Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10150 przypisów.
Weyssenhof — Lucjan Weyssenhof. [przypis redakcyjny]
weźcie rumianku albo rozchodniku — tj. zastosujcie terapię ziołoleczniczą (zwykłą w owych czasach). [przypis edytorski]
weźmcie — dziś popr. forma: weźcie. [przypis edytorski]
weźmi (daw.) — dziś popr. forma trybu rozkazującego: weź. [przypis edytorski]
Weźmiesz stok hańby za chwały twej stopnie/ I bezdeń nędzy — błąd logiczny. Można przypuszczać, że sens tego zdania miał być następujący: (własne) staczanie się w hańbę i przepaść (tj. bezdeń) nędzy weźmiesz za stopnie prowadzące do twej chwały. [przypis edytorski]
weźmiesz — tu: dostaniesz (lanie). [przypis edytorski]
weźmiewa (gw.) — weźmiemy. [przypis edytorski]
weźmijcie — dziś popr.: weźcie. [przypis edytorski]
weźmijcie — dziś: weźcie. [przypis edytorski]
weźmij — dziś popr. forma 2 os. lp tr.rozkaz.: weź. [przypis edytorski]
weźmij — dziś popr. forma: weź. [przypis edytorski]
weźmij — dziś: weź. [przypis edytorski]
weźmijmy — dziś popr.: weźmy. [przypis edytorski]
weźmi (starop. forma) — dziś forma 2.os.lp trybu rozkazującego: weź. [przypis edytorski]
weźmi (starop. forma) — weź. [przypis edytorski]
Weźmy w dzień deszczowy (…) w gwieździe śniegu — Ruskin, Etyka pyłków. (Warto przeczytać). [przypis autorski]
Weźmy więc za przewodnika doświadczenie (…) — Por. Abrégé des systèmes (Oeuvres philosophiques, 1751). [przypis tłumacza]
weźniesz (gw.) — weźmiesz. [przypis edytorski]
weźnie wzdychać (gw.) — zacznie wzdychać. [przypis edytorski]
weźrą — „weżrą” bądź „wejrzą” (tj. wpatrzą). [przypis edytorski]
weźrzy — daw. tryb rozkazujący: spojrzyj, wejrzyj. [przypis edytorski]
Weźrzyicie, ieśli wola, na sierotę! (…) W onem wygnaniu, kędy w żalu trawię — bogate określenie na „obywateli świeżego powietrza”. [przypis tłumacza]
weź się na prawo — skieruj się na prawo. [przypis edytorski]
weźta (gw.) — weźcie. [przypis edytorski]
Weź to sobie do serca, Arystypie, gdyż wypadałoby ci próbować myśleć, jaka cię przyszłość w życiu czeka — rozmowa ta prawdopodobnie nie jest historyczna, wydaje się raczej, że to pomysł Ksenofonta, i to wcale dowcipny. Właśnie Arystypowi, wielbicielowi rozkoszy (hedonikowi), znanemu „profesorowi”, należała się taka lekcja. Filozofowi, który dziś udziela nauki za drogie pieniądze, każe Ksenofont (w przeszłości) wysłuchać moralizującego kazania, a w końcu „próbować myśleć…”, „próbować”, bo wie, że myślenie to nie jego robota (por. „krzynę wiedzy” w ust. 2). Że taka nauka poszła w las, wiedzą czytelnicy. [przypis tłumacza]
Weź trzy zwierciadła (…) ogniwo — To doświadczenie fizyczne z trzema zwierciadłami i cały powyższy wykład o łamaniu się światła dowodzą, że poecie nieobce były nauki przyrodnicze, tak jak nauka optyki i katoptryki. [przypis redakcyjny]
Weź… — w innym wydaniu uzupełnione: „Weź, kpie!”. [przypis edytorski]
weźże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
weżetal — materiał, tiul perukarski. [przypis edytorski]
wezbrać się (daw.) — [tu:] wybrać się. [przypis redakcyjny]
wezbrała beła (starop. forma) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: wezbrała wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]
