Przypisy

blagier — osoba mówiąca rzeczy niepokrywające się z prawdą w celu wywarcia na kimś wrażenia. [przypis edytorski]

blagować — kłamać, zmyślać. [przypis edytorski]

blague (fr.) — żart, dowcip. [przypis edytorski]

Blaine, James Gillespie (1830–1893) — amerykański polityk, jeden z najważniejszych przywódców Partii Republikańskiej w okresie po wojnie secesyjnej. [przypis edytorski]

Blajz — w oryginale ang.: Bleise. [przypis edytorski]

Blake, William (1757–1827) — angielski poeta, malarz, rytownik doby romantyzmu; zaliczany do tzw. poetów wyklętych. [przypis edytorski]

Blake, William (1757–1827) — angielski poeta, pisarz, rytownik, malarz, drukarz i mistyk. [przypis edytorski]

Blakulla — wg szwedz. wierzeń ludowych miejsce zlotów czarownic. [przypis edytorski]

blamanż — danie deserowe, rodzaj galaretki ze słodzonego mleka zagęszczonego żelatyną i przyprawionego migdałami. [przypis edytorski]

blamaż — kompromitacja. [przypis edytorski]

blamaż (z fr.) — kompromitacja; ośmieszenie się. [przypis edytorski]

blamować — ośmieszać, kompromitować. [przypis edytorski]

blamować się — ośmieszać się, kompromitować się. [przypis edytorski]

Blanc, Jean Joseph Louis (1811–1882) — francuski polityk, historyk, pisarz polityczny, mason, jeden z przywódców rewolucji lutowej 1848; prekursor spółdzielczości. [przypis edytorski]

blanc-manger (fr.) — blamanż: danie deserowe, rodzaj galaretki ze słodzonego mleka zagęszczonego żelatyną i przyprawionego migdałami. [przypis edytorski]

blanc-manger (z fr.) — danie deserowe, galaretka ze słodzonego mleka zagęszczonego żelatyną. [przypis edytorski]

blancos (hiszp.) — biali; określenie konserwatystów w Ameryce Płd. [przypis edytorski]

blanc signé (fr.) — podpis na carte blanche; podpis pod nieograniczonym żadnymi warunkami pełnomocnictwem. [przypis edytorski]

Blanid, właśc. Bláthnaid (Kwiatuszek) — postać z legend irlandzkich, żona mitycznego króla Cú Roí. [przypis edytorski]

blank a. blanka — zębaty występ w zwieńczeniu muru obronnego. [przypis edytorski]

Blanka Kastylska a. Blanka Kastylijska, hiszp. Blanca de Castilla (1188–1252) — córka Alfonsa VIII, władcy Kastylii, żona króla Francji Ludwika VIII. [przypis edytorski]

Blanka — prawdop. Blanka Kastylijska (1188—1252), córka Alfonsa VIII, króla Kastylii, żona Ludwika VIII Lwa. [przypis edytorski]

blanki a. krenelaż — zębowate zwieńczenie szczytów murów i baszt; element architektoniczny w budowlach średniowiecznych o charakterze obronnym, później, szczególnie w XIX w. (neogotyk) ozdobnym; zęby (merlony) przedzielone prześwitami (miedzami) ułatwiały obronę w razie oblężenia: pomiędzy zębami byli rozstawieni łucznicy. [przypis edytorski]

blanki — osłony na szczycie muru obronnego. [przypis edytorski]

blanki — zębate zwieńczenie murów obronnych, stanowiące osłonę dla obrońców. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie murów obronnych i baszt zamków, stanowiące osłonę dla obrońców. W budowlach średniowiecznych o charakterze obronnym zęby blanków (merlony) przedzielone prześwitami (miedzami) ułatwiały obronę w razie oblężenia: pomiędzy zębami byli rozstawiani łucznicy. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie murów obronnych. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie muru obronnego, dające osłonę dla obrońców. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie muru obronnego, dające osłonę strzelcom. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie muru obronnego. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie muru obronnego, stanowiące osłonę dla strzelców. [przypis edytorski]

blanki — zwieńczenie muru obronnego, za którym mogą się kryć obrońcy. [przypis edytorski]

blankowany — mający blanki: zwieńczenie muru obronnego, za którym mogą się kryć obrońcy. [przypis edytorski]

Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski działacz i przywódca rewolucyjny, utopijny socjalista. [przypis edytorski]

Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski komunista i utopista, działacz polityczny, brał udział w rewolucji 1830 i 1848, twórca tzw. blankizmu, która to doktryna głosiła, że do walki zbrojnej i zmiany systemu może prowadzić działalność spiskowa, autor sformułowania „dyktatura proletariatu”, które później wykorzystał Marks. [przypis edytorski]

Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski rewolucjonista, socjalista; z powodu swojego radykalizmu 37 lat spędził w więzieniach; twórca doktryny blankizmu, głoszącej, że należy skoncentrować się na działalności spiskowej, która doprowadzi do walki zbrojnej i zmiany ustroju bez konieczności angażowania mas; razem z Barbèsem twórca i przywódca tajnego Stowarzyszenia Pór Roku, które w 1839 przeprowadziło nieudane powstanie w Paryżu; uczestnik rewolucji lipcowej (1830) i lutowej (1848); mimo że 17 marca 1871 przebywał poza Paryżem i został aresztowany przez Thiersa, jego zwolennicy (blankiści) odegrali dużą w rolę Komunie Paryskiej, zaś on sam został 28 marca 1871 wybrany jej honorowym prezydentem. [przypis edytorski]

Blanqui, Louis Auguste (1805–1881) — francuski rewolucjonista, socjalista; z powodu swojego radykalizmu 37 lat spędził w więzieniach; twórca doktryny blankizmu, głoszącej, że należy skoncentrować się na działalności spiskowej, która doprowadzi do walki zbrojnej i zmiany ustroju bez konieczności angażowania mas; uczestnik rewolucji lipcowej (1830) i lutowej (1848); mimo że 17 marca 1871 przebywał poza Paryżem i został aresztowany, jego zwolennicy (blankiści) odegrali dużą rolę w Komunie Paryskiej, zaś on sam został 28 marca 1871 wybrany jej honorowym prezydentem. [przypis edytorski]

blansz (daw.) — biały puder kosmetyczny. [przypis edytorski]

blansz (daw., z fr.) — biały puder do cery, bielidło. [przypis edytorski]

Blasco Ibáñez, Vicente (1867–1928) — hiszpański pisarz i publicysta, republikanin; kilkakrotnie więziony za działalność republikańską, od 1909 poza krajem; autor m.in. słynnej powieści wojennej Czterech jeźdźców Apokalipsy (1916). [przypis edytorski]

blasé (fr.) — zblazowany. [przypis edytorski]

blasfemia (daw.) — bluźnierstwo. [przypis edytorski]

blasfemia (daw., z gr.) — bluźnierstwo. [przypis edytorski]

blasfemować — bluźnić; od blasfemia (daw., z gr.): bluźnierstwo. [przypis edytorski]

blaski — dziś popr. forma N.lm: blaskami. [przypis edytorski]

blaskiem korony ozdobił się monarcha znany z osobistych przymiotów — następcą Augusta III został w 1764 r. Stanisław August Poniatowski (1732–1798). [przypis edytorski]

blaski krwawemi — dziś popr. forma N. lm: krwawymi blaskami. [przypis edytorski]

blask piórmi srebrnemi niezwykły ciskał (starop. konstrukcja) — szyk przestawny; inaczej: ciskał niezwykły blask srebrnymi piórami. [przypis edytorski]

blasz a. blansz — bielidło. [przypis edytorski]

Blatchford, Robert (1851–1943) — brytyjski dziennikarz, socjalista, założyciel tygodnika „Clarion”. [przypis edytorski]

blat — dawniej: taca, płaski półmisek. [przypis edytorski]

blat (daw.) — taca, płaski, podłużny półmisek na pieczone mięsa. [przypis edytorski]

blat — łapówka. [przypis edytorski]

blatny — przekupiony. [przypis edytorski]

blatny — przekupny. [przypis edytorski]

blatować (z jid.; gw. środ.) — przekupować, opłacać, spłacać; wyrównywać rachunek. [przypis edytorski]

blaty — pieniądze. [przypis edytorski]

Blériot, Louis (1872–1936) — pionier lotnictwa, producent samolotów. [przypis edytorski]

blecha — zakład (warsztat) bielenia tkanin. [przypis edytorski]

blech — miejsce, w którym bieli się płótno. [przypis edytorski]

blech (przestarz.) — blat do bielenia płótna. [przypis edytorski]

Blechwaaren für Auswanderer (niem.) — Naczynia blaszane dla emigrantów. [przypis edytorski]

blednęli — dziś popr.: bledli. [przypis edytorski]

blednica — anemia, niedokrwistość występująca najczęściej u młodych dziewcząt w okresie dojrzewania. [przypis edytorski]

blednica (daw. med.) — anemia, niedokrwistość związana z niedoborem żelaza, występująca głównie u młodych dziewcząt i kobiet. [przypis edytorski]

blednica (daw. med.) — niedokrwistość związana z niedoborem żelaza, występująca głównie u młodych dziewcząt i kobiet. [przypis edytorski]

blednieć — dziś popr.: blednąć. [przypis edytorski]

blednieje — dziś popr. forma 3 os. lp: blednie. [przypis edytorski]

bledzi (gw.) — bladzi. [przypis edytorski]

Bleibtreu, Karl (1859–1928) — redaktor czasopism: berlińskiego „Kleine Tageblatt” w 1884 r., „Schalk” w 1885, „Magazin für die Literatur des In- und Auslandes” w l. 1886–88 i „Die Gesellschaft” w l. 1880–90 (wraz z Conradem); jeden z pionierów teorii naturalizmu w Niemczech; w „Revolution der Literatur” (1887) ogłosił cykl realistycznych powieści historycznych; powieść Grössenwahn (Megalomania, 1887) przedstawia koterie literackie funkcjonujące w ówczesnym Berlinie. [przypis edytorski]

