Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 469 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8290 przypisów.
zrabowan (daw.) — zrabowany (daw. krótka forma przym.); obrabowany, ograbiony. [przypis edytorski]
zrabowane statki — w szyi Hellespontu i Bosforu kwitnęło rentowne korsarstwo; Ateńczycy w kłopotach finansowych radzili sobie zakładaniem w tych punktach komór celnych, iure caduco [łac.: prawem kaduka] i na szkodę miast tamtejszych, głównie Bizancjum. [przypis tłumacza]
zrachować (daw.) — policzyć. [przypis edytorski]
z racji impotencji — z powodu niezdolności płciowej. [przypis redakcyjny]
Z racji mojej woźnieńskiej godności i stanu — Wymawiając te słowa pan Zgoda prostuje się; zarazem oświadczenie to wywołuje zrozumiały popłoch w domu Orgona. Pan Zgoda, wchodząc w dom pod układną postacią, nie przyznawał się do swego charakteru, inaczej by go pewno nie wpuszczono i nie mógłby dopełnić doręczenia pozwu; dopiero teraz odsłania swój charakter. [przypis tłumacza]
zradlony — poorany, naznaczony bruzdami (jak pocięta radłem ziemia). [przypis edytorski]
z (…) radością — w oryg. niem. Vergnügen: z przyjemnością. [przypis edytorski]
zradźce (starop.) — zdrajcy. [przypis edytorski]
zraić (daw.) — zjednać. [przypis edytorski]
Zrażą Turkom przed skokiem nienadane hupy — przysłowie, dziś znane w brzmieniu: nie mów hop, dopóki nie przeskoczysz. [przypis redakcyjny]
zraża sumnienie — sumienie go odstręcza. [przypis redakcyjny]
zrazić — tu (o świetle) razić. [przypis edytorski]
zrazić — tu: porazić, celnie uderzyć. [przypis edytorski]
zrazu (daw.) — na początku. [przypis edytorski]
zrazu (daw.) — początkowo. [przypis edytorski]
zrazu — daw. początkowo. [przypis edytorski]
zrazu (daw.) — z początku, początkowo. [przypis edytorski]
zrazu i pozornie — w oryginale: ostensibel. [przypis tłumacza]
zrazu — najpierw. [przypis edytorski]
zrazu — początkowo. [przypis edytorski]
zrazu — początkowo, w pierwszej chwili. [przypis edytorski]
zrazu (starop.) — na początku, początkowo. [przypis edytorski]
zrazy nelsońskie — duszone mięso z kartoflami i grzybami. [przypis redakcyjny]
Zrębowicz, Roman — poeta, redaktor czasopisma literackiego „Krokwie”, na łamach którego publikowane były teksty Stanisława Brzozowskiego. [przypis edytorski]
zręby — szańce. [przypis redakcyjny]
zręczne środki (skr. upāya, chiń. fangbian, jap. hōben) — metoda, środek, zręczność w środkach. Chodzi o nauki, które udzielane są zgodnie z potencjałem ucznia. Jedną z najbardziej znanych paraboli, będącej typowym przykładem upāya, jest historia o płonącym domu z trzeciego rozdziału Sutry lotosu tajemnego prawa. Otóż pewnego dnia w domu zamieszkanym przez zamożnego ojca z dziećmi wybuchł pożar. Ojciec próbował krzykiem zmusić dzieci, by opuściły płonący dom, ale te zajęte były zabawą i nie zwracały uwagi na panikę ojca. Wówczas mężczyzna wymyślił praktyczny sposób na to, by uratować dzieci przed spłonięciem. Ponieważ wiedział, że uwielbiają zabawki, zawołał je, by wyszły na zewnątrz przed bramę, bo stoją tam wozy zaprzężone w kozy, jelenie i woły — coś o czym zawsze marzyły. Jak się spodziewał, po chwili dzieci wybiegły z trawionego przez ogień domu, ale zamiast wozów, które obiecał im ojciec, czekał na nie wóz wysadzony drogocennymi kamieniami, zaprzężony w najczystszej krwi, przepięknego bawołu. W tej paraboli ojciec jest Buddą, a dzieci to czujące istoty. Palący się dom to świat pożerany płomieniami narodzin, starości, choroby i śmierci. Nauki Buddy są zatem jak obietnica ojca, który zapewnia, że większą błogością niż przyziemne przyjemności jest osiągnięcie nirwany. [przypis tłumacza]