wezbranie Wisły — w połowie lutego wezbrana Wisła zalała szereg wsi podwarszawskich. Szkody wyrządzone przez powódź były bardzo duże. Komitet pomocy powodzianom zorganizował na ich cel koncert w Teatrze Wielkim (2 marca). [przypis redakcyjny]
wezbrawszy się — wspiąwszy się. [przypis edytorski]
wezdrgnął się (starop. forma) — dziś: wzdrygnął. [przypis redakcyjny]
wezdrżysz nogą (starop.) — zadrżą pod tobą nogi (ze strachu). [przypis edytorski]
wezgłowie — część łóżka, gdzie kładzie się głowę. [przypis edytorski]
wezgłowie — część legowiska, gdzie się kładzie głowę. [przypis edytorski]
wezgłowie (starop.) — poduszka. [przypis tłumacza]
wezgłowie — storna łóżka, po której kładzie się głowę. [przypis edytorski]
wezgłowie — tu: krótsza krawędź łóżka. [przypis edytorski]
wezmą w tęgie kluby — sens: pohamują. [przypis edytorski]
wezmiecie — dziś popr. pisownia: weźmiecie. [przypis edytorski]
wezmie — dziś popr. pisownia: weźmie. [przypis edytorski]
wezne (gw.) — wezmę. [przypis edytorski]
wezulantkie bory — lasy na górze Vesulus (dziś Monte Viso, na granicy Włoch i Francji); tam znajdują się źródła Padu. [przypis edytorski]
Wezuwiusz — wulkan na terenie Włoch, na Półwyspie Apenińskim, nad Zatoką Neapolitańską. [przypis edytorski]
Wezuwiusz — wulkan we Włoszech, na Półwyspie Apenińskim. [przypis edytorski]
wezwał „jedenastkę” — [jedenastu komisarzy, wylosowanych na Zgromadzeniu Ludowym, zarządzających więzieniem i nadzorujących wykonanie wyroków śmierci]. Tym razem pewnie nie była jedenastka wylosowywana, jak za demokracji, lecz dobrana z najskrajniejszych oligarchów. [przypis tłumacza]
wezwania do szatana — [por.] Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 319 (Adam Szaleniec). [przypis autorski]
wezwanie, aby sam podał wymiar kary — wedle prawa ateńskiego oskarżyciel podaje wniosek na karę, jeżeli ustawa jej nie wyznacza. Gdy sędziowie przysięgli wydadzą wyrok „winien”, toczy się rozprawa nad wymiarem kary. Oskarżony ma prawo podać inny wniosek na ukaranie, jeśli propozycja oskarżyciela wydaje mu się za surowa. Sędziowie wybierają. Meletos wniósł na Sokratesa karę śmierci. [przypis tłumacza]
Wezwanie do muz — wydania Ducha Praw, ogłoszone za życia Montesquieu, miały dwie części i ta inwokacja miała się znaleźć na czele części drugiej, zaczynającej się tą XX księgą. Ale Jakub Vernet z Genewy, któremu poruczono korekty z Ducha Praw i który niejednokrotnie pozwalał sobie poprawiać Montesquieu, uznał, te ta inwokacja byłaby nie na miejscu i namówił autora, aby ją usunął. Montesquieu odpowiedział mu: „Co się tyczy Wezwania do muz, ma ono przeciw sobie to, że jest rzeczą osobliwą w takim dziele i że tego nie bywało, ale kiedy rzecz osobliwa jest dobra, nie należy jej odrzucać dla osobliwości, która sama przez się przyczynia się do powodzenia; nie ma zaś dzieła, w którym bardziej by trzeba starać się rozerwać czytelnika, niż w tym oto, z przyczyny długości i ciężkości przedmiotu.” Argument był dobry; mimo to, Montesquieu zdecydował się posłuchać swego mentora i napisał doń w kilka dni później: „Wahałem się w przedmiocie Inwokacji między jednym z moich przyjaciół, który chciał ją zostawić, a panem, który chciałeś ją usunąć. Przychylam się do pańskiego zdania, i to bardzo stanowczo, i proszę aby jej nie dawać.” Niech nam będzie wybaczone, że zostaliśmy wierni pierwszemu uczuciu Montesquieu. Nigdy nie zrozumie ducha tego wielkiego człowieka ten, kto zechce oddzielić autora Ducha Praw od autora Listów Perskich i Świątyni w Knidos (Przypisek francuskiego wydawcy). [przypis redakcyjny]
