Przypisy

Jutrzenka (mit. gr.) — Iryda a. Irys, bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]

Jutrzenka — określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]

jutrzenka — określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]

jutrzenka (poet.) — jasność poprzedzająca poranne pojawienie się słońca nad horyzontem, brzask. [przypis edytorski]

jutrzenka (poet.) — poranek, brzask. [przypis edytorski]

jutrzenka (poet.) — świt, zorza poranna. [przypis edytorski]

jutrzenka — poranek, świt. [przypis edytorski]

Jutrzenki syn — Memnon; przybył na pomoc Trojanom na czele Etiopów. [przypis edytorski]

jutrzenkowa gwiazda — jutrzenka; określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]

jutrzenna gwiazda — jutrzenka; określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]

jutrzenny (daw.) — poranny. [przypis edytorski]

Jutrznia — część Liturgii Godzin (tj. formy wspólnej, publicznej i powtarzanej o kilku porach dnia modlitwy) odmawiana o wschodzie słońca; nielogiczna zbitka „wieczorna Jutrznia” odnosi się prawdopodobnie do Nieszporów, analogicznej modlitwy o zachodzie słońca. [przypis edytorski]

jutrznia (daw.) — jutrzenka. [przypis edytorski]

jutrznia — jedna z godzin liturgicznych (codziennych modlitw obowiązkowych dla osób ze święceniami duchownymi), przypadająca na świt. [przypis edytorski]

jutrznia — jutrzenka; określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]

jutrznia — jutrzenka, poet.: jasność poprzedzająca poranne pojawienie się słońca nad horyzontem, brzask. [przypis edytorski]

jutrznia — katolicka modlitwa, odmawiana przed wschodem słońca. [przypis edytorski]

jutrzniany (daw.) — poranny. [przypis edytorski]

jutrznia — pierwsza część katolickiej liturgii godzin (cyklu codziennych modlitw obowiązkowych dla osób ze święceniami duchownymi) odmawiana o wschodzie słońca. [przypis edytorski]

jutrznia — pierwsza część katolickiej liturgii godzin (siedmiu codziennych modlitw, do których zobowiązane są osoby ze święceniami duchownymi), odmawiana o wschodzie słońca. [przypis edytorski]

jutrznia — pierwsza z godzin liturgicznych, ogłaszanych biciem w dzwony. [przypis edytorski]

jutrznia (poet.) — jasność poprzedzająca ukazanie się słońca na horyzoncie. [przypis edytorski]

jutrznia (poet.) — jutrzenka, jasność poprzedzająca ukazanie się słońca na horyzoncie. [przypis edytorski]

jutrznia — poranna modlitwa. [przypis edytorski]

jutrznia (rel.) — część porannej liturgii w Kościele katolickim. [przypis edytorski]

jutrznia (rel.) — pierwsza z siedmiu codziennych modlitw katolickiej liturgii godzin, ogłaszanych biciem w dzwony, obowiązkowych dla osób ze święceniami duchownymi, odmawiana rano, pierwotnie o świcie. [przypis edytorski]

jutrznia — tu: jutrzenka, świt. [przypis edytorski]

jutrznia — tu: wschód słońca, poranek. [przypis edytorski]

jutrznia — w katolicyzmie modlitwa odmawiana w klasztorach przed wschodem słońca. [przypis edytorski]

jutrzniej — daw. forma D.lp, dziś: jutrzni; jutrznia: nabożeństwo poranne w kościele katolickim; początkowo odprawiana o wschodzie słońca. [przypis edytorski]

Juvele (niem.) — Klejnot. [przypis edytorski]

Juvenal — J. des Ursins (1369–1431), einflussreicher Staatsmann. [przypis edytorski]

juvia — właśc. Juvianuss lub Yuvianuss: inna nazwa nasion drzewa Paranussbaum (Bertholletia excelsa), czyli orzechów brazylijskich. [przypis edytorski]

Juwenal — Decimus Iunius Iuvenalis (ok. 60–127 n.e.), rzymski poeta satyryczny. [przypis edytorski]

Juwenalis, właśc. Decimus Iunius Iuvenalis (ok. 60–127 n.e.) — rzymski poeta satyryczny. [przypis edytorski]

Już był wyciskał (…) porwał — chodzi znów o Gaudentego. [przypis edytorski]

jużci a. juści (gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]

jużci a. juści (gw.) — oczywiście; pewnie. [przypis edytorski]

jużci a. juści (gw.) — pewnie, oczywiście. [przypis edytorski]

jużcić a. juści (daw., gw.) — owszem, właśnie. [przypis edytorski]

jużci (daw. gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]

jużci (daw., gw.) — oczywiście, pewnie. [przypis edytorski]

jużci (daw. gw.) — tu: przecież. [przypis edytorski]

jużci (daw.) — wzmocnione „już”. [przypis edytorski]

jużci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, podwojoną w skróconej do -ć; znaczenie: pewnie, owszem (por. gw. juści). [przypis edytorski]

jużciż — juści; przecież. [przypis edytorski]

już (daw.) — czy to. [przypis edytorski]

jużechmy spłacili (daw.) — już spłaciliśmy. [przypis edytorski]

jużem był wstał — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; dziś: już wstałem. [przypis edytorski]

jużem kazała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już kazałam. [przypis edytorski]

jużem ruszył, jużem stoczył — dziś: już ruszyłem, już stoczyłem. [przypis edytorski]

jużem ściągnął — końcówka z ruchomą końcówką czasownika, znaczenie: już ściągnąłem. [przypis edytorski]

jużem się dziwił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już się dziwiłem. [przypis edytorski]

jużem się nie zdał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: już się nie zdałem, nie przydałem. [przypis edytorski]

jużem się obaczył — już sobie przypomniałem. [przypis edytorski]

jużem się uwolnił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już się uwolniłem. [przypis edytorski]

jużem ucichła — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: już ucichłam. [przypis edytorski]

