Przypisy

drogi — dziś popr. N. lm: drogami. [przypis edytorski]

drogiem (daw. forma) — drogim. [przypis edytorski]

drogimi szafiry (daw. forma) — dziś: (…) szafirami. [przypis edytorski]

Drogi nasz mistrzu, zasilaj koło nasze i mnie pożyw (…) Lotu nie mam dotąd — Adam Mickiewicz, List do Andrzeja Towiańskiego, 11 września 1842 [w:] Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 39. [przypis edytorski]

drogiś zabaczył (daw.) — zapomniałeś drogi. [przypis edytorski]

drogista (daw.) — właściciel lub sprzedawca w drogerii, sklepie z lekami dostępnymi bez recepty, kosmetykami itp. [przypis edytorski]

drogman (fr.) — dragoman, bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]

drogman — właść. dragoman (z arab.), tłumacz, pośrednik między mieszkańcami Bliskiego Wschodu a cudzoziemcami. [przypis edytorski]

drogman (z arab.) — bliskowschodni tłumacz i przewodnik. [przypis edytorski]

drog — narkotyk. [przypis edytorski]

drogość — dziś popr.: wysoka cena. [przypis edytorski]

drogoskaz — dziś popr.: drogowskaz. [przypis edytorski]

drog — (z ang. drug) narkotyk. [przypis edytorski]

drog (z fr. drogue) — narkotyk. [przypis edytorski]

Drohobycz — miasto w zach. części Ukrainy. [przypis edytorski]

droit de franc-fief (fr.) — nazwa podatku, płaconego królowi Francji lub jego dzierżawcom za zezwolenie na posiadanie majątku przez nie szlachtę; francuskie prawo, którego przedmiotem były lenna szlacheckie, należące do plebsu. [przypis edytorski]

dromader — wielbłąd jednogarbny. [przypis edytorski]

Dromionie, oskrob ryby! a ty, Macherionie, Wyjm kość grzbietową z szczupaka morskiego… — Plaut, Skarb (łac. Aulularia). [przypis edytorski]

dromla — drumla, prosty instrument muzyczny, pochodzący z Azji, na którym gra się, szarpiąc blaszkę trzymaną w ustach, w strumieniu wydychanego powietrza. [przypis edytorski]

Dromos (gr.) — miejsce wyścigów konnych w Sparcie. [przypis edytorski]

dro, nie wydro (gw.) — drą, nie wydrą, co znaczy, że nie mogą wyciągnąć spod ziemi. [przypis edytorski]

Dronthajm — Drontheim, miasto w Norwegii, ważny port handlowy i rybacki; dziś: Trondheim. [przypis edytorski]

drop — duży ptak żyjący na otwartych trawiastych terenach, doskonale biegający, ale niechętnie latający. [przypis edytorski]

dropie (biol.) — rodzina dużych ptaków, do której zaliczają się największe obecnie żyjące ptaki latające; dropie zamieszkują Europę, Azję, Afrykę, a jeden z gatunków także Australię; europejski drop zwyczajny jest obecnie gatunkiem zagrożonym wyginięciem, na terenie Polski wymarłym. [przypis edytorski]

dropieć (neol.) — czas. utworzony od przym. dropiaty, tj. pstry, nakrapiany; znaczenie: pokryć się plamami, cętkami. [przypis edytorski]

drop — najcięższy latający ptak na świecie, gatunek ginący, w Polsce objęty ścisłą ochroną. [przypis edytorski]

drop — ptak z rodziny żurawiowych, najcięższy ptak latający na świecie, gatunek ginący, w Polsce objęty ścisłą ochroną. [przypis edytorski]

drop — ptak z rzędu żurawiowych, uważany za jednego z najcięższych na świecie ptaków latających, dziś gatunek ginący, w Polsce objęty ścisłą ochroną. [przypis edytorski]

drop — ptak z rzędu żurawi. [przypis edytorski]

Drop this subject please (ang.) — porzuć ten temat, proszę. [przypis edytorski]

drosofilia — nazwa gatunkowa muszki owocówki. [przypis edytorski]

