Przypisy

„Wiadomości Literackie” — niezwykle ważny w dwudziestoleciu międzywojennym, opiniotwórczy tygodnik społeczno-kulturalny, założony i redagowany przez Mieczysława Grydzewskiego, wydawany w l. 1924–1939 w Warszawie; na jego łamach publikowali skamandryci, m.in. Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz, Józef Wittlin, Stanisław Baliński, Zuzanna Ginczanka, a także: Jerzy Liebert, Tadeusz Boy-Żeleński, Irena Krzywicka, Ksawery Pruszyński, Michał Choromański, Zbigniew Uniłowski, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska czy Karol Irzykowski; tu w 1933 r. debiutował Bruno Schulz. [przypis edytorski]

„Wiadomości Literackie”, nr 619 [Gide i jego „Corydon”] — tekst T. Żeleńskiego Gide'owskie problemy. [przypis edytorski]

„Wiadomości Literackie”, nr 624 [o „stylometrii” prof. Feuillerat] — tekst Nowe oblicze Prousta w niniejszym zbiorze. [przypis edytorski]

„Wiadomości Literackie”, nr 770 [o salonie pani de Loynes] — tekst Dama Fiołkowa w niniejszym zbiorze. [przypis edytorski]

„Wiadomości Literackie”, nr 789 [o salonie pani Aubernon] — tekst Akademia z wiktem zawarty w niniejszym zbiorze. [przypis edytorski]

Wiadomości Literackie — tygodnik kulturalno-literacki, wydawany w Warszawie w latach 1924–1939. [przypis edytorski]

„Wiadomości Warszawskie” — jeden z kolejnych tytułów gazety wydawanej od 1737 przez zakon jezuitów warszawskich, pod którym ukazywała się w latach 1765–1773. [przypis edytorski]

„Wiadomości z Pola Bitwy” — czasopismo wydawane w okresie powstania styczniowego przez Komitet Centralny Narodowy (do końca maja 1863 r. opatrywane pieczęcią), organ prasowy Rządu Tymczasowego, a następnie Rządu Narodowego; ukazywało się od 10 lutego 1863 r. do 9 kwietnia 1864 r. pod zmieniającym się tytułem: jako „Wiadomości z Pola Bitwy” od 10 lutego do 22 lipca 1863 r., jako „Doniesienia z Pola Bitwy” (na przełomie lipca i sierpnia 1863 r.), „Doniesienia z Placu Boju” (w sierpniu 1863 r.) i wreszcie jako „Wiadomości z Placu Boju” od 13 sierpnia do 9 kwietnia 1864 r. Odpowiedzialnym za druk był Józef Bohdan Wagner, podlegający Wydziałowi Prasy Rządu Narodowego. Pismo publikowało raporty Rządu Narodowego, informacje o przebiegu walki zbrojnej, stoczonych walkach, aktach terroru wojsk carskich (w rubryce pt. Rozboje moskiewskie, ukazującej się od od nr 4), a także wykazy poległych. Gazeta należała do najpopularniejszych z całej tajnej prasy powstańczej, zwłaszcza wśród warstw uboższych. [przypis edytorski]

wiadom (starop. forma) — świadom; powiadomiony. [przypis edytorski]

wiadom (starop. forma) — świadom; wiedząc. [przypis edytorski]

wiadomy (daw.) — znany. [przypis edytorski]

wiano — część majątku wnoszona do rodziny przez pannę młodą (żonę). [przypis edytorski]

wiano (daw.) — część majątku wnoszona do rodziny przez pannę młodą (żonę). [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag i wyprawa panny młodej; tu: synonim wianka dziewiczego, dziewczęcej cnoty. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag panny młodej. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag, wyprawa kobiety wychodzącej za mąż. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — ślubny dar męża dla żony, zabezpieczenie posagu. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — ślubny dar męża dla żony, zabezpieczenie posagu. Tu niejasne: czy chodzi o posag, który Witold zgromadził dla córki, czy może zebrał oznacza tu dostał. [przypis edytorski]

wiano — majątek własny wnoszony do wspólnego gospodarstwa przez żonę w momencie ślubu. [przypis edytorski]

wiano — posag. [przypis edytorski]

wianować — tu ogólnie: wyposażać. [przypis edytorski]

wiano — za czasów Homera narzeczony wypłacał wiano (hedna) ojcu panny młodej. [przypis edytorski]

wian — wieniec. [przypis edytorski]

wian — wieniec, tj. przen. zwycięstwo. [przypis edytorski]

wian z dębu — wieniec dębowy dawano za uratowanie życia obywateli. [przypis edytorski]

wiara grecka — dawne określenie prawosławia, wyznania chrześcijańskiego, które Słowianie wschodni przyjęli z greckojęzycznego Bizancjum. [przypis edytorski]

wiara greko-rosyjska — religia prawosławna. [przypis edytorski]

