Spis treści

Grób: 1
Krew: 1
Król: 1
Ogień: 1
Przemoc: 1

Poprawiono błąd źródła: brzmienne -> brzemienne.

Opracowano przypisy źródła, dostosowując formę ich zapisu do standardów WL; uwspółcześniono pisownię (np. kretejska -> kreteńska).

Tadeusz NalepińskiChrzest(fragment)

Król, Grób, Przemoc, Ogień, KrewWitaj mi, królu — popioły cię garną,

skorupa pleśni zgryzła twoje lice —

wypełzły chwasty nad pustką cmentarną,

gdzie pogrzebane twoje tajemnice —

ale ty żyjesz!… Tyś jest pieśnią czarną,

zaklętą w wieczny mrok — i w błyskawice…

Tyś spętan — królu?… ty — zniszczenia tytan?

Lecz ja cię wskrzeszę… Królu! bądź powitan!…

Bom ja cię widział w przepychu szkarłatów,

gdyś dzień narodzin ognia szałem święcił,

bom widział łoże gorejących kwiatów,

na którym czas twój śmiertelny cię smęcił —

boś ty najokrutniejszym był wśród katów,

i krwi purpurą tyś mi się spamięcił [1] —

jednym westchnieniem tyś ziemię kolebał…

Jam ciebie znał — o królu — jam się nie bał…

Byłeś — nim w walce przedświtów z pomroką

tysiącem gwiazd rozpękło niebios morze —

pod pierwszej chmury wczajony powłoką

ważyłeś zbrodnią brzemienne przestworze —

gdy kłęby mroków rozwidniło Oko

słońca i życia — na zjawienie boże

dałeś odpowiedź. Lecz w pianie chaosu

świat rozwiał nawet echo twego głosu…

W zaraniu światów, z oceanów piany

sypnąłeś srebrną strugę nam na strawę.

Bóg niezgłębionych wód — ty, król spętany,

ze łzawych pereł dałeś nam zabawę;

a kto te perły schwycił — wrósł w kajdany,

a kto te perły wdział — pogrzebał sławę,

kto nimi błyszczał — miał już wroga blisko,

i był ten dar twój — jak urągowisko…

Klejnot najdroższy kryło twoje wnętrze:

fal srebro żywe, huraganu tańce

i burz bezkresnych hymny przenajświętsze —

one cię strzegły jako zbrojne szańce.

Ale był wyłom w jednym szańców piętrze —

tyś dłonią mściwą imał [2] przezeń brańce [3].

A gdy znikali na dnie twych topieli,

świat żegnał lot ich — jak mewy Anhelli…

Twoje królestwo!… o możny, opowiedz

o zgasłych światów złowróżbnej zieleni —

gdzie tron twój wzniesion — królewski grobowiec,

gdzie wnęk uroczysk całunem się mieni,

gdzie duchów ciżba, jako stada owiec,

do twej mądrości przypada strumieni —

gdzie ty — pogrzebion — król zniszczenia drzemiesz,

w mogilną ziemię zaorawszy lemiesz…

Żeś ty jest nasz — ty rycerz i kołodziej —

nie wie dziś nikt — bo klątwa wzrok nam ciemni.

Przesmutne kwiaty ziemia nasza rodzi,

bo wie, że Naród — dziedzice bezziemni…

Z potępień mroków zemstę czerpią młodzi,

przekleństwo wieków dusze nam nikczemni —

przekleństwo wkoło… Przebóg!… obłąkanie?…

Słyszysz modlitwę: niech się wola stanie…

To starców głos. Zygmuntów dzwon mu wtórzy

i kładnie pasy dartymi na błonie —

a gdy rozjęknie — w piersiach cud się wróży,

a gdy rozpęknie — rwą orły, pogonie [4],

a gdy zamilknie — krew się ogniem burzy,

i chodzi Polak w cierniowej koronie…

Ty wtedy milczysz — królu cieniowładny?

Żadnego echa i pociechy żadnej?…

A możeś zaniku nie widział ty swego,

jako cię naród Wawelem zaszczyca?

jako cegiełki najlichszej tam strzegą,

jak nieskruszoną ta polska Kruszwica…

Może ty nie znasz… słuchaj — kroki biegą —

widzisz tę postać?… spójrz — w blasku księżyca

na Wawel wschodzi, jako anioł Pański —

ty nie znasz Swego?… nie wiesz kto Wyspiański?…

Żeś ty jest nasz — jak na tym Akropolu [5]

Zygmunta dzwon, żeś jest jako to serce,

co hen spoczywa pod Kopcem na polu,

żeś jest w sztandarach, co dzierżą wydzierce,

żeś jest w najmniejszej kropli tego bolu

co dławi pierś, żeś ty miecz na oszczerce —

sto lat — o królu — sto lat wierzy dusza —

sto lat płomienną żądzę w żar wysusza…

Opowiedz, królu!… Tatry pieśnią wieją —

powieści twej zawtórzy potok szmerem,

nad zrębem turni, nad smereków knieją

wznieś mężną dłoń i warknij nowym sterem…

słyszysz?… zastępy pohańców się śmieją,

żeś wielkoludem, a nie bohaterem —

hej, korowodzą w uroczysku tańce —

słyszysz!… wstań, królu — zgon nieś na pohańce!

Opowiedz, królu!… Na niwy dostatnie,

kędy się jarzą złote łany pszenne,

powieści twej popłynie słowo bratnie,

przesączy glebę — owocne — nasienne…

Wszakże na słowo — na Słowo ostatnie

czekają ludy, rozpaczą brzemienne!…

Gdy rzekniesz — wojskiem wykłosi się pole —

gdy skiniesz — Naród spełni twoją wolę…

O rzeknij, królu!… bądź Zygmuntów głosem,

któremu lenne serce hołd oddaje —

rozdmuchaj iskry tlejące pod stosem

100

i w nawałnicę wspień leśne ruczaje —

Alboli tak: daj znak, żeś nie Pathosem,

i że nie czcimy cię jak złudną Maję [6] —

byśmy ujrzeli, jak przyłbicę zdzierasz —

byśmy poznali, żeś król — a nie miraż!…

105

Milczysz?… ja ciebie wskrzeszę — o, ty władny,

śmiertelnym truchłem zbielę twoją postać —

bo oto w ręku mam kłębek Ariadny [7]

i nić mi wskaże, jak mam ciebie dostać,

bo oto zemsty nie ulęknę żadnej

110

i prawdą nową wiecznie będę chłostać —

… królu!… ja znam twoje Imię!…

Przypisy

[1]

spamięcić (neol.) — upamiętnić. [przypis edytorski]

[2]

imać (daw.) — chwytać, brać. [przypis edytorski]

[3]

brańce — jeńcy. [przypis edytorski]

[4]

orły, pogonie — godła Polski i Litwy. [przypis edytorski]

[5]

Akropol — zamek i świątynia Ateny (Partenon) w Atenach; tytuł dramatu Wyspiańskiego, który utożsamił Akropol z Wawelem. [przypis redakcyjny]

[6]

Maja — hinduskie bóstwo wcielające świat rzeczywistości, będący jedynie złudą. [przypis redakcyjny]

[7]

kłębek Ariadny (mit. gr.) — kłębek, który królewna kreteńska Ariadna rzuciła Tezeuszowi, aby mu ułatwić wydostanie się z labiryntu. [przypis redakcyjny]