Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7922 przypisów.
nie bez znaczenia były zeszłoroczne poselstwa — o tyle nie, że wywołały zażalenia; innego skutku nie miały i znaczenie było chyba czysto moralne. [przypis tłumacza]
niebiańskie lwy — aniołowie; ziemskie skały — cadycy. [przypis tłumacza]
niebiańskiemi (…) chóry — dziś popr. forma N. lm: niebiańskimi chórami. [przypis edytorski]
niebianie — mieszkańcy nieba, aniołowie; popr. forma N lm. powinna brzmieć: niebianami. [przypis edytorski]
nie biegłym w rymowaniu (daw.) — skrót od: nie jestem biegły. [przypis edytorski]
Nie biej (białorus.) — nie bij. [przypis edytorski]
nie bierzcie za coś wartościowego przymierzy i traktatów — podobnie Mably odradza Polakom ufać traktatom, które wrogowie mogliby proponować, zanimby poczuli swą słabość, jak również gwarancjom ofiarowywanym przez przyjaciół. „Długie doświadczenie powinno było pouczyć całą Europę, że te akty, wystawiane z tyloma formalnościami, nie uśmierzają wcale namiętności. Jest to ogień ukryty pod popiołem — bójcie się nowego pożaru”. Przestrzega on przed wiarą w zasadę równowagi europejskiej, która rzekomo nie pozwoli na zgnębienie Polski: „Czyż Polska nie powinna się przestać łudzić, widząc, z jaką obojętnością Europa jest świadkiem jej nieszczęść?”… „Dopóki Polska nie będzie mogła przynieść żadnej korzyści swym sprzymierzeńcom, jakże spodziewa się, że będą tak szlachetni, by poświęcali się dla jej interesów?”. Trzeba powrócić do wielkiej zasady, że naród, który nie utrzymuje się własnymi siłami, nie utrzyma się trwale siłami swych sojuszników. Mimo to jednak Mably radzi konfederatom rozwinąć silną akcję dyplomatyczną w całej Europie dla uzyskania poparcia państw i przygotowania życzliwej mediacji. Trzeba wysłać posłów do papieża, Anglii, Danii, Szwecji, Hiszpanii. Trzeba pozyskać Austrię perspektywą powołania na tron polski któregoś z arcyksiążąt. Mably, dawny dyplomata, aczkolwiek nie wierzy w zbawienność traktatów, nie bagatelizuje jednak znaczenia stosunków międzynarodowych dla Polski. Nie tylko radzi konfederatom nawiązanie ich, ale nawet byłby za stworzeniem osobnej Rady Spraw Zagranicznych przy przyszłym rządzie Polski. [przypis redakcyjny]
nie bierz tata — jesteśmy w mieszkaniu księdza grecko–katolickiego; w w. 357 mowa o jego zmarłej małżonce. [przypis redakcyjny]
Niebieska Dolina — dolinka w okolicy wsi Brzegi. [przypis edytorski]
niebieskie fraki — służbowe ubranie nauczycieli w szkołach rosyjskich. [przypis redakcyjny]
Niebieskie Państwo — tu: Chiny. [przypis edytorski]
niebieskie pończochy a. błękitne pończochy (ang. blue-stocking) — potoczne określenie wykształconych i wyemancypowanych kobiet w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
niebieskie pończochy a. błękitne pończochy (ang. blue-stocking) — pot. określenie kobiet wykształconych i wyemancypowanych w Wielkiej Brytanii; we Francji częściej używano określenia sawantka. [przypis edytorski]
niebieskie siły — aniołowie. [przypis edytorski]
niebieski — mocno spróchniałe drewno przybiera niekiedy ciemny, zielono-niebieski odcień. [przypis edytorski]
niebieski (starop.) — tu: niebiański. [przypis edytorski]
niebieski zmysł — niebo. [przypis edytorski]
niebieskomleczny (niem. milchblauen) — dziś: mlecznoniebieski. [przypis edytorski]
Niebiosa opowiadają chwałę Bożą. [przypis redakcyjny]
niebiosa zatrwożyć — Słowacki Król-Duch, Pieśń II, XLII. [przypis edytorski]
niebios dla cię litość głucha — tj. litość niebios jest głucha dla ciebie; nie wzbudzasz litości niebios. [przypis edytorski]
niebiosów (daw.) — dziś raczej forma: niebios. [przypis edytorski]