Wiara katolicka pilnie i często naucza, aby każdy Boga się bał, a króla czcił, jako Piotr ś. nauczył — 1 P 2, 17. [przypis edytorski]

Wiara katolicka pilnie i często naucza, aby każdy Boga się bał, a króla czcił, jako Piotr ś. nauczył, aby każdy urzędom, królowi i sprawcom jego podlegał, aby się ich miecza bał, aby o nieposłuszeństwo ku nim sumnienie miał — zob. 1 P 2, 13–19 i Rz 13, 1–7. [przypis edytorski]

Wiara, Nadzieja, Miłość — trzy teologiczne cnoty chrześcijańskie, wymieniane przez św. Pawła (1 Kor 13,12–13). [przypis edytorski]

wiara — tu: wiarygodność. [przypis edytorski]

wiara — tu: wierność. [przypis edytorski]

wiara w najwyższej opiece — dziś z B.: wiara w najwyższą opiekę. [przypis edytorski]

wiardunek — dawna moneta polska, równa czwartej części grzywny. [przypis edytorski]

wiardunk (daw.) — podatek, czwarta część grzywny. [przypis edytorski]

wiarę strzymać (daw.) — dotrzymać słowa. [przypis edytorski]

wiarę strzymać — pozostać wiernym. [przypis edytorski]

wiarogodny — dziś popr.: wiarygodny. [przypis edytorski]

wiarogodny — dziś: wiarygodny. [przypis edytorski]

wiarować (daw.) — wystrzegać się. [przypis edytorski]

wiarozmienny (daw.) — niedochowujący wiary, niedotrzymujący słowa. [przypis edytorski]

wiarus — stary żołnierz. [przypis edytorski]

wiary nie dotrzymywać (daw.) — łamać dane słowo; por. wiarołomstwo. [przypis edytorski]

wiater — dziś popr.: wiatr. [przypis edytorski]

wiater (gw.) — wiatr. [przypis edytorski]

wiater (gw.) — — wiatr. [przypis edytorski]

wiater (gw.) — wiatr; tu: powonienie, węch. [przypis edytorski]

wiater (reg.) — dziś popr.: wiatr. [przypis edytorski]

wiatra — dziś popr. forma: wiatru. [przypis edytorski]

wiatrek (starop. forma) — wiaterek. [przypis edytorski]

wiatróm — dziś popr. forma C. lm: wiatrom. [przypis edytorski]

wiatrówka — tu: prosta w kroju kurtka, używana przez radykałów, wyraźnie odróżniająca noszącego od osoby o umiarkowanych poglądach, wychodzącej na ulicę w eleganckim płaszczu. [przypis edytorski]

wiatrówka — tu: prosta w kroju kurtka, używana przez radykałów, wyraźnie odróżniająca noszącego od osoby o umiarkowanych poglądach, wychodzącej na ulicę w eleganckim płaszczu. [przypis edytorski]

Wiatr od morza — zbiór opowiadań, bajek, reportaży i relacji historycznych dotyczących m. in. Pomorza, autorstwa Stefana Żeromskiego, wyd. 1922. [przypis edytorski]

Wiatrom rozumie (…) — zna zjawiska meteorologiczne. [przypis edytorski]

wiatronogi (poet.) — szybki w biegu, pędzący jak wiatr. [przypis edytorski]

wiatry — chodzi o Eurosa i Notosa. [przypis edytorski]

wiatrze — dziś popr.: wietrze. [przypis edytorski]

wiatyk (łac. viaticum: prowiant na drogę) — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia święta podawana choremu na łożu śmierci; stanowi ona pokarm w drodze do życia wiecznego: stąd nazwa. [przypis edytorski]

wiatyk — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia podawana choremu na łożu śmierci. [przypis edytorski]

wiatyk — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia święta podawana choremu na łożu śmierci. [przypis edytorski]

wiatyk — w Kościele katolickim komunia udzielana umierającemu. [przypis edytorski]

wiatyk (z łac. viaticum: prowiant na drogę) — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia święta podawana choremu na łożu śmierci; ma ona stanowić „pokarm w drodze do życia wiecznego”: stąd nazwa. [przypis edytorski]

