Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156423 przypisów.
sardoniczny — szyderczy, ironiczny. [przypis edytorski]
sardonyks — kamień ozdobny, odmiana agatu o naprzemiennych białych i brunatnoczerwonych wstęgach. [przypis edytorski]
Sardou, Victorien (1831–1908) — francuski dramatopisarz, autor sztuk o starannie skonstruowanym schemacie akcji, cieszących się dużą popularnością w Europie i Ameryce. [przypis edytorski]
Sardou, Victorien (1831–1908) — francuski dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej; autor komedii obyczajowych (Pani Sans-Gêne z 1893) i dramatów historycznych. [przypis edytorski]
sardyjskie skarby… indyjskie złoto — Sardes, stolica Lidii, słynęła ze swych skarbów, Indie ze swego złota. [przypis redakcyjny]
sardyński miód — starożytni uważali go za miód kiepskiej jakości. [przypis edytorski]
Sardynią — dziś B.lp r.ż.: Sardynię. [przypis edytorski]
Sardyniji — Sardynii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Sare, Józef (1850–1926) — wiceprezydent Krakowa w latach 1905–1926, z zawodu architekt, działacz Zjednoczenia Polaków Wyznania Mojżeszowego. [przypis edytorski]
sareng, dziś raczej sarangi — instrument smyczkowy pochodzenia arabskiego, używany do dziś w Indiach. [przypis edytorski]
sargas (litew.) — strażnik. [przypis edytorski]
sargas (litew.) — stróż, strażnik. [przypis edytorski]
sargasso — brunatna trawa wód podzwrotnikowych. [przypis autorski]
sargas (z litew.) — stróż. [przypis autorski]
Sarid — postać o takim imieniu nie występuje w Biblii. [przypis edytorski]
sarkać — głośno wyrażać niezadowolenie. [przypis edytorski]
sarkać — narzekać. [przypis edytorski]
sarkać — odnosić się nieuprzejmie; głośno narzekać. [przypis edytorski]
sarkać — wyrażać głośno niezadowolenie z czegoś, narzekać. [przypis edytorski]
sarkać — wyrażać głośno niezadowolenie z czegoś. [przypis edytorski]
sarkać — wyrażać niezadowolenie, często w sposób nieuprzejmy. [przypis edytorski]
sarkanie — głośne wyrażenie niezadowolenia z czegoś. [przypis edytorski]
sarkastyczny — uszczypliwy, szyderczy, drwiący. [przypis edytorski]
sarknąć — wyrazić się nieuprzejmie. [przypis edytorski]
sarknięcie — głośne wyrażenie swego niezadowolenia; też: nieuprzejma odezwanie się; por. sarkać, sarkazm. [przypis edytorski]
sarkoda (daw. biol.) — protoplazma, tworzący ciało komórki zespół powiązanych ze sobą związków organicznych. [przypis edytorski]
sarkoma (fr. sarcome, z gr. sarks, sarkos: mięso) — w medycynie nowotwór złośliwy (zwany także mięśniakiem) rozwijający się z tkanki łącznej lub mięśniowej, bardzo szybko rozrastający się i wcześnie dający przerzuty. [przypis edytorski]
sarłyk — mieszana rasa bydła rogatego, pochodząca od krów i jaków. [przypis redakcyjny]
Sarmaci i Scytowie — spokrewnione starożytne waleczne ludy koczownicze, zamieszkujące wschodnią Europę; od Sarmatów wg literatury i publicystyki polskiej XV–XIX w. wywodziła się szlachta polska. [przypis edytorski]
Sarmaci — nazwa irańskich ludów koczowniczo-pasterskich, spokrewnionych ze Scytami. [przypis edytorski]
Sarmacją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: Sarmację; tj. Polskę. [przypis edytorski]
Sarmacja — kraina Sarmatów, starożytnego walecznego ludu, który wg literatury i publicystyki polskiej XV–XIX w. zamieszkiwał w przeszłości tereny polskie, ruskie i litewskie i od którego wywodzi się szlachta polska. [przypis edytorski]
