Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 466 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10670 przypisów.
Krywań — szczyt tatrzański, obecnie na Słowacji. [przypis edytorski]
Krywań — szczyt w słowackich Tatrach Wysokich (2494 m n.p.m.). [przypis edytorski]
Krywicze — plemię wschodniosłowiańskie, zamieszkujące w średniowieczu tereny dzisiejszej Białorusi lub zach. Rosji. [przypis edytorski]
krywo idet pane mistru — krzywo idzie, panie kacie! [przypis redakcyjny]
krywula właśc. krywuła — laska obrzędowa używana w obchodach kultowych i weselnych w dawnej Litwie. [przypis edytorski]
Krywult, Aleksander (1845–1903) — polski mecenas sztuki, organizował wystawy i był właścicielem galerii, w tym Salonu Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
kryza — kolisty marszczony kołnierz, noszony w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
kryza — kolisty marszczony kołnierz. [przypis edytorski]
kryza — plisowany lub fałdowany szeroki kołnierz. [przypis redakcyjny]
kryzejski — związany z Kryzą, miastem w pobliżu Delf. [przypis edytorski]
kryzys agadirski a. drugi kryzys marokański (1911) — incydent militarny i dyplomatyczny między Francją a Niemcami, spowodowany rozmieszczeniem znacznych sił francuskich w głębi Maroka i wysłaniem przez Niemcy kanonierki SMS Panther do marokańskiego portu Agadir; wobec stanowczej reakcji Wielkiej Brytanii zakończony po kilku miesiącach uznaniem przez Niemcy francuskiej dominacji w Maroku oraz przekazaniem części terenów Francuskiej Afryki Równikowej na rzecz Niemiec. [przypis edytorski]
krząkać — dziś: chrząkać. [przypis edytorski]
krzaki dzikiego jaśminu — jasminum trifollatum. [przypis autorski]
krzak kusso — bariera authelmitica, wspaniała roślina, której ziarna są znakomitym lekarstwem na solitera. Rośnie przeważnie w południowej Abisynii. [przypis autorski]
krzak na górze Horeb — także: krzew gorejący; postać, pod którą wg Księgi Wyjścia (Wj 3–4) Bóg Jahwe objawił się Mojżeszowi na górze Synaj (inna nazwa: Horeb) i przemówił do niego, wyjaśniając znaczenie swego imienia („jestem, który jestem”) oraz oznajmiając swój zamiar wyzwolenia swego wybranego ludu z niewoli egipskiej, by wprowadzić go do Ziemi Obiecanej. [przypis edytorski]
krzcić — chrzcić, tu: nazywać dowolnie. [przypis edytorski]
krzcić (starop. forma) — chrzcić. [przypis edytorski]
Krzciciel — Chrzciciel; chodzi o św. Jana Chrzciciela. [przypis edytorski]
krzcił — dziś popr.: chrzcił. [przypis edytorski]
k'rzeczny (daw.) — odpowiedni („do rzeczy”). [przypis edytorski]
krzeczot — białozór, ptak drapieżny z rodziny sokołowatych. [przypis edytorski]
krzeczot (daw.) — sokół norweski, białozór. [przypis edytorski]
krzeczot — ptak drapieżny podobny do sokoła. [przypis edytorski]
Krzeczowski a. Krzyczewski, Stanisław (zm. 1649) — polski szlachcic i rotmistrz husarski rusińskiego pochodzenia, który w 1647 ułatwił Bohdanowi Chmielnickiemu ucieczkę na Zaporoże, a kiedy podczas powstania kozackiego w 1648 dostał się do niewoli tatarskiej, został wykupiony przez Chmielnickiego i przyłączył się do powstańców; przyjął prawosławie i został pułkownikiem kijowskim, zginął w niewoli, śmiertelnie ranny po przegranej bitwie pod Łojowem. [przypis edytorski]
Krzeczowski a. Krzyczewski, Stanisław (zm. 1649) — polski szlachcic i rotmistrz husarski rusińskiego pochodzenia, który w 1647 ułatwił Bohdanowi Chmielnickiemu ucieczkę na Zaporoże, a kiedy podczas powstania kozackiego w 1648 dostał się do niewoli tatarskiej, został wykupiony przez Chmielnickiego i przyłączył się do powstańców; przyjął prawosławie i został pułkownikiem kijowskim, zginął w niewoli, śmiertelnie ranny po przegranej bitwie pod Łojowem. [przypis edytorski]
k rzeczy (daw.) — na temat. [przypis edytorski]
k rzeczy (starop.) — odpowiednio (do rzeczy), słusznie. [przypis redakcyjny]
