Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18014 przypisów.
poza kraty — co oznaczało kratę na sali sądowej, wyjaśnia Koźmian: „Na drugiej stronie stołu od drzwi, w małym ustępie, na trzech wyniosłych stopniach, miejsce wszerz całego stołu dla mecenasów, to jest obrońców prawników, które to miejsce nazywano kratką, że wyniosłością swoją przed ich piersiami półka przesłaniała ich od sędziów” (K. Koźmian, Pamiętniki, Warszawa 1907, cz. I, s. 30). [przypis redakcyjny]
pozałóż (gw.) — pozakładaj. [przypis edytorski]
pozamieście — dziś: przedmieście. [przypis edytorski]
Poza moim osobistym „kulturalnym” i „ucywilizowanym ja” (…) ubożuchnych moich wrażeń — S. Przybyszewski, Moi współcześni, I, s. 27. [przypis autorski]
poza okresem czasu — dziś błąd logiczny; popr.: poza czasem. [przypis edytorski]
pozapustny — następujący po zapustach (tj. po karnawale); w kościele katolickim dniem kończącym zapusty i rozpoczynającym okres postu jest Środa Popielcowa, kiedy to podczas specjalnej uroczystości wierni posypują sobie głowę popiołem na znak pokuty. [przypis edytorski]
pozapustny — pokarnawałowy; zapusty: okres zabaw, uczt i spotkań towarzyskich po świętach Bożego Narodzenia i Nowym Roku, kończący się wraz z początkiem Wielkiego Postu, obejmującego 40 dni przed Wielkanocą. [przypis edytorski]
Poza swoimi zasadniczymi punktami wyjścia, tj. poza szukaniem nastroju i wrażenia moderniści (…) są tylko jednym pokoleniem, które w poszczególnych indywidualnościach (…) wypowiada dziwne znamiona czasu — M. Posner-Garfein, Kilka słów o modernizmie, z. IV, s. 229. Bardziej tradycyjnych poetów młodego pokolenia wyłączano niekiedy z kręgu modernizmu. Zygmunt Różycki pisał w przedmowie do antologii Najmłodsza Polska w pieśni (Warszawa 1903, s. 6): „W wyborze moim nie rządziłem się względami żadnej partii i chociaż z pojęciem »młoda sztuka« łączy się u nas przeważnie pojęcie »modernizm« — w antologii niniejszej obok modernistów znaleźli miejsce i poeci stojący poza wszelką szkołą (…). Zarówno jak mogę się zachwycać poezjami Rydla, Dębickiego, Rygiera, dalekimi od modernizmu, tak samo mogę podziwiać poezję Micińskiego, Staffa i innych”. [przypis autorski]
poza szrankami — dzisiejsza galeria [miejsce obrad trybunału było otoczone barierką, za którą stała publiczność; red. WL]. [przypis tłumacza]
Poza tą pierwotną umową głos większości zobowiązuje zawsze wszystkich pozostałych; jest to następstwem samej umowy — każdy przez pierwotną umowę zobowiązuje się do słuchania woli powszechnej. Ponieważ zaś nie ma żadnego lepszego probierza prawdziwego brzmienia tej woli niż uchwała większości, więc umowa społeczna zawiera w sobie implicite [łac.: przez dorozumienie, wywnioskowanie z kontekstu; red. WL] poddanie się uchwale większości. [przypis tłumacza]
poza tem — dziś popr.: poza tym. [przypis edytorski]
poza tym najlepszy chłopak w świecie! (fr.: au demeurant le meilleur fils du monde) — cytat z wiersza List do króla o kradzieży (1538), francuskiego poety Clémenta Marota (ok. 1496–1544), który pisze o swym słudze, który go okradł: „Miałem kiedyś pachołka z Gaskonii: / łakomiec, pijak i wierutny kłamca, / oszust, złodziej, przeklętnik, bluźnierca […] poza tym najlepszy chłopak w świecie”. [przypis edytorski]
