Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159290 przypisów.
stanie (starop.) — mieszkanie. [przypis redakcyjny]
stanie (starop.) — oboczna forma pisowni występująca u Reja: sstanie (cz. dokonany). [przypis edytorski]
stanie (starop.) — stanowisko. [przypis redakcyjny]
stanie (starop.) — [tu:] rozejm, wojenna przerwa. [przypis redakcyjny]
stanik (daw.) — górna część sukni od ramion do pasa (bez rękawów). [przypis edytorski]
stanik (daw.) — gorset; górna część sukni od ramion do pasa (bez rękawów). [przypis edytorski]
stanik (daw.) — gorset. [przypis edytorski]
stanik — górna części sukienki. [przypis edytorski]
stanik (starop.) — majątek. [przypis redakcyjny]
staniol — kolorowa folia aluminiowa, w którą dawniej zawijano słodycze. [przypis edytorski]
stan Irlandii (…) po raz dwudziesty od dwóch wieków — dziecko Spencera spalone żywcem w Irlandii [dziecko Spencera spalone żywcem w Irlandii: podczas zamieszek w Irlandii w 1598 r. poeta angielski Edmund Spenser, uchodząc z rodziną ze swych posiadłości w Kilcolman, istotnie stracił w ten sposób najmłodsze z pięciorga dzieci; przyp. red.]. [przypis autorski]
Stanisław August był synem kasztelana krakowskiego, Stanisława Poniatowskiego. [przypis redakcyjny]
Stanisław August — Stanisław August Poniatowski (1732–1798), król Polski, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]
Stanisław August w uwagach skierowanych do autora (w liście z 4 III 1779) nie zrozumiał ironii w przytoczonej przez Krasickiego bałamutnej, pseudohistorycznej argumentacji na poparcie tezy o konieczności pochodzenia króla z obcego domu panującego. Pisał on: „Ta asercja [twierdzenie] dwoista nie wiem, jak z historii może być dowiedzioną” (I. Krasicki, Pisma wybrane, Warszawa 1954, t. IV, s. 248). [przypis redakcyjny]
Stanisława Wysocka (1877–1941) — aktorka. [przypis edytorski]
Stanisław Czernik (1899–1969)— poeta, powieściopisarz, folklorysta polski pochodzenia chłopskiego, przedstawiciel autentyzmu w sztuce. [przypis edytorski]
Stanisław Czernik (…) proponował aż cztery pokolenia współistniejące w latach 1918–1939 — [por.] S. Czernik, Problem trzech pokoleń, „Fantana” 1938, nr 2. [przypis autorski]
Stanisław Dobrzański (1847–1880) — pisarz, reżyser, aktor, tłumacz; autor popularnego wodewilu Żołnierz Królowej Madagaskaru z 1879 r., wzorowanego się na farsach fr. [przypis edytorski]
Stanisławem Orzechowskim — [przypis edytorski]
Stanisław Feliks Przybyszewski (1868–1927) — pisarz, dziennikarz; ekspresjonista i dekadent, czołowy twórca Młodej Polski i autor jej estetycznego programu Confiteor z 1899; redagował „Życie” i „Zdrój”. [przypis edytorski]
Stanisław Głoskowski — od r. 1576 dworzaninowi Zygmunta Augusta, a potem jego następców. [przypis redakcyjny]
Stanisław Grolicki (1892–1947) — właśc. Stanisław Grolich; aktor. [przypis edytorski]
Stanisław Grzepski (1524–1570) — profesor filozofii na Uniwersytecie Krakowskim, autor pierwszego podręcznika geometrii w języku polskim (1566). [przypis redakcyjny]
Stanisław II August (1732–1798) — urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski; król Polski w latach 1764–1795, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]
Stanisław II August (1732–1798) — urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski; ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów, król Polski w latach 1764–1795. [przypis edytorski]
Stanisław Janusz Sosabowski ps. „Stasinek” (1917–2000) — lekarz, uczestnik kampanii 1939, w konspiracji w SZP/ZWZ/AK, w powstaniu w stopniu porucznika dowódca oddziału dyspozycyjnego Zgrupowania „Radosław”, ranny w nocy z 4 na 5 sierpnia, utracił wzrok, po wojnie na emigracji. [przypis edytorski]
