Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 462 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 155581 przypisów.
Samson i Dalila (bibl.) — Samson, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami, był obdarzony przez Boga nadludzką siłą, działającą dopóki nie strzygł włosów; utracił ją, gdy jego kochanka, Dalila, nakłoniła go do wyjawienia sekretu i podstępnie ścięła mu włosy, gdy spał. [przypis edytorski]
Samson o krzywdy braciej swej z Filistyny sam jeden wojny zwodził i rad z nieprzyjacioły ludu swego, sale ony z nimi obalając, umarł — zob. Sdz 13–16; pojmany Samson przewrócił kolumny pogańskiej świątyni, grzebiąc pod ruinami siebie i wrogów (Sdz 16, 25–30). [przypis edytorski]
Samson — ostatni z Sędziów opisanych w biblijnej Księdze Sędziów, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami, obdarzony przez Boga niezwykłą siłą. [przypis edytorski]
Samson — ostatni z Sędziów opisanych w Starym Testamencie; jego „uwodzicielka” to Dalila. [przypis edytorski]
Samsonow, Aleksander (1859–1914) — generał rosyjski, dowódca wojskowy w czasie I wojny światowej. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna (Ks. Sędziów rozdz. 13–16), charakteryzował się nadludzką siłą: wspierając Izraelitów w walce z Filistynami, gołymi rękami zabił lwa; posługując się jako jedyną bronią oślą szczęką, rozgromił armię nieprzyjacielską; pokonany (gdy wskutek zdrady jego kochanki Dalili, która wskazała wrogom jego sekret, obcięto mu włosy i pozbawiono siły) wstrząsnął kolumnami świątyni pogańskiej i zburzył ją, grzebiąc pod jej ruinami tysiące Filistynów i ginąc zarazem. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami; obdarzony nadludzką siłą, którą stracił po ścięciu mu włosów przez kochankę, Dalilę. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna; legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami; obdarzony nadludzką siłą, którą stracił po ścięciu mu włosów przez kochankę, Dalilę. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami; obdarzony nadludzką siłą, której został pozbawiony, gdy jego filistyńska kochanka, Dalila, ścięła mu włosy; pojmany i oślepiony przez wrogów, przykuty do kolumny świątyni Dagona, przewrócił kolumny budynku, grzebiąc pod ruinami siebie i wrogów. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami; obdarzony przez Boga niezwykłą siłą, utracił ją po obcięciu mu włosów przez kochankę, Dalilę; oślepiony przez wrogów, zginął wraz z nimi, w świątyni Dagona w Gazie, gdy obalił podtrzymujące ją słupy. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna (Sdz 13–16), legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami, obdarzony przez Boga niezwykłą siłą; walcząc jedynie oślą szczęką, zabił tysiąc przeciwników. [przypis edytorski]
Samson — postać biblijna z Księgi Sędziów, legendarny bohater wojen Izraelitów z Filistynami, obdarzony przez Boga nadludzką siłą, której został pozbawiony, gdy jego kochanka, Dalila, nakłoniła go do wyjawienia sekretu i podstępnie ścięła mu włosy, gdy spał; zdjął z zawiasów i wyniósł na plecach bramę miasta Gazy: Sdz 16, 1–3. [przypis edytorski]
Samson — siłacz biblijny z czasów walki Żydów z Filistynami. Zdradzony przez Dalilę, która opowiedziała Filistynom, że siła jego mieści się w długich włosach na głowie, został przez wrogów po obcięciu mu włosów przykuty do kolumny świątyni. Gdy mu włosy odrosły, zburzył dzięki odzyskanej sile świątynię, grzebiąc pod jej gruzami wielu Filistynów i siebie samego. [przypis redakcyjny]
Samson — siłacz i wojownik izraelski, walczący z Filistynami, usidlony przez kochankę Dalilę. [przypis edytorski]
Samson — tu: siłacz; nawiązanie do biblijnej postaci Samsona (Ks. Sędziów rozdz. 13–16), który wykazywał się nadludzką siłą, wspierając Izraelitów w walce z Filistynami: gołymi rękami zabił lwa, walcząc jedynie oślą szczęką, rozgromił nieprzyjacielską armię, a na koniec zburzył pogańską świątynię, wstrząsając jej kolumnami i grzebiąc w ten sposób tysiące Filistynów; był niezwyciężony, dopóki wskutek zdrady jego kochanki Dalili nie obcięto mu włosów. [przypis edytorski]
Samson (XII w. p.n.e.) — postać biblijna, bohater izraelski w walkach z Filistynami, obdarzony przez Boga niezwykłą siłą. [przypis redakcyjny]
sam (starop.) — mąż. [przypis redakcyjny]
sam (starop.) — tu; pódź sam: podejdź tu. [przypis redakcyjny]
sam (starop.) — tutaj. [przypis redakcyjny]
Jan Kochanowski, Pieśni, Księgi pierwsze, Pieśń XXI (Ty spisz, a ja sam na dworze...)
