Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 458 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159288 przypisów.
Pejzander z Acharnaj (najludniejszej gminy attyckiej) — przedmiot szyderstw i docinków komedii, która kpiła z jego przekupności i tchórzostwa. W 415 r. był sędzią śledczym w procesie hermokopidów (o połamanie posągów Hermesa), w 411 brał udział w zamachu stanu mającym na celu obalenie demokracji i należał do oligarchicznej Rady Czterystu. Po upadku Czterystu uciekł do Sparty. [przypis tłumacza]
pejzażów — ze względu na melodię wiersza wyraz ten należy czytać jako trzysylabowy: pe-i-za-żów; dziś popr. forma D. lm: pejzaży. [przypis edytorski]
pekari (biol.) — wszystkożerne zwierzę podobne do dzika, żyjące stadnie w lasach Ameryki Południowej, Środkowej i płd.-zach. części Ameryki Północnej, spokrewnione ze świniowatymi. [przypis edytorski]
pekeflejsz (z niem.) — mięso peklowane (konserwowane). [przypis edytorski]
pekeflejsz (z niem.) — mięso peklowane (konserwowane). [przypis redakcyjny]
pekkari (Dicotyles torquatus) — w ob. klasyfikacji: Pecari tajacu a. Dicotyles tajacu, pekari obrożny, wszystkożerny ssak, z wyglądu podobny do dzika, żyjący w Ameryce. [przypis edytorski]
pekla — pragaras. [przypis edytorski]
pekla (sl.) — pragaras. [przypis edytorski]
peklowane mięso — mięso konserwowane w roztworze soli z przyprawami. [przypis edytorski]
peklowanie — konserwowanie mięsa w roztworze soli z przyprawami. [przypis edytorski]
peklowany — konserwowany w roztworze soli z saletrą i przyprawami. [przypis edytorski]
pekštininkas — pėsčias žmogus. [przypis edytorski]
pektida — gr. pēktis (πηκτίς), w oryg. D. lm: pektidon (πηκτίδων); staroż. wielostrunowy instrument muzyczny szarpany, wzmiankowany w różnych źródłach, najprawdopodobniej rodzaj harfy. [przypis edytorski]
pektorał — ozdobny napierśnik noszony przez żydowskich arcykapłanów. [przypis edytorski]
pektoraliki — małe zegarki, noszone na piersiach. [przypis redakcyjny]
pekuniarna (z łac. pecunia: pieniądz) — pieniężna; finansowa. [przypis edytorski]
pekuniarny (rzad., z łac: pecunia: pieniądze) — pieniężny. [przypis edytorski]
pełechaty (reg.) — kudłaty. [przypis edytorski]
pełeda (z litew. pelėda) — sowa. [przypis edytorski]
Pełen chlewiec białych owiec, odin baran bleje (białorus.) — pełen chlew białych owiec, jeden baran beczy. [przypis edytorski]
pełen krotofili (daw.) — skłonny do żartów. [przypis edytorski]
pełgać — o ogniu a. świetle: palić się nierówno. [przypis redakcyjny]
pełgać — palić się słabo, świecić nierówno. [przypis edytorski]
pełgnąć — spłonąć; pełgnęła wstydem: spłonęła wstydem, [zapłoniła się ze wstydu]. [przypis redakcyjny]
pełgoce — dziś popr. forma: pełga (tzn. płonie wątłym ogniem). [przypis edytorski]
pełgotanie — dziś popr: pełganie, tj. świecenie słabym, niekiedy gasnącym blaskiem. [przypis edytorski]
pełń — skrócona forma od: pełnię. [przypis edytorski]
pełna jeś (starop.) — jesteś pełna. [przypis edytorski]
pełna miłosierdzia Pani — Ta bezimienna a pełna miłosierdzia pani, jest to Maryja, Matka Boska, którą we wszystkich językach ludów chrześcijańskich nazywamy: Panią, Królową, Matką i Orędowniczką naszą. [przypis redakcyjny]
Pełna współczucia niewiasta — Matylda. [przypis redakcyjny]
pełne Imię Boga Szem Hameforesz — Jehowa. [przypis tłumacza]