Jużem (…) urosił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już urosiłem (tj. już zrosiłem, już pokropiłem). [przypis edytorski]

jużem zapomniał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: już zapomniałem. [przypis edytorski]

jużeście teraz rycerze miłości (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: teraz już jesteście rycerzami miłości. [przypis edytorski]

jużeśmy przysięgli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już przysięgliśmy. [przypis edytorski]

jużeśmy się przyzwyczaili — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: już się przyzwyczailiśmy. [przypis edytorski]

jużeśmy się z nim (…) zżyli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: już się z nim zżyliśmy. [przypis edytorski]

jużeśta wydowali — czy już wydawaliście. [przypis edytorski]

jużeś zauroczył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: już zauroczyłeś. [przypis edytorski]

już go (…) bespiecznem czyni, tem co idą za niem (starop. konstrukcja zdaniowa) — tzn. już go (mur, na którym właśnie stanął) czyni bezpiecznym dla tych, którzy idą za nim (dla kolejnych szturmujących). [przypis edytorski]

już go martwego być rozumieli — konstrukcja składniowa przypominająca łac. accusativus cum infinitivo. [przypis edytorski]

Już ja cię wkieruję — tu w znaczeniu: Już ja tobą pokieruję, pokażę ci, co i jak. [przypis edytorski]

już miał szmyrgnąć w ulicę — dziś raczej: już miał uciec na ulicę. [przypis edytorski]

już nie było jak trzydzieści pięć franków — dziś popr.: nie było już więcej niż trzydzieści pięć franków. [przypis edytorski]

już pochlebstwem (…) już groźbą — albo… albo… [przypis edytorski]

Już pochwalmy króla tego — początkowy wers kolędy z poł. XVI w. [przypis edytorski]

już przed smętkiem wyschły kości moje, a popiołem jest potrzęsion chleb mój (…) — por. Ps 102, 6–10. [przypis edytorski]

już przyleciały żurawi roje — wg mit. gr. Pigmeje toczyli wojny z żurawiami. [przypis edytorski]

już przy piersi tchnąłeś okrucieństwem — w późn. wyd. popr. tłumaczenie: „już z jej piersi ssałeś okrucieństwo”. [przypis edytorski]

Już samo pochodzenie naszego Piotra zmieniało się — [tj. domniemania o tymże pochodzeniu; por.] Wielka encyklopedya illustrowana pod hasłem Kochanowski Piotr. [przypis edytorski]

już się ułatwił — sens: zdążył. [przypis edytorski]

już (starop.) — tu: jeszcze; już cię to omyli: jeszcze cię to wprowadzi w błąd. [przypis edytorski]

Już szorstka skóra na udach siadła… — rzymscy czytelnicy odbierali obraz przemiany w ptaka jako groteskowy. [przypis edytorski]

Już tam ojciec do swej Basi — w wersji pierwotnej strofę tę poprzedzała następująca: „Niemiec, Moskal nie osiędzie [nie zatrzyma a. nie utrzyma się],/ Gdy jąwszy pałasza, / Hasłem wszystkich zgoda będzie/ I ojczyzna nasza”. Dziś to ostatnie zdanie byłoby niepoprawne gramatycznie, ponieważ imiesłów przysłówkowy („jąwszy”) powinien odnosić się do tego samego podmiotu („zgoda”), do którego odnosi się w najbliższym zdaniu czasownik („będzie”); w czasach, w których powstał tekst pieśni reguły te nie były ani tak rygorystycznie określone, ani przestrzegane. [przypis edytorski]

Już w gruzach leżą Maurów posady (…) — fragment z Konrada Wallenroda Mickiewicza. [przypis edytorski]

Już wszytko dobrze, co Pan Bóg uczyni, choć nas tak srogo pokarze i pogubi; jednak proszę, aby był pokój za dni moich, abych ja na to nie patrzył — parafraza Iz 39, 8 na podst. Wulgaty, z wtrąceniem. [przypis edytorski]

jużże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: już więc, już zatem. [przypis edytorski]

juzbyk (gw.) — już bym. [przypis edytorski]

juzem myśloł (gw.) — już myślałem. [przypis edytorski]

Juz mię się wsyćko tera nie dazy (gw.) — już mi się wszystko teraz nie darzy; darzyć się: szczęścić się, układać się po czyjejś myśli. [przypis edytorski]

JWP — Jaśnie Wielmożny Pan. [przypis edytorski]

JW. — skrót od: jaśnie wielmożny. [przypis edytorski]

J'ysuis dans un moment (fr.) — Za chwilę przyjdę.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

j'y suis — dans un moment — przyjdę tam — za chwilę.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]