niebiosów — dziś popr. forma D.lm: niebios. [przypis edytorski]
niebiosów — dziś popr. forma D. lm: niebios. [przypis edytorski]
niebiosów — dziś popr. forma: niebios. [przypis edytorski]
niebiosów — dziś popr.: niebios. [przypis edytorski]
niebiosy — dziś popr. forma N.lm: niebiosami. [przypis edytorski]
niebitny — tu: niezdolny do boju. [przypis edytorski]
niebłagany (daw.) — nieubłagany, srogi [przypis redakcyjny]
niebłagany (daw.) — nieubłagany, srogi. [przypis redakcyjny]
niebłagany (starop.) — nieubłagany, srogi. [przypis redakcyjny]
niebłagonadiożnost' (ros.) — nieprawomyślność. [przypis edytorski]
niebłogosławieństwo (daw.) — brak błogosławieństwa, kara boska. [przypis edytorski]
niebliżu a. nieblizu (starop.) — daleko, dawno. [przypis edytorski]
nie blizu (daw.) — daleko. [przypis redakcyjny]
nie bójś (z ros.) — nie bój się; tu w znaczeniu: nie miej wątpliwości. [przypis edytorski]
nieboga — biedaczka, nieszczęsna. [przypis edytorski]
nieboga (daw.) — biedaczka, nieszczęsna. [przypis edytorski]
nieboga (daw.) — biedaczka, nieszczęsna. [przypis redakcyjny]
nie bogatam — skrót od: nie jestem bogata. [przypis edytorski]
niebogi (daw.) — biedny, nieszczęsny. [przypis edytorski]
niebogi (daw.) — biedny. [przypis edytorski]
niebogi — ktoś wzbudzający współczucie. [przypis edytorski]
nie bogini z łona wydałać — inaczej: nie bogini wydała cię z łona. [przypis edytorski]
Niebo jest tu, gdzie mieszka Julia… — słowa Romea z aktu III, sceny 3. [przypis redakcyjny]
Nie boj-sa — nie bój się. [przypis edytorski]
Niebo modlitwy gwałtu nie odtrąca — Wedle św. Mateusza, rozdz. 11, gdzie mówi: „A od dni Jana Chrzciciela, aż dotąd królestwo niebieskie gwałt cierpi, a gwałtowniej porywają je”. [przypis redakcyjny]
niebom osięgła (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: osiągnęłam niebo. [przypis edytorski]
Niebo następne, gdzie się roją gwiazdy — Sfera gwiazd stałych następuje po Primum Mobile, od którego biorąc ruch i siłę, udziela ich z kolei innym gwiazdom. Ziemia, jako punkt środkowy wszechświata, wokoło której, według pojęć astronomicznych za czasów Dantego, krążą wszystkie inne gwiazdy, znajduje się pod wpływem ich wszystkich. [przypis redakcyjny]
Niebo odmawia światła ich wzrokowi — Zawiść za życia ślepą jest na własne szczęście i często zezem na szczęście cudze spogląda. [przypis redakcyjny]
niebo polarne — niem. Eismeer: Ocean Lodowaty. [przypis edytorski]
nieborak — nieszczęśnik, biedak. [przypis edytorski]
nieboś rzucił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: niebo rzuciłeś. [przypis edytorski]
niebosięgny — dziś: niebosiężny. [przypis edytorski]
Nie-Boska komedia — dramat romantyczny Zygmunta Krasińskiego (1812–1859), opublikowany w 1835 roku. [przypis edytorski]
Nie-Boska komedia — dramat Zygmunta Krasińskiego z 1835 r. [przypis edytorski]
Nie-Boska Komedia — dramat Zygmunta Krasińskiego z 1835 r. [przypis edytorski]
Nie-Boska komedia została uznana przez Kleinera za dramat „o braku serca”. Choć w tej formule nie mieści się cała skomplikowana problematyka dramatu, niewątpliwie w utworze, któremu autor chciał nadać charakter moralitetu chrześcijańskiego, operowanie wskazaniami etyki chrześcijańskiej z jej podstawowym nakazem miłości Boga i bliźniego — nabiera szczególnej wagi. [przypis redakcyjny]
nieboszczyca (daw.) — nieboszczka. [przypis edytorski]
nieboszczyk Grzegórz — papież Grzegorz XVI. [przypis redakcyjny]
nieboszka (starop.) — nieboszczka. [przypis edytorski]
niebożę — biedactwo, nieborak, ktoś nieszczęśliwy. [przypis edytorski]