Stanisław Jaster — Pracuje w P. Z. P. w Warszawie. [przypis edytorski]
Stanisław Karnkowski — [przypis edytorski]
Stanisław Kazimierczyk (1433–1489) — święty Kościoła katolickiego, kaznodzieja krakowski. [przypis edytorski]
Stanisław Koniecpolski herbu Pobóg (1591–1646) — hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, uważany za jednego z najwybitniejszych polskich dowódców. Brał udział w wielu walkach z Tatarami i Turkami, spędził trzy lata w niewoli w Stambule, wykupiony, był głównodowodzącym w wojnie przeciw Szwecji. Był bardzo ceniony przez króla i szlachtę, a do Kozaków odnosił się z ostentacyjną pogardą, co wywoływało ich nienawiść i szacunek jednocześnie. [przypis edytorski]
Stanisław Krzemiński (1839–1912) — członek Rządu Narodowego w roku 1863 i dyrektor prasy za dyktatury Traugutta (należał do prawicy „czerwonych”), potem publicysta i krytyk literacki, współpracownik wielu pism i wydawnictw zbiorowych, w poglądach polityczno-społecznych liberalny demokrata, przeciwnik pozytywizmu i ugody z caratem. [przypis redakcyjny]
Stanisław Łomień — pseudonim Andrzeja Trzebińskiego. [przypis edytorski]
Stanisław Lack polemizował (…) w pojęciu „szkoła literacka” mieści się contradictio in adiecto — S. Lack, Przegląd przeglądów, „Życie” 1899, nr 2; [contradictio in adiecto (łac): dosł. „sprzeczność w przymiotniku”, typ błędu logicznego; red. WL]. [przypis autorski]
Stanisław Leopold ps. „Rafał” (1918–1944) — absolwent SGH, działacz społeczny, harcerz, podchorąży AK, uczestnik akcji „Koppe”, w powstaniu dowódca kompanii w batalionie „Parasol”, poległ 25 sierpnia. [przypis edytorski]
Stanisław Leszczyński (1677–1766) — teść Ludwika XV, od którego po utracie korony polskiej otrzymał dożywotnio księstwo Lotaryngii i Baru. Był to człowiek miękkiego charakteru, ale światły i dobroczynny, który zjednał sobie miłość i szacunek poddanych. Liczne pisma jego, zebrane w 4 tomach, wydano w r. 1765 pt. Dzieła dobroczynnego filozofa. [przypis tłumacza]
Stanisław Mackiewicz — wybitny publicysta i redaktor naczelny „Słowa” wileńskiego, z którym współpracował Pruszyński. [przypis edytorski]
Stanisław Meglewski — dworzanin Firlejów, u których zetknął się z Janem Kochanowskim. [przypis redakcyjny]
Stanisław Mikołajczyk (1901–1966) — polski polityk, przywódca PSL, w latach 1943–1944 premier Rządu Polskiego na Uchodźstwie, w sierpniu 1944 r. bezskutecznie zabiegał u Stalina o pomoc dla powstańców warszawskich, po wojnie wicepremier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, zagrożony aresztowaniem wyemigrował w 1947. [przypis edytorski]
Stanisławów a. Iwano-Frankiwsk — miasto w zachodniej części Ukrainy. [przypis edytorski]
Stanisławów — dziś: Iwano-Frankiwsk (ukr. Івано-Франківськ), miasto w zach. Ukrainie, na przedgórzu Karpat, założone w 1662 r. na miejscu wsi Zabłotowo, na terenie włączonym w XIV w. do Królestwa Polskiego, od 1772 r. znalazło się w zaborze austriackim, w 1801 roku odkupione od rodziny Potockich przez rząd austriacki. [przypis edytorski]
Stanisławów — obecnie Iwano-Frankiwsk, miasto na terenie Ukrainy. [przypis edytorski]
Stanisławów — obecnie Iwanofrankiwsk, miasto na terenie Ukrainy. [przypis edytorski]
Stanisław Pokrytski w 1688 zapisał na ich klasztor — obacz: Dzieje Dobroczynności, rok drugi, s. 162 i Tamże, s. 584, oraz Mapę Nieświeżską Klasztorów Bernardyńskich przez Hirsę Lejbowicza. [przypis autorski]
Stanisław Porębski, przyjaciel Kochanowskiego, studiował prawo w Padwie, prawdopodobnie był także dworzaninem Zygmunta Augusta. [przypis redakcyjny]
Stanisław Święty, właśc. Stanisław ze Szczepanowa (ok. 1030–1079) — biskup krakowski za czasów Bolesława II Śmiałego, skazany na śmierć przez tego króla za zdradę; święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