Sarmakanta — miasto Samarkanda w Azji. [przypis redakcyjny]
Sarmatki — tu: Polki przestrzegające dawnych obyczajów, wprowadzone do satyry jako przeciwstawienie kobiet modnych. [przypis redakcyjny]
Sarmatyczan — Sarmatów. [przypis edytorski]
sarmatyzmem — staropolszczyzną. [przypis redakcyjny]
sarmatyzm — nazwa pogardliwa nadawana dawnemu obyczajowi polskiemu przez zwolenników cudzoziemszczyzny; tyle co: grubiaństwo. [przypis redakcyjny]
sarmenticii i semaxii (łac.) — tu: żywe pochodnie. [przypis edytorski]
sarna (daw.) — [tu:] baba, kobieta. [przypis redakcyjny]
sarn (daw.) — dziś: saren. [przypis edytorski]
sarn — dziś popr. forma D. lm: saren. [przypis redakcyjny]
sarnia noga — rękojeść dyscypliny z wykonana z sarniej nogi. [przypis redakcyjny]
sarn — rogacz. [przypis redakcyjny]
sarong — długi pas materiału owijany wokół bioder, by uformować z niego spódnicę. [przypis edytorski]
sarong — lekki, niemal przejrzysty strój kobiet malajskich. [przypis autorski]
sarong — malajski strój przypominający spódnicę z jednego płata tkaniny, noszony zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety. [przypis edytorski]
sarong — rodzaj spódnicy z długiego pasa materiału owijanego wokół bioder, noszony przez kobiety i mężczyzn na Malajach. [przypis edytorski]
Saron — żyzna równina w Izraelu, nad morzem Śródziemnym rozciągająca się między Karmelem a Jaffą. [przypis edytorski]
Sarpedona — Sarpedon, syn Jowisza, król Likii, sprzymierzeniec Trojan w wojnie z Grekami. Zginął w walkach pod Troją. [przypis redakcyjny]
Sarpedon (mit. gr.) — wódz Licyjczyków w wojnie trojańskiej; zginął z rąk Patroklosa. [przypis edytorski]
Sarpedon — syn Zeusa i Europy, król Lików (mieszkańców Licji); poległ z ręki Patroklosa, przyjaciela Achillesa. [przypis edytorski]
Sarpedon — syn Zeusa i Europy. [przypis edytorski]
sarta (wł. ) — krawcowa. [przypis redakcyjny]
Sarto, Andrea del, właśc. Andrea d'Agnolo di Francesco di Luca (1486–1530) — włoski malarz renesansowy z Florencji, urodzony w rodzinie krawieckiej, stąd przydomek del Sarto (dosł. „od krawca”); najgłośniejsze jego dzieło to freski z życia św. Filipa w Santa Anunziata we Florencji (powst. 1504–1511) oraz utrzymane w monochromatycznej gamie brązów freski na temat życia św. Jana Chrzciciela we florenckim Chiostro dello Scalzo (1511-1526); ponadto zwracają uwagę jego obrazy: Madonna z harpiami (pełna ruchu, skrętów ciała już barokowych) oraz Ofiarowanie Izaaka, zdradzające tendencje manieryczne. [przypis edytorski]
sartor (łac.) — krawiec. [przypis redakcyjny]
Sartor Resartus, na język niemiecki przełożył i życiorysem opatrzył Tomasz A. Finter. 1882. T. II. Str. 145 i nast. [przypis autorski]
Sartowie — nazwa nadawana różnym osiadłym ludom Turkiestanu, dziś nie używana. [przypis redakcyjny]
Sartre, Jean-Paul (1905–1980) — francuski filozof, powieściopisarz i dramaturg, przedstawiciel egzystencjalizmu; w roku 1964 odmówił przyjęcie literackiej Nagrody Nobla. [przypis edytorski]
saryń — więzienny wyraz żargonowy, używany jako hasło przez zbiegów z więzienia. [przypis autorski]
sarysberyski (powiat) — Salisbury. [przypis redakcyjny]
sasadzka — dziś popr.: zasadzka (być może błąd druku). [przypis edytorski]
