Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 113852 przypisów.
skarb związkowy — Ateny stały na czele Związku Morskiego, sojuszu miast-państw greckich z obszaru M. Egejskiego, powstałego w 478 p.n.e. w celu wspólnej walki z Persją. W roku 454 skarbiec Związku został przeniesiony z wyspy Delos do Aten, które stały się hegemonem sojuszu, traktując go jak własne imperium. Ze środków związkowych w czasach Peryklesa sfinansowano m.in. wspaniałe budowle na Akropolu (Partenon, Propyleje). Kiedy w roku 404 Ateny skapitulowały w wojnie peloponeskiej ze Spartą i jej sojusznikami ze Związku Peloponeskiego, Związek Morski został rozwiązany. [przypis edytorski]
Skarga herbu Pawęża, Piotr (1536–1612) — jezuita, czołowy przedstawiciel kontrreformacji w Polsce, kaznodzieja nadworny Zygmunta III Wazy, rektor Kolegium Jezuitów w Wilnie i pierwszy rektor Uniwersytetu Wileńskiego; sławny też jako autor Żywotów świętych i Kazań sejmowych; inna forma nazwiska to: Piotr Powęski a. mylnie: Pawęski. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuicki teolog i kaznodzieja, autor Żywotów świętych i Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja barokowy, czołowy przedstawiciel pol. kontrreformacji; autor Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja, czołowy przedstawiciel polskiej kontrreformacji; autor Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja, czołowy przedstawiciel polskiej kontrreformacji; autor Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja, czołowy przedstawiciel polskiej kontrreformacji; autor Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja nadworny i spowiednik Zygmunta III, czołowy przedstawiciel pol. kontrreformacji, zwolennik ograniczenia uprawnień sejmu i umocnienia władzy królewskiej; piętnował wady polskiej szlachty; autor Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja nadworny i spowiednik Zygmunta III, czołowy przedstawiciel pol. kontrreformacji, zwolennik ograniczenia uprawnień sejmu i umocnienia władzy królewskiej; piętnował wady polskiej szlachty; autor Żywotów świętych i Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja nadworny Zygmunta III, czołowy przedstawiciel kontrreformacji, zwolennik ograniczenia uprawnień sejmu i umocnienia władzy królewskiej; piętnował wady polskiej szlachty. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — polski jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja, czołowy przedstawiciel kontrreformacji. [przypis edytorski]
Skargi Jeremiego — cykl wierszy Kornela Ujejskiego, powstały pod wrażeniem klęski powstania krakowskiego i chłopskiej rabacji galicyjskiej (1846), wydany w 1847. [przypis edytorski]
Skargów i Modrzewskich — dwoje najwybitniejszych polskich kaznodziejów: Piotr Skarga (1536–1612) i Andrzej Frycz Modrzewski (1503–1572), często i chętnie poruszających tematy polityczne. [przypis edytorski]
skarkąć (reg.) — przemarznąć, zdrętwieć z zimna. [przypis edytorski]
skarlać (rzad.) — sprawiać, że coś karleje, maleje a. traci zdolność wzrostu. [przypis edytorski]
skarogniady — o maści konia: ciemnogniady, ciemnobrunatny. [przypis edytorski]
skarogniady — o maści konia: ciemny gniady, ciemnobrunatny z czarną grzywą i czarnym ogonem. [przypis edytorski]
