Przypisy

popatrzywszy na nią, tak mnie ten widok ścisnął za serce — błąd logiczny i gramatyczny; dziś popr. np: kiedy popatrzyłem na nią, (…) widok [jej] ścisnął [mnie] za serce. [przypis edytorski]

pop — duchowny w kościele prawosławnym. [przypis edytorski]

popęd detumescencji — jeden ze składników popędu seksualnego w terminologii Molla: popęd do odprężenia po zaspokojeniu seksualnym. [przypis edytorski]

popęd kontrektacji — jeden ze składników popędu seksualnego w terminologii Molla: popęd do fizycznego kontaktu z partnerem. [przypis edytorski]

popęd — siła i prędkość. [przypis edytorski]

popętać — spętać, związać. [przypis edytorski]

popętać — tu: skuć. [przypis edytorski]

Pope, Alexander (1688–1744) — czołowy poeta angielskiego Oświecenia. [przypis edytorski]

Pope, Alexander (1688–1744) — czołowy poeta angielskiego oświecenia. [przypis edytorski]

popełnieć — przytyć, zaokrąglić się. [przypis edytorski]

popełnił był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: popełnił wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

popiętny (daw.) — złożony z pięciu części. [przypis edytorski]

Popiela zaś wraz z potomstwem do szczętu z państwa wykorzenił — w innym tłumaczeniu: „Popiela wraz z potomstwem doszczętnie usunął z królestwa”. Oznaczałoby to, że smutny koniec spotkał Popiela poza granicami państwa, nie zaś, jak chce późniejsza tradycja, na wieży w Kruszwicy. [przypis edytorski]

Popielec — środa popielcowa, w kalendarzu chrześcijańskim dzień pokutny, rozpoczynający Wielki Post. Wtorek przed Popielcem to ostatni dzień karnawału. [przypis edytorski]

popielica — gatunek gryzonia. [przypis edytorski]

popielica — szary gryzoń wielkości szczura. [przypis edytorski]

popielicowy — ozdobiony skórkami popielic, małych gryzoni podobnych do wiewiórki. [przypis edytorski]

popieliczy (daw.) — dziś: popielicowy, wykonany z futerek popielic, dużych, szarych gryzoni. [przypis edytorski]

Popiel — legendarny władca, po raz pierwszy wspomniany w kronice Galla Anonima jako przedstawiciel dynastii poprzedzającej Piastów. Pod wpływem modyfikacji legendy w kronice mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem stał się symbolem złego króla. [przypis edytorski]

popielnica — naczynie gliniane przeznaczone na popioły ze stosu pogrzebowego; urna. [przypis edytorski]

Popiel, Paweł (1807–1892) — konserwatywny polityk, publicysta. [przypis edytorski]

Popiel — w oryg. łac. w tym rozdziale stosuje kronikarz zapis: Pumpil (tj. łac. zapis słowiańskiego imienia Pąpiel?). [przypis edytorski]

popieras (lenk.) — popierius, čia: laikraštis, laiškas, raštas. [przypis edytorski]

popieścił także Ginnistan — niem. er herzte Ginnistan, tj. przytulił Ginnistan. [przypis edytorski]

po pijanu — dziś popr.: po pijanemu; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

popi — księżowski; pop: ksiądz prawosławny. [przypis edytorski]

popili się zbytnim pieszczeniem szczęścia — Jozue 7, 5. [przypis edytorski]

Popiół i diament — powieść Jerzego Andrzejewskiego, której głównym bohaterem jest partyzant Maciek Chełmicki, a zasadniczym dylematem kwestia walki przeciw tzw. władzy ludowej bądź zaniechania jej. [przypis edytorski]

popiołami nakryte pokoje — nawiązanie do Pompei, miasta zasypanego pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e., a odkrywanego sukcesywnie w trakcie wykopalisk, prowadzonych od końca XVI w. [przypis edytorski]