Nieboż winno czyli wyroki (daw.) — konstrukcja podwójna z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż, oraz partykułą -li; znaczenie pytania retorycznego: czy to niebo winne (temu) czy też wyroki. [przypis edytorski]
nie brak filozofów, którzy byli przekonani, że ruchy ciał niebieskich składają się na harmonię — Pitagorejczycy, Plotyn, Cusanus, Kepler, Bruno. [przypis redakcyjny]
nie brak nam przecie nazw, należycie odpowiadających każdemu rodzajowi wyobrażeń (…) — nie wchodząc tu w rozbiór tej terminologii, muszę tylko zwrócić uwagę czytelnika, że w tym tylko ustępie używa Kant wyrazu Perception, gdyż w całej Krytyce czystego rozumu zamiast niego znajduje się Wahrnehmung. Podział też tej percepcji na Empfindung i Erkenntiss również w tym tylko miejscu się znajduje. Erkenntniss u Kanta jest (jak już wiadomo czytelnikowi Krytyki) sprawą bardziej skomplikowaną, niżby z tego prostego podziału wnosić było można. Wyrazu „idea” w znaczeniu: wyobrażenie, używali stale zarówno Descartes jak Locke, za nimi Francuzi i Anglicy, a po części i Niemcy w XVIII wieku; i na to właśnie skarży się tu Kant. Znaczenie nadane przez Kanta wyrazowi łacińskiemu notio (=pojęcie, częściej niż conceptus) nie utrzymało się. W myśl Kanta oddałem go wyrazem: pomysł, mając za sobą piękny wykład Libelta (w Systemie Umnictwa, t. II, s. 162): „Pomysł jest synem myśli; myśl go płodzi i jest ojcem jego. Myśl jest treścią; pomysł już jest tej treści obłoczą, jest organizmem w sobie, jest całostką. indywidualnością; jest to czyn nieurodzony jeszcze. Pomysł wyróżnia się nadto od myśli, że jest podmiotowej natury. Myśl jest wszędzie: jest w zwierzęciu, w roślinie, w kamieniu, jest w człowieku i zewnątrz człowieka; jest więc podmiotowa i przedmiotowa; pomysł jest tylko podmiotowy; nie ma go i nie może być w przedmiotowości, bo się jeszcze nie urodził i nie stał przedmiotem. Myśl, co pomysł spłodziła, świecić i przezierać będzie w przedmiocie, w czynie, bo nie przestaje być jego duszą. Ale te sama myśl świeci także w pomyśle. W czynie wszyscy ją dozierają; tu tylko widzi ją podmiot, w którym, jako w macicy, pomysł myślą zapłodzony, wyrabia się na pierwocie [embrio] czynu”. Przypominam, że mamy szczegółową. jasno napisaną rozprawę dra Kazimierza Twardowskiego pt. Wyobrażenia i pojęcia (Lwów, 1898). [przypis redakcyjny]
nie bresz (reg.) — nie kłam. [przypis edytorski]
Nie bronił mi go żaden duch ni mara… — dąb nad grobowcem Agamemnona przypomina poecie drzewa zaczarowane, które odzywają się głosem ludzkim, gdy ktoś chce ułamać z nich gałąź (por. Lilia Weneda, oprac. Kleiner, Szkolna Biblioteczka, t. 27). [przypis redakcyjny]
nie budowano ich, a kopano — dziś popr.: nie budowano ich, ale kopano. [przypis edytorski]
Niebuhr, Barthold Georg (1776–1831) — historyk duński i niem., stosował w swych pracach metodę filologiczno-historyczną, wykładowca historii staroż. w Berlinie, od 1823 w Bonn, członek Berlińskiej Akademii Nauk; mąż stanu w służbie pruskiej, w l. 1816–1823 ambasador Elektoratu Brandenburgii i Królestwa Prus w Watykanie, ekspert w zakresie finansów. [przypis edytorski]
Niebuhr, Karsten (1733–1815) — niemiecki kartograf i podróżnik, badacz pisma klinowego, jedyny z sześciu członków duńskiej ekspedycji naukowej wysłanej na Bliskich Wschód (1761–1767), który przeżył tę wyprawę; autor dzieła Reisebeschreibung von Arabien und anderen umliegenden Ländern (Opis podróży do Arabii i innych krajów ościennych, 1778). [przypis edytorski]
