Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10286 przypisów.
waju (gw.) — wam. [przypis edytorski]
waju (gw.) — was. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
wakacyj — dziś częstsza forma D. lm: wakacji. [przypis edytorski]
wakancja — zwolnienie miejsca, otworzenie się urzędu; tu: nadawanego przez króla przywileju czerpania zysku z żup solnych. [przypis edytorski]
wakans — królewszczyzna do rozdania. [przypis redakcyjny]
wakans — wakat, nieobsadzone stanowisko. [przypis edytorski]
wakans — wakat; wolne stanowisko do obsadzenia. [przypis edytorski]
wakans (z łac.) — wolne stanowisko. [przypis edytorski]
Wakarinne (z litew. Vakarinė) — Gwiazda wieczorna. [przypis autorski]
Wakarinne (z litew. Vakarinė) — Gwiazda wieczorna. [przypis edytorski]
Waka — wieś tatarska niedaleko od Wilna. [przypis edytorski]
wakerosi (z fonet. hiszp. lm vaqueros) — pasterze bydła; kowboje. [przypis edytorski]
wakować — brakować. [przypis edytorski]
wakować — nie urzędować. [przypis redakcyjny]
wakowała — była wolna. [przypis redakcyjny]
wakującego — opróżnionego. [przypis redakcyjny]
wakujący (daw., z łac.) — brakujący, pusty, nieobsadzony; por. wakat. [przypis edytorski]
wakujący — wolny, niezajęty. [przypis edytorski]
wałach (gw.) — wykastrowany samiec konia. [przypis edytorski]
wałach — kastrat. [przypis edytorski]
wałach — koń wykastrowany, najczęściej roboczy, pociągowy itp. [przypis edytorski]
wałach — koń wykastrowany, używany do pracy (w przeciwieństwie do ogiera, wykorzystywanego do jazdy wierzchem oraz w celach rozpłodowych). [przypis edytorski]
wałach — wykastrowany ogier. [przypis edytorski]
Waładynka — rzeczka, dziś na terenie Mołdawii. [przypis redakcyjny]
wałaszek — zdrobn. od: wałach; koń wykastrowany (najczęściej roboczy, pociągowy itp.). [przypis edytorski]
wał (daw.) — fala morska. [przypis edytorski]
wał (daw.) — fala; por. nawałnica itp. [przypis edytorski]
wał (daw.) — fala. [przypis edytorski]
wał (daw.) — fala. [przypis redakcyjny]
wał (daw.) — tu: fala. [przypis edytorski]
wał — fala. [przypis edytorski]
Wał Hadriana a. Mur Hadriana (ang. Hadrian's Wall a. Roman Wall) — system fortec połączonych z początku nasypem, następnie murem, chroniący południową, rzymską część Brytanii przed napadami Piktów z górzystej północy, długi na ponad 100 km. Wał powstał w latach 121–129 n.e., a w 142 r. o 150 km na płn. od niego Rzymianie zbudowali drugą linię umocnień, Wał Antonina, który jednak musieli opuścić po kilkudziesięciu latach. [przypis edytorski]
wałówka (daw.) — prowiant, jedzenie. [przypis edytorski]
wałówka — pożywienie na drogę. [przypis edytorski]
Wałówka — rynek ze starzyzną, znajdował się w Warszawie przy ul. Wałowej. [przypis redakcyjny]
wałować — otaczać wałami obronnymi; bronić zawczasu. [przypis edytorski]
wał (starop.) — fala. [przypis edytorski]
wał (starop.) — fala. [przypis redakcyjny]
wał — tu: fala. [przypis edytorski]
wałunda (z litew.) — chwila, pewny rozmiar czasu. [przypis autorski]
wałunda (z litew.) — godzina. [przypis autorski]
wały (daw.) — fale; dziś popr. forma N.lm: wałami. [przypis edytorski]
wały (daw.) — fale morskie; dziś popr. forma N.lm: wałami. [przypis edytorski]
wały (daw.) — fale morskie. [przypis edytorski]
wały (daw.) — fale. [przypis edytorski]
wały — daw. forma N.lm; dziś: wałami; wał (daw.): fala. [przypis edytorski]
wały — fale. [przypis edytorski]
wały — fale [przypis edytorski]
wały (starop.) — fale; za onymi wały: za tymi wałami (falami). [przypis edytorski]
wały (starop.) — tu: fale. [przypis edytorski]
walać (daw.) — brudzić, plamić. [przypis edytorski]
walać (daw.) — plamić, brudzić. [przypis edytorski]
