Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 114658 przypisów.
Płacze Zygmunt żegnając długiego terminu Widzenia się — ówczesna składnia dopuszczała połączenie „płakać czego” w znaczeniu: płakać z powodu czegoś. [przypis edytorski]
płaczka — kobieta wynajmowana do opłakiwania czyjejś śmierci. [przypis edytorski]
płacz Magdaleny — nawiązanie do płaczu Marii Magdaleny przy opustoszałym grobie Jezusa po jego Zmartwychwstaniu. [przypis edytorski]
płakać kogoś — płakać za kimś, opłakiwać kogoś. [przypis edytorski]
płakała, gdy bliski jej krewny, człowiek pięćdziesięcioletni, który w jednej parafii przez trzydzieści lat pełnił obowiązki kapłańskie, musiał iść na tułaczkę z żoną i dziećmi — mowa o księdzu unickim, szykanowanym przez władze carskie w zaborze rosyjskim. Kościół unicki (greckokatolicki) powstał na terenie Polski w 1596 r. w wyniku unii brzeskiej, łączył prawosławny obrządek i tradycję (w tym zwyczaj zakładania rodzin przez księży) z podporządkowaniem władzy papieża. Rząd rosyjski dążył w XIX w. do przywrócenia prawosławia na terenie dawnej Polski. [przypis edytorski]
płakała, gdy garstki pijanych włóczęgów i obałamuconych dzieci rozbijały bezkarnie po ulicach Warszawy sklepy żydowskie i niszczyły ich mienie — nawiązanie do pogromu warszawskiego, który miał miejsce w Boże Narodzenie 1881 r. Zabito wówczas 2 osoby, 24 zostały ranne, 1000 rodzin straciło środki do życia, zniszczono mienie 10000 Żydów. [przypis edytorski]
płakał jej (starop. konstrukcja) — płakał nad nią. [przypis edytorski]
płakały Kolmy — płakały z żalu nad losem Kolmy; charakterystyczna forma z dopełniaczem, służąca archaizacji tekstu. [przypis edytorski]
płakali zachodząc się — dziś: płakali zanosząc się. [przypis edytorski]
płakiwała (daw.) — płakała od czasu do czasu; dziś: popłakiwała. [przypis edytorski]
płań a. płania (daw.) — rozlewisko; także: ploso. [przypis edytorski]
płań a. płania — szeroko rozlana, niegłęboka woda; kałuża. [przypis edytorski]
płań a. płania — szeroko rozlana, niegłęboka woda. [przypis edytorski]
płaneta (daw.) — dziś: planeta. [przypis edytorski]
Michał Dymitr Krajewski, Woyciech Zdarzyński, życie i przypadki swoje opisuiący
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
płaneta (daw.) — dziś popr.: planeta. [przypis edytorski]
płanetnica, płanetnik — w wierzeniach słowiańskich, na poły demoniczna istota uosabiająca zjawiska atmosferyczne, kierująca chmurami i zsyłająca burze, ulewy czy grad; płanetnikami (inaczej też: chmurnikami, obłocznikami) miały zostawać dusze zmarłych nagłą śmiercią i samobójców (szczególnie wisielców i topielców). [przypis edytorski]
płaśnia — płaszczyzna. [przypis edytorski]
płasienka — mała płaśń, tj. taras. [przypis edytorski]
płaska dolina — chodzi o polanę Kira Miętusia. [przypis edytorski]
płaski (daw.) — prymitywny. [przypis edytorski]
płaski (daw.) — przyziemny. [przypis edytorski]
Płaskie — dawna marka papierosów. [przypis edytorski]
płaskonos, Spatula clypeata (biol.) — średniej wielkości wędrowny ptak wodny z rodziny kaczkowatych. [przypis edytorski]
płaskonosy (biol.) — rodzaj wędrownych ptaków wodnych z rodziny kaczkowatych. [przypis edytorski]
płaskorzeźb — dziś popr. w r. ż.: płaskorzeźba. [przypis edytorski]
płaszcza na ramię nie zarzuci, jak człowiek wolny — himation, wierzchnie okrycie w starożytnej Grecji, stanowił duży prostokątny tkaniny, którym się spowijano i układano w fałdy; najczęściej zarzucano go przez plecy na lewe ramię, przeciągano pod prawą ręką i ponownie zarzucano skraj na lewe ramię; różne sposoby noszenia himationu miały różne znaczenie społeczne. [przypis edytorski]