Wiaziemski, Piotr (1792–1878) — ros. książę, poeta, krytyk literacki; przyjaciel Puszkina. [przypis edytorski]

wić — tu: wezwanie. [przypis edytorski]

wic (daw., z niem. Witz) — dowcip, żart. [przypis edytorski]

wicehrabia d'A… — d'Arlincourt. [przypis edytorski]

wicehrabia Demostenes — Louis François Sosthènes de La Rochefoucauld (1785–1864), francuski polityk, ultrarojalista; 5 grudnia 1815 ośmieszył się publicznie, kiedy po jego mowie w parlamencie hrabia d'Artois, późniejszy król Karol X, skomplementował go, iż przemawia jak Demostenes (znakomity ateński mówca, słynny z żarliwych mów w obronie demokracji przeciwko królowi Macedonii Filipowi). La Rochefoucauld odpowiedział wówczas: „Sire, nawet jeśli nie mam elokwencji Demostenesa, to przynajmniej mam jego miłość do króla”. Za panowania Karola X La Rochefoucauld został Dyrektorem Generalnym Sztuk Pięknych (1824–1830); zyskał wówczas rozgłos, wydając zarządzenie regulujące długość sukni tancerek w Operze oraz nakazując umieszczenie listków figowych na posągach w Luwrze. [przypis edytorski]

wicehrabia Sidmouth, właśc. Henry Addington (1757–1844) — brytyjski mąż stanu, premier w latach 1801–1804, po zawarciu traktatu w Amiens w 1802 r. i rozpadzie drugiej koalicji antynapoleońskiej został zmuszony do złożenia urzędu na rzecz Williama Pitta Młodszego; zasłynął następnie jako bezwzględny i niezwykle skuteczny polityk na stanowisku ministra spraw zagranicznych, sprawując ten urząd (utworzony w 1782 r.) przez dziesięć lat (1812–1822). [przypis edytorski]

wicehrabia — tytuł odnoszący się do rodziny hrabiowskiej, gdzie tytuł hrabiego przypadał najstarszemu członkowi rodu, zaś tytuł wicehrabiego jego synowi; funkcjonował także we Francji jako samodzielny tytuł arystokratyczny, nadawany rodzinom bez tytułu hrabiowskiego. [przypis edytorski]

wicerej, wicereg (daw.) — wicekról, zastępca lub namiestnik króla. [przypis edytorski]

wicesgerent — (daw., z łac. vices: zastępca; gerent: osoba działająca, wykonawca) — w XVIII w. urzędnik powoływany przez starostów grodzkich do wykonywania wyroków. [przypis edytorski]

wicesgerent — namiestnik królewski. [przypis edytorski]

wicesgerent (przestarz., z łac. vices: zastępca; gerent: osoba działająca, wykonawca) — w XVIII w. urzędnik powoływany przez starostów grodzkich do wykonywania wyroków. [przypis edytorski]

Wicetr — zamek, w czasach Villona będący w ruinie. [przypis edytorski]

wicher — tu: wichrzyciel. [przypis edytorski]

w ich miejscu — dziś popr.: na ich miejscu. [przypis edytorski]

wichr — dziś popr.: wicher. [przypis edytorski]

wichr — dziś: wicher. [przypis edytorski]

Wichrowate linie — tytuł nieopublikowanego zbioru nowel Grabińskiego. [przypis edytorski]

Wichrowe wzgórza — powieść Emily Brontë (1818–1848), opublikowana pod pseudonimem Ellis Bell w 1847 r. [przypis edytorski]

wichr (poet.) — wicher, silny wiatr. [przypis edytorski]

wichr — popr.: wicher. [przypis edytorski]

wichr — skrócone od: wicher. [przypis edytorski]

wichry — dziś popr. forma N. lm: wichrami. [przypis edytorski]

wichry — dziś popr. N. lm: wichrami. [przypis edytorski]

wichrzysty (daw.) — pełen wichrów, wietrzny, burzliwy. [przypis edytorski]

wici — dawny sposób zwoływania wojowników na wyprawę wojenną. [przypis edytorski]

wici (daw.) — wezwanie na wojnę w formie gałązek (witek). [przypis edytorski]

wicie (gw.) — wiecie. [przypis edytorski]

wici — gałązki (witki); w dawnych czasach przysłanie ich oznaczało wyzwanie na wojnę. [przypis edytorski]

wicina — łódź służąca do spławiania towarów drogą rzeczną. [przypis edytorski]

wicina — łódź służąca do spławiania towarów na rzece. [przypis edytorski]

wicina — łódź służąca do spławiania towarów rzeką. [przypis edytorski]

wicina — statek rzeczny do spławiania towarów (jego odpowiednik używany na szlaku wiślanym nosił nazwę szkut). [przypis edytorski]

wicina — statek rzeczny służący do transportu towarów. [przypis edytorski]

wicina — statek rzeczny używany daw. na Litwie do spławiania towarów. [przypis edytorski]

wicinnik — człowiek ciągnący pod prąd w górę rzeki wicinę, tj. statek rzeczny służący do transportu towarów. [przypis edytorski]

wicinny handel — uprawiany z pomocą wicin, tj. statków rzecznych, którymi spławiano towary; tym sposobem np. z Litwy do Królewca transportowano zboże, len i konopie, zaś w drugą stronę płynęły ładunki z solą i śledziami. [przypis edytorski]