Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3990 przypisów.
risum teneatis amici? (łac.) — czyż powstrzymalibyście się od śmiechu, [przyjaciele]? (z Horacego Ars poetica) [przypis edytorski]
risum teneatis (łac.)— moglibyście powstrzymać się od śmiechu; Horacy, Ars Poetica (Sztuka poetycka) I 5. [przypis edytorski]
risus sardonicus (łac., med.) — dosł.: uśmiech sardoniczny (pojawiający się w wyniku porażenia nerwów twarzy przez truciznę). [przypis edytorski]
riszi a. ryszi (sanskryt trl. ṛṣi) — w okresie wedyzmu tytuł należny kapłanom-autorom hymnów wedyjskich, a także niektórym bogom (np. Agniemu, bogowi ognia w rel. wedyjskiej); w okresie Brahmanów i Upaniszad ryszi to klasa istot odrębna od bogów (dewa), przodków (pitry), ludzi i zwierząt; wyższy stopień w mądrości określany jest w sanskrycie tytułem maharszi, założycieli klasycznych indyjskich szkół filozoficznych nazywano również ryszi; natchniona wieszcz-kobieta to ryszika (sanskryt trl. ṛṣikā). [przypis edytorski]
ritardando (muz., wł.) — zwolnienie tempa utworu. [przypis edytorski]
ritinis — toks lietuvių liaudies žaidimas. [przypis edytorski]
rit mieux, qui rit le dernier (fr.) — ten się śmieje, kto się śmieje ostatni. [przypis edytorski]
ritornello (wł.) a. ritornel (muz.) — krótki fragment muz. wykonywany przez grupę instrumentów a. orkiestrę, pełniący w kompozycjach funkcję podobną do refrenu w pieśniach i piosenkach. [przypis edytorski]
ritterowie i gaugrafy (z niem.) — rycerze i starostowie. [przypis edytorski]
Rittner, Tadeusz (1873–1921) — autor dramatów i powieści. [przypis edytorski]
Rittner, Tadeusz (1873–1921) — pseud. Tomasz Czaszka; dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny, twórca nowoczesnej komedii, np. W małym domku (1904), Głupi Jakub (1910); pisał zarówno po polsku, jak po niemiecku. [przypis edytorski]
Rittner, Tadeusz (1873–1921) — pseud. Tomasz Czaszka; dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny, twórca nowoczesnej komedii, np. W małym domku (1904) Głupi Jakub (1910); pisał zarówno po polsku, jak po niemiecku. [przypis edytorski]
ritus graeci (łac.) — obrządku greckiego. [przypis edytorski]
Ritz-Carlton — nazwa światowej sieci hoteli najwyższej klasy, ob. należącej do Marriott International. [przypis edytorski]
riva degli Schiavoni (wł.: Nabrzeże Słowiańskie) — nabrzeże oraz ulica o tej samej nazwie położone przy Kanale św. Marka w Wenecji. [przypis edytorski]
Riva degli Schiavoni (wł). — Nabrzeże Słowiańskie, nabrzeże przy Kanale św. Marka w Wenecji; nosi nazwę od używanego w okresie Republiki Weneckiej słowa Schiavoni (z łac. sclavus: niewolnik), oznaczającego Słowianina z terenów nad płn. Adriatykiem, będących wówczas prowincją wenecką (Schiavonia); słowo schiavoni było stosowane w muzułmańskiej Hiszpanii jako odpowiednik arabskiego określenia Słowianina lub europejskiego niewolnika. [przypis edytorski]
rivanol (med.) — handlowa nazwa roztworu mleczanu etakrydyny, środka bakteriobójczego do odkażania skóry i ran. [przypis edytorski]
Rivarol, Antoine de (1753–1801) — pisarz francuski. [przypis edytorski]
Rivarol, Antoine de (1753–1801) — pisarz i tłumacz fr.; obrońca Ancien Régime'u, sprzeciwiając się republikanizmowi i ideom rewolucji francuskiej; do jego najważniejszych dzieł należą: Rozprawa o uniwersalności języka francuskiego (1784), Mały almanach naszych wielkich ludzi (1788). [przypis edytorski]
Rivers of Babylon (ang.: Rzeki Babilonu) — dyskotekowy przebój spopularyzowany przez zespół Boney M. w roku 1978; jego słowa zaczerpnięto z dwóch psalmów biblijnych, wyrażających tęsknotę Izraelitów w niewoli babilońskiej za utraconą ojczyzną. [przypis edytorski]