pozawczora (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]
pozawczoraj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]
pozawczorajszy (daw.) — przedwczorajszy. [przypis edytorski]
pozawierany (daw.) — pozamykany. [przypis edytorski]
poza władzą — co bądź o tym mówi ten i ów minister hipokryta, władza jest największą z rozkoszy. Zdaje mi się, że jedna miłość może ją przeważyć, ale miłość jest szczęśliwą chorobą, której nie można wydreptać jak posady ministra. [przypis autorski]
pozawrzeć — pozamykać. [przypis edytorski]
pozbadnąć (daw., reg.) — opanować kogoś, uczynić kogoś uległym. [przypis edytorski]
pozbaść (daw.) — uczynić kogoś uległym. [przypis edytorski]
Pozbawił szlachtę jej urzędów — Chcąc powściągnąć szlachtę, wziął za pokojowca niejakiego Benarda, który do reszty przywiódł ją do rozpaczy. [przypis redakcyjny]
pozbawiony przez najwyższą przez siebie uznawaną władzę prawa stwierdzenia swej niewinności — cała historia znajduje się w Aktach Komitetu Ogółu Emigracji Polskiej w Londynie, tyczących się korespondencji 1836 r. w Bibliotece Polskiej w Paryżu. [przypis redakcyjny]
po zburzeniu Partynia — Oblężenie Parthenay przez Karola VIII (1486). [przypis tłumacza]
pozbyć — dziś popr.: pozbyć się. [przypis edytorski]
pozbyta — popr.: pozbawiona. [przypis redakcyjny]
pozdno (daw.) — dziś: późno. [przypis edytorski]
pozdny (starop.) — późny. [przypis edytorski]
Pozdrawiałem śmierć myślą (…) jak niegdyś kochankę — Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 118 (Marzenie człowieka przeżytego). [przypis autorski]
pozdrów jego tytułem Makbeta — tj. pozdrów Makbeta, tytułując go tanem Kawdoru (którym zostaje mianowany przez niniejsze stwierdzenie przez króla Dunkana). [przypis edytorski]
pozdrowienia […] Śledczemu — stary Le Vasseur, którego żona trzymała dość krótko, nazywał ją „sędzią śledczym”. Grimm dawał niekiedy żartem miano to córce, dla skrócenia zaś opuszczał pierwszy wyraz. [przypis tłumacza]
pozdrowion (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; dziś: pozdrowiony. [przypis edytorski]
pozdychali (starop.) — poumierali. [przypis redakcyjny]
po zeszciu (starop. forma) — po zejściu; po zajściu (słońca), po zachodzie (słońca). [przypis edytorski]
po zewnątrz — dziś: na zewnątrz. [przypis edytorski]
pozew (z 9 marca 1615 r.) Andrzeja i Henryka Firlejów (…) — [por.] Rel. castri crac. t. 546, p. 341. [przypis redakcyjny]
pozgonny (neol. od wyrażenia przyimkowego po zgonie) — pośmiertny, znajdujący się w zaświatach. [przypis edytorski]
pozierać (daw., gw.) — patrzeć, spoglądać. [przypis edytorski]
pozierać (daw., gw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
pozierać (daw., gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
pozierać (daw.) — patrzeć, spozierać. [przypis redakcyjny]
pozierać (daw.) — patrzyć. [przypis edytorski]
pozierać (daw.) — rzucać okiem, patrzeć od czasu do czasu. [przypis edytorski]
pozierać (daw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
pozierać (daw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
pozierać — dziś: spoglądać, spozierać. [przypis edytorski]
pozierać — dziś: spozierać, patrzeć. [przypis edytorski]
pozierać (gw.) — patrzyć. [przypis edytorski]
pozierać (gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