skarosowany (techn.) — o samochodach: wyposażony w odpowiedni typ karoserii. [przypis edytorski]
skarpa (archit.) — przypora, rozszerzający się ku dołowi mur odchodzący na zewnątrz od ściany budynku, mający za zadanie wzmacniać ścianę i przenosić ciężar sklepienia budowli na podłoże. [przypis edytorski]
skarp — inaczej turbot; flądrokształtna (ciało bocznie spłaszczone) ryba morska. [przypis edytorski]
skartabella — szlachcic ex carta belli (łac.: prawem wojny), bez pełni praw stanowych. [przypis edytorski]
Skartabellus — nowo kreowany szlachcic, prawdopodobnie od łac. ex charta bellicus (tzn. z karty walczący); skartabellat (scartabellat) stanowił instytucję niepełnego szlachectwa; skartabellowie funkcjonowali w Polsce średniowiecznej jako niższa szlachta, nazywani także świerczałkami; z czasem część z tej grupy uzyskało paritas (łac.: równość) ze szlachtą właściwą, a część spadła do warstwy sołtysów. [przypis edytorski]
skarulį — skarelę. [przypis edytorski]
Skarus, właśc. Marek Emiliusz Skaurus ( I w. p.n.e.) — rzymski polityk, syn Mucji, byłej żony Pompejusza Wielkiego, przyrodni brat Sekstusa Pompejusza; związany politycznie z Sekstusem, towarzyszył mu w ucieczce na Wschód, w 35 p.n.e. zdradził go jednak i wydał go w ręce dowódców Marka Antoniusza; po bitwie pod Akcjum skazany przez Oktawiana, uniknął śmierci dzięki wstawiennictwu matki. [przypis edytorski]
Skaryszewska — ulica w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. [przypis edytorski]
Skarżyński, Kazimierz — właściciel majątku ziemskiego Rybienko Leśne. [przypis edytorski]
skarzyć (daw.) — skarżyć się. [przypis edytorski]
skatina (z ros.) — bydlak. [przypis edytorski]
skating (ang.) — łyżwiarstwo. [przypis edytorski]
skatologiczny — związany z odchodami bądź z wydzielinami ludzkiego ciała. [przypis edytorski]
Skaurus, właśc. Marcus Aemilius Scaurus (I w. p.n.e.) — dowódca i polityk rzymski, w czasie trzeciej wojny z Mitrydatesem podległy Pompejuszowi. [przypis edytorski]
skaut — członek organizacji stanowiącej odpowiednik harcerstwa. [przypis edytorski]
skauting — system wychowania chłopców i dziewcząt oraz ruch młodzieżowy zapoczątkowany na pocz. XX w. w Wielkiej Brytanii przez generała R. Baden-Powella, zainspirowanego popularnością wśród chłopców swojego podręcznika do szkolenia zwiadowców (ang. scouts); polską odmianą skautingu jest harcerstwo. [przypis edytorski]
skautowski — przym. od skaut: członek organizacji stanowiącej odpowiednik harcerstwa. [przypis edytorski]
skażu (z ukr.) — powiem. [przypis edytorski]
skaży (białorus.) — powiedz. [przypis edytorski]
Skaży tomu, kto tebe prysław, szczo kniaź Jewstafij Czetwertynskij didycz Kitajgorodu, a połkownyk korola i Riczypospolitoj Polskoj tobi skazaw, szczo maty persze pobje, a potim pomyłuje, a matczycha persze pomyłuje, a potim pobje (daw. gw. ukr.) — Powiedz temu, kto cię przysłał, że kniaź Eustachy Czetwertyński, dziedzic Kitajgorodu, a pułkownik króla i Rzeczpospolitej Polskiej, powiedział ci, że matka najpierw zbije, a potem ukocha, a macocha najpierw ukocha, a potem zbije. [przypis edytorski]
skaży (z ukr.) — powiedz (raczej). [przypis edytorski]
skazać (daw.) — powiedzieć. [przypis edytorski]
skazać na gardło (daw.) — skazać na śmierć. [przypis edytorski]
skazać (starop.) — tu: wskazać. [przypis edytorski]
