Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116699 przypisów.
skądżeście są (daw., gw.) — skąd jesteście. [przypis edytorski]
Skądże tej koronie cudowna władza? — w domyśle: skąd się tej koronie dostała cudowna władza; skąd się w niej wzięła. [przypis edytorski]
Skądże wojny i swary miedzy wami, izali nie stąd, izali nie z pożądliwości waszych? — Jk 4, 1. [przypis edytorski]
skąpan — forma skrócona, dziś: skąpany. [przypis edytorski]
skabioza polna — drakiew, roślina z rodziny szczeciowatych. [przypis edytorski]
skabioza (Scabiosa L.) — roślina zielna o liliowych lub żółtawych kwiatach, wykorzystywana w ziołolecznictwie. [przypis edytorski]
skabrus (tarm.) — vikrus, apsukrus. [przypis edytorski]
skaczą (…) do oczu — tu: rzucają się w oczy. [przypis edytorski]
skaczą do tramwajów — w I połowie XX w. tramwaje były zbudowane tak, że możliwe było wskoczyć do nich w czasie jazdy. Zdarzało się, że ten, kto próbował wskoczyć, wpadał pod tramwaj. [przypis edytorski]
Skaczy, wraże, jak pan każe (z ukr.) — skacz (tańcz), kanalio (wrogu), jak pan każe. [przypis edytorski]
Skagen — miasto w Danii na północy Półwyspu Jutlandzkiego. [przypis edytorski]
skaisgijos — tam tikri vilnoniai spalvoti siūlai austi. [przypis edytorski]
skaitė — čia: skaičiavo. [przypis edytorski]
skaitliai — nuo: skaičiai, t.y.: matematika. [przypis edytorski]
skaitlinga — gausi. [przypis edytorski]
skaitlius — skaičius. [przypis edytorski]
skaito – čia: skaičiuoja. [przypis edytorski]
Skajska Brama — brama w murach Troi. [przypis edytorski]
skakier (gw. środ.) — złodziej (dokładnie: złodziej okradający przedpokoje). [przypis edytorski]
skała płonna — skała, która przy wydobywaniu danej kopaliny jest uważana za nieużyteczną. [przypis edytorski]
Skała Tarpejska — nazwa zbocza w płd. części rzymskiego Kapitolu, skąd w starożytności strącano w przepaść przestępców winnych krzywoprzysięstwa, złożenia fałszywego świadectwa, cudzołóstwa i zdrady stanu, a także niewolników, którzy dopuścili się kradzieży; nazwa od imienia zdrajczyni Tarpei, która zakochawszy się w wodzu Sabinów, wydała Kapitol w ręce najeźdźców, zwiedziona obietnicą małżeństwa. [przypis edytorski]
Skała Tarpejska — nazwa zbocza w płd. części rzymskiego Kapitolu, skąd w starożytności strącano w przepaść przestępców winnych krzywoprzysięstwa, złożenia fałszywego świadectwa, cudzołóstwa i zdrady stanu, a także niewolników, którzy dopuścili się kradzieży; nazwa od imienia zdrajczyni Tarpei, która zakochawszy się w wodzu Sabinów, wydała Kapitol w ręce najeźdźców, zwiedziona obietnicą małżeństwa. [przypis edytorski]
Skała Tarpejska — stroma ściana skalna w płd. części wzgórza kapitolińskiego, z której w starożytności strącano zbrodniarzy i zdrajców. [przypis edytorski]
skałek do broni — w dawnej broni skałkowej zapalenie prochu na panewce następowało od iskier powstałych przy uderzeniu skałki (kawałka krzemienia), mocowanej w szczękach kurka, o stalowe krzesiwo; po ok. 30 wystrzałach skałki zużywały się, dlatego potrzebne były zapasowe na wymianę. [przypis edytorski]
skałkówka — strzelba skałkowa, długa broń palna z zamkiem skałkowym, ładowana od strony lufy, używana od XVII w. do połowy XIX w.; po naciśnięciu spustu broni kurek ze skałką (kawałkiem krzemienia) opadał na metalową płytkę, krzesząc iskry, które padały na panewkę z prochem, zapalając go. [przypis edytorski]