pozierać — spoglądać. [przypis edytorski]
poziewać — ziewać. [przypis edytorski]
poziome ostatki — ścielące się po ziemi pędy. [przypis redakcyjny]
poziomo (przen.) — przyziemnie, pospolicie. [przypis edytorski]
poziomość (daw.) — przyziemność, pospolitość. [przypis edytorski]
poziomość (tu daw.) — przyziemność, małostkowość, bezideowość, brak wyższych aspiracji. [przypis edytorski]
poziomy (daw.) — niski. [przypis edytorski]
poziomy (daw.) — niski, przyziemny, pospolity. [przypis edytorski]
poziomy (daw.) — przyziemny, pospolity. [przypis edytorski]
poziomy (daw.) — przyziemny. [przypis edytorski]
poziomy (daw.) — tu: błahy. [przypis edytorski]
poziomy — pospolity. [przypis edytorski]
poziomy — tu: niski. [przypis edytorski]
poziomy — tu: niski, zwyczajny. [przypis edytorski]
poziomy — tu: przyziemny, prostacki. [przypis edytorski]
poziomy — tu: przyziemny. [przypis edytorski]
poziomy — tu: przyziemny (w przeciwieństwie do wzniosłego). [przypis edytorski]
poziomy — tu: przyziemy. [przypis edytorski]
Poziraa (gw) — spoglądała. Uproszczenie wymowy cząstki -ała. [przypis edytorski]
poziro (gw.) — patrzy. [przypis edytorski]
poziwo (gw.) — poziewa. [przypis edytorski]
Po złagodzonej białości spostrzegłem, że już na szóstą gwiazdę nieba wbiegłem — Planeta Mars zwykle kiedy wschodzi, świeci blaskiem czerwonym, a planeta Jowisz blaskiem białym. [przypis redakcyjny]
pozłótka — dziś raczej: pozłotka; cienka warstwa złota, którą powleczono inny materiał. [przypis edytorski]
pozłocić świętego Michała — walczący ze smokiem archanioł Michał często występował na szyldach niemieckich aptek. [przypis edytorski]
pozłocił ciebie swojej alchemii mocą — nieco jaśniejsze niż w oryginale. Tam mamy dwa wyrażenia (tinct i great medicine), oznaczające słynny kamień filozoficzny, przemieniający wszystko w złoto, który alchemicy usiłowali wynaleźć. [przypis tłumacza]
pozłocina (neol. od czas. pozłocić) — coś złocistego, złocisty blask. [przypis edytorski]
pozłotek — papier złocony. [przypis autorski]
po zmuszeniu go stawić się — dziś: po zmuszeniu go do stawienia się. [przypis edytorski]
pozna brata po włosach — Orestes, który przybył z Pyladesem potajemnie do dworca ojcowskiego, aby się pomścić za śmierć ojca Agamemnona na wiarołomnej matce i Aigistosie, zostawia na grobowcu ojca kosmyk swych pięknych kędziorów, będąc przekonany, że siostra Elektra, zobaczywszy te włosy, domyśli się, że przybył brat i mściciel. Jak więc Elektra poznała brata po włosach, tak i widzowie, którzy poznali się na wartości pierwszej komedii Arystofanesa (Biesiadników) darząc ją oklaskami — również i teraz Chmury jego po tych samych zaletach poznają i obdarzą oklaskami, widząc w nich rodzonego brata owej pierwszej komedii. [przypis tłumacza]
poznać (daw.) — dziś: dowiedzieć się. [przypis edytorski]
poznają, jakimi to żołnierzami w obronie swych ognisk są ci ludzie pokoju, którzy nie umieją napadać na ogniska drugich i którzy zapomnieli wartości pieniądza — trzy następujące ustępy, aż do: „…żeby miała zdrajcę na czele rządu”, zostały opuszczone w pierwszym wydaniu na żądanie Wielhorskiego. Pojawiły się w druku dopiero w wydaniu z 1801 r. Wydawca zaznacza, że wziął je z rękopisu, należącego do Mirabeau. [przypis redakcyjny]