płaszczyzna — tu: równina. [przypis edytorski]
płata (daw.) — opłata, podatek. [przypis edytorski]
płata — płaca, zapłata. [przypis edytorski]
płat (daw.) — opłata, podatek. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
płat (daw.) — zapłata. [przypis edytorski]
płatew — poprzeczna belka podtrzymująca krokwie. [przypis edytorski]
płatnąć — ciąć ostrym narzędziem, rozpłatać szablą. [przypis edytorski]
płatnąć (daw.) — forma dokonana czas. płatać: ciąć na płaty, zadawać ranę ciętą. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wykonujący broń i zbroje. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wykonujący elementy uzbrojenia: pancerze, tarcze miecze itp. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wykonujący elementy uzbrojenia. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wykonujący elementy uzbrojenia (w średniowieczu zbroje płytowe, później broń białą). [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wykonujący zbroje płytowe dla ludzi i koni, oraz elementy towarzyszące zbroi: przyłbice, naramienniki, rękawice, szyszaki, kolczugi; od XVI w.: rzemieślnik wyrabiających metalową broń białą (miecze, szpady itp.). [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wykonujący zbroje. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wyrabiający zbroje, hełmy itp. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wytwarzający zbroje płytowe, później także broń białą. [przypis edytorski]
płatnerz — rzemieślnik wytwarzający zbroje płytowe. [przypis edytorski]
płatniczy — kelner płatniczy, sprawujący stały nadzór nad rewirem i wyznaczonym do jego obsługi zespołem kelnerów; wita gości restauracji, przyjmuje od nich zamówienia, które przekazuje podwładnym, sporządza rachunki oraz pobiera należność. [przypis edytorski]
płatniczy — starszy kelner sprawujący stały nadzór nad rewirem i wyznaczonym do jego obsługi zespołem kelnerów; wita gości restauracji, przyjmuje od nich zamówienia, które przekazuje podwładnym, sporządza rachunki oraz pobiera należność. [przypis edytorski]
płatniczy — tu: kelner, u którego opłaca się rachunek. [przypis edytorski]
płatnie — tj. rozpłata, rozetnie, jak mieczem lub nożem. [przypis edytorski]
płatowiec — statek powietrzny z nieruchomymi płatami nośnymi (skrzydłami), samolot. [przypis edytorski]
pławić się (starop.) — tu: płynąć. [przypis edytorski]
pławiczka — płytka, wąska, jednoosobowa łódka. [przypis edytorski]
pławikonik a. konik morski — zwyczajowa nazwa ryb morskich z rodzaju Hippocampus wyróżniających się kształtem ciała przypominającym konika szachowego. [przypis edytorski]
płaźń a. płaśń — taras, płaska przestrzeń na stoku górskim. [przypis edytorski]
płaz (daw.) — dowolne stworzenie pełzające; dziś: ziemno-wodny zmiennocieplny kręgowiec, którego rozwój przebiega w zbiornikach słodkowodnych, np. żaba, salamandra. [przypis edytorski]
płaz (daw.) — dowolne stworzenie pełzające (tu mowa o dinozaurach). [przypis edytorski]
płazem — płaską stroną szabli. [przypis edytorski]
płazem — tu: bokiem. [przypis edytorski]
płazik — mały płaz, zwierzę pełzające. [przypis edytorski]
płaz — obecnie żółwie zalicza się do gromady gadów, nie do płazów. [przypis edytorski]
płazowanie — zadawanie ciosów płazem, tzn. płaską (tępą) stroną szabli lub innej broni siecznej. [przypis edytorski]