k rzeczy (starop.) — słusznie, mądrze powiedziane. [przypis redakcyjny]
krze — krzaki a. (odłamki) kry. [przypis edytorski]
krzemięzny (daw.) — krzepki. [przypis redakcyjny]
Krzemieńczug (ukr. Kremenczuk) — miasto i twierdza w śr. Ukrainie. [przypis edytorski]
Krzemieniec — miasto Monselice niedaleko Padwy we Włoszech (wł. selce: krzemień). [przypis redakcyjny]
Krzemienny bełt druskiennicki przedstawiamy na rysunku — nie uwzględniono rycin z wydania źródłowego. [przypis edytorski]
krzemiezić — wzmacniać, pokrzepiać. [przypis redakcyjny]
Krzemiński, Stanisław (1839–1912) — historyk, krytyk literacki, publicysta; członek Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym (kilkakrotnie aresztowany, za każdym razem zwolniony z braku dowodów); pracował jako publicysta w redakcji „Kuriera Warszawskiego”, od 1869 r. w „Bluszczu”, od 1872 r. w „Kłosach”; w latach 1871–1874 wydawał „Muzeum sztuki europejskiej”; autor m.in zbioru rozpraw z zakresu historii, filozofii, historii sztuki i literatury Zarysy literackie (1895) oraz Nowe szkice literackie (1911); ideowy przeciwnik pozytywizmu, przyjaźnił się od czasów studenckich z A. Asnykiem, ale od 1887 r. zbliżył się do A. Świętochowskiego; był sekretarzem Wielkiej encyklopedii powszechnej ilustrowanej (wyd. 1890–1914, t. 1–55). [przypis edytorski]
krzepcej (daw., gw.) — mocniej, silniej. [przypis edytorski]
krzepciej (daw., gw.) — mocniej, silniej. [przypis edytorski]
krzepciej (gw.) — mocniej. [przypis edytorski]
krzepciej (gw.) — silniej, mocniej (od przym.: krzepki). [przypis edytorski]
krzepciej — silniej; por. krzepki. [przypis edytorski]
krzepciej (st. najwyższy od przysłówka: krzepko) — silniej. [przypis edytorski]
krzepciejszy — bardziej krzepki; silniejszy. [przypis edytorski]
krzepciejszy — bardziej krzepki, silniejszy. [przypis edytorski]
krzepciejszy (gw.) — silniejszy, mocniejszy (od przym.: krzepki). [przypis edytorski]
krzepić (daw.) — wzmacniać. [przypis edytorski]
krzepić się — nabierać sił, wzmacniać się. [przypis edytorski]
krzepić się — wzmacniać się, posilać; tu: pocieszać się. [przypis edytorski]
krzepić — wzmacniać. [przypis edytorski]
Krzepice — miasteczko pod Częstochową. [przypis redakcyjny]
krzepkich — silnych. [przypis edytorski]
krzepki (daw.) — silny. [przypis edytorski]
Krzepkie Serce (Alkolom), Udręka (Fetnah), Ganem — postacie z zawartej w Księdze Tysiąca i jednej nocy opowieści o Ganemie, synu Abu Ajuba, znanym jako „niewolnik miłości”. [przypis edytorski]
krzepki — mocny. [przypis edytorski]
krzepki — silny. [przypis edytorski]
krzepki — silny; tu forma M. lm: krzepcy. [przypis edytorski]
krzepko — mocno, silnie. [przypis edytorski]
krzepło (daw.) — rzeczy skrzepłe, zimne. [przypis redakcyjny]
krzepnąć — tu: przybierać a sile; por.: krzepa. [przypis redakcyjny]
krzepota — krzepkość, siła. [przypis edytorski]
krzepota (neol.) — siła (od krzepki: silny). [przypis edytorski]
krzepszy (daw.) — bardziej krzepki, silniejszy. [przypis edytorski]
krzepszy (daw.) — silniejszy. [przypis edytorski]
krzepszy — dziś tylko: bardziej krzepki; silniejszy. [przypis edytorski]
krzepszy — silniejszy. [przypis edytorski]
krzesać — wykuwać z kamienia. [przypis edytorski]
krzesanica — urwisko. [przypis edytorski]
krzesanica — urwisko skalne. [przypis edytorski]
krzesanica — urwisko skalne w górach. [przypis edytorski]
krzesanica — w ten sposób określone są w utworze wszystkie w ogóle strome szczyty; słowo nawiązuje do nazwy Krzesanica, jaką nosi szczyt w Tatrach Zachodnich, najwyższy (2123 m. n.p.m.) szczyt Czerwonych Wierchów. [przypis edytorski]
krzesany — tu: rzeźbiony. [przypis edytorski]
krzeseł — urzędu senatorskiego. [przypis redakcyjny]
