Przypisy

obrażony (daw.) — zraniony (por.: obrażenia). [przypis edytorski]

obraza (daw.) — obrażenie, zranienie, uszczerbek na zdrowiu. [przypis edytorski]

obrazami między nabożnemi (starop.) — szyk przestawny, inaczej: między nabożnymi obrazami. [przypis edytorski]

obraza skaradego (starop.) — o szkaradnym wyglądzie. [przypis edytorski]

obraza (starop. forma) — tu: zadawanie obrażeń; zadawanie razów (ciosów). [przypis edytorski]

obrazca (daw.) — ten, który obraża. [przypis edytorski]

obrazek Częstochowskiej — miniatura obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z sanktuarium na Jasnej Górze, otoczonego szczególnym kultem religijnym wśród wiernych Kościoła rzymskokatolickiego i uważanego za cudowny. [przypis edytorski]

obrazem spuścił (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: spuściłem obraz. [przypis edytorski]

obraz — hebr. בצלמנו (becalmenu): 'wedle naszego wzoru, naszego modelu, naszego typu'. [przypis edytorski]

obraziki (gw.) — obrazki; daw. obrazki drukowane na kartonie, przeważnie bez oprawy. [przypis edytorski]

obrazkowate, Araceae (biol.) — rodzina roślin zielnych, rzadziej krzewów, występujących gł. w lasach tropikalnych. [przypis edytorski]

obraz Milleta — Jean-François Millet (1814–1875), francuski malarz realista, jeden z założycieli szkoły barbizońskiej; autorce prawdopodobnie chodzi o obraz Człowiek z motyką (1863). [przypis edytorski]

obrazowie (daw. forma) — dziś popr.: obrazowo. [przypis edytorski]

obraz (starop.) — wejrzenie, wzrok; iż mię widzisz przed obrazem: że mnie widzisz na własne oczy. [przypis edytorski]

obraz tej „idealnej” miłości (…) por. s. 67, 99 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnych stronach znajdują się fragmenty z rozdziału IV: „Także Strumieński wiedział o możliwości usunięcia przeszkody (…)” (s. 67) oraz z rozdziału V „Widział siebie w duchu, jak coraz bardziej pogrąża się w jedno uczucie, odgania inne, trzeźwe myśli (…)” (s. 99). [przypis edytorski]

obraz — tu: film. [przypis edytorski]

obrazy — dziś popr. forma N.lm: obrazami. [przypis edytorski]

obrazy kinematografów — tu: plakaty kinowe. [przypis edytorski]

obrębek — małe, wąskie obszycie brzegów materiału. [przypis edytorski]

obrębić — zgiąć i przyszyć brzeg tkaniny lub obszyć go nićmi, aby się nie strzępił. [przypis edytorski]

obręcze a klepki (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: obręcze i klepki; klepki: deszczułki z twardego drzewa. [przypis edytorski]

Ob (r.m., rzadziej r.ż.; ros. r.ż. Обь, Ob') — rzeka w azjatyckiej części Rosji, na Nizinie Zachodniosyberyjskiej. [przypis edytorski]

obrócić się (daw.) — skręcić. [przypis edytorski]

obrócić się (pot., daw.) — skierować się, udać się. [przypis edytorski]

obrócić w co (starop.) — tu: przemienić. [przypis edytorski]

obrócił je w niwecz — zniszczył (niweczyć: niszczyć coś całkowicie). [przypis edytorski]

obrócimli się (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: czy się obrócimy. [przypis edytorski]

Obrócimli się na prawą (…) na lewicy — wg. Apokalipsy św. Jana na Sądzie Ostatecznym zbawieni mają się znaleźć po prawej, a potępieni po lewej stronie Boga. [przypis edytorski]

obrótny — dziś: obrotny; zwinny, sprytny, zaradny. [przypis edytorski]

obrót świata — tu: sposób funkcjonowania świata. [przypis edytorski]

Obrochta, Bartłomiej (1850–1926) — przewodnik tatrzański i znany muzykant. [przypis edytorski]

obroczone — zbroczone, zakrwawione. [przypis edytorski]

obroki — pasza dla koni. [przypis edytorski]

obrok — karma końska. [przypis edytorski]

obrok — karma przeznaczona dla koni. [przypis edytorski]

obrok — pasza dla konia. [przypis edytorski]

obrok — pasza dla koni. [przypis edytorski]

obrok — pasza dla koni; tu: w rozumieniu przenośnym. [przypis edytorski]

obrok — pasza, karma, strawa; tu: w rozumieniu przenośnym. [przypis edytorski]

obrok — pasza końska. [przypis edytorski]

obrok — pasza, pożywienie, karma. [przypis edytorski]

obrok (starop.) — jedzenie. [przypis edytorski]

obrok — tu ogólnie: pasza. [przypis edytorski]

obrok — tu: wyżywienie. [przypis edytorski]

obr — olbrzym, ogr. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. B. lm: obrońców. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. forma B. lm: obrońców. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. forma M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. forma M. lm: obrońcy. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. forma: obrońców. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. forma: obrońcy. [przypis edytorski]

obrońce — dziś popr. M. lm: obrońcy. [przypis edytorski]

obrońce (starop. forma) — dziś popr. M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]

obrońcy — w innej redakcji: referendarzowi. [przypis edytorski]