Stanisław Sierosławski (1877–1941) — prozaik, poeta, dziennikarz, tłumacz, członek krakowskiej cyganerii skupionej wokół Stanisława Przybyszewskiego. [przypis edytorski]
Stanisław Skalski (1915–2004) — polski pilot wojskowy, od 1935 r. w Wojsku Polskim, najlepszy polski as myśliwski II wojny światowej (18 i 11/12 zestrzelenia), w 1947 r. powrócił z Wielkiej Brytanii do Polski, gdzie przyjęto go do Ludowego Wojska Polskiego, więziony w latach 1948–1956, od 1956 do 1972 r. ponownie w wojsku, po 1989 r. polityk. [przypis edytorski]
Stanisław Skibniewski ps. „Cubryna” (1901–1958) — oficer rezerwy WP, od 1937 zastępca dyrektora naczelnego Elektrowni Warszawskiej, od 1942 dyrektor, w powstaniu w stopniu kapitana dowodził Zgrupowaniem Użyteczności Publicznej WSOP „Elektrownia”. [przypis edytorski]
Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, pejzażysta epoki modernizmu. [przypis edytorski]
Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, przedstawiciel modernizmu, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]
Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, wykładowca krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
Stanisławski, Jan (1860–1907) — objąwszy katedrę pejzażu w krakowskiej ASP, wprowadził metodę studiów plenerowych. Jeden to z najwybitniejszych przedstawicieli impresjonizmu w malarstwie polskim. Malował małe pejzaże liryczne, głównie o motywach ukraińskich (stamtąd pochodził) i podkrakowskich, znakomicie oddając nastrój. Zresztą słowa Pana Młodego świetnie charakteryzują jego „obrazki”. [przypis redakcyjny]
Stanisławski, Jan (1860–1907) — polski malarz-pejzażysta, profesor krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, założyciel stowarzyszenia artystycznego „Sztuka”. [przypis edytorski]
Stanisławski, Jan Grzegorz (1860–1907) — malarz, profesor krakowskiej ASP, jeden z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”; tworzył głównie nastrojowe, impresjonistyczne pejzaże. [przypis edytorski]
Stanisław Staszic złożył swe myśli o społeczności i prawie, o Polsce i konieczności reformy jej ustroju… — por. Maciej Starzewski, Teoria społeczno-polityczna Staszica I. a J. J. Rousseau (Kraków 1926). — Uwagi i Przestrogi wydał w Bibliotece Narodowej Stefan Czarnowski, seria I, nr 90 i 98. [przypis tłumacza]
Stanisław Strus, opłakiwany również wierszem Mikołaja Sępa Szarzynskiego, poległ w r. 1571 w bitwie z Tatarami nad Rastawicą na Ukrainie. [przypis redakcyjny]
Stanisław Tarnowski (1837–1917) — historyk literatury, krytyk literacki, rektor Uniwersytetu Jagielońskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności. [przypis edytorski]
Stanisław Tarnowski z niechęcią wspomina o „nowomodnym tak zwanym impresjonizmie literackim (…) czuje się w prawie zgrabnym i giętkim wierszykiem mówić: nic!” — S. Tarnowski [Recenzja II Serii Poezji K. Tetmajera], „Przegląd Polski” 1894, t. 114, s. 167. [przypis autorski]
Stanisław Trembecki herbu Prus (1739–1812) — poeta, szambelan królewski, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, współtwórca klasycyzmu stanisławowskiego; pisał bajki, wiersze libertyńskie, poematy opisowe (np. Powązki, Sofiówka), stworzył komedię Syn marnotrawny według Woltera. [przypis edytorski]
Stanisław Wapowski (zm. ok. 1564) — podkomorzy sanocki, dworzanin i dyplomata. [przypis redakcyjny]
Stanisław Żółkiewski (1547–1620) — późniejszy hetman wielki koronny, zwycięski wódz wielu wojen, zdobywca Moskwy, zginął w bitwie z Turkami pod Cecorą. Pradziad króla Jana III Sobieskiego. [przypis edytorski]
Stanisław Zaklika, kasztelan połaniecki, zmarł ok. 1564 r. [przypis redakcyjny]
