytorski]
Wiereszczagin, Iraklij Pietrowicz (1846–1888) — ros. nauczyciel matematyki, autor podręczników do trygonometrii. [przypis edytorski]
Wier, Jan a. Johann Weyer (1515–1588) — niderlandzki lekarz, demonolog, autor dzieła O zwodniczych sztuczkach demonów (De praestigiis daemonum, 1563), w którym jako pierwszy wypowiadał się przeciwko prześladowaniom czarownic, uznając, że podstawową przyczyną zachowania domniemanych czarownic są przywidzenia, które należy traktować jako objawy choroby psychicznej. [przypis edytorski]
wiernek (daw.) — powiernik. [przypis edytorski]
Wierność (mit. rzym.) — Fides; bóstwo czczone w Rzymie. [przypis edytorski]
wiernota (neol.) — dziś popr.: wierność. [przypis edytorski]
Wierny Pan Bóg w słowach swoich i święty we wszytkich sprawach swoich — Ps 144, 13. [przypis edytorski]
Wiers-Keiser, Willibald; do 1937 Wierciński, Willibald (1888–1944) — niemiecki prawnik, polityk, od 1934 w NSDAP. [przypis edytorski]
wierszach — tu: wersach. [przypis edytorski]
Wiersz adresowany jest do Jadwigi, córki chorążego lwowskiego Jana Tarły, która w owym czasie była bardzo popularną osobą, o której rękę starało się wielu mężczyzn nie tylko dzięki jej urodzie, ale także dzięki pokaźnemu posagowi. Na podstawie tego wiersza wymyślono nieszczęśliwy romans Mikołaja Sępa Szarzyńskiego z Jadwigą. Stał się on podstawą noweli Adama Krechowieckiego Trałówna (1896) i dramatu Bronisława Grabowskiego Jadwiga Tarłówna (1899). Zob. Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, Warszawa 2001, s. 181-182. [przypis edytorski]
wiersz biały (lit.) — wiersz bezrymowy. [przypis edytorski]
wierszchołek (daw.) — dziś popr. wierzchołek; autor stosuje zmienną pisownię. [przypis edytorski]
wiersze nierówno spojone — o wersach nierównej długości, to jest w dystychu elegijnym, złożonym z heksametru i pentametru. [przypis edytorski]
Wiersze od 757 do 759 opuszczone w przekładzie — Hezjod przestrzega w nich przed załatwianiem potrzeb fizjologicznych do rzek i jezior. [przypis edytorski]
wiersze — tu: linijki tekstu. [przypis edytorski]
wierszów — dziś popr. forma D. lm: wierszy. [przypis edytorski]
wierszów — dziś popr.: forma D. lp: wierszy. [przypis edytorski]
wierszokleta — słaby poeta. [przypis edytorski]
wiersz „Piesek” — to rozbudowana wersja wierszyka o psie o imieniu Yap; autorką tłumaczenia jest Maria Kamińska. [przypis edytorski]
wiersz Symonidesa w Termopilach — upamiętniający heroiczną walkę Spartan aforystyczny tekst: ὦ ξεῖν', ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι, tj. dosł. „O cudzoziemcze, powiedz Lacedemończykom, że wierni ich prawom, tu leżymy” (tłumaczony też: „Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym jej syny, wierni jej prawom do ostatniej godziny”). [przypis edytorski]
Wiersz ten nawiązuje swą metaforyką i sposobem ujmowania pewnych idei (ludu, rewolucji i in.) do wizji Z. Krasińskiego przedstawionej w Nie-Boskiej komedii oraz w Niedokończonym poemacie. [przypis edytorski]
wiersz też skończy marnie, gdzieś w jakimś piecu czy klozecie — podczas Zagłady wiele osób dokumentowało los własny, bliskich czy swojej społeczności w poczuciu obowiązku zachowania pamięci o zamordowanych i z nadzieją, że sprawcy zostaną ukarani. Pamiętniki, wiersze, listy były ukrywane w najróżniejszy sposób: niektóre osoby stworzyły ukryte schowki w ścianach, podłogach lub meblach, zakopywały je w pobliżu budynków. Inni wszywali swoje pisma w podszewki odzieży, pościel, materace lub powierzali na przechowanie innym osobom. W ten sposób, gdyby zostali odkryci lub deportowani, ich twórczość wciąż miała szansę na przetrwanie. Jednak pomimo tych środków ostrożności naziści znajdowali i zniszczyli wiele ukrytych dokumentów. Część wierszy i piosenek przetrwała jedynie dlatego, że została zapamiętana. [przypis edytorski]
wiersz — tu: wers. [przypis edytorski]
wierszyć się (neol.) — wznosić się jak szczyt. [przypis edytorski]
wierszyk — tu: wzniesienie, wierzchołek pagórka. [przypis edytorski]
wiertałka — okółek, obwódka. [przypis edytorski]
Wiertz, Antoine Joseph (1806–1865) — belgijski artysta okresu romantyzmu, malarz, rzeźbiarz, grafik i rysownik, w swoich pracach dawał wyraz fascynacji śmiercią, erotyką i przemocą; 18 lutego 1848 r. wziął udział w eksperymencie mającym sprawdzić, czy odcięta głowa nadal pozostaje świadoma po zgilotynowaniu; wprowadzony w stan hipnozy Wiertz miał wczuć się w stan skazańca (włamywacza François Rosseela) w chwili śmierci; swoje hipnotyczne wrażenia zapisał w formie trzecioosobowej narracji, relacjonującej odczucia (szok, cierpienie, zapadanie w mrok) zgilotynowanego w ciągu trzech minut po oddzieleniu głowy od tułowia, a także stworzył malarski tryptyk pt. Ostatnie myśli i wizje ściętej głowy (1853). [przypis edytorski]
Wiertz, Antonie (1806–1865) — belgijski malarz okresu romantyzmu. [przypis edytorski]