zręczność (daw.) — dziś: sposobność, możliwość [przypis edytorski]
zręczność — tu okazja, sprzyjające okoliczności. [przypis edytorski]
zręczność — tu: sposobność, okazja. [przypis edytorski]
zręczność — tu: sposobność. [przypis edytorski]
zręczność — tu: sprzyjające okoliczności, okazja. [przypis edytorski]
zręczyć (daw.) — złączyć. [przypis redakcyjny]
zręczyć się (daw.) — zetknąć się. [przypis redakcyjny]
Z rękami już czystymi do ciebie przychodzę — Orestes przychodzi z niezmazanymi krwią rękami, więc nie przynosi bogini zmazy. Grecy sądzili, że zmaza udziela się, i unikali skalanego zbrodnią. Widok jego był przykry i dla bogów: skalany nie ma prawa brać udziału w obrzędach i musi trzymać się z dala od świątyń. [przypis redakcyjny]
z rękawem swej damy na hełmie — Troilus i Kressyda V, 2, 4. [przypis tłumacza]
Z ręki Henryka… — Henry Cousin, kat miasta Paryża. [przypis tłumacza]
zrękowiny (daw.) — zaręczyny. [przypis edytorski]
zrękowiny — dziś: zaręczyny. [przypis edytorski]
zrękowiny — zaręczyny. [przypis redakcyjny]
z ręku (daw. forma) — dziś: z ręki; pozostałość daw. odmiany w liczbie podwójnej, por. z dzieckiem na ręku (dziś również: na rękach) itp. [przypis edytorski]
z ręku — dziś: z rąk (ręku jest dawną formą liczby podwójnej, o znaczeniu dwóch rąk). [przypis edytorski]
z ręku — dziś: z ręki. [przypis edytorski]
z ręku (starop. forma) — daw. liczba podwójna (dualis), dziś: z rąk. [przypis edytorski]
z ręku szernowskich padli — dziś: z rąk szernowskich padli. [przypis edytorski]
zrealizować weksel — zamienić weksel (dokument kredytowy) na gotówkę. [przypis redakcyjny]
zreasumować (z łac.) — krótko powtórzyć, streścić, podsumować. [przypis edytorski]
zreasumowanie — streszczenia najważniejszych tez umowy. [przypis edytorski]
zreflektować się — wrócić do rozsądnego postępowania. [przypis edytorski]
z regestru — z nut. [przypis redakcyjny]
z rejestru poenalium — z wykazu grzywien. [przypis redakcyjny]
z rejestru — według ścisłych reguł zachowania się. [przypis redakcyjny]
zrejterować (daw.) — uciec. [przypis edytorski]
zrejterować — uciec. [przypis edytorski]
zrekrutować się — dopełnić liczby wojska. [przypis redakcyjny]
zrekuzować — odmówić czegoś, nie przychylić się do czyjegoś życzenia. [przypis edytorski]
zrekuzować — odrzucić oświadczyny, odmówić ręki. [przypis redakcyjny]
zrennica (daw.) — dziś: źrenica. [przypis edytorski]
zrennica (daw.) — źrenica. [przypis edytorski]
zresolwować się — zdecydować się. [przypis edytorski]
zresztą (daw.) — co do reszty, poza tym. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
zresztą (daw.) — co do reszty, poza tym. [przypis edytorski]
zresztą (daw.) — poza tym. [przypis edytorski]
zresztą (daw.) — tu: poza tym, co do reszty. [przypis edytorski]
Zresztą i pułkownik masz przecie swój dział — sens: zresztą i pan, panie pułkowniku, ma tam swoją działkę. [przypis edytorski]
Zresztą nie w drodze ustaw przeciw zbytkowi udaje się go wykorzenić — por. w Projekcie konstytucji dla Korsyki: „Zamiast powstrzymywać zbytek w drodze praw, lepiej mu zapobiegać przez administrację, która by go uczyniła niemożliwym”. Mably natomiast gorąco zaleca wprowadzenie zbawiennych praw przeciw zbytkowi i twierdzi, że bez nich daremne byłoby starać się o ustalenie silnej wolności. [przypis redakcyjny]