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
sam swój nie jest, podobno połowica diabłowa — nie należy do siebie samego, ale prawdopodobnie w połowie do diabła. [przypis edytorski]
sam Syn, prawdziwy rys Ojca — Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 2, s. 185. [przypis edytorski]
Sam tego chciałeś, Grzegorzu Dandin — zdanie to powtarza postać tytułowa komedii Moliera, mieszczanin ożeniony ze szlachcianką i znoszący z tego powodu upokorzenia. [przypis redakcyjny]
sam — tu: Czarniecki. [przypis redakcyjny]
sam tu (daw.) — chodź tu; podejdź. [przypis edytorski]
sam tu! (daw.) — chodź tu! podejdź! [przypis edytorski]
sam tu (daw.) — chodź tu. [przypis edytorski]
sam — tu: mąż. [przypis redakcyjny]
sam — tu. [przypis redakcyjny]
sam — tu: sklep samoobsługowy. [przypis edytorski]
Sam tu! (starop.) — wezwanie: przyjdź tu, chodź tu. [przypis edytorski]
sam tutaj (daw.) — chodź tutaj. [przypis edytorski]
Sam tytuł niniejszej książki może się wydać pleonazmem (…) na odgadywaniu odpowiedniości (correspondances) — G. Vanor, L'art symboliste. Paris 1889, s. 13, 37–38. Vanor to pseudonim belgijskiego poety Georges Yan Ormelingen. Najwcześniejszy zbiór polemik i manifestów dotyczących teorii symbolizmu oraz sprawy dekadentyzmu zawiera anonimowa książeczka Curiosites litteraires. Les premieres armes du symbolisme, Paris 1889. [przypis autorski]
Samuel ben Meir Ha-Lewi Abulafia (ok. 1320–1360) — skarbnik króla Kastylii i Leónu Piotra I Okrutnego; fundator synagogi El Transito w Toledo, którą po wygnaniu Żydów z Hiszpanii w 1492 przekształcono w kościół, pierwotnie pod wezwaniem św. Benedykta, od XVII w. Tránsito de Nuestra Señora, tj. Zaśnięcia Naszej Pani (Maryi). [przypis edytorski]
Samuel (bibl.) — prorok, który namaścił Dawida na króla. [przypis edytorski]
Samuel Daniel (1562?–1619) — liryk i epik o znaczeniu tylko historyczno-literackim. [przypis tłumacza]
Samuel, Jonatan, Dawid, Goliat — postacie biblijne z Pierwszej Księgi Samuela: sztuka przedstawia wydarzenia z 1 Sm 17–18: Saul to pierwszy król Izraela, Jonatan to jego syn; Dawid to syn Jessego, młody pasterz, który wyrzuconym z procy kamieniem pokonał olbrzymiego filistyńskiego wojownika Goliata, przyjaźnił się z Jonatanem, a później, po śmierci Saula, został królem Izraela. [przypis edytorski]
Samuel Pickwick, August Snodgrass, Tracy Tupman, Nataniel Winkle — bohaterowie humorystycznej powieści Dickensa Klub Pickwicka, członkowie tytułowego klubu, którzy wspólnie podróżują po kraju i przeżywają rozmaite przygody. [przypis edytorski]
Samuel — postać biblijna z XI wieku p.n.e., bohater 1 Księgi Samuela, prorok i kapłan. [przypis edytorski]
Samuel — prorok, kapłan, ostatni sędzia starożytnego Izraela; syn Elkany i jego niepłodnej żony Anny, urodzony w Ramataim (a. Rama) na terenie Izraela. Anna wyprosiła syna u Boga, stąd imię Samuel (hebr. dosł.: Bóg wysłuchał) (1Sm 1,1–2; 1Sm 1,20). Zgodnie z zaleceniami Boga, Samuel namaścił Dawida, najmłodszego syna Jessego, na króla Żydów, jeszcze za życia króla Saula (1Sm 16,10–13). [przypis edytorski]