skazać (z ros.) — powiedzieć. [przypis edytorski]
skazanam — skrót od: skazana jestem. [przypis edytorski]
Skazano, sdiełano (ros. przysł.) — powiedziano, zrobiono. [przypis edytorski]
skaza — tu: skażenie. [przypis edytorski]
Skazi-ka (…) kakije — nieco zniekształcony początek wiersza Michaiła Lermontowa Бородино (Borodino): „Скажи-ка, дядя, ведь не даром/ Москва, спалённая пожаром,/ Французу отдана?/ Ведь были ж схватки боевые?/ Да, говорят, еще какие!” [„Powiedz, dziaduniu, nie na darmo Moskwę, spaloną pożarem, Francuzom oddaliśmy? Wszak były wojenne potyczki? I, powiadają, jeszcze jakie!”; tłum. red. WL]. [przypis edytorski]
skazka (daw., z ros.) — baśń, klechda, podanie. [przypis edytorski]
skazka — opowieść (szczególnie przekazywana ustnie). [przypis edytorski]
skazka (z ros.) — bajka. [przypis edytorski]
skazówka — dziś: wskazówka. [przypis edytorski]
skazywać (starop.) — ukazywać; w tym skazuję swoje siły: poprzez to ukazuję swoją siłę. [przypis edytorski]
skėreliai — laumžirgai. [przypis edytorski]
skepetas — audinio gabalas. [przypis edytorski]
skeptras — lazda, ženklas karališkos galybės; iš graikiško oatjmoov — lazda. [przypis edytorski]
sketch (fr., ang.) — skecz, scenka komiczna. [przypis edytorski]
skiba — część ziemi odkrojona i odrzucona na bok przez pług. [przypis edytorski]
skiba — dziś: część ziemi odrzucona na bok przez pług. [przypis edytorski]
skiba — kawałek gleby podcięty w czasie orki. [przypis edytorski]
skiba — pas ziemi odkładany przez pług podczas orki. [przypis edytorski]
skibka — odkrojony kawałek chleba, kromka. [przypis edytorski]
ski (daw.) — narty. [przypis edytorski]
Skidel — niewielkie miasteczko na Grodzieńszczyźnie, ok. 35 km na wsch. od Szczuczyna, w XIX w. podupadłe. [przypis edytorski]
skiedyno — vieta, kur daug skiedrų, kur kapojamos malkos. [przypis edytorski]
skieł — łapacz. [przypis edytorski]
skiełzać się (daw.) — ześlizgnąć się. [przypis edytorski]
skiełznąć (daw.) — ześlizgnąć się. [przypis edytorski]
skiełznąć się — nie udać się; tu: pośliznąć się, przewrócić się. [przypis edytorski]
skiełznąć się — ześliznąć się, spłynąć. [przypis edytorski]
skiela (gw.) — skąd. [przypis edytorski]
skielet — dziś: szkielet. [przypis edytorski]
skiereszowałem — pokiereszowałem, pokaleczyłem. [przypis edytorski]
skierowywa — dziś popr. 3os. lp.: skierowuje. [przypis edytorski]
skierowywa — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.ter.: skierowuje. [przypis edytorski]
skije — narty. [przypis edytorski]
skikać (gw.) — skakać. [przypis edytorski]
Skilla — Scylla, potwór morski opisany w Odysei Homera. [przypis edytorski]
skilvys — pilvelis, skrandis. [przypis edytorski]
skir (daw.) — ciężka choroba degeneracyjna: rak. [przypis edytorski]
skir (daw.) — rak, nowotwór złośliwy. [przypis edytorski]
Skirgiełł — brat Władysława Jagiełły, panował w latach 1387–1392. [przypis edytorski]
Skirgiełło a. Świdrygiełło (ok. 1370–1452) — najmłodszy brat Jagiełły, przeciwnik unii polsko-litewskiej, często spiskujący z Krzyżakami. [przypis edytorski]
Skirgiełło (ok. 1355–1394) — brat i bliski współpracownik Jagiełły, z jego ramienia namiestnik Litwy. [przypis edytorski]
Skirmunt, Konstanty (1866–1949) — polski polityk i dyplomata, minister spraw zagranicznych (1921–1922), poseł RP w Londynie (1922–1929), po podniesieniu rangi tej placówki ambasador RP (do 1934). [przypis edytorski]
