Przypisy

tetrametr trocheiczny — starożytna miara wiersza, w której wers liczy cztery trocheje; trochej to stopa (sekwencja sylab) składająca się z sylaby długiej i krótkiej, czemu w języku polskim odpowiada stopa złożona z sylaby akcentowanej i nieakcentowanej. [przypis edytorski]

tetrarcha (z gr.) — tu: władca jednej z czterech krain, na które zostało podzielone królestwo Heroda Wielkiego po jego śmierci; jednym z nich był Herod Antypas, tetrarcha Galilei i Perei. [przypis edytorski]

tetryczeć — stawać się tetrykiem, człowiekiem zgorzkniałym i zgryźliwym. [przypis edytorski]

tetryczny (daw.) — zgorzkniały, zgryźliwy, gderliwy; właściwy tetrykowi. [przypis edytorski]

tetryk — człowiek zgorzkniały, zgryźliwy, zrzędliwy. [przypis edytorski]

tetryk — człowiek zrzędliwy, marudny, ponury, schorowany. [przypis edytorski]

tetryk — osoba zgorzkniała i zgryźliwa. [przypis edytorski]

tetryk — osoba zgorzkniała, zgryźliwa. [przypis edytorski]

Tetyda — boginka morska, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda — jedna z Nereid (boginek morskich), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — boginka morska, jedna z córek Nereusa (Nereid), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — boginka morska, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid (boginek morskich, córek Nereusa), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid (boginek morskich), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid (boginek morskich), matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — jedna z Nereid, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nereusa (Nereida), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nereusa (Nereida), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nerosa (Nereida), żona Peleusa, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Tetyda (mit. gr.) — tytanida, córka Uranosa, bogini morza, uosobienie jego siły rozrodczej. [przypis edytorski]

Tetydy płodnej córy (…) (mit. gr.) — córki Okeanosa i bogini Tetydy (Tethys): Okeanidy. [przypis edytorski]

Tetys a. Tetyda (mit. gr.) — bogini morza, siostra i żona Okeanosa; od czasów hellenistycznych jej imienia używano jako poetyckiego określenia morza. [przypis edytorski]

Tetys — Tetyda, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Teucer — protoplasta Trojan, zwanych też Teukrami. [przypis edytorski]

Teucer przybył w sydońskie zagony, wypędzon z ziem ojczystych, by szukać korony z pomocą Bela (…) — Teucer a. Teukros (mit. gr.), syn Telamona, króla Salaminy (w Attyce) i Hezjony, siostry Pryjama, króla Troi, przyrodni brat Ajaksa Wielkiego, na którego podczas snu Atena zesłała szaleństwo, które doprowadziło go do samobójstwa; Teucer urządził pogrzeb bratu, ale nie pomścił go, za co po powrocie z wojny został wypędzony przez ojca. Nową ojczyznę znalazł na Cyprze, gdzie dzięki sydońskiemu (tj. punickiemu) królowi Belusowi założył nową Salaminę Cypryjską. [przypis edytorski]

Te udzielne familie (…) Potrzeba go oświecić, a nieznośny ciężar zerwie cierpliwość. — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]

Teufel (niem.) — diabeł. [przypis edytorski]

Teufelsdröckh — filozof niemiecki, fikcyjny bohater książki Thomasa Carlyle'a Sartor resartus : życie i zdania pana Teufelsdröckha w trzech księgach. [przypis edytorski]

Teukros (mit. gr.) — syn Telamona, doskonały łucznik, w wojnie trojańskiej walczący po stronie Achajów; jeden z bohaterów Iliady Homera. [przypis edytorski]

Teukrowie — Trojanie; pan (wódz) Teukrów: Eneasz. [przypis edytorski]

teumaturg (z gr.) — prorok, cudotwórca. [przypis edytorski]

teurgita — osoba zajmująca się teurgią, czyli praktykowaniem rytuałów oczyszczających (ablucji, ofiar, modłów), mających skłaniać bogów do określonych działań. [przypis edytorski]

teurgus (z łac.) — cudotwórca, czarodziej, mag. [przypis edytorski]

teutońskie sędzie i bystrzejsze Franki — dziś popr. B. lm: teutońskich sędziów i bystrzejszych Franków; Frankowie — tu: Francuzi. [przypis edytorski]

teutoński — germański, niemiecki; od starożytnego germańskiego ludu Teutonów, którzy razem z Cymbrami pod koniec II w. p.n.e. zaatakowali państwo rzymskie. [przypis edytorski]

teutoński — niemiecki. [przypis edytorski]

teutoński — tu: germański, niemiecki. [przypis edytorski]

teutoński (z łac.) — germański, niemiecki. [przypis edytorski]

Teutoni — lud germański (a. celtycki) zamieszkujący Płw. Jutlandzki; razem z Cymbrami pod koniec II w. p.n.e. powędrowali na południe i zaatakowali państwo rzymskie. [przypis edytorski]

Teutoni — lud germański lub celtycki zamieszkujący pierwotnie tereny nad Łabą, potocznie: typowy Niemiec. [przypis edytorski]