Samuel — prorok, kapłan, ostatni sędzia starożytnego Izraela; syn Elkany i jego niepłodnej żony Anny, urodzony w Ramataim (a. Rama) na terenie Izraela. Anna wyprosiła syna u Boga, stąd imię Samuel (hebr. dosł.: Bóg wysłuchał) (1Sm 1,1-2; 1Sm 1,20). Zgodnie z zaleceniami Boga, Samuel namaścił Dawida, najmłodszego syna Jessego, na króla Żydów, jeszcze za życia króla Saula (1Sm 16,10–13). [przypis edytorski]
Samuel (rel.) — bohater biblijny z XI wieku p.n.e., opisywany w 1 Księdze Samuela, prorok i kapłan. [przypis edytorski]
Samuel Taylor Coleridge (1772–1834) — ang. poeta. [przypis edytorski]
Samuel von Pufendorf (1632–1694) — niem. prawoznawca i historyk, autor dzieł z zakresu teorii i historii prawa. [przypis edytorski]
Samuel Zborowski — dramat Słowackiego, napisany w latach 1844–45. [przypis edytorski]
Samuel ze Skrzypny Twardowski (zm. 1661) — poeta barokowy, autor sielanek, poematów mitologicznych (Nadobna Paskwalina) i historycznych. [przypis edytorski]
Samuel (zm. ok. 1007 p.n.e.) — prorok sprawujący również funkcje kapłańskie, ostatni z sędziów starożytnego Izraela. [przypis edytorski]
samum a. chamsin — gwałtowny, gorący i suchy wiatr pustynny wiejący w północnej Afryce i na Półwyspie Arabskim, pojawiający się najczęściej od kwietnia do czerwca; jego porywy wywołują burze piaskowe i pyłowe. [przypis edytorski]
samum a. chamsin — gwałtowny, gorący i suchy wiatr pustynny wiejący w północnej Afryce i na Półwyspie Arabskim, pojawiający się najczęściej od kwietnia do czerwca; jego porywy wywołują burze piaskowe i pyłowe. [przypis edytorski]
samum — gorący i gwałtowny wiatr południowy. [przypis edytorski]
samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis edytorski]
samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis redakcyjny]
samum — gorący i suchy, pustynny wiatr płd. występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe; tu: silny, huraganowy wiatr. [przypis redakcyjny]
samum — gorący i suchy wiatr pustynny występujący w Afryce Płn. i na Półwyspie Arabskim, wywołujący burze piaskowe. [przypis edytorski]
sam — w domyśle: sam gospodarz, właściciel dworu. [przypis edytorski]
sam w koszuli lezie spać — ograwszy do koszuli. [przypis redakcyjny]
sam — wspomniany już Jan Aleksander Myszkowski, wówczas podkomorzy bełski (od r. 1674 kasztelan bełski). [przypis redakcyjny]
Sam — wyspa Samos; słynęła w starożytności z wyrobu waz i w ogóle artystycznych naczyń glinianych. [przypis redakcyjny]
Samyaza (mit.) — upadły anioł. [przypis edytorski]
samych dzieciów — dziś popr. forma B. lm: same dzieci. [przypis edytorski]
samy — dziś popr.: sam. [przypis edytorski]
samym tylko wydatnym mundurem — jeszcze za czasów Stanisława Augusta anarchia odziedziczona po czasach saskich była w wojsku polskim zjawiskiem normalnym. Towarzysze pancerni i husarscy tylko nominalnie byli żołnierzami, ponieważ w czasie wojny najczęściej pozostawali w domu wysyłając na swoje miejsce płatnych zastępców. [przypis redakcyjny]