pełneli razy, skąpeli bydź mają (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy pełne ciosy, czy skąpe być mają; tj. czy z całą mocą wyprowadzone, czy też lekkie. [przypis edytorski]
pełnem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: pełnym. [przypis edytorski]
pełne niesnaski — kłótliwe, prowokujące spór. [przypis edytorski]
Pełne ptaków, pełne psów i kotek fundusze — wedle zwyczaju tureckiego. [przypis redakcyjny]
pełniący się rozkoszą — napełniający się rozkoszą. [przypis redakcyjny]
pełniący — tu: wypełniający. [przypis edytorski]
pełniący — tu: wypełniający, zapełniający. [przypis edytorski]
pełniący u Kallikratidasa służbę sternika — sternik jest doświadczonym i poważnym oficerem okrętowym; kapitan-trierarcha to właściciel, niemający czasem pojęcia o morzu; na naradzie wojennej pyta strateg o zdanie sternika, nie właściciela; sternik admirała jest jego zastępcą. [przypis tłumacza]
pełnić się — napełniać się. [przypis edytorski]
pełnić srogie losy — dopełnić srogie przeznaczenie; tj. przen. zakończyć życie. [przypis redakcyjny]
pełnić swoje osobiste sprawy bez niczyjej krzywdy — Sformułowanie u Montaigne'a (Próby III, 9). [przypis tłumacza]
pełnić — tu: napełniać. [przypis edytorski]
pełnik — roślina z rodziny jaskrowatych o żółtych, dużych, kulistych i pełnych kwiatach (stąd nazwa). [przypis edytorski]
Pełno jest w dziejach owych powszechnych zaraz i morów, które raz po raz trapiły świat. Powiadają między innymi o jednej tak gwałtownej, że wypaliła nawet korzenie roślin — dżuma azjatycka, która w latach 1348–1350 skosiła w samej Europie przeszło 25 milionów ludzi. [przypis tłumacza]
pełnolecie — dziś: pełnoletność. [przypis edytorski]
pełnoletność — tu: dwadzieścia jeden lat. [przypis edytorski]
pełnymi bałwany (daw. forma) — dziś N.lm: (…) bałwanami. [przypis edytorski]
pełny, mniej jedną maliną (daw.) — prawie pełny, bez jednej maliny. [przypis edytorski]
Pełtwia — rzeka w Ukrainie, przy której znajduje się Lwów. [przypis edytorski]
pełzacze (biol.) — rodzina niewielkich, żerujących na drzewach ptaków z rzędu wróblowych. [przypis edytorski]
pełznąć (daw.) — blaknąć. [przypis edytorski]
pełznąć (daw.) — blaknąć, tu przen.: nie przynosić żadnego rezultatu. [przypis edytorski]
pełznąć (daw.) — płowieć. [przypis edytorski]
pelagial (z gr. pélagos: morze) — toń wodna; wody otwarte mórz, oceanów i jezior; pelagial nerytyczny (tzw. nerytopelagial a. epipelagial) to górna warstwa wód stykających się z wodami przybrzeżnymi, do której dociera światło (głębsza strefa ciemnych wód ponad stokiem kontynentalnym nosi nazwę batypelagial, najgłębsza to abisal). [przypis edytorski]
pelagianie — wyznawcy Pelagiusza, kacerza w V wieku, przeczyli grzechowi pierworodnemu, uważali, iż Adam był już przed upadkiem śmiertelny, przeczyli „skutecznej łasce” etc. Naukę Pelagiusza potępili papieże; mimo to sekta ta zyskała wielu zwolenników; walczył przeciw nim zwłaszcza św. Augustyn w dziele De gratia contra Pelagianos. Sektę semipelagianów stworzył również w V wieku pewien mnich z Marsylii: ograniczyli oni poglądy Pelagiusza, głosząc, iż wprawdzie początek nawrócenia zależy od wolnej woli, ale dopełnienie go zależy od łaski Boga etc. Zajmowali oni pośrednie miejsce między pelagianami a prawowiernymi i również zyskali wielu wyznawców. Przeciw nim także walczył św. Augustyn. Pascal nieraz pomawia jezuitów o herezję semipelagiańską. [przypis tłumacza]