Wezwanie gwiazdy wieczornej. [przypis redakcyjny]
wezwany był przez cesarza do Burgu, aby wywołać cienie umarłych i uczynić je widzialnymi — w Polsce istnieje podobna legenda o Zygmuncie Auguście wzywającym mistrza Twardowskiego, by ten umożliwił mu kontakt ze zmarłą Barbarą Radziwiłłówną. [przypis edytorski]
wezwany (starop.) — (tak) nazywany, zwany; (o takim) wezwaniu, imieniu. [przypis edytorski]
wezwyczaić się — przyzwyczaić się. [przypis edytorski]
wezwyczajenie — dziś popr.: przyzwyczajenie. [przypis edytorski]
wezwyczajony (daw., gw.) — przyzwyczajony. [przypis edytorski]
wezwyczajony (gw.) — przyzwyczajony. [przypis edytorski]
wezyr — dostojnik państwowy w krajach muzułmańskich. [przypis edytorski]
wezyr — dostojnik państwowy w państwach muzułmańskich. [przypis edytorski]
wezyr — głównodowodzący armii i szef rządu w Turcji. [przypis edytorski]
wezyr — minister. [przypis redakcyjny]
wezyr — najważniejszy urzędnik dworu tureckiego, pośrednik w kontaktach między sułtanem a poddanymi. [przypis edytorski]
wezyr — tu: Kara Mustafa [przypis redakcyjny]
wezyrzy — ministrowie sułtana tureckiego. [przypis redakcyjny]
w fałszowaniu (pieniędzy) — w wiekach średnich powszechne; w czasach nowożytnych fałszował monetę zwłaszcza Fryderyk II pruski, własną, by zdobyć środki na swe wojny i cudzą, by rujnować sąsiadów i wydobyć od nich kruszec; Polskę zalał fałszywą monetą dwukrotnie, w r. 1768 i 1772. [przypis redakcyjny]
w febrze — tu: w gorączce. [przypis edytorski]
w felietonie pt. „Jadwiga” — W zbiorze pt. Słowa cienkie i grube. [przypis autorski]
w figurę kanapy — w kształcie kanapy. [przypis edytorski]
w „Filoktecie” Ajschylos (…) a Eurypides... — Obie tragedie są nieznane. W polskim przekładzie więcej by zmienić potrzeba. [przypis tłumacza]
w filozofii nie trzeba naśladować matematyki dawaniem definicji z góry, chyba na próbę jeno (…) w filozofii definicja, jako odmierzona [abgemessene] wyrazistość, powinna raczej zamykać dzieło, aniżeli je otwierać — filozofia roi się od błędnych definicji, zwłaszcza takich, co rzeczywiście zawierają pierwiastki do definicji, ale jeszcze nie w zupełności. Otóż, gdyby się nic zgoła nie mogło począć z jakimś pojęciem, zanim by się go nie zdefiniowało, to by bardzo źle było z wszelkim filozofowaniem. Ale ponieważ, o ile starczą pierwiastki (rozczłonkowania), zawsze da się zrobić z nich dobry i bezpieczny użytek, więc z korzyścią można się posługiwać i ułomnymi definicjami, tj. zdaniami, które nie są jeszcze właściwie definicjami, ale zresztą są prawdziwe, a więc przybliżeniami ku nim. W matematyce definicja należy ad esse [=do bytu], w filozofii ad melius esse [=do lepszego bytu]. Pięknie jest, ale częstokroć bardzo trudno dobrać się do tego. Prawnicy wciąż jeszcze poszukują definicji do swego pojęcia o prawie. [przypis autorski]
w filozofii XIX stulecia były „tylko dwa prawdziwe wydarzenia: Nietzsche i Avenarius.(…) najważniejszymi z przeżytych przez nią [ludzkość] stanów były te dwa właśnie, które by można oznaczyć imionami wspomnianych myślicieli — S. Brzozowski, Idee, s. 73. [przypis autorski]