riv'zalto — zniekszt.: rivesaltes; chodzi o muscat de Rivesaltes, słodkie wino z regionu Rivesaltes, w płd. Francji. [przypis edytorski]
riwiera diamentowa — kolia diamentowa; od nazwy formy ukształtowania terenów nadbrzeżnych charakterystycznej dla krajów śródziemnomorskich: riwiery, tj. wybrzeża osłoniętego pasmem gór. [przypis edytorski]
Riwiera Włoska — wybrzeże Morza Liguryjskiego we Włoszech. [przypis edytorski]
rizać (z ukr.) — rzezać, rżnąć. [przypis edytorski]
Riza, Selma (1872–1931) — turecka pisarka i dziennikarka, jedyna kobieta w ruchu młodotureckim; publikowała w czasopismach „Hanımlara Mahsus Gazete” („Pismo dla kobiet”) i „Kadınlar Dünyası” („Świat Kobiet”); w l. 1908–1913 sekretarz generalna tureckiego Czerwonego Półksiężyca; jej staraniem sułtański pałac Adile został zamieniony w szkołę z internatem dla dziewcząt, która pod nazwą Kandilli działała do 1986 r. [przypis edytorski]
Rizat'! Taj że bude strach to na te pany (z ukr.) — Wyrżnijcie! Tak, żeby padł strach na panów. [przypis edytorski]
Rizzio, David a. Riccio, David (ok. 1533–1566) — nadworny śpiewak i faworyt Marii Stuart (1542–1587). [przypis edytorski]
Rizzio, Dawid (1533–1566) — nadworny śpiewak, później sekretarz Marii Stuart. [przypis edytorski]
R.M.L. Heyse — dziś podaje się (np. www.nobelprize.org), że ojciec pisarza nosił imiona Karl Wilhelm Ludwig i żył w latach 1797–1855. [przypis edytorski]
R. M. — radny miasta. [przypis edytorski]
ród (gw.) — poród. [przypis edytorski]
ród ich boski, córami są źródeł i gajów — tj. są nimfami. [przypis edytorski]
róg Kpiarskiej i Kominiarskiej — żartobliwe nazwy fikcyjnych ulic; wg Jerzego Ronarda Bujańskiego, towarzysza faktycznej nocnej wędrówki poety, miała ona swój finał w lokalu na rogu ulic Pijarskiej i Sławkowskiej, ok. 500 m na zach. od Bramy Floriańskiej, od której zaczyna się prowadząca do Rynku Głównego ul. Floriańska. [przypis edytorski]
róg wołowy — mowa o rurce rogowej, umieszczanej za haczykiem, by ryby nie mogły odgryźć przynęty. [przypis edytorski]
Ról — zniekształcony zapis nazwiska Ruhl. [przypis edytorski]
Rómmel, Juliusz (1881–1967) — generał dywizji Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Podczas kampanii wrześniowej dowódca Armii „Łódź” i Armii „Warszawa”. [przypis edytorski]
róść (daw.) — dziś raczej: rosnąć. [przypis edytorski]
róść (daw.) — rosnąć. [przypis edytorski]
róść — dziś popr.: rosnąć. [przypis edytorski]
róść — dziś popr.: rosnąć. [przypis edytorski]
róść — dziś: rosnąć. [przypis edytorski]
rószczka (daw.) — pęd, gałązka. [przypis edytorski]
rószczki — dziś popr.: różdżki. [przypis edytorski]
rówień (starop.) — równy; któremu równia żadne oko nie widało: któremu równego nie widziało żadne oko. [przypis edytorski]
rówien (daw.) — dziś popr.: równy. [przypis edytorski]
rówien (daw. forma) — dziś: równy. [przypis edytorski]
rówiennica (daw.) — rówieśnica. [przypis edytorski]
rówiennica — dziś popr.: rówieśnica. [przypis edytorski]
rówiennica — dziś: rówieśnica. [przypis edytorski]
rówienniczka — dziś: rówieśniczka. [przypis edytorski]
rówiennik (daw.) — rówieśnik. [przypis edytorski]
rówiennik (daw.) — rówieśnik. [przypis edytorski]
rówiennik (daw.) — rówieśnik, równy rangą itp. [przypis edytorski]
rówiennik — rówieśnik. [przypis edytorski]
rówienny — rówieśnik, równolatek. [przypis edytorski]
rówienny — równoletni; rówieśnik. [przypis edytorski]
rówien (starop. forma) — równy; dorównujący. [przypis edytorski]
rówien (starop. forma) — równy. [przypis edytorski]
rówieśnych — tutaj w znaczeniu rówieśników. [przypis edytorski]
rów irygacyjny — rów nawadniający. [przypis edytorski]
równać — tu: porównywać (w walce). [przypis edytorski]