pelagianista — przedstawiciel pelagianizmu, nurtu teologicznego wczesnego chrześcijaństwa, którego pierwszym propagatorem był Pelagiusz (ok. 360–ok. 435), głoszącego, że grzech Adama i Ewy nie wpłynął na ich potomków, nie skaził natury ludzkiej i że człowiek, jako stworzony przez Boga i mający wolną wolę, jest zdolny sam z siebie przezwyciężyć grzech. Przeciw pelagianizmowi występował m.in. Augustyn z Hippony (w dziele De gratia contra Pelagianos); poglądy te ostatecznie potępiono na soborze efeskim (431). [przypis edytorski]
pelagianizm — heretycka doktryna, wg której dusza ludzka jest zdolna sama z siebie przezwyciężyć grzech, potępiona na soborze efeskim (431). [przypis edytorski]
pelagianizm — nurt teologiczny wczesnego chrześcijaństwa, którego pierwszym propagatorem był Pelagiusz (ok.360–ok.435), głoszący, że grzech Adama i Ewy nie wpłynął na ich potomków, nie skaził natury ludzkiej i że człowiek, jako stworzony przez Boga i mający wolną wolę, jest zdolny sam z siebie przezwyciężyć grzech. Przeciw pelagianizmowi występował m.in. Augustyn z Hippony (w dziele De gratia contra Pelagianos); poglądy te ostatecznie potępiono na soborze efeskim (431). [przypis edytorski]
Pelagia noctiluca — zwierzątko połyskujące nocą na morzu [meduza świecąca; red WL]. [przypis autorski]
Pelagia z Antiochii (III w.) — męczennica i święta chrześcijańska. [przypis edytorski]
Pelagia z Antiochii, zw. Pelagia Pokutnica a. Pelagia Nierządnica (IV–V w.) — chrześcijańska pustelnica i święta, nawrócona na chrześcijaństwo rozpustna tancerka; legenda o jej żywocie była bardzo popularna. [przypis edytorski]
Pelagio Palagi (1775–1860) — włoski malarz, rzeźbiarz i architekt. [przypis redakcyjny]
Pelagiusz II (zm. 590) — papież (od 579). [przypis edytorski]
pelagra (med.) — rumień lombardzki, choroba przewlekła wywołana niedoborem niacyny (witaminy B3), przejawiająca się zmianami zapalnymi skóry, szczególnie na twarzy i dłoniach, biegunką oraz otępieniem; była chorobą śmiertelną do czasu odkrycia w 1938 skuteczności kuracji niacyną. [przypis edytorski]
pelai — tuščias, bereikšmis dalykas. [przypis edytorski]
pelai — varpų, šiaudų liekanos kuliant. [przypis edytorski]
Pelargonium, Fuchsia, Petunia, Calceolaria, Rhododendron (biol.) — pelargonia, fuksja, petunia, kalceolaria, rododendron. [przypis edytorski]
Pelasg, właśc. Pelagiusz, hiszp. Pelayo (ok. 685–737) — szlachcic wizygocki, założyciel królestwa Asturii. Po najeździe Maurów na Płw. Iberyjski i klęsce nad rzeką Guadelete (711) stanął na czele uciekinierów chroniących się na płn.-zach. kraju; pod jego dowództwem w bitwie pod Covadongą (718 lub 722) chrześcijanie odnieśli pierwsze zwycięstwo nad muzułmanami, tradycyjnie uznawane za początek rekonkwisty. [przypis edytorski]
pelazgijskie a. cyklopowe mury, bramy — prehistoryczne konstrukcje wykonane z wielkich, jedynie powierzchownie obrobionych kamieni, dopasowanych do siebie bez spajania zaprawą. Tego rodzaju konstrukcje kultury mykeńskiej w Grecji przypisywano mitycznemu plemieniu Pelazgów, zamieszkujących Grecję przed przybyciem Greków, lub Cyklopom, mitycznym olbrzymom. We włoskim regionie Lacjum (okolice Rzymu) konstrukcje tego typu pozostawił po sobie italski lud Herników, m.in. w Alatri, Ferentino, Arpino, Segni. [przypis edytorski]