Skałłon — właśc. Gieorgij Antonowicz Skałon (1847–1914) generał-gubernator warszawski i głównodowodzący wojsk Warszawskiego Okręgu Wojskowego w latach 1905-1914, odpowiedzialny za liczne represje w r. 1905. [przypis edytorski]
Skałłon, właśc. Gieorgij Antonowicz Skałon (ros. Георгий Антонович Скалон, 1847–1914) — rosyjski wojskowy, generał kawalerii, generał-gubernator warszawski i głównodowodzący wojsk Warszawskiego Okręgu Wojskowego w latach 1905–1914. [przypis edytorski]
Skałłon, właśc. Gieorgij Antonowicz Skałon (ros. Георгий Антонович Скалон, 1847–1914) — rosyjski wojskowy, generał kawalerii, generał-gubernator warszawski i głównodowodzący wojsk Warszawskiego Okręgu Wojskowego w latach 1905–1914. [przypis edytorski]
Skałon, Gieorgij Antonowicz (1847–1914) — rosyjski generał-gubernator warszawski. [przypis edytorski]
skałotocz — gatunek jadalnego małża (Pholas dactylus; daktyl morski) występujący w morzach u wybrzeży Europy, mającego w zwyczaju drążyć tunele w miękkich skałach lub drewnie: skałotocz przyczepia się przyssawką u nogi do podłoża, wykonuje obrót całego ciała i wierci otwór przednią częścią muszli o daktylowatym kształcie (średnicy do ok. 10 cm). [przypis edytorski]
skały plutoniczne (geol.) — skały głębinowe, powstałe z magmy, której stygnięcie i krystalizacja odbywały się na dużych głębokościach; od imienia Plutona, gr. boga podziemi. [przypis edytorski]
skald — średniowieczny skandynawski poeta i śpiewak. [przypis edytorski]
skalenie — grupa pospolitych minerałów skałotwórczych, stanowiących ok. 60% objętości skał magmowych. [przypis edytorski]
Skaliger — właśc. Scaliger, Julius Caesar a. Giulio Cesare della Scala (1484–1558) działający we Francji humanista wł., adwersarz Erazma z Rotterdamu, autor dzieła o poetyce, opartego na tezach Arystotelesa, botanik. [przypis edytorski]
„Skamander” — grupa literacka w dwudziestoleciu międzywojennym, którą tworzyli Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński oraz Jan Lechoń oraz wydawane przez nią czasopismo literackie. [przypis edytorski]
„Skamander” — grupa literacka w dwudziestoleciu międzywojennym, którą tworzyli Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński oraz Jan Lechoń oraz wydawane przez nią czasopismo literackie. [przypis edytorski]
Skamander (mit. gr.) — rzeka opływająca Troję. [przypis edytorski]
Skamander — od rzeki Skamander, naturalnej linii obrony dla Troi. Takim obrońcą miał też zostać syn Hektora. [przypis edytorski]
Skamander — polskie czasopismo literackie, wydawane w latach 1920–1928, a następnie 1935–1939. [przypis edytorski]
„Skamander” — polskie czasopismo literackie, założone przez grupę poetycką o tej samej nazwie, wyd. w latach 1920–1928, a następnie 1935–1939. [przypis edytorski]
Skamander — rzeka opływająca Troję; takie samo imię nosił także bóg tej rzeki. [przypis edytorski]
Skamander — rzeka pod Troją. [przypis edytorski]
skamieniony — skamieniały. [przypis edytorski]
skamłać — dziś raczej: skomleć. [przypis edytorski]
skamłać (gw.) — skomleć, prosić. [przypis edytorski]
skamły — skamlenia, jęki. [przypis edytorski]
skampawia (wł. scampavia) — lekki, wąski, łatwo starowny statek. [przypis edytorski]
skancerowany — poraniony. [przypis edytorski]
skandalizować — wywoływać zgorszenie, skandal. [przypis edytorski]
skanda — zapewne od „skandować” (z łac. scandere: wstępować, wchodzić na coś), tj. dobitnie jak podczas występu na scenie wypowiadać słowa z podkreśleniem rytmiki wypowiedzi. [przypis edytorski]