Sasanidzi — panowali w Persji od 226 do 651 r. naszej ery. Wsławił tę dynastię Sapor lub Czapur II Wielki [dziś popr.: Szapur; red. WL]. [przypis autorski]
Saschu, właśc. Szasu — egipska nazwa semickich koczowników, pasterzy bydła prowadzonych przez wodzów plemiennych, wędrujących na terenach półwyspu Synaj, południowego Izraela i Transjordanii. [przypis edytorski]
Sasi a. Saksonowie (ang. Saxons) — lud germański, osiadły we wczesnym średniowieczu na płd. od Płw. Jutlandzkiego, na terenie ob. północnych Niemiec; w V–VI w. część z nich razem z Anglami i Jutami podbiła Brytanię i założyła tam swoje królestwa, w których wykształciła się wspólna kultura, język i tożsamość anglosaska; Sasi na kontynencie zostali w VIII w. podbici przez Karola Wielkiego i zmuszeni do przyjęcia chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
Saska Kępa — nazwą tą oznaczano wówczas naturalną wyspę na Wiśle, obejmującą wtedy część dzisiejszej Pragi i Grochowa; północna jej część znajdowała się naprzeciw Powiśla. Saska Kępa została później podzielona, najpierw na dwie części (przy budowie Mostu Poniatowskiego w latach 1904–1913), a następnie na trzy — po usypaniu Alei Waszyngtona w 1935 r. Dziś nazwą tą określa się dzielnicę nadwiślańską leżącą na południe od Mostu Poniatowskiego. [przypis redakcyjny]
Saski dziedziniec — dziedziniec pałacu Saskiego, późniejszy Plac Saski, dziś: plac marsz. Józefa Piłsudskiego. [przypis edytorski]
saskiéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]
Saski — hotel Saski, w centrum Krakowa, na rogu ulic św. Tomasza i Sławkowskiej. [przypis edytorski]
Saski Ogród — park centralnej części Warszawy, założony w r. 1727 przez króla Augusta II z dynastii saskiej (stąd nazwa), obecnie istnieje tylko część dawnego ogrodu; strona zachodnia, zniszczona w czasie ostatniej wojny, została zabudowana. [przypis redakcyjny]
Saski, Strzelecki — parki w Warszawie i Krakowie. [przypis edytorski]
Sasów tak przeważnie zgromił, iż u rzeki Sali, założony przezeń jakby kres żelazny granice Polski określał — w oryg. łac. In flumine Salae in medio terrae Saxonum, meta ferrea fines Poloniae terminavit. [przypis edytorski]
sassafras a. sasafras — aromatyczne, wiecznie zielone drzewo z rodziny wawrzynowatych, występujące we wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]
sassafras a. sasafras — aromatyczne, wiecznie zielone drzewo z rodziny wawrzynowatych, występujące we wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]
Sasso — Panfilo Sasso, poeta włoski, zm. 1527 r. [przypis redakcyjny]
saszetka (z fr.) — torebka lub poduszeczka napełniona wonnymi substancjami, wkładana dawniej między bieliznę dla nadania jej zapachu. [przypis edytorski]
Satalia — miasto na płd. wybrzeżu Małej Azji. [przypis redakcyjny]
satana (ros.) — szatan. [przypis edytorski]
Satanów — miasteczko w centralnej części Ukrainy, ok. 40 km na zachód od Jarmoliniec. [przypis redakcyjny]
satelita — ciało niebieskie krążące dokoła swojej planety, księżyc; przen.: nieodstępny towarzysz. [przypis edytorski]
sateniszka — daw. rodzaj tkaniny atłasowej, por. satyna. [przypis edytorski]
sat est (łac.) — dosyć. [przypis redakcyjny]
Satiros Faunosque (łac.) — Satyrowie i Fauny. [przypis edytorski]
satis est (łac.) — wystarczy. [przypis edytorski]
satisfacti (łac.) — zaspokojeni. [przypis redakcyjny]
satisfactus (łac.) — zaspokojony. [przypis redakcyjny]
Satisfait. