Przypisy

taksa — stawka, urzędowo ustalona stawka, opłata za usługę. [przypis edytorski]

taksator — rzeczoznawca ustalający cenę (taksę) czegoś. [przypis edytorski]

taksator — rzeczoznawca ustalający cenę (taksę) czegoś. [przypis edytorski]

Tak się Duchowi ś. podoba i nam — Dz 15, 28. [przypis edytorski]

tak się robią (daw.) — dziś popr. tylko z imiesłowem przymiotnikowym biernym: tak jest robiona, albo z formą bezosobową czasownika: tak się ją robi. [przypis edytorski]

tak się sprawia — tak się zachowuje. [przypis edytorski]

tak się wszystkiem zdało (starop.) — tak wszyscy uważali [za słuszne]. [przypis edytorski]

tak się wydaję — takim się wydaję; na takiego wyglądam. [przypis edytorski]

Taksila — staroż. miasto w ob. płn. Pakistanie. [przypis edytorski]

taks — jamnik. [przypis edytorski]

Tak skłóceni Grecy zawierali przymierze, gdy nadciągali Persowie — wojny grecko-perskie toczone były w pierwszej połowie V wieku p.n.e., a w ich trakcie helleńskie miasta-państwa (polis) zawierały pomiędzy sobą rozmaite sojusze, w obrębie których często dochodziło do niezgody wśród Greków. [przypis edytorski]

tak słabych obicia — dziś popr. B.lm: (…) obić. [przypis edytorski]

tak słychać (starop.) — tu w znaczeniu: takie chodzą słuchy. [przypis edytorski]

taksometr — dziś: taksówka. [przypis edytorski]

taksować — oceniać kogoś, określać cenę. [przypis edytorski]

taksować — oceniać. [przypis edytorski]

taksować — oceniać wartość, szacować, wyceniać. [przypis edytorski]

taksować — patrzeć oceniając. [przypis edytorski]

taksować — tu: obłożyć podatkami. [przypis edytorski]

Tak spętają pany i pożoną jako barany w cudze strony — swobodna interpretacja Lm 1, 6 wg Wulgaty (w tłum. Wujka: „stały się książęta jej jako barani nie najdujący paszy, i poszli bez siły przed obliczem goniącego”). [przypis edytorski]

tak strasznie znużony — w oryg. niem. Ich bin zum sterben müde: jestem śmiertelnie zmęczony. [przypis edytorski]

taksysa (daw.) — dziś: taksówka. [przypis edytorski]

Ta, którą jedną z cór Zeusa (…) nazywa lud — Dike, córka Zeusa i Temidy, bogini sprawiedliwości i porządku moralnego w świecie. [przypis edytorski]

Ta, która głowę węża starła — tj. Matka Boska, która pokonała Szatana; nawiązanie do słów skierowanych przez Boga do węża-Szatana w Biblii: „Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, pomiędzy potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę” (Rdz 3,15); w XVII w. funkcjonował jeszcze omyłkowy przekład: „ona zmiażdży ci głowę”. [przypis edytorski]

Tak, to na was patrzy! — Tak, to do was podobne. [przypis edytorski]

tak to umowę (…) trzymają (starop.) — tak to się dotrzymuje umowy (pytanie retoryczne, stanowiące przymówkę). [przypis edytorski]

takt — tu: rytm. [przypis edytorski]

tak — tu w znaczeniu: więc, zatem, wtedy. [przypis edytorski]

takuara — pospolity gatunek trzciny. [przypis edytorski]

Tak uczynili Turcy z Grecją — mowa o przeniesieniu stolicy państwa Turków osmańskich do Konstantynopola, po jego zdobyciu w 1453. [przypis edytorski]

Tak was pogruchocę, mówi Pan Bóg, jako ten garniec, którego skorupki spoić się i naprawić nie mogą — Jr 19, 11. [przypis edytorski]

także bym mówiła — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy tak bym mówiła. [przypis edytorski]

Także Cyrus, gdy także Panteą, piękną barzo panią, pojmawszy gdzieś, do wojska przywiedziono, namawiał go Araspo (…) — Ksenofont, Cyropedia (Wychowanie Cyrusa), V 1, 2–18; Panthea była żoną Abradatasa, sprzymierzeńca pokonanych przez Cyrusa Asyryjczyków, stąd obawy króla, że zobaczywszy ją, mógłby się zakochać i nie zwrócić jej mężowi. [przypis edytorski]

także — czy tak. [przypis edytorski]

także (daw.) — też; a to dopiero. [przypis edytorski]

także — tak z partykułą pytającą -że. [przypis edytorski]

także — tak z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

Także — „tak” z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

także to (…) mroczy — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy to tak mroczy (wam pycha rodowa umysł); czyż aż tak mroczy itd. [przypis edytorski]

także — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: czy tak, czyż tak. [przypis edytorski]

także — tu: konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy tak. [przypis edytorski]

także — tu: konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: to tak? [przypis edytorski]

także — tu: tak bardzo, do tego stopnia. [przypis edytorski]

także — tu: tak właśnie; (więc) w taki sposób. [przypis edytorski]

także — tu: w taki sposób; więc tak. [przypis edytorski]