samy (starop.) — dziś M.lm r.ż.: same. [przypis edytorski]
samy (starop. forma)— dziś forma r.n.: (zwierzęta) same; tzn. tylko zwiarzęta. [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — dziś M.lm: same. [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — dziś: sam (wierzch). [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — forma lm r.ż.; dziś: same. [przypis edytorski]
samy (starop. forma) — zamiast: same; niewłaściwy, dla rymu użyty, lp. liczby mnogiej rodz. żeńskiego, zastosowany do rzeczownika rodz. nijakiego. [przypis redakcyjny]
samy (starop. M. lm rodz. niemęskoosobowego) — same. [przypis redakcyjny]
samy (starop.) — same (nieba). [przypis edytorski]
samże — czy sam. [przypis edytorski]
sam zamordował go. Chłopaka mego — syn Tetydy, Achilles, zginął podczas wojny trojańskiej ugodzony strzałą z łuku wystrzeloną przez Parysa. Według niektórych wersji strzałą kierował Apollo, według innych strzelał sam Apollo, przybrawszy postać Parysa. [przypis edytorski]
sam zapoczątkował sojusz i przyjaźń z Lacedemończykami — por. ustęp 4. [przypis tłumacza]
Sam z dobrej woli na rynku przyklękał, żebrząc jałmużny (…) — Jeden z przyjaciół Salwaniego uwięziony był przez Karola, księcia francuskiego. Salwani, nie mogąc sam złożyć żądanego zań okupu, nie wstydził się na rynku sieneńskim żebrać i wyciągać rękę po jałmużnę, ażeby z takim upokorzeniem zebraną jałmużną swojego przyjaciela z więzienia wykupić. Tym czynem tak szlachetnym obudził dla siebie wielkie współczucie w Sienie. Cień ten przepowiada w końcu Dantemu, że wkrótce na wygnaniu sam doświadczy, jak to wiele kosztuje wyciągać rękę po grosz wyżebrany! [przypis redakcyjny]
sam z moją panią wzniosłem się w sferę wyższego zbawienia — Poeta wyraża się tu mową uczucia. Oznacza to, że uczuciem wzniesiony był na wyższą sferę, a tym samym bliższy był Boga, który jest najwyższym zbawieniem. [przypis redakcyjny]
sam znajdę sposób do życia — Adam Mickiewicz, List do Franciszka Mickiewicza, Paryż, 14 lutego 1833. [przypis edytorski]
sam zwolniony od opłaty pocztowej, zaproponował, aby arkusze nadsyłano pod jego adresem — opłatę pocztową ponosił odbiorca listu, a nie nadawca. [przypis edytorski]
sanacja (z łac. sanatio, uzdrowienie) — powstała od hasła „sanacji moralnej” nazwa obozu politycznego zwolenników Józefa Piłsudskiego, rządzących Polską w latach 1926–1939. [przypis edytorski]
sanacja (z łac. sanatio) — uzdrowienie. [przypis edytorski]
sanacja (z łac.) — uzdrowienie. [przypis edytorski]
San Benedetto — Sławne opactwo benedyktyńskie, ówczesny właściciel ziemi okolicznej chciał klasztor i kilka wsi połączyć w jedną miejscowość; do tego odnosi się wiersz następny. [przypis redakcyjny]
sanbenito (hiszp.) — rodzaj stroju pokutnego. [przypis edytorski]
san-benito — żółty płaszcz podobny krojem do habitów zakonu św. Benedykta, w który ubierano ofiary Inkwizycji. [przypis tłumacza]
