Przypisy

Byron, George Gordon (1788–1824) — czołowy angielski poeta i dramaturg okresu wczesnego romantyzmu. [przypis edytorski]

Byron, George Gordon (1788–1824) — czołowy angielski poeta i dramaturg okresu wczesnego romantyzmu; stał się niemal legendarnym wzorem osobowym epoki, choć deklaratywnie był zwolennikiem estetycznych zasad klasycyzmu, podobnie mimowolnie został ikoną odrodzenia Grecji, ponieważ zmarł w Missolungi podczas wojny o jej wyzwolenie spod dominacji tureckiej. [przypis edytorski]

Byron, George Gordon (1788–1824) — czołowy angielski poeta i dramaturg okresu wczesnego romantyzmu; stał się niemal legendarnym wzorem osobowym epoki, choć deklaratywnie był zwolennikiem estetycznych zasad klasycyzmu, podobnie mimowolnie został ikoną odrodzenia Grecji, ponieważ zmarł w Missolungi podczas wojny o jej wyzwolenie spod dominacji tureckiej; autor m.in.: poematu dygresyjnego Wędrówki Childe Harolda, powieści poetyckich Giaur, Korsarz, Mazepa, dramatów: Manfred, Kain, Don Juan. [przypis edytorski]

Byron, George Gordon (1788–1824) — jeden z największych angielskich poetów i dramaturgów, autor m.in. poematu dygresyjno-heroikomicznego Don Juana. [przypis edytorski]

Byron, George Gordon (1788–1824) — poeta, czołowy przedstawiciel angielskiego romantyzmu; zwolennik europejskich ruchów niepodległościowych. [przypis edytorski]

Byron, George Gordon (1788–1824) — poeta, czołowy przedstawiciel angielskiego romantyzmu; zwolennik europejskich ruchów niepodległościowych; autor m.in. obszernego poematu dygresyjno-heroikomicznego Don Juan (1818–1823) oraz poematu dygresyjnego Wędrówki Childe Harolda (1809–1818), którego główny bohater, mroczny, buntowniczy indywidualista, stał się pierwowzorem podobnych mu tzw. bohaterów bajronowskich. [przypis edytorski]

Byron, Georges (1788–1824) — jeden z największych poetów angielskich, czołowy przedstawiciel romantyzmu. [przypis edytorski]

Byron, Georges (1788–1824) — poeta, czołowy przedstawiciel angielskiego romantyzmu; zwolennik europejskich ruchów niepodległościowych. [przypis edytorski]

Byron, Georges Gordon (1788–1824) — poeta, czołowy przedstawiciel angielskiego romantyzmu; zwolennik europejskich ruchów niepodległościowych. [przypis edytorski]

byronowski — taki jak u romantycznych bohaterów buntujących się przeciwko panującemu porządkowi społecznemu, typowych dla twórczości George'a Byrona (1788–1824). [przypis edytorski]

Byrsa a. Bosra — fenicka nazwa Kartaginy, oznaczająca „królewski zamek”; istnieje także bajeczna etymologia, wywodząca tę nazwę od gr. słowa oznaczającego skórę, co wiąże się z legendą, że Dydona kupiła tyle ziemi pod swoją nową siedzibę w płn. Afryce, ile objąć może skóra wołu (por. kupiwszy ziemi tyle, ile się zamyka byrsą), jednak sprytna królowa poleciła pociąć skórę na wąskie rzemienie i opasać nimi odpowiednią dla założenia miasta przestrzeń. [przypis edytorski]

Byrsa — cytadela nadmorska w staroż. Kartaginie, zniszczona w 146 r. p.n.e. podczas trzeciej wojny punickiej przez Rzymian. [przypis edytorski]

Byście niesfornym stanęli oporem — abyście stawili opór tym, którzy okażą się niesforni (tj. nie podporządkują się wydanemu nakazowi). [przypis edytorski]

byśmy równo na to przyśli — byśmy równocześnie do tego doszli. [przypis edytorski]

byśmy się byli nie jęli (starop.) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: gdybyśmy [wcześniej] nie zabrali się za co; gdybyśmy [wcześniej] nie wzięli się za co. [przypis edytorski]

byśwa byli (gw.) — byście byli. [przypis edytorski]

byśwa (gw.) — byśmy. [przypis edytorski]

by się było przydało — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: kiedy by się przydało (wcześniej). [przypis edytorski]

byss — cienka, kosztowna tkanina lniana, używana na szaty dla dostojników. [przypis edytorski]