Skander — arabska wersja imienia słynnego króla i zdobywcy Aleksandra III Wielkiego, zw. Macedońskim (356–323 p.n.e.), syna Filipa II. [przypis edytorski]
Skanderbeg, pierwotnie Jerzy Kastriota (1405–1468) — albański bohater narodowy, przywódca powstania przeciwko Turkom. [przypis edytorski]
skandować (z łac.) — recytować wiersze z wyraźnym zaznaczaniem ich rytmu, akcentów i długości głosek. [przypis edytorski]
Skandynawia — region płn. Europy, obejmujący Szwecję, Norwegię oraz Danię. [przypis edytorski]
Skandynawi — dziś popr. forma lm: Skandynawowie. [przypis edytorski]
skandynawska saga — opowieść staroskandynawska o bohaterach, wielkich rodach i władcach. [przypis edytorski]
skanskonis — skanėstas, gardumynas. [przypis edytorski]
skapieć (daw.) — umrzeć. [przypis edytorski]
skapieć (daw.) — zginąć. [przypis edytorski]
skapieć (daw.) — zginąć, zmarnieć. [przypis edytorski]
skapieć (daw.) — zmarnieć, umrzeć. [przypis edytorski]
skapieć (daw.) — zmarnieć, zginąć. [przypis edytorski]
skapieć (daw.) — zmarnować się. [przypis edytorski]
skapieć — umrzeć. [przypis edytorski]
skapieć — zginąć, zmarnieć. [przypis edytorski]
skapieć — zmarnieć. [przypis edytorski]
skapieć — zmarnować się, umrzeć. [przypis edytorski]
skapitulować — poddać się; zaprzestać walki. [przypis edytorski]
skaptować (daw.) — pozyskać kogoś. [przypis edytorski]
skaptować (daw.) — pozyskać. [przypis edytorski]
skaptować (daw.) — pozyskać, zjednać. [przypis edytorski]
skaptować — przeciągnąć kogoś na swoją stronę. [przypis edytorski]
skaptować — przeciągnąć na swoją stronę. [przypis edytorski]
skaptować — przekonać kogoś do swoich racji, namówić do przejścia na swoją stronę. [przypis edytorski]
skaptować — przekonać kogoś do swoich racji, namówić do przejścia na swoją stronę. [przypis edytorski]
skaptować (z łac.) — pozyskać, zjednać. [przypis edytorski]
skaptować — zyskać czyjąś przychylność. [przypis edytorski]
skarabeusz — duży czarny chrząszcz o metalicznym połysku, znany z toczenia kul ulepionych z nawozu; czczony w staroż. Egipcie jako symbol boga Słońca wędrującego po niebie. [przypis edytorski]
skarabeusz — rodzaj dużych, czarnych chrząszczy o metalicznym połysku. Toczące kulkę nawozu skarabeusze symbolizowały wędrówkę słońca po niebie i ponowne narodziny. Pod postacią skarabeusza czczono słonecznego boga Chepri. Bardzo popularne były amulety, pierścienie i pieczęcie w kształcie skarabeuszy, wytwarzane z kamienia, metali, kości słoniowej. [przypis edytorski]
skarać na gardle — ukarać śmiercią. [przypis edytorski]
skarada (starop.) — tu: szkaradna. [przypis edytorski]
skarady (starop.) — szkaradny. [przypis edytorski]
skarbas (lenk.) — lobis. [przypis edytorski]
Skarbek, Aleksander (1874–1922) — własciciel ziemski, polityk, członek Ligi Narodowej, poseł na Sejm Krajowy Galicji (1906–1918), członek austriackiej Rady Państwa (1909–1918), kierownik Departamentu Wojskowego sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego w 1914. [przypis edytorski]
Skarbek — według legendy był to protoplasta rodu Awdańców. [przypis edytorski]
skarbiech (daw.) — dziś popr. Ms. lm: skarbach. [przypis edytorski]
skarbiec królewski — ang. Jewel House; znajduje się w Londynie, na terenie twierdzy Tower. Trzymane są w nim m.in. insygnia królewskie i klejnoty koronacyjne. [przypis edytorski]
Skarbimir — z rodu Awdańców; wychowawca (piastun), a następnie wojewoda Bolesława III Krzywoustego. [przypis edytorski]