Tak zaczyna się film (…) życie jest także udźwiękowione — autor zwraca uwagę na udźwiękowienie, gdyż filmy dźwiękowe pojawiły się dopiero na przełomie lat 20. i 30. XX w., dekadę przed powstaniem tekstu. [przypis edytorski]

Tak zapędzonym na chrapy i rowy — w pierwotnej tekstu wersji w tym miejscu fragment: „W nieznanym kraju, znienacka, w pomroku, / Gdy ich żelazo i ogień powita, / Pewno rajtary nie dostoją kroku: / Zaczem lud pieszy weźmiem pod kopyta”. [przypis edytorski]

tak z przyczyny obcych, jak własnych rodaków — w 1037 r. na Mazowszu utworzył własne państwo (m.in. bijąc własną monetę, przetrwało do jego śmierci w 1047 r.) Miecław (także: Masław), daw. cześnik króla Mieszka II, następnie kontestujący władzę Piastów, przeciwstawił się powracającemu z wygnania Kazimierzowi Odnowicielowi (1039) i wystąpił przeciw niemu zbrojnie, jednak został pokonany w bitwie pod Pobiedziskami na terenie Wielkopolski w 1041 r., a następnie w 1047 r. na terenie Mazowsza; Kazimierza Odnowiciela wspierał w tych walkach książę ruski Jarosław I Mądry. [przypis edytorski]

Tak (z ros.) — tu: więc, a zatem. [przypis edytorski]

tak zwanego enjambment, tj. przeniesienia myśli z jednego wiersza do drugiego — środek zwany dziś po polsku przerzutnią. [przypis edytorski]

tałałajstwo (przestarz.) — męty społeczne, hołota, motłoch. [przypis edytorski]

tałatajstwo — hołota, hałastra, motłoch. [przypis edytorski]

tałatajstwo — hołota, hałastra. [przypis edytorski]

tałatajstwo — hołota, motłoch. [przypis edytorski]

tałesa — dziś popr. forma: tałesu. [przypis edytorski]

tałes — duży, prostokątny materiał nakładany do modlitwy na głowę lub ramiona, w którego rogach znajdują się frędzle (cicis). [przypis edytorski]

tałes (jid.) a. talit (hebr.) — prostokątna chusta nakładana na głowę, bądź ramiona, w czasie modlitwy przez wyznawców judaizmu. Chusta jest przeważnie biała z czarnymi, bądź granatowymi pasami oraz z frędzlami (cicit a. cyces) na rogach. [przypis edytorski]

tałes (jid.) a. talit (hebr.) — szal modlitewny; prostokątna chusta nakładana na głowę bądź ramiona w czasie modlitwy przez wyznawców judaizmu; przeważnie biała z czarnymi a. granatowymi pasami oraz z frędzlami (cicit a. cyces) na rogach. [przypis edytorski]

tałes kotn — mały tałes, kaftanik z cyces noszony na co dzień. [przypis edytorski]

tałes — szal modlitewny. [przypis edytorski]

talar biały — srebrna moneta. [przypis edytorski]

talar — dawna duża srebrna moneta o stosunkowo dużej wartości. [przypis edytorski]

talar — dawna duża srebrna moneta o stosunkowo dużej wartości; w oryginale: écu, francuski odpowiednik talara, równy trzem liwrom. [przypis edytorski]

talar — dawna duża srebrna moneta. [przypis edytorski]

talar — dawna moneta srebrna o stosunkowo dużej wartości. [przypis edytorski]

talar — duża moneta srebrna, bita od XV w. [przypis edytorski]

talar — duża moneta srebrna, bita w Europie od XV w. [przypis edytorski]

talar — duża srebrna moneta, początkowo stanowiąca równowartość złotego dukata, bita od XV w. w różnych krajach europejskich; w Polsce przetrwała w obiegu do II poł. XIX w. [przypis edytorski]

talar — moneta srebrna, używana w Europie od końca XV wieku. [przypis edytorski]

talar — srebrna moneta o znacznej wartości; bita od końca XV w., początkowo na terenie środkowej Europy. Słowo talar użyte w kontekście midrasza jest anachronizmem. [przypis edytorski]

talar — srebrna moneta. [przypis edytorski]

talar — srebrna moneta używana w Europie od XV w. [przypis edytorski]

talar — w oryginale: écu, w XIX w. potoczna nazwa srebrnej monety pięciofrankowej. [przypis edytorski]

talary — dziś popr. forma N. lm: talarami. [przypis edytorski]

talary — tu: duże krążki, od nazwy dużej srebrnej monety. [przypis edytorski]

talenta — dziś popr. forma B.lm: talenty. [przypis edytorski]

talent — grecka jednostka monetarna i zarazem miara wagi kruszcu. [przypis edytorski]

talent — staroż. jednostka płatnicza. [przypis edytorski]

talent — staroż. jednostka wagi i wartości (wg wagi kruszcu); ateński talent miał wagę ok. 26 kg i jako jednostka wartości odpowiadał tej ilości czystego srebra. [przypis edytorski]