by (starop.) — gdyby. [przypis edytorski]

by (starop.) — jakby, niby; by na tryumfie więźnie prowadziła. [przypis edytorski]

by (starop.) — jakby, niby. [przypis edytorski]

by (starop.) — niby; tak jak. [przypis edytorski]

by (starop.) — niby to, jakby; tu: sugerując. [przypis edytorski]

by (starop.) — tu: choćby. [przypis edytorski]

by (starop.) — tu: gdyby; jeśliby. [przypis edytorski]

by (starop.) — tu: gdyby. [przypis edytorski]

by (starop.) — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]

by (starop.) — tu: niby, jakby. [przypis edytorski]

by (starop.) — tu: niby, jak. [przypis edytorski]

bystrość Augustyna z moralnością Grzegorza, głębokość myśli Hieronima z pięknym stylem Ambrożego — Augustyn z Hippony (354–430): filozof i teolog chrześcijański, polemista, czołowy autorytet teologii, jeden z tzw. ojców oraz doktorów Kościoła; Grzegorz z Nazjanzu (ok. 330–390): patriarcha Konstantynopola, doktor Kościoła, słynny ze swoich mów; Hieronim ze Strydonu (ok. 347–420): tłumacz Biblii na łacinę, autor komentarzy biblijnych i polemicznych pism teologicznych; Ambroży z Mediolanu (ok. 339–397): ojciec i doktor Kościoła, autor licznych traktatów teologicznych. [przypis edytorski]

bystrość (starop.) — tu: popędliwość; nadmierna szybkość w działaniu. [przypis edytorski]

bystro (starop.) — szybko, prędko. [przypis edytorski]

bystro — tu: stromo. [przypis edytorski]

bystroumny — sprytny, przemyślny. [przypis edytorski]

bystrszy (daw.) — bardziej bystry; szybszy. [przypis edytorski]

by strumień — niby strumień. [przypis edytorski]

bystry (daw.) — szybki, zwinny. [przypis edytorski]

bystry — szybki. [przypis edytorski]

bystry — szybki; tu: stromy. [przypis edytorski]

bystry — tu: stromy. [przypis edytorski]

bystry — tu: szybki, prędki. [przypis edytorski]

bystry — tu: szybki. [przypis edytorski]

Byszewski, Arnold Anastazy (1740–1800) — generał lejtnant wojsk koronnych, ostatni adiutant króla Augusta Poniatowskiego. [przypis edytorski]

by też była (starop.) — choćby nawet była. [przypis edytorski]

by też (daw.) — choćby; choćby nawet. [przypis edytorski]

by też (daw.) — choćby nawet. [przypis edytorski]

by też najlepsze (daw.) — choćby i najlepsze. [przypis edytorski]

by the bye (ang.) — nawiasem mówiąc. [przypis edytorski]

by tik — kad tik. [przypis edytorski]

bytność — tu: wizyta. [przypis edytorski]

Bytom — być może Bytów, gród na Pomorzu. [przypis edytorski]

Bytom — tu: Bytom Odrzański w płn. części Dolnego Śląska, 20 km od Głogowa. [przypis edytorski]

by — tu: choćby, chociaż. [przypis edytorski]

by — tu: choćby; nawet. [przypis edytorski]

by — tu: choćby. [przypis edytorski]

by — tu: gdy choćby. [przypis edytorski]

by — tu: jakby, niby, jak. [przypis edytorski]

by — tu: jakby. [przypis edytorski]

by — tu: jak, niby. [przypis edytorski]

by — tu: jak. [przypis edytorski]

by — tu: niby, jakby, jak. [przypis edytorski]

by — tu: niby, jakby; jak. [przypis edytorski]

by — tu: niby, jakby. [przypis edytorski]

by — tu: niby, jakby, tak jak. [przypis edytorski]

by — tu: niby, jak. [przypis edytorski]

by — tu: niby. [przypis edytorski]

By — tu: niby. [przypis edytorski]

by — tu: niby, tak jak. [przypis edytorski]

by — tu: niby; tak jak. [przypis edytorski]

by — tu skrócone: niby, jakby. [przypis edytorski]

by — tu skrót od: choćby. [przypis edytorski]

by — tu w znaczeniu: jakby, niby. [przypis edytorski]

by — tu w znaczeniu: jakby. [przypis edytorski]

by — tu w znaczeniu takim jak: choćby. [przypis edytorski]

bywać (daw.) — udzielać się towarzysko; uczęszczać na przyjęcia i imprezy (premiery teatralne, koncerty itp.), na których spotyka się elita towarzyska. [przypis edytorski]

bywają rozmowy — w wyd. z 1816 r.: dzieją się umowy. [przypis edytorski]

bywajcież (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: bywajcie zatem, bywajcie więc (pozdrowienie na pożegnanie). [przypis edytorski]