Popioły — tytuł powieści Stefana Żeromskiego (1864–1925) wydanej w 1902 r., mającej stanowić powieść-panoramę przedstawiającą przemianę duchową społeczeństwa polskiego w czasie wojen napoleońskich, a następnie uwydatnić skutki tego impulsu, mianowicie w rewolucjach, emigracji, buntach, powstaniach i wygnaniach. [przypis edytorski]

popisać (daw.) — zaciągnąć do wojska. [przypis edytorski]

popisać się (starop.) — zaprezentować się (tu: w przeglądzie wojsk). [przypis edytorski]

popisować (daw.) — sporządzić spis. [przypis edytorski]

popisować — dziś popr.: popisywać. [przypis edytorski]

popisować się (daw.) — dziś: popisywać się. [przypis edytorski]

popisować (starop. forma) — popisywać, stawać do popisu, stawać do pojedynku; abyś się miał z niemi (…) popisować nad swemi własnemi: abyś miał popisywać się nimi [tj. swoimi siłami] stając do pojedynku ze swoimi [ze swojego obozu]. [przypis edytorski]

popisowali się (starop. forma) — dziś: popisywali się. [przypis edytorski]

popisowy — umieszczony na liście poborowych. [przypis edytorski]

po pjanemu (daw.) — dziś popr.: po pijanemu. [przypis edytorski]

po pjanu (daw.) — po pijanemu. [przypis edytorski]

pop — kapłan prawosławny bądź unicki. [przypis edytorski]

pop — kapłan. [przypis edytorski]

popłatać — pociąć mieczem, posiekać. [przypis edytorski]

popława (reg.) — łąka położona wśród pól na niższym terenie, okresowo zalewana przez pobliską rzekę lub deszcze. [przypis edytorski]

popław — podmokła, bagnista łąka. [przypis edytorski]

Popławski, Jan Ludwik (1854–1908) — pseud. Wiatr; publicysta, polityk, jeden z twórców ideologii narodowo-demokratycznej; współzałożyciel warszawskiego „Głosu”. [przypis edytorski]

poplątał Eskulapa z Eschylosem — Eskulap to zlatynizowana forma imienia gr. Asklepiosa, boga lekarzy; Eschylos to zlatynizowana forma gr. imienia Ajschylosa, wybitnego twórcy tragedii. [przypis edytorski]

Poplar i Canning Town — dzielnice wschodniego Londynu. [przypis edytorski]

popleczników — właściwie: zelotów, ζηλωτὰς [żarliwych popleczników], których stale nazywać będę gorliwcami. [przypis edytorski]

poplecznik — zwolennik, udzielający poparcia. [przypis edytorski]

po plynių — keiksmas: po velnių. [przypis edytorski]

Popocatepetl (w jęz. nahuatl: dymiąca góra) — czynny wulkan w Meksyku, drugi co wysokości (5452 m n.p.m.) szczyt w tym kraju. [przypis edytorski]

popod (daw., gw.) — pod, blisko, obok. [przypis edytorski]

popod (daw., gw.) — pod. [przypis edytorski]

popod (daw.) — pod; pod spodem. [przypis edytorski]

popod (daw.) — pod. [przypis edytorski]

popod — dziś: pod. [przypis edytorski]

popod (gw.) — pod. [przypis edytorski]

popod — pod. [przypis edytorski]

popod Tatry — pod Tatrami. [przypis edytorski]

popoić (daw.) — upić. [przypis edytorski]

popojka (reg., z ros.) — pijatyka. [przypis edytorski]

po poświecie (starop.) — w poświacie [księżyca]. [przypis edytorski]

popowicz — syn popa, duchownego prawosławnego; tu: Rosjanin a. osoba wyznania prwosławnego. [przypis edytorski]

popowicz — syn popa (kapłana Cerkwi prawosławnej). [przypis edytorski]

popowicz — syn popa; tu: Rosjanin. [przypis edytorski]

popowi — dziś popr. forma C. lp: popu. [przypis edytorski]

Po powrocie Absaloma z Naszoru — zgodnie z Drugą Księgą Samuela Absalom po zabójstwie Ammona uciekł do Talmaja, syna Ammichuda, króla regionu Geszur (obecnie: południowa Syria) (2Sm 13,37a). Nazwa kraju Naszor nie występuje w Biblii hebrajskiej. [przypis edytorski]