w fioletowych pończochach — we Włoszech młody człowiek posiadający protekcję albo wysoką naukę zostaje monsignorem lub prałatem, co nie oznacza biskupa, wówczas nosi fioletowe pończochy. Aby zostać monsignorem, nie trzeba składać ślubu, można zdjąć fioletowe pończochy i ożenić się. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property, red. S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 23. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property [red.] S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 8. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property, red. S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 9. [przypis autorski]
W. Fisher, Theories of Intellectual Property, [w:] New Essays in the Legal and Political Theory of Property, red. S. Munzer, Cambridge University Press, 2001, http://cyber.law.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 2. [przypis autorski]
W Flandryej (…) katolicka łaskawość — zaskakujące słowa autora, gdyż książę Alba, jako namiestnik hiszpański usiłując stłumić powstanie we Flandrii, wsławił się bezwzględnością i krwawymi rządami. [przypis edytorski]
w flaszeczce — dziś popr.: we flaszeczce. [przypis edytorski]
w Frankonią — dziś popr. forma B.lp: w Frankonię. [przypis edytorski]
w Frydryghoffie — Fredrikhof, twierdza szwedzka. [przypis redakcyjny]
w garcu (starop. forma) — w garncu, w garnku. [przypis edytorski]
w gastrulach czy blastulach — blastula: wczesne stadium rozwoju zarodkowego zwierząt (w tym także człowieka), w którym zarodek ma postać pojedynczej warstwy komórek tworzących tarczkę a. kulisty pęcherzyk z płynem w środku; gastrula: stadium rozwojowe zarodka następujące po fazie blastuli, różniące się wykształceniem dwóch a. trzech warstw komórek. [przypis edytorski]
w gębie (starop.) — w ustach („gęba” nie ma w języku szesnastowiecznym znaczenia pejoratywnego). [przypis redakcyjny]
w gęstwini — dziś popr. N.lp: w gęstwinie. [przypis edytorski]
w gęszczach — dziś: w gąszczach a. w gąszczu. [przypis edytorski]
w Genewie albo Szwajcarii — Genewa była niezależnym miastem, dołączyła do Konfederacji Szwajcarskiej dopiero po wojnach napoleońskich, w roku 1815. [przypis edytorski]
w Genewie (…) opłacają go tylko obywatele i mieszczanie, podczas gdy mieszkańcy i urodzeni — ludność Genewy dzieliła się na pięć klas: I. Obywatele (synowie obywateli i mieszczan, urodzeni w Genewie); II. Mieszczanie (ci, którzy zostali dopuszczeni do stanu mieszczańskiego); III. Mieszkańcy (obcy, którzy kupili prawo mieszkania w Genewie); IV. Urodzeni (dzieci mieszkańców, urodzone w mieście); V. Poddani (mieszkańcy terytorium należącego do Genewy, a położonego poza samym miastem). Tylko dwie pierwsze klasy uczestniczyły w ustawodawstwie i miały prawo piastowania urzędów. Pozostałe klasy nie miały praw politycznych i podlegały różnym ograniczeniom wolności zarobkowania. Ciężar podatków spoczywał głównie na nich. [przypis redakcyjny]
w geniuszu — w duchu, w charakterze. [przypis redakcyjny]
w Germanii nadane przez żołnierzy przezwisko Biberius… niejakiego Prisca, urzędnikiem mianował do nastręczenia rozpusty — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 42]. [przypis autorski]