Bywaj! (daw.) — Do mnie!; Chodźcie tu! itp. [przypis edytorski]

bywaj (daw.) — okrzyk żądający przybycia, zwł. w chwili niebezpieczeństwa. [przypis edytorski]

bywaj (daw.) — przybywaj. [przypis edytorski]

Bywaj dziewczę zdrowe… — utwór bywa też tytułowany: Pożegnanie. [przypis edytorski]

Bywaj mi zdrów, kraju kochany! — pierwszy wers wiersza Pożegnanie Child Harolda, parafrazy z G. Byrona, w tłumaczeniu A. Mickiewicza. [przypis edytorski]

Bywałem kiedyś dawno w Łodzi… Jeszcze przed wojną… — mowa o pierwszej wojnie światowej; przed jej wybuchem miasto Łódź należało do zaboru rosyjskiego. [przypis edytorski]

bywał (…) farysem — człowiekiem mającym wyższe aspiracje i ideały; aluzja do popularnego wiersza Karola Balińskiego (1817–1864) pt. Farys-wieszcz (1844), zaczynającego się od słów: „O, i ja niegdyś byłem farysem”. [przypis edytorski]

bywały (daw.) — obyty w świecie, doświadczony. [przypis edytorski]

Bywały nawet i takie niewiasty w tym rodzie, które wychodząc za obcych książąt, zwijały w palcach przy weselnych ucztach szerokie tasaki żelazne — chodzi prawdopodobnie o Cymbarkę, córkę księcia Ziemowita IV. [przypis edytorski]

bywa mi czczo — sens: odczuwam wewnętrzną pustkę; od czczy — pusty, bezcelowy. [przypis edytorski]

by wam nad dziatkami nie były takie to pozory, jele ja (…) dziś zeźrzała (…) nad swym (…) synem (starop.) — żebyście nie zobaczyły dzieci w takim stanie, w jakim ja dziś ujrzałam swego syna. [przypis edytorski]

by wolał, żeby zupełnie nie — [Krasiński] wymawia się od dedykowania mu Stefana Czarnieckiego Kajetana Koźmiana, którego druk właśnie rozpoczęto. [przypis edytorski]

bywszaja (ros.) — była, dawna. [przypis edytorski]

bywszy (daw. forma) — dziś: będąc. [przypis edytorski]

bywszy (daw. forma) — dziś imiesłów przysł. współcz.: będąc. [przypis edytorski]

bywszy — daw. imiesłów przysł. od: być. [przypis edytorski]

bywszy (starop. forma) — dziś imiesłów przysł.: będąc. [przypis edytorski]

by ze spiżu — jak ze spiżu. [przypis edytorski]

bździna (daw.) — gazy, pierdnięcie. [przypis edytorski]

bzdura (daw.) — o dziecku: trzpiotek, głuptasek. [przypis edytorski]

bzdurstwo (daw.) — bzdura, głupstwo, drobiazg. [przypis edytorski]

bzdury o pomniejszaniu wielkości i o „życiu ułatwionym” — chodzi o zarzuty w stosunku do Boy'a jako autora zbioru felietonów o twórcach literatury polskiej (m.in. o Mickiewiczu, Żmichowskiej, Fredrze) zebranych w tomach: Brązownicy (1930) i Obrachunki Fredrowskie (1934) oraz artykułów o tematyce obyczajowej zebranych w tomach: Dziewice konsystorskie (1929) i Piekło kobiet (1930); atakowali Boy'a m. in. Jan Emil Skiwski w artykule Życie ułatwione („Wiadomości Literackie” nr 47/1931), Karol Irzykowski w książce Beniaminek (1932) i in.; „pomniejszanie wielkości” oznaczać miało „szarganie świętości narodowych” i sprowadzanie uznanych, sławnych postaci do ich indywidualnego, ludzkiego wymiaru (zwracanie uwagi na ich małostki), zaś „życie ułatwione” było określeniem odnoszącym się głównie do poglądów obyczajowych Boy'a, który wraz z Ireną Krzywicką prowadził walkę piórem o wprowadzenie sensownego prawa dotyczącego rozwodów i aborcji oraz propagował edukację na rzecz świadomego macierzyństwa. [przypis edytorski]