Teutoni — tu przen.: Niemcy. [przypis edytorski]

Teutonowie — jedno z plemion niemieckich, przen.: Niemcy. [przypis edytorski]

Teutonowie — lud germański (a. celtycki) zamieszkujący Płw. Jutlandzki; razem z Cymbrami pod koniec II w. p.n.e. powędrowali na południe i zaatakowali państwo rzymskie; przen.: Niemcy. [przypis edytorski]

Teutony (daw. forma) — Teutoni; tu: ludy germańskie w ogóle. [przypis edytorski]

Teutony — Niemcy; tu: zakon krzyżacki; dziś popr. forma B. lm. Teutonów (od M. lm. Teutoni). [przypis edytorski]

Te voilà! (fr.) — Jesteś tutaj! [przypis edytorski]

te walki bogów, które Homer opiewał — zob. Iliada XX 1–74, XXI 385–513. [przypis edytorski]

Tewel Kain a. Tubal-Kain — syn Lameka, descendenta Kaina, brat Naamy (Rdz 4,22). [przypis edytorski]

Tewel — taka nazwa nie pojawia się w Biblii, nie jest też nazwą geograficzną. [przypis edytorski]

Tewet — dziesiąty miesiąc żydowskiego kalendarza religijnego i czwarty miesiąc żydowskiego kalendarza cywilnego. Wg kalendarza gregoriańskiego przypada na grudzień–styczeń. [przypis edytorski]

tewet (z jid. tejwes) — dziesiąty miesiąc kalendarza żydowskiego; wg kalendarza gregoriańskiego: grudzień/styczeń. [przypis edytorski]

Tewkrowie a. Teukrowie — Trojanie (od mitycznego założyciela miasta). [przypis edytorski]

te władce — dziś popr.: tych władców. [przypis edytorski]

Texas — Teksas, stan w południowo-środkowej części Stanów Zjednoczonych; do 1836 prowincja Meksyku, w jęz. hiszpańskim nazwę Texas wymawia się: tehas. [przypis edytorski]

tey myśli (…) postrzegł (starop.) — spostrzegł tę myśl. [przypis edytorski]

też chce lepszy nad przyrodzenie Bóg — Mt 24, 31. — 1. Tes 4, 16. [przypis edytorski]

też — tu: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: te same. [przypis edytorski]

też — tu: te; te same; te właśnie. [przypis edytorski]

też — tu zaimek wskazujący te z partykułą ż: czy te, te same. [przypis edytorski]

też — tu: zaimek wskazujący z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: te właśnie. [przypis edytorski]

teza — tu: praca doktorska. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca Minotaura, który uprowadził dziesięcioletnią Helenę do Afidy pod Atenami. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca Minotaura. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — bohater ateński, zabójca zamkniętego w labiryncie potwora Minotaura. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros ateński. Ateny były zmuszone posyłać co 9 lat 7 dziewcząt i 7 młodzieńców na Kretę jako żer dla zamkniętego w labiryncie potwora Minotaura. Kiedy po raz kolejny wypadł termin złożenia haraczu, Tezeusz zaofiarował się, że popłynie jako jedna z ofiar. Zabił Minotaura i dzięki pomocy księżniczki kreteńskiej Ariadny, która podarowała mu kłębek nici, odnalazł drogę powrotną z labiryntu. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros ateński, zabójca Minotaura. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros ateński, zabójca Minotaura. Tezeusz i jego przyjaciel Pejritoos przysięgli, że zdobędą córki Zeusa za żony. Tezeusz towarzyszył Pejritoosowi w drodze przez Podziemia, by pomóc mu uprowadzić Persefonę, córkę Zeusa i żonę Hadesa. Kiedy zmęczeni wędrówką po krainie zmarłych usiedli na głazach, nie mogli powstać ani się ruszyć. Tezeusz został po dłuższym czasie uwolniony przez Heraklesa, kiedy ten przybył, by porwać psa Cerbera. Próba uwolnienia Pejritoosa się nie udała. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros, dziecko Posejdona i Ajtry, traktowany jednak jak syn Egeusza, króla Aten. [przypis edytorski]

Tezeusz (mit. gr.) — heros i król Aten uważany za założyciela państwa: miał zjednoczyć pod przewodnictwem Aten miejscowości leżące w Attyce, tworząc miasto-państwo Ateńczyków. [przypis edytorski]

Tezeusz (mot. gr.) — heros ateński, syn żony króla Egeusza Ajtry i Posejdona. [przypis edytorski]

tfiłem (tefilin, filakterie) — pasy zawierające wewnątrz cytaty z Biblii. Od trzynastego roku życia Żyd podczas modlitw wkłada je na ramię powyżej łokcia i na głowę. [przypis edytorski]

Θεῖόν (gr.) — Theon (Thejon); bóstwo. [przypis edytorski]

θεουργός (gr.) — osoba praktykująca w celach religijnych rytuały o charakterze magicznym; osoba prowadzona duchowo przez bóstwo. [przypis edytorski]