Wala — imię wszechwiedzącej bogini ziemi, Erdy, pod jakim wzywa ją bóg Wotan w cyklu dramatycznym Wagnera Pierścień Nibelunga; jest to zmienione staronordyckie słowo völva, oznaczające wieszczkę. [przypis edytorski]
walansjenka — cienka, delikatna koronka; nazwa od fr. miasta Valenciennes. [przypis edytorski]
walansjenka — rodzaj koronki. [przypis edytorski]
Walasiewicz, Stanisława a. Walsh Olson, Stella (1911–1980) — lekkoatletka, rekordzistka światowa w biegach na krótkie dystanse, jedna z najpopularniejszych sportowców w Polsce w latach 30. Wychowana w Stanach Zjednoczonych, w swojej karierze zdecydowała się reprezentować kraj urodzenia. Po jej śmierci okazało się, że rewelacyjne wyniki sportowe mogły mieć związek z jej interseksualnością (badania wykazały obecność męskiego chromosomu Y). [przypis edytorski]
walc — narodowy taniec niemiecki, polegający na wirowym obrocie par, tańczących przy tempie 3/4. Właściwy walc ludowy ustąpił z czasem miejsca walcowi wiedeńskiemu. [przypis redakcyjny]
walcować — tu: tańczyć walca. [przypis edytorski]
walczących — w wersji Felińskiego: „walczącą”; w całym zdaniu-strofie pierwowzoru tekstu mowa jest o Polsce, nie zaś o jej obrońcach, jak w później przyjętej wersji tekstu. [przypis edytorski]
Walcząc z naturalizmem i gardząc nim (…) dzikich stron duszy — M. Oksza, Modernizm w Niemczech i Stanisław Przybyszewski, „Biblioteka Warszawska” 1899, III, s. 283. [przypis autorski]
Walczmy o lud nasz i o miasto Boga naszego, a Pan niech czyni, co się jemu podoba — 2 Sm 10, 12. [przypis edytorski]
walczyli na germańskie topory bojowe (battleaxe) — w pseudoszekspirowskim dramacie Narodziny Merlina, w wizji, wywołanej przy pomocy diabłów przez czarownika Proximusa. Hektor ma tam być, wedle uwagi scenicznej, ubrany na sposób trojański, ale zbrojny w tarczę, miecz i topór. Achilles wstępuje do boju z włócznią i mieczem, może krzywym (falchion; II, 2). [przypis tłumacza]
walczyliśmy (…), uderzali (daw.) — konstrukcja, w której końcówka fleksyjna pierwszego czasownika ma zastosowanie również dla kolejnego (kolejnych); dziś: walczyliśmy, uderzaliśmy. [przypis edytorski]
waldensi — ruch rel.-społ. w XII–XIV w. we Francji, Włoszech, Niemczech i na Śląsku, zainicjowany przez Piotra Waldo ok. 1170, postulujący reformę Kościoła, początkowo głoszący głównie potrzebę ubóstwa, później zaś m.in. niesłuszność kultu świętych i odpustów; zwalczani przez inkwizycję. [przypis edytorski]
Waldensi — Waldensowie byli heretycy w Czechach. Wspomina tu ich skromność autor dla zawstydzenia prawowiernych tak właśnie, jako kiedy przytaczamy cnoty pogan ukazując przeto, iż poganie niektórzy lepiej żyli rządząc się samym światłem rozumu, aniżeli źli chrześcianie objaśnieni światłem prawdziwego Boga i wiary (Uwaga wydawcy z r. 1770). [przypis edytorski]
Waldikiana — okolica błotnista i bardzo niezdrowa dla jej mieszkańców; leży między Arezzo a Kortoną. Oprócz Sardynii, gdzie w środku lata powietrze równie jest niezdrowe, poeta wspomina błota, tak zwane Maremmy, rozciągające się wzdłuż brzegów morskich między Pizą a Sieną. [przypis redakcyjny]
Waldstein-Wartenberg, Joseph Karl (1755–1814) — niemiecki hrabia, szambelan dworu cesarskiego; znajomy Casanovy. [przypis edytorski]
walecznemi dziełami zabawny — zajmujący się walecznymi dziełami; daw. „zabawiać się czymś” znaczyło: „zajmować się”. [przypis edytorski]
Walecznych tysiąc — pieśń legionowa z czasów powstania listopadowego. [przypis edytorski]
Waleczny po bitwie — prawdopodobnie aluzja do klęski powstania listopadowego. [przypis edytorski]
waledykować — żegnać; dosł. mówić „vale!”. [przypis redakcyjny]
w Alei Szucha 23 — w czasie okupacji niemieckiej areszt śledczy Gestapo mieścił się przy Alei Szucha 25 w Warszawie. [przypis edytorski]