Poznaję ślady dawnego płomienia — Wiersz zastosowany tu dosłownie z Eneidy Wirgiliusza księgi IV: Agnosco veteris vestigia flammae. [przypis redakcyjny]
poznaje kogoś wskutek jakiegoś wrażenia otrzymanego przez przypomnienie, jak w „Cypryjczykach” Dikajogenesa — Dikajogenes i jego tragedia Cypryjczycy nieznana. Według domysłu Welckera przybywa Teukros z Cypryjczykami na wyspę Salaminę. Na widok popiersia Ajasa płaczem wybuchnął i stąd poznał go bratanek Eurysakes. [przypis tłumacza]
Poznajemy jabłko wszystkimi naszymi zmysłami (…) — wywód zaczerpnięty z: Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie I, 14. [przypis tłumacza]
poznajeszli — czy nie poznajesz. [przypis edytorski]
poznajeszże — daw. forma z partykułą -że; inaczej: czy poznajesz. [przypis edytorski]
poznaj siebie — tu: zdaj sobie sprawę ze swego położenia i możliwości. [przypis edytorski]
Poznałem był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana zwykłym czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
Poznałem całą grozę wątpień, co żrą serce… — Oeuvres, t. I, s. 44. [przypis autorski]
Poznałem go czternastoletnim chłopcem — poznałem go jako czternastoletniego chłopca. [przypis edytorski]
poznałem go — forma grzecznościowa: poznałem pana. [przypis edytorski]
poznałem, że to, coście wtenczas wykonywali, to była wolność słowa; przynajmniej ani chwili nie milczeliście — Ksenofont pozwala tu sobie na drwiny ze swych demokratycznych współobywateli (Ateńczyków), którzy się szczycili panującą u nich wolnością słowa. [przypis tłumacza]
Poznańczyk — aluzja do Karola Libelta, autora krytycznego artykułu o dramacie Słowackiego Mazepa. [przypis edytorski]
Poznań — miasto na prawach powiatu w zach. Polsce, stolica województwa wielkopolskiego. [przypis edytorski]
Poznań ostoją myśli polskiej — zbiór rozważań Stanisława Przybyszewskiego, wyd. Poznań 1917 r. [przypis edytorski]
poznański — biskup Wojciech Tulibowski herbu Nałęcz (1654–1665). [przypis redakcyjny]
poznanie nasze zaczyna się wraz z doświadczeniem — „doświadczenie” (Erfahrung) jest to według Kanta „poznanie” (Erkenntniss) przedmiotów (Gegenstände), ukazujących się nam w przestrzeni i czasie; mogą to być poznania poszczególne lub też ich zbiór cały. Poznania takie wyróżnić trzeba od prostych wrażeń zmysłowych, które wcale nie są jeszcze poznaniami i nie tworzą doświadczenia; to bowiem wówczas dopiero powstać może, gdy do wrażeń dołączymy pojęcia powszechności i konieczności, zaczerpnięte z umysłu naszego. Tego atoli zasadniczego twierdzenia, że samo doświadczenie nigdy by nam nie dało pojęcia powszechności i konieczności, Kant nigdzie nie dowodzi, uważając je z góry za pewnik. [przypis redakcyjny]
poznanie symboliczne, jak je dziś jeszcze zwą filozofowie niemieccy — W wyd. 1751, 1753, 1774 (Amsterdam) i 1775 (Berlin) czytamy: „nasi filozofowie niemieccy”. [przypis tłumacza]
poznasz, wartość ślubu jak wysoka (…) — Kto przed Bogiem ślubuje, nie może już używać wolnej woli, tylko musi przeciw woli zadość czynić ślubowi. Stąd ta wysoka wartość ślubów, przez które największy z bożych darów, wolną wolę, na ofiarę poświęcamy. [przypis redakcyjny]
poznawają — dziś popr.: poznają. [przypis edytorski]
poznawa (starop. forma) — poznaje; rozpoznaje. [przypis edytorski]
poznego — późnego. [przypis redakcyjny]