talent — staroż. jednostka wagi i wartości (wg wagi kruszcu), licząca od ok. 26 do ok. 37 kg. [przypis edytorski]

talent — starożytna jednostka płatnicza, ok. 26 kilogramów złota lub srebra; tu słowo występuje w liczbie podwójnej. [przypis edytorski]

talent — starożytna jednostka wagi i wartości, używana na Bliskim Wschodzie, następnie przyjęta przez Greków i Rzymian; talent miał wagę ok. 30 kg i jako jednostka wartości odpowiadał tej ilości czystego srebra. [przypis edytorski]

talent — starożytna jednostka wagi, używana w Mezopotamii, przyjęta na Bliskim Wschodzie, następnie przez Greków i Rzymian. Zależnie od kraju talent był równy od 27 do 32 kilogramów. Dzielił się na 60 min. [przypis edytorski]

taler — właśc. talar, srebrna moneta obiegowa wartości 8 złotych polskich. [przypis edytorski]

Tales (…) handel, który w jednym roku przyniósł mu (…) bogactwa — Tales dorobił się dużego majątku przewidując urodzaj oliwek i wcześniej wydzierżawiając prasy do tłoczenia (Diogenes Laertios, Tales [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, I, 26). [przypis edytorski]

Tales sunt hominum mentes, quales pater ipse Jupiter auctiferas lustravit lumine terras. (lat.) — Tels sont les esprits des hommes, dependant de la lumière dont notre père Jupiter lui-même illumina les terres fécondes (fragment de l'Odyssée d'Homère). [przypis edytorski]

Tales sunt… terras (Latin) — human minds are the reflections of light casted on fertile earth by father Jupiter (fragment of Homer's Odyssey translated by Cicero and passed on by St. Augustine in De civitate Dei). [przypis edytorski]

Talestris — legendarna królowa Amazonek, która z oddziałem swoich wojowniczek miała przybyć do Aleksandra Wielkiego, aby spłodzić z nim dzielne i mądre potomstwo. [przypis edytorski]

Tales z Miletu — filozof i matematyk grecki z VII/VI w. p.n.e., przedstawiciel jońskiej szkoły filozofii przyrody. [przypis edytorski]

Tales z Miletu, Pittakos z Mytileny, Bias z Prieny, Solon z Aten, Kleobulos z Lindos, Myson z Chen, Chilon ze Sparty (VII–VI w. p.n.e.) — do siedmiu mędrców w tradycji antycznej powszechnie zaliczano pierwszą czwórkę z nich; w innych źródłach starożytnych zamiast Kleobulosa, Mysona oraz Chilona wymienia się inne postacie. [przypis edytorski]

Tales z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) — filozof i matematyk grecki, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, pionier racjonalnego podejścia do badań przyrodniczych, uznawany za inicjatora nauki greckiej; zaliczany do siedmiu mędrców starożytnej Grecji. [przypis edytorski]

Tales z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) — filozof i matematyk grecki, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, pionier racjonalnego podejścia do badań przyrodniczych, uznawany za inicjatora nauki greckiej. [przypis edytorski]

Tales z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) — filozof i matematyk grecki, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, pionier racjonalnego podejścia do badań przyrodniczych, uznawany za inicjatora nauki greckiej; zaliczany do siedmiu mędrców starożytnej Grecji; przypisywano mu m.in. zmianę biegu rzeki Halys (ob. Kizilirmak), w celu jej sforsowania przez armię Krezusa, pomiar wysokości piramid na podstawie długości ich cienia; żeby udowodnić krytykom, że swoją inteligencję mógłby wykorzystać także do zdobycia bogactwa, w przewidywaniu wyjątkowego urodzaju oliwek wyprzedzająco wynajął wszystkie miejscowe prasy do wyciskania oliwy, po czym wiele zarobił na ich odnajmowaniu. [przypis edytorski]

Tales z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) — filozof i matematyk grecki, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, pionier racjonalnego podejścia do badań przyrodniczych, uznawany za inicjatora nauki greckiej. Uważał, że prazasadą (arché) wszystkich bytów jest woda. [przypis edytorski]

Tales z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) — filozof i matematyk grecki, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, pionier racjonalnego podejścia do badań przyrodniczych, uznawany za inicjatora nauki greckiej; uważał, że prazasadą (arché) wszystkich bytów jest woda. [przypis edytorski]

Talia i Melpomena (mit. gr.) — Talia to muza opiekuńcza komedii, zaś Melpomena to muza komedii. [przypis edytorski]

Talia, Kaliopa, Euterpe i Polihymnia, a Erato (mit. gr.) — muzy opiekuńcze: komedii, poezji epickiej, poezji lirycznej, poezji sakralnej i hymnicznej oraz poezji miłosnej. [przypis edytorski]

Talia (mit. gr.) — muza komedii. [przypis edytorski]

Talia (mit. gr.) — muza opiekuńcza komedii. [przypis edytorski]

Taliarch — imię greckie, być może pochodzące od słów thalia (radość) i archo (rządzić), mogące zatem oznaczać kogoś, kto kieruje przebiegiem uczty. [przypis edytorski]