Niebu niech będzie chwała! — Nie bez intencji każe Molier chować się Orgonowi za murem niejasnych i wykrętnych odpowiedzi, w końcu zaś dwa razy z rzędu powołać się na niebo, gdy chodzi tylko po prostu o chęć niedotrzymania słowa. To już szkoła Tartufa. Widzimy ucznia, zanim niebawem zobaczymy mistrza. Molier uczynił Orgona niesympatycznym, nieludzkim, niecierpliwiącym, jak gdyby mówiąc: oto, co z człowieka robi ciasno pojęta dewocja. [przypis tłumacza]
nie bursztynem czuć ciebie — sproszkowany bursztyn dodawany jest do kadzideł kościelnych. [przypis edytorski]
niebu wprzód nie dają — sens: nie pozwalają na stwierdzenie, że barwa nieba jest piękniejsza. [przypis edytorski]
nie być mocnym — nie być w mocy; nie móc. [przypis redakcyjny]
nie była bowiem pora stosowna do zalewania pól — połowa września. [przypis tłumacza]
nie byłaby odszukała — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: nie odszukałaby wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia). [przypis edytorski]
nie byłaby sobie wyobraziła — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: nie wyobraziłaby sobie wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia) [przypis edytorski]
nie była ciemną, ani pochmurną (daw.) — dziś: nie była ciemna, ani pochmurna. [przypis edytorski]
nie była jako (daw.) — nie było jej od. [przypis edytorski]
nie była nawiedzała i trapiła — daw. czas zaprzeszły; dziś: nie nawiedzała i trapiła (wcześniej). [przypis edytorski]
nie była podgoloną — dziś raczej: nie była podgolona. [przypis edytorski]
nie była podobna (starop. konstrukcja zdaniowa) — niepodobne było; było niemożliwe. [przypis edytorski]
nie była poznała — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: nie poznała wcześniej (przed inną czynnością a. wydarzeniem wyrażoną zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
nie była tęga na nogi — nie miała mocnych nóg. [przypis edytorski]
nie byłbym go poznał (daw.) — dziś: nie poznałbym go. [przypis edytorski]
nie byłby niczego zajął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
nie byłby uczynił — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: nie uczyniłby wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
nie byłem mocen — dziś: nie byłem w mocy; nie mogłem, nie byłem w stanie. [przypis edytorski]
niebyłe — takie, które się nie zdarzyło. [przypis edytorski]
nie był (…) kosztownym — dziś: nie był kosztowny. [przypis edytorski]
nie byłli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy nie był, czyż nie był. [przypis edytorski]
Nie było miary i granic zniszczenia; wiara i ufność w Bożą Opatrzność zagasły — por. Görres, op. cit., s. 560–561. [przypis autorski]
Nie było miejsca stanąć gdzie w uboczy — Poeta nie miał gdzie skryć się przed dymem, bo jak przypominamy sobie opis góry czyśćcowej, dość wąski wypust okalający górę, z jednego brzegu otoczony próżną przestrzenią i przepaścią, a drugim brzegiem przytykający do stromej i gładkiej ściany góry, nie nastręczał żadnego schronienia od dymu. [przypis redakcyjny]
nie było owiec, kupiono pociągowego wołu — owce stanowiły własność wspólną, wół pociągowy był prywatną własnością jakiegoś żołnierza. [przypis tłumacza]
nie było podobna — nie sposób było, nie dało się. [przypis edytorski]
niebyłość — dziś: niebyt. [przypis edytorski]
nie było widno — dziś: nie było widać. [przypis edytorski]
nie było (…) wilgoci, gdyż nieubłagane słońce wypiło ją nawet z głębi ziemi — o bezwodnych równinach w tych stronach zobacz znakomitą książkę ks. Le Roy, biskupa Gabonu, pod tytułem Kilima-Ndżaro. [przypis autorski]
nie byłożby — czy nie byłoby. [przypis edytorski]
nie byłoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie było, czyż nie było. [przypis edytorski]