Thabita — postać z biblijnych Dziejów Apostolskich, którą wskrzesił z martwych św. Piotr. [przypis edytorski]

Thackeray, William Makepeace (1811–1863) — angielski pisarz, dziennikarz tworzący w duchu realizmu, autor powieści ukazujących XIX-wieczne społeczeństwo angielskie: Targowisko próżności; autor baśni dla dzieci Pierścień i róża. [przypis edytorski]

Thackeray, William Makepeace (1811–1863) — brytyjski pisarz, dziennikarz i satyryk. [przypis edytorski]

Thackeray, William Makepeace (1811–1863) – brytyjski pisarz, dziennikarz i satyryk. [przypis edytorski]

thalatta (gr. θάλαττα: morze) — Thalatta! Thalatta!, okrzyk radości najemników greckich, którzy zobaczyli Morze Czarne z gór Anatolii, w Trapezuncie, po wyprawie do Persji w ramach udziału w wojnie domowej pomiędzy satrapą Cyrusem i jego bratem w roku 401 p.n.e. Historię tę opowiedział Ksenofont w Anabazie, opisującej powrót greckiego wojska z Babilonii do Grecji. [przypis edytorski]

thalatta, thalatta (gr.) — morze, morze. [przypis edytorski]

Thalia (mit. gr.) — a. Talia, jedna z trzech Charyt: bogiń wdzięku, piękności i radości. [przypis edytorski]

Thanatos (mit. gr.) — bóg śmierci. [przypis edytorski]

Thanksgiving Day (ang.) — Święto Dziękczynienia, amerykańskie święto narodowe obchodzone pod koniec listopada; wiązane ze obchodami dziękczynnymi za pierwsze żniwa zebrane przez angielskich osadników purytańskich, którzy w grudniu 1620 na statku „Mayflower” przybyli do Ameryki i założyli osadę w Plymouth, w ob. stanie Massachusetts; w 1621 świętowali oni dobre zbiory mijającego roku wspólnie z Indianami z plemienia Wampanoagów, którzy wsparli ich żywnością i pomogli im przetrwać poprzednią zimę. [przypis edytorski]

Thanksgiving Day (ang.) — Święto Dziękczynienia, obchodzone w Kanadzie w drugi poniedziałek października, zaś w Stanach Zjednoczonych w czwarty czwartek listopada jako pamiątka pierwszych dożynek mieszkańców kolonii Plymouth w 1621 r. [przypis edytorski]

thank you (ang.) — dziękuję; dziękujemy. [przypis edytorski]

thank you (ang.) — dziękuję. [przypis edytorski]

thank you, my darling (ang.) — dziękuję, kochanie. [przypis edytorski]

that is the question (ang.) — oto jest pytanie (fragment szekspirowskiego monologu Hamleta). [przypis edytorski]

That is the question (ang.) — oto jest pytanie (fraza z początku monologu Hamleta w tragedii Szekspira Hamlet, akt III, scena 1). [przypis edytorski]

That ist the question (ang.) — właśc. That is the question: oto jest pytanie; słowa z monologu Hamleta w tragedii Shakespeare'a. [przypis edytorski]

That's the style (ang.) — tu: oto zachowanie w dobrym stylu. [przypis edytorski]

Thaulow, Fritz (1847–1906) — norweski malarz, impresjonista; treścią jego obrazów są głównie nastrojowe pejzaże: pod śniegiem, w deszcz, w nocy. [przypis edytorski]

thaumaturgos (gr.) — cudotwórca. [przypis edytorski]

Théâtre des Variétés (fr.: Teatr Rozmaitości) — popularny paryski teatr wystawiający głównie lekkie formy sceniczne: komedie, wodewile, operetki i rewie, mieszczący się przy Boulevard Montmartre 7. [przypis edytorski]

Théâtre du Gymnase Marie Bell — paryski teatr otwarty w 1820; wystawiał sztuki na podstawie dzieł m.in.: Balzaka, Émila Augiera, Georges Sand, Victoriena Sardou, Alexandra Dumasa (ojca i syna). [przypis edytorski]

théâtre libre (fr.) — teatr wyzwolony; także nazwa własna paryskiego teatru działającego w latach 1887–1896, który jako pierwszy realizował program skrajnego naturalizmu. [przypis edytorski]

Théodore Barrière (1823–1877) — fr. dramatopisarz związany z Comédie-Française; znany z wodewilu Kobiety z kamienia z 1853 r. [przypis edytorski]

Theatrum Europaeum — kroniki historyczne ziem niemieckojęzycznych, obejmujące okres 1618–1718, wydawane w latach 1633–1738 w 21 tomach. [przypis edytorski]

„Theatrum Europeum” — periodyk historyczny ziem germanofońskich, wydawany z inicjatywy Matthäusa Meriana, szwajcarsko-niemieckiego miedziorytnika; był wydawany w latach 1633–1738; ukazało się 21 numerów. [przypis edytorski]

theatrum (łac.) — teatr, przedstawienie teatralne. [przypis edytorski]

the beauty (ang.) — piękno. [przypis edytorski]