Stanisław Zderski, walcząc do ostatniej chwili… — Stanisław Zderski, żyjący jeszcze, prowadził warsztat kowalski w Dzikowie i dorobił się majątku wartości kilku tysięcy koron. Miał ośmiu synów, których wyuczył na rzemieślników, i cztery córki, wydane za mąż. Znany jest z życia przykładnego, religijności i przywiązania do spraw narodowych. [przypis autorski]
Stanisław ze Skarbimierza (ok. 1365–1431) — pierwszy rektor Akademii Krakowskiej, wybitny kaznodzieja. [przypis edytorski]
Stanisław ze Szczepanowa (ok. 1030–1079) — polski duchowny, biskup krakowski, męczennik, święty Kościoła katolickiego i patron Polski; został skazany na śmierć przez króla Bolesława II Śmiałego. [przypis edytorski]
Stankiewicz, Nikołaj (1813–1840) — rosyjski myśliciel, poeta; w 1831 zorganizował stowarzyszenie literacko-filozoficzne skupiające przedstawicieli inteligencji szlacheckiej, znane jako kółko Stankiewicza. [przypis edytorski]
Stanley, Henry Morton (1841–1904) — właśc. John Rowlands, walijski dziennikarz, korespondent, pisarz, żołnierz, administrator kolonialny i badacz. [przypis edytorski]
Stanley Henry Morton, właśc. John Rowlands (1841–1904) — pisarz, dziennikarz, badacz Afryki. Brał udział m.in. w krwawej kolonizacji Kongo. [przypis edytorski]
Stanley, Henry właśc. John Rowlands (1841–1904) — amerykański dziennikarz i korespondent pochodzenia walijskiego, badacz Afryki; jako reporter gazety „New York Herald” w 1871 wsławił się wyprawą na poszukiwanie zaginionego misjonarza i badacza Afryki, doktora Davida Livingstone'a. [przypis edytorski]
Stanny, Janusz (1932–2014) — rysownik, grafik, ilustrator, autor plakatów, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. [przypis edytorski]
stanowczem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: stanowczym. [przypis edytorski]
stanowiący — tu: ustanawiający. [przypis edytorski]
stanowić (daw.) — zastanowić; zatrzymać. [przypis redakcyjny]
stanowić przełożonych — tu: ustanawiać. [przypis edytorski]
stanowić (starop.) — zatrzymywać. [przypis edytorski]
stanowienie — postanowienie, prawo. [przypis edytorski]
stanowienie (starop.) — umacnianie. [przypis edytorski]
stanowienie (zootechn.) — dopuszczanie samca zwierząt gospodarskich do samicy w celach rozpłodowych. [przypis edytorski]
stanowie (starop.) — osoby. [przypis redakcyjny]
stanowi mu bieg (starop.) — zatrzymuje go w biegu. [przypis edytorski]
(…) stanowi przeciwieństwo epikureizmu (…) — jest to wszakże jeszcze pytaniem, czy Epikur kiedykolwiek wygłaszał te zasady jako twierdzenia przedmiotowe. Jeżeli one były po prostu tylko maksymami spekulatywnego używania rozumu, to wykazał nimi daleko prawdziwszego ducha filozoficznego, niż którykolwiek z filozofów starożytności. Że w objaśnianiu zjawisk tak należy brać się do dzieła, jakby pole poszukiwania nie było obcięte żadną granicą lub początkiem świata; materiał świata przyjmować takim, jakim być musi, jeśli chcemy być przezeń pouczeni w doświadczaniu; że nie ma żadnego innego zrodzenia zdarzeń prócz tego, jak je określają niezmienne prawa przyrody; że wreszcie nie należy posługiwać się żadną od świata wyróżnioną przyczyną;: są to dziś jeszcze bardzo słuszne, lecz mało zachowywane zasady, by rozszerzyć filozofię spekulatywną, jak nie mniej wynaleźć prawa moralne niezależnie od obcych źródeł pomocniczych, chociaż z tego powodu ten, co żąda ignorowania owych twierdzeń dogmatycznych, dopóki zajmujemy się spekulacją jedynie, nie powinien być obwiniany, iż chce je zaprzeczyć. [przypis autorski]
stanowiska — tj. na leże zimowe. [przypis redakcyjny]