San-Bento, właśc. Säo Bento — miasto w stanie Maranhão w Brazylii. [przypis edytorski]
san-bernard — bernardyn. [przypis edytorski]
San Carlo — historyczny kościół San Carlo alle Quattro Fontane (św. Karola przy Czterech Fontannach) w Rzymie. [przypis edytorski]
Sanchoniathon a. Sanchuniaton (gr. z fenickiego: Σαγχουνιάθων) — imię mające oznaczać: „dar (boga) Sanchuna” a. „przyjaciel prawdy” (Filaletos) określające fenickiego autora z Béryte (dziś: Bejrut), który miał żyć przed wojną trojańską, 20 wieków przed naszą erą, uważany za najstarszego z historyków, a przy tym mędrca wtajemniczonego w doktryny Tota i pierwszego myśliciela materialistycznego w historii; jego dzieło znane jest jedynie z nielicznych fragmentów (stanowiących gł. źródło pisane dot. religii fenickiej) przetłumaczonych z fenickiego na hebrajski przez Filona z Byblos (65–140 p.n.e.) za panowania cesarza Hadriana i cytowanych przez biskupa Euzebiusza z Cezarei w jego Praeparatio Evangelica. [przypis edytorski]
Sancho Pansa — gadatliwy giermek w powieści Cervantesa: Don Quichotte. [przypis redakcyjny]
Sancho Pansa — giermek don Kichota, bohatera powieści Cervantesa. [przypis edytorski]
Sancho Pansa — postać z Don Kichota Cervantesa, giermek bohatera będący uosobieniem sprytu i praktyczności życiowej. [przypis redakcyjny]
Sancho Pansa — postać z Don Kichota Cervantesa, otyły, prostoduszny i przyziemny giermek głównego bohatera. [przypis edytorski]
Sancho Pansa — postać z powieści Cervantesa Don Kichot, rubaszny giermek tytułowego bohatera; obiecano mu stanowisko gubernatora wyimaginowanej wyspy. [przypis edytorski]
Sanchuniathon — rzekomy fenicki autor trzech zaginionych dzieł, pierwotnie napisanych w języku fenickim, które przetrwały jedynie w częściowej parafrazie i streszczeniu za pośrednictwem greckiego tłumaczenia, wykonanego Filona z Byblos, szeroko cytowanego przez chrześcijańskiego biskupa Euzebiusza w dziele Praeparatio Evangelica (I, 9–10). Te nieliczne fragmenty stanowią najbardziej rozbudowane źródło literackie dotyczące religii fenickiej w języku greckim lub łacińskim; źródła fenickie zaginęły. [przypis edytorski]
Sanchuniaton — Fenicjanin, autor trzech zaginionych dzieł w języku fenickim, zachowanych tylko we fragmentach i w greckich streszczeniach (w Praeparatio Evangelica Euzebiusza), stanowiących jedyne źródło dotyczące religii fenickiej. [przypis edytorski]
Sancius, Alfons (zm. 1579) — hiszpański jezuita, misjonarz w Meksyku, autor Conciones per totum annum. [przypis edytorski]
Sancta Rotonda — okrągła świątynia, jaką Agryppa zbudował pod panowaniem Augusta, poświęcona wszystkim bogom i nazwana Pantheon. [przypis tłumacza]
sancta sanctorum (łac.) — świętość nad świętościami. [przypis redakcyjny]
Sancta Sedes — Święta Stolica, Stolica Apostolska, papież. [przypis redakcyjny]
Sanctificant praelium (łac.) — Mi 3, 5. [przypis tłumacza]
Sanctissima Madre! (wł.) — Matko Najświętsza! [przypis edytorski]
sanctissimum (łac.) — tu: miejsce najświętsze. [przypis edytorski]