płaz — płaska krawędź szabli lub innej broni białej. [przypis edytorski]
płaz — płaska strona broni siecznej. [przypis edytorski]
płaz — płaska strona miecza, szabli lub innej broni białej. [przypis edytorski]
płazu — dziś popr. D. lp: płaza. [przypis edytorski]
płaz — w dawnej polszczyźnie płazami nazywano zimnokrwiste zwierzęta pełzające, a więc także węże; potem słowo to stało się naukową nazwą gromady Amphibia (obejmującej żaby, salamandry itp.); dziś o wężu mówimy: gad. [przypis edytorski]
płci (daw. M. lp.) — płeć. [przypis edytorski]
płci obojej (daw.) — dziś: obojga płci. [przypis edytorski]
płeć — cera. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera, karnacja. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera, kolor skóry. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera; koloryt skóry twarzy. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera. [przypis edytorski]
płeć — daw. cera. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera, skóra, karnacja. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera; skóra twarzy. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera, skóra twarzy. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — cera; twarz. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — tu: cera. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — tu: karnacja. [przypis edytorski]
płeć (daw.) — tu: skóra, cera, karnacja. [przypis edytorski]
płeć — tu: cera. [przypis edytorski]
płeć (tu daw.) — cera; karnacja. [przypis edytorski]
płeć (tu daw.) — cera, karnacja. [przypis edytorski]
płeć (tu daw.) — cera, skóra; karnacja. [przypis edytorski]
płeć (tu daw.) — cera, skóra. [przypis edytorski]
płeć — tu: powierzchnia skóry. [przypis edytorski]
płeć — tu prawdopodobnie daw.: cera, karnacja. [przypis edytorski]
płetew — dziś popr.: płetw. [przypis edytorski]
płetwy — dziś popr. forma N.lm: płetwami. [przypis edytorski]
płk Gwidon Kawiński „Czesław” (1891–1962) — oficer służby stałej WP, w kampanii 1939 r. dowódca piechoty dywizyjnej 27 DP, w czasie okupacji w ZWZ/AK, od lipca do października w stopniu pułkownika dowódca 7 Dywizji Piechoty AK, po wojnie pozostał w kraju. [przypis edytorski]
płk Jan Zientarski ps. „Mieczysław” (1894–1982) — oficer służby stałej WP, w kampanii 1939 roku dowódca piechoty dywizyjnej 10 DP, od 1942 inspektor Komendy Głównej AK na okręg radomsko-kielecki, od sierpnia do października 1944 roku dowódca Korpusu Kieleckiego AK, w latach 1946–1950 więziony przez władze komunistyczne. [przypis edytorski]
płk. Karol Ziemski ps. „Wachnowski” (1895–1974) — oficer służby stałej WP, w 1939 roku dowódca 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej, od 1942 w AK, w powstaniu od 7 sierpnia 1944 w stopniu pułkownika dowódca Grupy „Północ”, od 20 września zastępca dowódcy Warszawskiego Korpusu AK. Po wojnie na emigracji. [przypis edytorski]
płóciennica — płócienne ubranie, noszone dawniej przez chłopów. [przypis edytorski]
płóciennik (daw.) — kupiec sprzedający płótno (lub tkacz wytwarzający płótno). [przypis edytorski]
płód (daw.) — potomek, potomstwo. [przypis edytorski]
płód (daw.) — potomek. [przypis edytorski]
płód — tu: dziecko, młode. [przypis edytorski]
płód — tu: potomstwo. [przypis edytorski]
płókać (daw.) — dziś popr.: płukać. [przypis edytorski]
płókać — dziś popr. pisownia: płukać. [przypis edytorski]
płótnianka — wierzchnie okrycie zrobione z płótna, rodzaj lekkiego płaszcza. [przypis edytorski]