Skiron (mit. gr.) — bandyta, który czatował na wędrowców na skale przy ścieżce nad stromym brzegiem morza; przechodzących zmuszał do umycia sobie nóg, a kiedy się pochylali, kopniakiem strącał z urwiska, na pożarcie olbrzymiemu żółwiowi morskiemu; ateński bohater Tezeusz odmówił umycia nóg Skironowi i zrzucił go do morza. [przypis edytorski]
Skiron, Rarion, Buzygion — w tradycji uznawane za miejsca pierwszej orki i siewu: Skiron: w pobliżu Aten, przy drodze do Eleusis; Rarion: zachodnia część równiny, na której leży Eleusis; Buzygion: u podnóża ateńskiego Akropolu. [przypis edytorski]
skityjski brzeg — Scytia; kraj zamieszkały od VII w. p.n.e. przez koczownicze ludy irańskie, rozciągający się na północ od wybrzeży Morza Czarnego i gór Kaukazu. [przypis edytorski]
skiwnąć — dziś: skinąć. [przypis edytorski]
Skiwski, Jan Emil (1894–1956) — pisarz i publicysta. [przypis edytorski]
Skiwski, Jan Emil (1894–1956) — pisarz, publicysta, krytyk literacki; przed wojną początkowo związany z obozem sanacyjnym (BBWR i OZN), następnie oscylował ku nacjonalizmowi endecji; w czasie II wojny światowej współpracy politycznej i wojskowej z Niemcami, przede wszystkim dla przeciwdziałania wpływom komunizmu ze strony ZSRR; współwydawca i redaktor gadzinówek „Ster” i „Przełom”. Wraz z Ferdynandem Goetlem i Józefem Mackiewiczem został użyty przez Niemców, by wykorzystać zbrodnię katyńską do celów propagandy antykomunistycznej i tuszowania ludobójstwa hitlerowskiego: wszyscy trzej publicyści i literaci uczestniczyli w kwietniu 1943 r. przy ekshumacji polskich oficerów zamordowanych na rozkaz władz sowieckich przez NKWD w Katyniu. [przypis edytorski]
składać coś (daw.) — stanowić coś, tworzyć coś; składać się na coś. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część pierwsza
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
składać (tu daw.) — tworzyć, stanowić, składać się na coś. [przypis edytorski]
składać — tu: stanowić. [przypis edytorski]
składać większość — tworzyć większość. [przypis edytorski]
składała się z pięćdziesiąt żołnierza (daw.) — dziś: składała się z pięćdziesięciu żołnierzy. [przypis edytorski]
składały prowincją — tworzyły prowincję. [przypis edytorski]
składały — tu: stanowiły. [przypis edytorski]
Składam… ciebie gwoli — składam dla ciebie. [przypis edytorski]
Składkowski, Felicjan Sławoj (1885–1962) — polityk, generał; od 1905 w PPS, podczas I wojny światowej w Legionach Polskich, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, trzykrotny minister spraw wewnętrznych, zwolennik sanacji, po przewrocie majowym komisarz rządu na miasto stołeczne Warszawę. [przypis edytorski]
Składkowski, Felicjan Sławoj (1885–1962) — polityk, generał; od 1905 w PPS, podczas I wojny światowej w Legionach Polskich, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, trzykrotny minister spraw wewnętrznych, zwolennik sanacji, po przewrocie majowym komisarz rządu na miasto stołeczne Warszawę. [przypis edytorski]
Składkowski, Sławoj Felicjan (1885–1962) — generał dywizji Wojska Polskiego, premier II RP, doktor medycyny, wolnomularz; oskarżany o przykładanie przesadnej wagi do kwestii biurokratycznych. [przypis edytorski]