„Obrona Sokratesa” — utwór Platona przedstawiający mowy Sokratesa podczas procesu sądowego, w którym skazano go na śmierć. [przypis edytorski]

obrona Zbaraża (10 lipca–22 sierpnia 1649) — obrona zamku w Zbarażu podczas powstania Chmielnickiego przez około 9-tysięczną załogę polską wraz z chorągwiami Wiśniowieckiego i oddziałem piechoty niemieckiej, zakończona nieudaną próbą odsieczy przez wojska królewskie, podpisaniem 17 sierpnia ugody zborowskiej i opuszczeniem zamku przez załogę. [przypis edytorski]

obronę swobód kraju przed zaborczością caratu rosyjskiego — Wielkie Księstwo Finlandii, utworzone w 1809 w wyniku wojny rosyjsko-szwedzkiej, było prowincją Imperium Rosyjskiego, w której rosyjskiego monarchę reprezentował generał-gubernator jako namiestnik. Po rewolucji 1905 roku w Wielkim Księstwie Finlandii w 1906 dokonano zmian ustrojowych, m.in. wprowadzono w pełni demokratyczny parlament. Pełną niepodległość Finlandia uzyskała w roku 1917. [przypis edytorski]

obroniciel — dziś: obrońca. [przypis edytorski]

obrony — w oryg. niem. Schutz: schronienie, opieka, osłona. [przypis edytorski]

obrotne obłoki — być może: sfery niebieskie. [przypis edytorski]

Obruczew, Władimir Aleksandrowicz (1836–1912) — rosyjski wojskowy, publicysta i demokrata; aresztowany jako członek tajnego stowarzyszenia kolportującego w 1861 gazetę „Великорусс” (Wielkorus); reakcja tłumu, o jakiej mowa, nastąpiła podczas publicznego ceremoniału ogłaszania mu wyroku (4 lata katorgi), na placu Mytnym 31 maja 1862. [przypis edytorski]

obrukany — zabrudzony. [przypis edytorski]

obrusienje (ros.) — zniszczenie. [przypis edytorski]

Obrus wielki — obrus z głównego ołtarza w kościele. [przypis edytorski]

obruszać — tu: powodować niechęć (częstsze jest „obruszać się” w znaczeniu „wyrażać niezadowolenie”). [przypis edytorski]

obrysy — w oryg. abrysy (z niem.). [przypis edytorski]

obrywek — tu: korzyść uzyskana przy okazji czegoś. [przypis edytorski]

obrywistych — dziś popr.: urwistych. [przypis edytorski]

obrywka a. obrywek (daw.) — dodatkowa korzyść, dochód z czegoś. [przypis edytorski]

obrywki — napiwki; zarobki. [przypis edytorski]

obryzgła — dziś popr.: obryzgała. [przypis edytorski]

obrządek (gw.) — porządek. [przypis edytorski]

obrządki (gw.) — porządki. [przypis edytorski]

obrządzić się — wykonać codzienne obowiązki. [przypis edytorski]

obrządzić szkapę — wykonać niezbędną pracę przy koniu, jak czyszczenie sierści i kopyt, nakarmienie, napojenie; szkapa: chudy, nędzny koń. [przypis edytorski]

obrządzić — wykonać jakąś pracę. [przypis edytorski]

obrzask (daw.) — początek brzasku, blask zorzy porannej, świtanie. [przypis edytorski]

obrzask — początek brzasku. [przypis edytorski]

obrzasł — został oświecony brzaskiem, światłem widocznym przed wschodem słońca. [przypis edytorski]

obrzędy — tu: wierzenia; religia. [przypis edytorski]

obrzemił — obciążył brzemieniem; tu: aluzja do zajścia w ciążę, uczynienia brzemienną. [przypis edytorski]

obrzeżać — otaczać coś. [przypis edytorski]

obrzezać — tu: uciąć. [przypis edytorski]

obrzezanie — usunięcie fragmentów napletka u mężczyzny; rytuał obrzezania jest obowiązkowy u Żydów, jako potwierdzenie przymierza, które zawarł Bóg z Abrahamem (Rdz 17,9–14). [przypis edytorski]

Obrzezanym ma być — «Tu [Bóg] mówi do Abrahama, aby razem ze sobą obrzezał także mężczyzn w swoim domostwie, ponieważ o obrzezaniu potomków Abrahama mowa jest w poprzednim wersecie», zob. Radak do 17:13. [przypis edytorski]

obrzydzeniem — dla Micrejczyków wstrętne było jedzenie z obcymi, bo sami czuli się ludźmi wyższego rodzaju, zob. Chizkuni do 43:32. Brzydzili się, gdyż tamci jedli mięso zwierząt, którym Micrejczycy oddawali cześć, zob. Radak do 43:32. [przypis edytorski]

obrzydzeniem — ponieważ Micrejczycy czcili owce jako swoje bóstwa, zob. Raszi do 46:34. [przypis edytorski]

obsacza — dziś: osacza. [przypis edytorski]

obsaczony — dziś popr.: osaczony. [przypis edytorski]

obsaczyć — dziś: osaczyć. [przypis edytorski]

obsaczyć — dziś popr.: osaczyć. [przypis edytorski]

obsadka — element służący do mocowania stalówki na piórze. [przypis edytorski]

obsadny (daw.) — przysadzisty. [przypis edytorski]

obscurus (łac.) — ciemny. [przypis edytorski]

observantia (łac.) — szacunek. [przypis edytorski]

observare (łac.) — baczyć, obserwować. [przypis edytorski]

obserwable — obserwowalne wielkości fizyczne, czyli wielkości mierzalne. [przypis edytorski]

obserwancja — ścisłe przestrzeganie zasad, reguł; reguła zakonna; wariant kierunku filozoficznego. [przypis edytorski]

obserwancja (z łac.) — szacunek, poważanie; tu: wierność. [przypis edytorski]

obserwa (z łac.) — szacunek i opieka, dbałość. [przypis edytorski]