równać z czym (starop.) — dorównywać czemu. [przypis edytorski]
(…) równać z ironią biegu najzwyklejszych rzeczy? — w niektórych wydaniach po tej strofie pojawiała sie jeszcze jedna: Idee?… Ależ lat już minęły tysiące, / A idee są zawsze tylko ideami. / Modlitwa?… Lecz niewielu tylko jeszcze mami / Oko w trójkąt wprawione i na świat patrzące. [przypis edytorski]
równa — tu: taka sama. [przypis edytorski]
równej ilości — dziś popr.: w równej liczbie. [przypis edytorski]
równe pole — dziś Łazienki (przyp. aut.). [przypis edytorski]
równia (daw., geogr.) — tu: równina. [przypis edytorski]
równia (daw.) — równina. [przypis edytorski]
równia — dziś: równina. [przypis edytorski]
równianką (daw.) — wiązanka kwiatów, bukiet. [przypis edytorski]
równianka (daw.) — bukiet, wiązanka, wianek. [przypis edytorski]
równianka (daw., gwar.) — wianek. [przypis edytorski]
równianka (daw.) — wianek. [przypis edytorski]
równianka (daw.) — wianek; wiązanka, bukiet. [przypis edytorski]
równianka (gw.) — wianek; kwiaty splecione jeden za drugim w sznur. [przypis edytorski]
równianka na Zielne — wiązanka żniwna na święto Matki Boskiej Zielnej. [przypis edytorski]
równianka — tradycyjna wiązanka żniwna, spleciona ze zbóż, polnych kwiatów i ziół, przybrana kolorowymi wstążkami. [przypis edytorski]
równianka — wianek. [przypis edytorski]
równianki — w jednym ze znaczeń prowinc: bukieciki kwiatków lub: wianki.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
równia — równina. [przypis edytorski]
równia (starop.) — równina, płaszczyzna; w równi: na równinie. [przypis edytorski]
równia — tu: równina. [przypis edytorski]
równie (daw.) — (daw.) tak samo. [przypis edytorski]
równie jak w rodzinie proroka, córki mają prawo do dziedzictwa — z potomstwa Mahometa przeżyło tylko jedno dziecko, córka Fatima: z tego powodu muzułmanie uznają potomstwo w linii żeńskiej za uprawnionych dziedziców. [przypis edytorski]
równiem — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: równie [jeste]m. [przypis edytorski]
równie — zarówno. [przypis edytorski]
równina Sennaar — gr. nazwa biblijnej krainy Szinear, znanej m.in. jako miejsce, gdzie wznoszono wieżę Babel; Szinear identyfikuje się z południową Mezopotamią. [przypis edytorski]
równiny Molossy — Epir nad morzem Jońskim. [przypis edytorski]
równiny Piktawii — Poitou, kraina w zachodniej Francji, od nazwy staroż. galijskiego plemienia Piktawów. [przypis edytorski]
równo — tu: tak samo. [przypis edytorski]
równy (starop.) — mały. [przypis edytorski]
różą (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: różę. [przypis edytorski]
róża jerychońska — roślina pochodząca z obszarów Jordani, należy do gatunku roślin pustynnych, inaczej zwana jest zmartwychwstanką. [przypis edytorski]
róża jerychońska — roślina pustynna. [przypis edytorski]
róża jerychońska — roślina pustynna, w czasie suszy zwijająca się w kulkę toczoną przez wiatr po pustyni. [przypis edytorski]
róża jerychońska — roślina pustynna ze wsch. części obszaru śródziemnomorskiego; w oryg.: woodbine, czyli wiciokrzew, zwany też suchodrzewem. [przypis edytorski]
róża jerychońska — zmartwychwstanka, roślina pustynna, która w czasie suszy zwija gałązki, tworząc kulkę, niekiedy odrywaną przez wiatr od podłoża i toczącą się po pustyni, zaś w czasie deszczu z powrotem rozwija gałązki. [przypis edytorski]
Różańcowa — tj. dzień święta Matki Boskiej Różańcowej, obchodzonego w Kościele katolickim 7 października. [przypis edytorski]
różane palce zorzy — „różanopalca” to przydomek Eos, greckiej bogini jutrzenki, zorzy porannej. [przypis edytorski]
Różaniec — tu: modlitwa w Kościele katolickim. [przypis edytorski]