Popowski, Stefan (1870–1937) — malarz i krytyk sztuki, specjalizujący się w melancholijnych pejzażach oświetlonych księżycem lub zachodzącym słońcem, w przedstawieniach polskiej przyrody o różnych porach roku. [przypis edytorski]

Poppea Sabina (ok. 30–65 r. n.e.) — słynąca z urody żona prefekta pretorianów Rufiusa Kryspinusa, potem Othona, a od 62 r. n.e. żona Nerona. Prowadziła wystawny tryb życia. Niektóre jej zabiegi kosmetyczne zyskały wielką sławę (np. kąpiele w mleku). To ona namówiła Nerona, aby zamordował swoją matkę, Agrypinę Młodszą. [przypis edytorski]

Popper-Lynkeus, Joseph (1838–1921) — austriacki uczony, pisarz, wynalazca. [przypis edytorski]

poppe (wł.) — gondolier. [przypis edytorski]

POP — Podstawowa Organizacja Partyjna; najmniejsza jednostka Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR); tego rodzaju komórki partyjne funkcjonowały w zakładach pracy, instytucjach kulturalnych i na uczelniach w l. 1949–1989. [przypis edytorski]

Poprad — rzeka na Słowacji i w Polsce. [przypis edytorski]

poprawek (…), które uwidoczniło się w objaśnieniach — z powodu wielkiej ilości i różnorodności przypisów do tekstu, Red. WL zrezygnowała z tego rodzaju filologicznych szczegółów, usuwając je. [przypis edytorski]

poprawował (starop. forma) — poprawiał. [przypis edytorski]

poprawując — dziś: poprawiając. [przypis edytorski]

popręga — pasek noszony na wierzchnim ubraniu. [przypis edytorski]

popręga — pas na wierzchnim ubraniu. [przypis edytorski]

popręga — tu: pasek; rzemień do przewiązywania się w pasie a. przez pierś. [przypis edytorski]

popręg — część rzędu konia; rzemień biegnący pod brzuchem zwierzęcia i służący utrzymaniu siodła we właściwej pozycji. [przypis edytorski]

popręg — element rzędu końskiego, rodzaj pasa przebiegającego pod brzuchem konia i łączącego obie strony terlicy; służy utrzymaniu siodła we właściwym położeniu. [przypis edytorski]

popręg — pas przytrzymujący siodło lub (jak tu) element zbroi. [przypis edytorski]

popręg — pas przytrzymujący siodło, przeciągany pod brzuchem konia. [przypis edytorski]

popręg — pas przytrzymujący siodło. [przypis edytorski]

popręg — pas skórzany, zapinany pod końskim brzuchem, służący do zamocowania siodła; różnemi popręgi — dziś popr. forma N. lm: różnymi popręgami. [przypis edytorski]

popręg — rzemień podtrzymujący siodło. [przypis edytorski]

popręg — skórzany rzemień podtrzymujący siodło. [przypis edytorski]

po próżnicy (daw.) — niepotrzebnie, na próżno. [przypis edytorski]

po próżnicy (gw.) — na próżno. [przypis edytorski]

po próżnicy — na próżno. [przypis edytorski]

poproś mamy — dziś popr.: poproś mamę. [przypis edytorski]

poprosił go zająć się oddaniem jego pracy — konstrukcja gramatyczna charakterystyczna dla autorki; popr. raczej: poprosił go, by zajął się (…). [przypis edytorski]

poprosił (…) imieniem — dziś: poprosił w imieniu. [przypis edytorski]

po proszonym [chlebie] chodzić — żebrać. [przypis edytorski]

poprzeczka — tu: przecznica. [przypis edytorski]

poprzed (daw.) — przed. [przypis edytorski]

poprzedniczy (daw.) — poprzedni, poprzedzający. [przypis edytorski]

poprzedniczy — poprzedzający. [przypis edytorski]

poprzednik — tu: zwiastun, znak zapowiadający jakieś zdarzenie. [przypis edytorski]