Skarb Narodowy — fundusz powstały na podstawie dekretu Naczelnika Państwa z 29 stycznia 1919 o skarbie narodowym, powstałym z ofiar prywatnych, na który składały się darowizny w postaci złota, srebra, walut, obligacji, akcji itp.; jego środki miały zostać przekazane przyszłemu Bankowi Polskiemu; od 15 listopada 1921 zarządzała nim specjalna komisja pod nadzorem ministra skarbu. [przypis edytorski]
skarbniczek (daw.) — prosty, dwukołowy wózek konny z drewnianym daszkiem, używany najczęściej do wożenia bagażu; tu: wóz, pojazd konny. [przypis edytorski]
skarbniczek — rodzaj staroświeckiej bryczki. [przypis edytorski]
skarbowemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: skarbowymi. [przypis edytorski]
skarby Attala — skarby Attalosa III (ok. 170–133 p.n.e.), bogatego króla Pergamonu, który zapisał w testamencie Rzymianom swoje państwo wraz z wszystkimi skarbami. [przypis edytorski]
skarby — dziś popr. forma N.lm: skarbami. [przypis edytorski]
skarby kościelne pobrane odeśli, które Cyrus oddzielił — skarby świątynne z Jerozolimy, zrabowane i wywiezione przez Babilończyków, które wpadły w ręce Cyrusa, kiedy zdobył Babilon, i które oddzielił od pozostałych łupów. [przypis edytorski]
skarby najdroższemi — dziś popr. forma N. lm: najdroższymi skarbami. [przypis edytorski]
skarby Saladynowe — skarby Saladyna; Saladyn, Jusuf (ok. 1138–1193), muzułmański wódz i polityk, sułtan Egiptu i Syrii z kurdyjskiej dynastii Ajjubidów, w 1187 r. prowadził walki z krzyżowcami, odbijając z ich rąk jedno po drugim kolejne miasta regionu; zdobywaniu miast towarzyszyło przejmowanie ich skarbców, a także składów handlowych (najcenniejszym łupem miała być podczas tej kampanii Akra); ponadto wszyscy mieszkańcy, którzy nie mogli zapłacić wyznaczonego okupu, zostawali niewolnikami: po zdobyciu Jerozolimy (2 X 1187) do niewoli trafiło 16 tys. Franków; zgromadzone legendarne skarby sułtan rozdzielił pomiędzy emirów, żołnierzy, a także znawców prawa i innych wspierających jego panowanie urzędników; po pewnym czasie pozwolił też na powrót Żydów do Jerozolimy, ustanowiwszy jednak odpowiedni podatek; podobnie zamkniętą początkowo po zwycięstwie chrześcijańską Bazylikę Grobu Pańskiego udostępnił wkrótce pielgrzymom, oczywiście za stosowną opłatą. [przypis edytorski]
skarb związkowy — Ateny stały na czele Związku Morskiego, sojuszu miast-państw greckich z obszaru M. Egejskiego, powstałego w 478 p.n.e. w celu wspólnej walki z Persją. W roku 454 skarbiec Związku został przeniesiony z wyspy Delos do Aten, które stały się hegemonem sojuszu, traktując go jak własne imperium. Ze środków związkowych w czasach Peryklesa sfinansowano m.in. wspaniałe budowle na Akropolu (Partenon, Propyleje). Kiedy w roku 404 Ateny skapitulowały w wojnie peloponeskiej ze Spartą i jej sojusznikami ze Związku Peloponeskiego, Związek Morski został rozwiązany. [przypis edytorski]
Skarga herbu Pawęża, Piotr (1536–1612) — jezuita, czołowy przedstawiciel kontrreformacji w Polsce, kaznodzieja nadworny Zygmunta III Wazy, rektor Kolegium Jezuitów w Wilnie i pierwszy rektor Uniwersytetu Wileńskiego; sławny też jako autor Żywotów świętych i Kazań sejmowych; inna forma nazwiska to: Piotr Powęski a. mylnie: Pawęski. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuicki teolog i kaznodzieja, autor Żywotów świętych i Kazań sejmowych. [przypis edytorski]