zresztą — poza tym. [przypis edytorski]
zresztą † pozwalał sobie — krzyżyk oznacza, że tekst jest w tym miejscu zepsuty. [przypis tłumacza]
Zresztą spory o książki wydane pomiędzy 1789 a 1793 rokiem toczyły się przez kolejne lata. Por. szerzej: C. Hesse, Publishing and cultural politics…, s. 94 i n. [przypis autorski]
z resztą — tu daw.: poza tym. [przypis edytorski]
zresztą — tu: poza tym. [przypis edytorski]
Zresztą widziano już państwa o takim ustroju, że konieczność podbojów tkwiła w samej ich konstrukcji, i które, by się utrzymać, zmuszone były ustawicznie się powiększać — według Monteskiusza ustrój Rzymu wywoływał konieczność ciągłych podbojów. [przypis tłumacza]
zresztą — wreszcie. [przypis redakcyjny]
z rezydencji — w oryginale niem. aus der Residenzstadt: ze stolicy (miasta będącego siedzibą dworu). [przypis edytorski]
zrezygnować się na coś (prow.) — pozostawić bez kary, potraktować pobłażliwie. [przypis redakcyjny]
Zróbmy (…) treściwe zestawienie — porównanie było ulubioną formą krasomówczą i literacką; mowa O Wieńcu jest jednym porównaniem. [przypis tłumacza]
zróbże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; znaczenie: zrób koniecznie, zrób nareszcie itp. [przypis edytorski]
zrósł — dziś: wzrósł, wyrósł. [przypis edytorski]
zrównać — dorównać. [przypis redakcyjny]
zrównać — dziś popr.: dorównać. [przypis edytorski]
zrównać — tu: dorównać. [przypis edytorski]
zrównał ich pod względem † praw — krzyżyk oznacza, że tekst jest w tym miejscu zepsuty; Dindorf: ἐξ ισοτιμίας, tymczasem Niese: ἐξ ἴσου μοίρας. [przypis tłumacza]
zrównanie (daw.) — równanie (matematyczne). [przypis edytorski]
zrównanie — daw. równanie. [przypis edytorski]
zrównanie dnia z nocą — równonoc; długość dnia jest taka sama jak długość nocy, ma to miejsca dwa razy do roku: 20/21 marca oraz 22/23 września. [przypis edytorski]
Z równości i wolności człowieka wypada, aby sędziego obierali tylko ci sami obywatele, których on sądzić będzie. — to samo u Rousseau w Umowie Społecznej. [przypis redakcyjny]
zróżniczkować (daw.) — zróżnicować. [przypis edytorski]
zróżniczkować — dziś poza znaczeniem matematycznym: zróżnicować. [przypis edytorski]
zróżniczkowane — dziś popr.: zróżnicowane. [przypis edytorski]
zróżniczkowanie — dziś popr.: zróżnicowanie. [przypis edytorski]
zróżniczkowany — dziś poza znaczeniem matematycznym: zróżnicowany. [przypis edytorski]
zrobić benkełe (daw. pot.) — ogłosić upadłość, zbankrutować. [przypis edytorski]
zrobić dobrą partię (daw.) — znaleźć dobrego, bogatego kandydata na męża; dobrze wyjść za mąż. [przypis edytorski]
zrobić na ślam — okraść podczas snu. [przypis edytorski]
zrobić parę uwag — w oryg. niem. Betrachtungen anstellen: snuć rozważania. [przypis edytorski]
zrobić promocję — przysporzyć popularności. [przypis edytorski]
zrobić uwagę — lit. zwracać uwagę. [przypis edytorski]
zrobię ci latawca (pot.) — dziś popr.: zrobię ci latawiec. [przypis edytorski]
zrobiłabyś los — wygrałabyś los na loterii; zapewniłabyś sobie los. [przypis edytorski]
zrobiła go tym, czym jest dziewięćdziesięciu pięciu mężów na stu — Karolina Brunszwicka, znana ze swobodnych obyczajów żona księcia Walii, od 1820 r. Jerzego IV króla Anglii, z chwilą objęcia przezeń władzy zaczęła dochodzić swych praw do tronu i głośny ów proces wygrała, lecz niedopuszczona do koronacji wkrótce zmarła. [przypis autorski]
zrobiłeś pan źle — dziś popr. forma grzecznościowa: zrobił pan źle. [przypis edytorski]
