Jacob i Wilhelm GrimmUbogi bogatytłum. Bolesław Londyński

1

BógDawnymi czasy, gdy Pan Jezus sam jeszcze przechadzał się między ludźmi, zdarzyło się, że pewnego razu uczuł nadzwyczajne znużenie i noc go zaskoczyła, zanim zdążył dojść do gospody.

2

BogactwoAle oto spostrzega po drodze dwa domy, jeden na wprost drugiego, jeden duży i piękny, drugi mały i wyglądający bardzo ubogo.

3

Pierwszy był własnością bogacza, a drugi biedaka. I Pan Jezus pomyślał sobie:

4

„Bogatemu nie będę ciężarem, więc zanocuję u niego.”

5

Bogacz, gdy usłyszał stuknięcie do drzwi, otworzył okno i zapytał wędrowca, czego chce.

6

Pan Jezus odpowiedział:

7

— Proszę tylko o nocleg.

8

SkąpiecBogacz zmierzył przybysza od stóp do głowy, a że Pan Jezus był ubrany skromnie i nie wyglądał na człowieka, który by miał dużo pieniędzy, skrzywił się i rzecze:

9

— Nie mogę was przyjąć; moje izby pełne są ziół i nasion. Gdybym każdego miał przyjmować, ktokolwiek do mych drzwi zastuka, to musiałbym sam pójść z torbami. Poszukajcie sobie innego przytułku.

10

Co rzekłszy, zatrzasnął okno i zostawił Pana Jezusa bez noclegu.

11

BiedaPan Jezus odwrócił się i poszedł do małego domu.

12

Zaledwie stuknął, biedak w tej chwili otworzył swoje drzwiczki i poprosił wędrowca do środka.

13

— Przenocujcie u mnie — rzekł — już ciemno i dziś nie możecie iść dalej.

14

Podobało się to Panu Jezusowi i wszedł do niego. Żona biedaka podała mu rękę, powitała życzliwie i poprosiła, ażeby się rozgościł i przyjął posiłek.

15

— Nie mamy wprawdzie wiele, ale — „czym chata bogata tym rada” z całego serca.

16

JedzenieCo rzekłszy, postawiła ziemniaki na ogniu, a podczas gdy się gotowały, wydoiła kozę, ażeby mieć do nich trochę mleka. A gdy stół został nakryty, Pan Jezus siadł przy nim i jadł razem z gospodarzami, a uboga strawa[1] smakowała mu bardzo, gdyż widział przy niej uśmiechnięte, życzliwe twarze.

17

Po wieczerzy, gdy przyszedł czas spoczynku, kobieta nieznacznie skinęła na męża i rzekła:

18

— Słuchaj, mój drogi, oddam mu swą poduszkę, a wezmę siana pod głowę, ty zrób ze swoją to samo, będzie mu spać wygodniej jak na słomie, ja odstąpię mu swoje łóżko, bom zdrowsza od ciebie i młodsza, i położę się na sienniku… Nachodził się przez cały dzień, to musi być bardzo zmęczony.

19

— Z całego serca — odparł mąż — zaraz mu to powiem.

20

Poszedł do gościa i poprosił go, ażeby położył się na wygodnym posłaniu i wyprostował swe członki[2].

21

Pan Jezus nie chciał się na to godzić, ale dobrzy staruszkowie nie ustąpili.

22

Nazajutrz[3] wstali równo ze świtem i zgotowali gościowi skromne śniadanie. Gdy słońce zajrzało przez okienko i Pan Jezus wstał, znów spożył posiłek, po czym zwrócił się do nich i rzecze:

23

— Ponieważ okazaliście mi tyle współczucia i życzliwości, żądajcie przeto[4] trzech rzeczy, a ja wam je spełnię.

24

A na to rzekł biedak:

25

— I cóż ja bym sobie mógł życzyć, jak nie wiecznego szczęścia i ażebyśmy oboje do końca życia cieszyli się zdrowiem i mieli dość powszedniego chleba, a po trzecie nie wiem sam, czego żądać.

26

A Pan Jezus pyta:

27

— Czy nie chciałbyś mieć nowego domu zamiast tej starej lepianki[5]?

28

— Ba! — odparł zagadnięty — gdybym i to jeszcze otrzymał, to byłoby mi bardzo przyjemnie.

29

I Pan Jezus spełnił ich życzenia, przemienił ich lepiankę na dom nowy, a gdy się to stało, opuścił ich i powędrował dalej.

30

Był już dzień jasny, gdy bogacz wstał i zasiadł przy oknie.

31

Patrzy, a tu naprzeciwko stoi piękny, nowy dom z czerwonych cegieł, o wysokich oknach — tam, gdzie dotąd stała nędzna lepianka.

32

Zrobił duże oczy, zawołał żonę i rzekł:

33

— Zobacz no, co się stało.Wczoraj jeszcze wieczorem stała tam licha, nędzna, stara chata, a dziś jest nowy, piękny dom. Leć no tam co żywo[6] i dowiedz się, jak się to stało.

34

Żona pobiegła naprzeciwko i wypytuje biedaka; ten zaś opowiada:

35

— Wczoraj wieczorem wędrowiec przyszedł i zażądał noclegu, a dziś na pożegnanie oświadczył, że wykona trzy nasze życzenia: wieczne szczęście, zdrowie w tym życiu i niezbędny chleb powszedni, i przy tym, zamiast naszej starej lepianki, nowy piękny dom.