walek — dziś popr. forma D.lm: walk. [przypis edytorski]
walek — dziś popr.: walk. [przypis edytorski]
Walenca — Walencja, miasto nad Morzem Śródziemnym w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Walencja — miasto nad Morzem Śródziemnym w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
walencjanki — tu: połączenia ozdobnych wykończeń z główną tkaniną ubioru. [przypis edytorski]
Walencja — tu: miejscowość w płd.-wsch. Francji, ok. 100 km na płd. od Lyonu; założona w czasach rzymskich. [przypis edytorski]
Walencja, Valencia — tu: miasto w stanie Carabobo północnej Wenezueli. [przypis edytorski]
walenie (biol.) — rząd ssaków wodnych, obejmujący kaszaloty, delfiny i morświny. [przypis edytorski]
Walens (328–378) — cesarz rzymski (od 364), wyznawca arianizmu. [przypis edytorski]
Walens (328–378) — cesarz rzymski. [przypis edytorski]
Walentyn (ok.100–ok.160) — teolog gnostycki, twórca najbardziej wpływowej i wyrafinowanej odmiany nauczania gnostyckiego. [przypis edytorski]
Walentynus, Valentinus — żył i uczył do roku 135 w Aleksandrii, następnie do 160 r. w Rzymie, umarł na Cyprze. [przypis autorski]
waleriana — lekarstwo uspokajające i nasenne, wykonywane z kozłka lekarskiego. [przypis edytorski]
Waleriusz Flaccus — poeta rzymski z I-go wieku po Chrystusie, napisał poemat opisowy Argonautica. [przypis redakcyjny]
Waleryusz — Gian-Francesco Valerio z Wenecji, przyjaciel poety, wielki wróg niewiast; wspomina o nim Ariost jeszcze XXVII 137, 6. Obwiniony później, że się dał przekupić królowi francuskiemu, Franciszkowi I, skończył „między słupami św. Marka i Teodora” na Piazzecie, tj. został powieszony. [przypis redakcyjny]
Walery — Valerianus Maximus; ale Villon, cytując z pamięci, przypisuje temu pisarzowi anegdotkę, którą prawdopodobnie zaczerpnął gdzie indziej, w Salisburym lub Janie de Vignay. [przypis tłumacza]
waleta — pożegnanie. [przypis edytorski]
waleta — pożegnanie. [przypis redakcyjny]
waleta — utwór poetycki o charakterze elegijnym, wyrażający żal z powodu rozstania się z bliskimi osobami, domem czy krajem rodzinnym; z łac. vale: pozdrowienie przy pożegnaniu (bądź zdrów, żegnaj). [przypis edytorski]
waleta (z łac.) — utwór literacki będący wypowiedzią na pożegnanie. [przypis edytorski]
waleta (z łac. vale: bądź zdrów) — pożegnanie. [przypis edytorski]
walet karowy — walet karo; figura w kartach do gry. [przypis edytorski]
walezjanie — chrześcijańska grupa religijna z III w., której członkowie kastrowali się w celu wypełnienia słów Biblii z Mt 19:11. [przypis edytorski]
Walhala właśc. Walhalla (mit. germ.) — zaświaty, kraina wiecznego szczęścia; zamek najwyższego boga germ. Odyna, w którym gości on poległych chwalebnie na polu bitwy wojowników. [przypis edytorski]
Walhalla a. Valhalla — w mitologii nordyckiej to kraina wiecznego szczęścia, miejsce przebywania poległych wojowników, zabranych z pola bitwy przez walkirie, boginie-wojowniczki. O początkach Walhalli opowiada dramat muzyczny Ryszarda Wagnera Złoto Renu, pierwsza część tetralogii Pierścień Nibelunga. [przypis edytorski]
Walhalla (mit. germ.) — zaświaty, kraina wiecznego szczęścia; zamek najwyższego boga germ. Odyna, w którym gości on poległych chwalebnie na polu bitwy wojowników. [przypis edytorski]
Walhalla (mit. germ.) — zaświaty, kraina wiecznego szczęścia; zamek najwyższego boga germ. Odyna, w którym gości on poległych chwalebnie na polu bitwy wojowników; tu użyte błędnie jako siedziba wszystkich bogów, tj. kraina Asgard. [przypis edytorski]
Walhalla (mit. germ.) — zaświaty, kraina wiecznego szczęścia; zamek najwyższego boga germ. Odyna, w którym gości on poległych chwalebnie na polu bitwy wojowników. Tu użyte błędnie jako siedziba bogów, Asgard. [przypis edytorski]