Bleichröderowie — potomkowie Gersona von Bleichrödera (1822–1893), niemieckiego bankiera pochodzenia żydowskiego. Był bankierem kanclerza Bismarcka, za swoje zasługi dla państwa pruskiego otrzymał tytuł szlachecki. [przypis edytorski]

blejkot (gw.) — blekot, trujący chwast, daw. używany w med. ludowej do sporządzania odurzającego, przeciwbólowego wywaru. [przypis edytorski]

blejwas (z niem. Bleiweiβ) — biel ołowiana; rodzaj barwnika używanego w malarstwie i rzemiosłach. [przypis edytorski]

blekot pospolity (łac. Aethusa cynapium) — roślina powszechnie występująca w Europie i Azji, zawierająca alkaloidy oddziałujące na układ nerwowy: skopolaminę, hioscyjaminę, atropinę oraz silnie trującą, powodującą śmierć przez uduszenie koniinę; ludowe nazwy: lulek czarny, szalej. [przypis edytorski]

blekot pospolity (łac. Aethusa cynapium) — także: szaleń, psia pietruszka; silnie trująca roślina z rodziny selerowatych, wywołująca po spożyciu silne podrażnienie przewodu pokarmowego, drgawki, zaburzenia równowagi, paraliż współczulnego układu nerwowego i śmierć. [przypis edytorski]

blekot — roślina trująca. [przypis edytorski]

Blemiowie — tu: legendarny lud bezgłowych, z oczyma i ustami umieszczonymi na piersi; mieli mieszkać w Etiopii. [przypis edytorski]

blenda rogowa — chlorargyryt, kerargyrt, chlorek srebra: rzadki minerał. [przypis edytorski]

Bleriota, Farmana, (…) Dorniera — Louis Blériot (1872–1936): francuski wynalazca i pionier lotnictwa, organizator przemysłu lotniczego, jako pierwszy pokonał jednopłatowym samolotem własnej konstrukcji kanał La Manche (1909); Henri Farman (1874–1958): francuski konstruktor lotniczy, pilot, przemysłowiec, razem z bratem Maurice (1877–1964), również lotnikiem, odbył pierwszy lot o długości ponad 1 km po obwodzie zamkniętym (1908), w latach 1908–1910 wielokrotny rekordzista świata w konkurencjach odległości, prędkości, wysokości i długotrwałości lotu; Claudius Dornier (1884–1969): niemiecki projektant samolotów, przemysłowiec, w 1929 zaprojektował ogromną łódź latającą (rodzaj samolotu operującego z powierzchni wody), mogącą zabierać ponad 150 osób. [przypis edytorski]

Blessé! Blessé! (fr.) — Ranny! Ranny! [przypis edytorski]

bleszczeć — dziś: błyszczeć. [przypis edytorski]

bleu acier — szaroniebieski, stalowy. [przypis edytorski]

bleu de France (fr.) — błękit francuski (obecnie mówi się: błękit paryski). [przypis edytorski]

bleu foncé (fr.) — ciemnoniebieski, granatowy. [przypis edytorski]

blich a. blech — bielenie płótna; miejsce, gdzie bieli się płótno, rozkładając je na trawie na słońcu. [przypis edytorski]

blich — a. blech: miejsce, w którym bieli się płótno. [przypis edytorski]

blich (a. blech) — miejsce, w którym bielono tkaniny. [przypis edytorski]

blich — miejsce, w którym bieli się tkaniny. [przypis edytorski]

blichować (daw., z niem.) — bielić tkaninę, papier, itp. [przypis edytorski]

blichowany a. blechowany — wybielony. [przypis edytorski]

blichownia — maszyna do odtłuszczania i bielenia materiału. [przypis edytorski]

blichter — właśc. blichtr, polor, blask, pozór, pozorna świetność, kryjąca niedostatek. [przypis edytorski]

blichtr — powierzchowna efektowność. [przypis edytorski]

blichtr — pozorna świetność. [przypis edytorski]

blin — cienki placek, naleśnik. [przypis edytorski]

blindaż — drewniany lub blaszany daszek nad okopem zabezpieczający żołnierzy przed padającymi z góry kulkami szrapnelowymi i odłamkami granatów. [przypis edytorski]

blin — placek, naleśnik. [przypis edytorski]

bliny — rodzaj grubych naleśników z ciasta drożdżowego, danie kuchni rosyjskiej. [przypis edytorski]

bliny — tradycyjne danie rosyjskie, rodzaj grubych naleśników z ciasta drożdżowego. [przypis edytorski]

bliski kuzyn mój, Bujanow — żart autora: Bujanow to bohater poematu satyrycznego Niebezpieczny sąsiad (1811), napisanego przez stryja poety, Wasilija Lwowicza Puszkina. [przypis edytorski]