Krzesińska, Matylda (1872–1971) — wybitna tancerka polskiego pochodzenia, uhonorowana tytułem Primaballerina absoluta baletu w Petersburgu, słynna także ze swoich romansów z mężczyznami z rosyjskiej rodziny panującej. [przypis edytorski]
krzesiwo i hubka — zanim zapałki stały się powszechnie stosowane, do rozniecania ognia używane było krzesiwo (kawałek żelaza wygięty w formę łuku), krzemień (skałka), o którą uderzano krzesiwem, tak by powstały iskry, i hubka (sproszkowany i wysuszony miąższ huby, drzewnego grzyba). By wzniecić ogień należało tak trzeć krzesiwo o krzemień, by iskry spadały na hubkę, która jest łatwopalnym proszkiem, a gdy ta zaczęła się tlić, dodawać inne łatwopalne materiały. [przypis edytorski]
krzesiwo — narzędzie do uzyskiwania iskry przez uderzanie nim w krzemień, zwykle wykonane ze stali; wraz z krzemieniem i łatwopalną hubką służyło do rozniecania ognia. [przypis edytorski]
krzesiwo — narzędzie służące do uzyskiwania iskry przez uderzanie nim w krzemień, zwykle wykonane ze stali. [przypis edytorski]
krzesła i zwierciadła wojenne — siodła i puklerze. [przypis redakcyjny]
krzesło kurulne — składany taboret o wygiętych, nożycowych nogach; w starożytnym Rzymie przysługiwało królom, a w okresie republiki wyższym urzędnikom. [przypis edytorski]
krzesło na trzech nogach — lud żydowski opiera swoje trwanie na zasługach trzech praojców. [przypis tłumacza]
krzesło Piotra — tron papieski. [przypis edytorski]
krzesło proroka Eliasza — zasiadający na nim trzyma chłopca w czasie uroczystości obrzezania. [przypis tłumacza]
krzesły — dziś popr. forma N.lm: krzesłami. [przypis edytorski]
krzest (starop.) — chrzest. [przypis edytorski]
krzest (starop. forma) — chrzest. [przypis edytorski]
Krzeszowice — miasto w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim; w czasie II wojny światowej znajdowała się tutaj letnia rezydencja gubernatora Hansa Franka. [przypis edytorski]
Krzeszowice — wieś niedaleko Krakowa, wówczas własność Elżbiety Lubomirskiej, znana z zakładu kąpielowego przy źródłach siarczanych i żelazistych, otwartego w 1780, popularnego też w w. XIX. [przypis edytorski]
krzewac żaki — zaglądać do sieci. [przypis autorski]
krzewał — macał. [przypis autorski]
krzewie — daw. rzecz. zbiorowy r.n.; dziś: krzewy. [przypis edytorski]
krzew otulony w słomę — tzw. chochoł albo chachoł; motyw u Wyspiańskiego powtarzający się; występuje np. w obrazie (pastelu) Chochoły już w 1898 r., także w Nocy listopadowej (1904) mowa jest o „krzewach w słomianej uwięzi”. Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, z 1900 r. objaśniał, podając formy oboczne: chochoł, chachoł etc.: „a) wierzch spiczasto okrągły, wierzchołek spiczasto wypukły (…); b) najwyższy snop w mendlu (…) (snop rozczapierzony i opuszczony w okap, niby daszek); c) snopek przykrywający ul (…); c) okrycie słomiane, używane przez pasterzy w polu” i inne. Znaczenie, w jakim wyrazu używa Wyspiański, było, jak się okazuje, opracowującym Słownik (przed Weselem) nieznane. [przypis redakcyjny]
krzew, w który zamieniła się nymfa, nazwano jej imieniem: wawrzynemc — Dafne znaczy po grecku: wawrzyn, laur. [przypis autorski]
krzewy — dziś N.lm: krzewami. [przypis edytorski]
krzewy — dziś popr. forma N.lm: krzewami. [przypis edytorski]
krzewy — dziś popr. forma N. lm: krzewami. [przypis edytorski]
krzno — futro. [przypis edytorski]
krzoska — rodzaj zamka w daw. broni palnej, krzemień krzeszący iskrę. [przypis edytorski]
krzoska — skałka w strzelbie, która uderzona krzesiwem wytwarzała iskrę zapalającą proch. [przypis edytorski]
krzoska (starop.) — żartobliwe określenie na męskie genitalia; w znaczeniu dosłownym: skałka w strzelbie, która po uderzeniu krzesiwem wytwarzała iskrę, by podpalić proch. [przypis edytorski]
krztań (daw.) — krtań. [przypis redakcyjny]
krztoń — dziś: krtań, gardło. [przypis redakcyjny]
krztynę (daw.) — odrobinę, trochę. [przypis edytorski]