Droste-Hülshoff, Annette von (1797–1848) — prozaiczka i poetka niemiecka, jedna z najwybitniejszych prekursorek realizmu. [przypis edytorski]

drosza (drasza, drasz) — uczony komentarz do odczytanych przez siebie fragmentów Tory i Talmudu, który chłopiec wygłasza w dniu bar-micwy. [przypis edytorski]

drożny — tu: przydrożny. [przypis edytorski]

droższa trunną… — pszczoła sama stała się cenniejsza przez to, w jakiej została zamknięta „trumnie”. [przypis edytorski]

drożyć się — cenić się, podbijać cenę. [przypis edytorski]

drożyć się — niełatwo godzić się na coś, opierać się. [przypis edytorski]

drożyć się — wysoko się cenić; kazać płacić wysoką cenę za swe względy. [przypis edytorski]

drożyć się — wysoko się cenić; niełatwo godzić się na coś, opierać się. [przypis edytorski]

drożyć się — wysoko się cenić; wyznaczać wysoką cenę za swe względy. [przypis edytorski]

drożyć się — żądać wysokiej ceny; sercem się drożą: chcą wysokiej ceny za serce. [przypis edytorski]

drożyna — tutaj: mała droga; dróżka. [przypis edytorski]

drożyna — wąska ścieżka, dróżka. [przypis edytorski]

Drozdowski, Bohdan (1931–2013) — poeta, prozaik i publicysta, autor sztuk teatralnych, tłumacz dramatów Shakespeare'a. [przypis edytorski]

Droz, François Xavier Joseph (1773–1850) — pisarz i filozof, pochodził z rodzinnych stron Ludwika Pasteura. [przypis edytorski]

dr Stanisław Śwital ps. „Wronowski”, „Walerian” (1900–1982) — lekarz, uczestnik kampanii 1939 r., w czasie okupacji angażował się w pomoc Żydom, w powstaniu zastępca szefa sanitarnego Okręgu AK Warszawa-Śródmieście, po wojnie mieszkał w Warszawie. Uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. [przypis edytorski]

Dr Tadeusz Sinko, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, podjął się opracowania wstępu — w tym wydaniu wstęp został pominięty, gdyż prawa autorskie do niego jeszcze nie wygasły. [przypis edytorski]

Drucki, właśc. Dymitr Starszy Olgierdowic (1320–1399) — książę drucki i wielki książę trubecki, jeden z synów Olgierda Giedyminowica. [przypis edytorski]

Drucko, właśc. Druck — dziś wieś Drucak (Друцак) na Białorusi (pomiędzy Mohylewem a Orszą), w średniowieczu warowny gród, siedziba książąt Druckich. [przypis edytorski]

drudzy — dziś powiedziano by: inni. [przypis edytorski]

Drudzy już na dnie w Poklusa otchłani — tj. umarli. [przypis edytorski]

drudzy stanowie (starop.) — tu: inni panowie (dostojnicy). [przypis edytorski]

drudzy (starop.) — tu: inni. [przypis edytorski]

drugą bramą chciała (starop.) — w domyśle: dostać się do miasta. [przypis edytorski]

drugą razą (daw.) — następnym razem. [przypis edytorski]

Druga bitwa — bitwa pod Arcis-sur-Aube, 20–21 marca 1814 r. [przypis edytorski]

Druga Międzynarodówka (1914–1916) — międzynarodowe stowarzyszenie partii i organizacji socjalistycznych, powst. 14 lipca 1889 r. w Paryżu organizacja założona przez partie socjaldemokratyczne z Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Belgii, kontynuująca pracę rozwiązanej Pierwszej Międzynarodówki (1864–1876), z której wykluczono zwolenników anarchosyndykalizmu; po zakończeniu I wojny światowej międzynarodowy ruch socjalistyczny podzielił się na nurt związany z partią bolszewicką, z inicjatywy której utworzono tzw. III Międzynarodówkę (Międzynarodówkę Komunistyczną, tzw. Komintern 1919–1943, rozwiązany przez Stalina z niej następnie wyłoniła się w 1938 r. trockistowska IV Międzynarodówka) oraz niezależny międzynarodowy ruch socjalistyczny, w ramach którego działa Międzynarodówka Socjalistyczna. [przypis edytorski]

druga wojna brytyjsko-afgańska (1878–1880) — konflikt zbrojny między Wielką Brytanią a Afganistanem, zakończony wycofaniem wojsk brytyjskich i zaakceptowaniem przez stronę afgańską brytyjskich interesów geopolitycznych w regionie. [przypis edytorski]

druga żona — księżniczka Julianna Holszańska (1375–1448). [przypis edytorski]

drugdy (daw.) — niekiedy, czasem. [przypis edytorski]

drugdy (starop.) — drudzy, inni. [przypis edytorski]

drugę — dziś popr.: drugą. [przypis edytorski]

drugi chrzest (…) który spadł na Apostołów pewnego dnia w czasie burzy… — por. Dz 2:1–4. [przypis edytorski]

drugi (daw., gw.) — tu: inny. [przypis edytorski]

drugi (daw.) — tu: inny. [przypis edytorski]

drugi (daw.) — tu: niektóry. [przypis edytorski]

drugi — dziś raczej: inny. [przypis edytorski]