W getcie panował wielki władca głód — warszawskie getto było zamknięte, nikt nie mógł go opuścić bez zgody okupacyjnych władz. Zapasy żywności i innych artykułów przywiezione przez przesiedleńców szybko się wyczerpały, a w getcie zaczął panować głód i choroby. Wynikało to z planowej polityki nazistów, którzy ograniczyli dzienną dawkę kalorii do 180 (czyli 10 proc. tego, czego potrzebuje dorosła osoba). Nie pozwalano na dostarczanie do getta lekarstw i szczepionek. Organizacje żydowskie prowadziły w tych trudnych warunkach darmowe jadłodajnie, wydające dziesiątki tysięcy posiłków dziennie, a żydowscy lekarze próbowali ratować ofiary głodu na wszelkie sposoby. Jednak przy braku dostępu do żywności i środków medycznych ponad 90 tys. więźniów getta zmarło z głodu i chorób jeszcze przed rozpoczęciem wielkiej deportacji jego mieszkańców. [przypis edytorski]
w getto — dziś wyraz ten jest odmienny: w getcie. [przypis edytorski]
w giezłeczkach (gw., daw.) — w koszulkach. [przypis autorski]
w gimnazjum — Szekspir, idąc za Northern, użył tu wyrazu showplace, który oznaczałby miejsce widowisk lub uroczystości, a dla wyjaśnienia dodał słowa: „Gdzie lud swe mięśnie ćwiczy”. Przetłumaczyłem wedle Plutarcha. [gimnazjum (łac. gymnasium, z gr. gymnasion: miejsce ćwiczeń): w staroż. miastach greckich ośrodek ćwiczeń fizycznych i treningu sportowego (por. gimnastyka), złożony z otwartego placu z bieżnią i boiskiem oraz półkrytych i krytych budynków. Gimnazjony, jako popularne miejsca spotkań, stały się również miejscami wykładów, dysput i nauczania; red. WL]. [przypis tłumacza]
w gineceum — U Greków kobiety jeszcze nie były doszły europejskiej wolności, coś jeszcze wschodniego zostało w sposobie ich życia i Greczynki wychowywały się w haremach zwanych gineceum od słowa γυναικός (kobieta), i nie wychodziły stamtąd przed zamęściem. [przypis autorski]
wgłąb' — dawna pisownia, z zaznaczoną miękkością końcowego b; dziś popr.: w głąb. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
w głębią — dziś popr. forma B. lp. wyrazu głębia: w głębię. Obecnie raczej użyłoby się sformułowania w głąb lub w głębinę. [przypis edytorski]
W głębi to, głębi serca — podobnie w Korsarzu (I. 10) [Byrona; Red. WL] „Within, within – 'twastherethe spirit wrought!” Cała pierwsza część tego ustępu przypomina nadto początek II. pieśni Pana wysp Waltera Scotta, gdzie z powodu podobnych okoliczności (uczta) znajdują się podobne refleksje i gdzie również widzimy możnego pana dręczonego tajemną zgryzotą, a udającego wesołość. [przypis redakcyjny]
w głębokim braku zrozumienia dla wszelkiej posiadłości ziemskiej i w zamiłowaniu do kapitału ruchomego — W związku z tym stoi u niego także brak głębszych i niepozbywalnych uczuć względem przyrody. [przypis autorski]
W głębszych stepach ukraińskich znajduje się gatunek baranów wielkich, którym gospodarze dla ulżenia ciężaru ogony na kołach uwiązywać zwykli. Chwost, wyraz gminny, dla niepospolitości użyty.
Co do samego wyrażenia w tych dwóch wierszach, prostą składnią byłoby: „Koła dźwigać muszą ciężary chwostu barana, którego twoje utuczyły zioła”. Zaimek „jego”, jakby niepotrzebnie wtrącony, łamie zwyczajną konstrukcją. Jest to umyślna nieregularność mowy, zwana u poetów starożytnych anakoluton, bardzo często od Trembeckiego używana.
[przypis redakcyjny]