36

Gdy żona bogacza usłyszała o tym, biegnie do domu i mówi mężowi, jak się to stało.

37

A na to bogacz:

38

— Ach, gotów bym się rozszarpać i pobić. Gdybym ja był wiedział! Wędrowiec był i u mnie, ale go nie przyjąłem.

39

— Śpiesz więc — mówi żona — siadaj na konia, może go dogonisz i może on ci także spełni trzy twoje życzenia.

40

Bogacz wybrał się w drogę, dogonił Pana Jezusa, zagadał do niego bardzo grzecznie i życzliwie i poprosił, ażeby mu nie miał za złe, iż go od razu nie wpuścił, ale musiał pierwej[7] poszukać klucza od drzwi i dlatego odszedł.

41

—„Jeżeli jednak będziecie jeszcze raz przechodzili tamtędy, to proszę nie zapomnieć o mnie”.

42

— Dobrze! — odrzekł Pan Jezus — jeżeli będę tamtędy przechodził, to wstąpię do was.

43

ChciwośćNa to zapytał bogacz, czyby także nie mógł wyrazić trzech życzeń, jak jego sąsiad?

44

— Tak — rzekł Pan Jezus — objawić życzenia możecie, ale nie byłoby to dla was z korzyścią.

45

Ale bogacz odparł, że wybierze już sobie coś takiego, co mu szczęście przyniesie, jeżeli tylko będzie miał pewność, że to spełnione zostanie.

46

Pan Jezus odparł:

47

—Wracaj do domu, a trzy życzenia, które objawisz, spełnią się.

48

Miał więc teraz bogacz to, czego chciał, zawrócił do domu i zaczął się namyślać, czego by też żądać.

49

Gdy się tak namyślał, popuścił cugle[8], a koń zaczął tak skakać, że ciągle przerywał mu myśli i nie mógł ich zebrać żadną miarą.

50

Poklepał tedy[9] konia po szyi i rzecze:

51

— Uspokójże się, koniku! —

52

Ale koń zaczął znowu skakać do góry.

53

Bogacz zniecierpliwił się, a gdy koń stanął dęba, zawołał:

54

— Bodajeś[10] kark skręcił!

55

Zaledwie wymówił te słowa, bęc! spada na ziemię, koń się przewraca martwy i ani drgnie!

56

Tak zostało spełnione pierwsze jego życzenie. Że jednak skąpym był z natury, nie chciał przeto zostawić siodła na drodze; odciął popręgi[11], przewiązał siodło przez plecy i pieszo poszedł do domu.

57

„Zostały się jeszcze dwa życzenia” — myślał sobie i tym się pocieszał.

58

Gdy tak wolno brnie po piasku, a słońce pali, bo już było południe, zrobiło mu się strasznie gorąco; siodło uwierało go w plecy, a przy tym dotąd jeszcze nie zdecydował się na wybranie sobie życzeń.

59

„Gdybym nawet zażądał wszystkich bogactw i skarbów tego świata — mówił sam do siebie — to i tak brakowało by tego i owego, to wiem na pewno; ale muszę wyspekulować, ażeby mi już nic nigdy nie brakło!

60

Wtedy westchnął i rzecze:

61

„Ba, gdybym był chłopem bawarskim[12], który by także mógł wyrazić trojakie życzenia, to umiałbym sobie poradzić, bo naprzód zażądałbym dużo piwa, a po wtóre[13] tyle, ile zdołałbym wypić, a po trzecie jeszcze jedną beczkę piwa w dodatku”!

62

Niekiedy przychodziło mu na myśl, że już wie, czego żądać, ale potem wydało mu się to jednak za małym i za nikłym.

63

Ale oto pomyślał sobie, jak to teraz jest dobrze jego żonie. Siedzi sobie w domu w chłodnej izbie i rozkoszuje się chłodem.

64

To go rozgniewało i sam nie wiedząc, jak i kiedy, zawołał:

65

— Chciałbym, ażeby ona siedziała w domu na siodle i zejść z niego nie mogła, nie żebym ja miał je dźwigać na plecach.

66

Zaledwie wymówił ostatnie słowa, siodło znikło mu z pleców i spostrzegł, że jego drugie życzenie spełnione zostało.

67

Zrobiło mu się dopiero teraz strasznie gorąco, zaczął biec i chciał w domu zasiąść samotnie w swojej izdebce i gruntownie obmyślić trzecie życzenie.

68

Gdy jednak drzwi otworzył, patrzy, a żona jego siedzi na środku, na siodle, a że zejść nie może, krzyczy więc i wyrzeka.

69

Rzekł więc do niej:

70

— Uspokój się, dostarczę ci wszelkich bogactw tego świata, ale siedź tylko.

71

— Co mi po wszystkich bogactwach — odparła żona — kiedy siedzę na siodle. Chciałeś, żebym na nim siedziała, no to teraz zechciej, ażebym z niego zsiadła.

72

I rad nie rad, musiał wygłosić trzecie życzenie, ażeby żona została uwolniona z siodła, co się też niezwłocznie stało.

73

I tak chciwy bogacz nic nie skorzystał, a stracił konia, zirytował się i zmęczył.

74

A ubodzy żyli sobie szczęśliwie i spokojnie w miernym[14] bycie, aż do końca dni swoich.

x