Drugie Cesarstwo Francuskie — okres w historii Francji od koronacji Napoleona III na Cesarza Francuzów (grudzień 1852) do jego detronizacji i proklamowania III Republiki Francuskiej (wrzesień 1870). [przypis edytorski]

drugie (daw., gw.) — inne. [przypis edytorski]

drugie (gw.) — inni. [przypis edytorski]

drugie (gw.) — tu: inne. [przypis edytorski]

drugie (gw.) — tu: inni. [przypis edytorski]

drugiem — daw. forma N. i Msc. lp liczebników r.n.; dziś tożsama z r.m.: drugim. [przypis edytorski]

drugi (gw.) — tu: inny. [przypis edytorski]

Drugi Korpus a. 2 Korpus Polski (wojsk.) — jednostka organizacyjna Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943–1947, przeznaczona do prowadzenia wspólnych działań bojowych. [przypis edytorski]

drugi król — to jest Ferdynand, który potem był cesarzem (przypis źródła). [przypis edytorski]

drugi oddział Sztabu — potocznie „dwójka”, przedwojenny polski kontrwywiad. [przypis edytorski]

drugi odpowiada trybunowi ludu, iż „pora sprawiedliwości a wojny są różne” — Plutarch, Cezar, 35 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]

drugi, okrutniejszy, w twarzy trafiać im kazał i wygrał, nieszczęśliwe ze krwie braterskiej wygranie — podczas rzymskiej wojny domowej w decydującej bitwie pod Farsalos (48 p.n.e.) Juliusz Cezar nakazał żołnierzom, żeby zamiast typowo ciskać oszczepami na szarżującą konnicę, wybiegali naprzeciw, uderzali nimi w górę i ranili twarze jeźdźców, ponieważ wiedział, że przystojni młodzi patrycjusze z kawalerii Pompejusza z obawy przed okaleczeniem i oszpeceniem uciekną z pola walki (Plutarch, Żywot Pompejusza 69 i 71). [przypis edytorski]

drugi pamiętnik, opisujący panowanie Stanisława Augusta (…) zapewne drukiem ogłoszony zostanie — tzw. Drugi pamiętnik Kilińskiego, znacznie obszerniejszy od pierwszego, został opublikowany w roku 1899. [przypis edytorski]

drugi port — mowa o budowie przez Polskę portu w Gdyni. [przypis edytorski]

drugi (starop.) — tu: inny. [przypis edytorski]

drugi (według innych relacji ten sam) — wpadł na słup transformatora i został przez Powstańców zdobyty, a później uruchomiony — Według niektórych źródeł mógł to być czołg typu PzKpfw IV lub PzKpfw V „Pantera”. [przypis edytorski]

drugorzędowy okres (daw. geol.) — dziś: era mezozoiczna, mezozoik, daw. druga chronologicznie era w dziejach Ziemi, ok. 252–66 mln lat temu. [przypis edytorski]

drugorzędowy okres (daw. geol.) — dziś: era mezozoiczna, mezozoik (z gr: mesos: środkowy, zoe: życie), daw. druga chronologicznie (po najstarszym wówczas paleozoiku) era w dziejach Ziemi, ok. 252–66 mln lat temu. [przypis edytorski]

drugstore (ang.) — apteka; dosł.: skład, sklep z lekami. [przypis edytorski]

druhóm — dziś popr. forma C. lm: druhom. [przypis edytorski]

druh — przyjaciel; tu: miecz. [przypis edytorski]

druh — tu: towarzysz, przyjaciel. [przypis edytorski]

druhy — dziś popr. forma M.lm: druhowie. [przypis edytorski]

druhy poświęcone — poświęceni (lub: ofiarni) przyjaciele. [przypis edytorski]

druid — a. druida; staroż. kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom rel., sprawowali sądy oraz przepowiadali przyszłość. [przypis edytorski]

druid — kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]

druid — kapłan celtycki. [przypis edytorski]

druid — staroż. kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]

druidyczny — właściwy druidom, staroż. kapłanom celtyckim, którzy przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]

Drujdyczna (…) grota — grota druidów, kapłanów celtyckich, sprawujących w swej społeczności rolę sędziów, lekarzy i magów. [przypis edytorski]

drujki (gw.) — słodki. [przypis edytorski]

drukarnia Homanna — Homannische Offizin (niem.), historyczne wydawnictwo niemieckie. [przypis edytorski]

drukiem podać (daw.) — wydrukować. [przypis edytorski]