Stanowisko Pindera (…) rozwinął biolog hamburski Walter Scheidt. Niestety, jego „rozważania biologiczne nad zagadnieniem pokolenia w historii ducha” (…) „Lebensgesetze der Kultur”, przynoszą same postulaty — W. Scheidt, Lebensgesetze der Kultur. Biologische Betrachtungen zum „Problem der Generation” in der Geistesgeschichte, Berlin 1929. Te szumne zapowiedzi są tym przykrzejsze, że pretensje Scheidta sięgają bardzo daleko. Z uznaniem cytuje on zdanie Treitschkego, że wpływy historyczne nie są w stanie wyjaśnić nierównomiernego rozkładu uzdolnień w rozmaitych pokoleniach (die Zeit erzieht nur Genius, sie schafft ihn nicht, s. 113). Taki zarzut świadczy o grubym niezrozumieniu zadań humanistyki, która przecież nie sięga do jakichś ostatecznych „dlaczego”, jedynie nadaje przebiegom duchowym sens. Dlaczego w pewnym okresie pojawiają się pokolenia bardziej twórcze, w innym mniej twórcze, dlaczego w życiu kultur i narodów istnieją wzniesienia i upadki siły duchowej, tego opis humanistyczny nie wyjaśni — Dilthey powiadał, że tutaj zdani jesteśmy na samowolę tworzącej natury — ale to nie znaczy, aby wyjaśniła tajemniczość biologiczna. Nie wszędzie, gdzie zawodzi lancet, należytym narzędziem okazuje się siekiera. Chyba że siekiera staje się bronią mistyczną… [przypis autorski]
stanowisko pośrednie między religią, która uznając świat nadprzyrodzony, tym samym uznaje istnienie duchów dobrych i złych oraz możliwość wtrącania się ich i wpływu na ludzi i sprawy świata doczesnego, a nauką, która cudy i czary odrzucając, tryumfalnie głosi, że zanikały one i zanikają we wszystkich cywilizacjach wraz z zanikaniem wiary w duchy — T. K. Oesterreich, Les possédés, Payot, przekład z niem., s. 463–4. [przypis autorski]
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie porozumienia ACTA, wyrażone w liście do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 20.02.2012 r., s. 17. [przypis autorski]
stanowisko — tu: miejsce przebywania dzikich zwierząt. [przypis redakcyjny]
stanowisko — tu: miejsce, w którym myśliwy oczekuje zwierzyny w czasie polowania. [przypis redakcyjny]
stanowi (starop.) — osobie. [przypis redakcyjny]
stanowniczych i włodarzy — w oryg. łac. vastandiones et villicos; w innym tłum.: włodarzy i rządców. [przypis edytorski]
stanowy, właśc. prystaw stanowy (z ros.) — okręgowy urzędnik policji w Rosji carskiej, sprawował władzę nad stanem, okręgiem policyjno-administracyjnym złożonym z kilku gmin; 2–3 stany tworzyły powiat (ujezd). [przypis edytorski]
stanowy (z ros. пристав становой) — okręgowy urzędnik policji w Rosji carskiej, sprawował władzę nad stanem (ros. стан), okręgiem policyjno-administracyjnym złożonym z kilku gmin; 2–3 stany tworzyły powiat (ros. уезд). [przypis edytorski]
stan — państwo. [przypis redakcyjny]
stan pobożnej radości — radość ze spełnienia dobrego uczynku. [przypis tłumacza]
stan pośredni — skr. antarā-bhava, chiń. zhongyou, jap. chūu. Ostatni z czterech etapów życia (narodziny, życie, śmierć, stan pośredni), w którym osoba zmarła przebywa zanim odrodzi się ponownie. Stan ów trwa od siedmiu do czterdziestu siedmiu dni. [przypis tłumacza]
stan „równych” — nazwa szlachty w Sparcie, tj. równouprawnionych obywateli. [przypis tłumacza]
stan średni — nie należy oceniać wedle naszych stosunków, gdzie stan średni stanowi zarazem najwyżej oświeconą warstwę społeczną, ale raczej porównać stany średnie w państwach wybitnie przemysłowych; byli to więc ludzie dosyć zamożni sklepikarze, przedsiębiorcy, mniejsi przemysłowcy, właściciele realności [tj. nieruchomości] itp. [przypis tłumacza]
stan somnambuliczny — stan hipnozy. [przypis edytorski]
stan (starop.) — stanowisko; w takim stanie: na takim stanowisku. [przypis edytorski]
stan — talia. [przypis edytorski]
stante abdicatione (łac.) — w razie zrzeczenia się (abdykacji). [przypis redakcyjny]