pelazgijski — przym. od nazwy ludu Pelazgów, przed przybyciem Greków zamieszkujących Grecję i wyspy na Morzu Egejskim, wg niektórych mitów gr. zniszczonych w zesłanym przez bogów potopie. [przypis edytorski]
Pelazgowie — lud zamieszkujący środkową Tesalię. Ich mitycznym przodkiem był Pelasgos, syn Zeusa. [przypis edytorski]
Pelazgowie — przedgrecka ludność wysp na Morzu Egejskim i samej Grecji. [przypis edytorski]
Pelazgowie — tu: Grecy. [przypis edytorski]
Pelazgowie — tu: Grecy; w istocie Pelazgowie były to neolityczne plemiona zamieszkujące Helladę przed przybyciem Greków na Peloponez w II tys. p.n.e. [przypis edytorski]
Pelazg — tu: Grek. [przypis edytorski]
peleda a. pełeda (z litew. pelėda) — sowa. [przypis edytorski]
Peleda (z litew. pelėda) — sowa. [przypis autorski]
peleda (z litew. pelėda) — sowa. [przypis edytorski]
Pelegrino Rossi (1787–1848) — profesor prawa na uniwersytecie genewskim, później w Paryżu, następnie poseł francuski w Rzymie, zginął jako minister państwa kościelnego w czasie rewolucji rzymskiej 15 listopada 1848 roku. [przypis redakcyjny]
Pelejady — właść. Plejady, gwiazdozbiór nazwany od mitologicznych nimf, które, uciekające przed Orionem, zostały uratowane przez Zeusa przeniesieniem na firmament. [przypis edytorski]
Pelejady — własc. Plejady, w mit. gr. nimfy, córki tytana Atlasa, zamienione w grupę gwiazd w gwiazdozbiorze Byka. [przypis edytorski]
pelerynka — narzucona na sutannę była oznaką kanonika. [przypis edytorski]
pelerynka — narzucona na sutannę, była oznaką kanonika, wyższej godności kościelnej. [przypis redakcyjny]
peletron — miara grecka, my byśmy powiedzieli: morga [morga: daw. miara powierzchni, równa od 0,33 do 1 hektara; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Peleus dostał za nią [za skromność] miecz… — druga Putyfarowa i drugi Józef. Piękna a namiętna Hippolita, żona króla z Jolku, Akastosa, nie mogąc ślicznego a skromnego Peleusa uwieść, oczerniła go przed mężem, że ją napastuje miłością. Akastos zwabił go na polowanie: bezbronny byłby musiał zginąć, ale bogowie za skromność podają mu cudowny „niezłomny” miecz roboty Hefajsta. W ten sposób uniknął śmierci, a nawet pokonał Kentaurów. [przypis tłumacza]
Peleus (mit. gr.) — król Ftyi, ojciec Achillesa. W trakcie gry w kości zabił swojego przyrodniego brata, po czym musiał uciec z rodzinnej Eginy. [przypis edytorski]
Peleus (mit. gr.) — król Ftyi w Tesalii, argonauta, ojciec Achillesa. [przypis edytorski]
Peleus (mit. gr.) — władca Ftyi, mąż nimfy morskiej Tetydy, ojciec Achillesa. [przypis edytorski]
Peleus — ojciec Achillesa, król Ftyi. [przypis edytorski]
Peleus — ojciec Achillesa. [przypis edytorski]
Peleus — ojciec Achillesa, władca Ftyi. [przypis edytorski]
Peleus — władca Ftyi, mąż nimfy morskiej Tetydy, ojciec Achillesa. [przypis edytorski]
Pelias (mit. gr.) — syn Posejdona i Tyro, wysłał Jazona po złote runo, z obawy że ten zajmie należny mu tron miasta Jolkos w Tesalii. Zabity przez własne córki za sprawą namów Medei. [przypis edytorski]
Pelida — Achilles. [przypis edytorski]
Pelida (mit. gr.) — przydomek Achillesa (syn Peleusa). [przypis edytorski]
Pelid a. Pelida — przydomek Achillesa (syn Peleusa). [przypis edytorski]
Pelida — przydomek Achillesa (syn Peleusa). [przypis edytorski]
Pelida — syn Peleusa, tj. Achilles. [przypis edytorski]
Pelid — przydomek Achillesa (syna Peleusa). [przypis edytorski]
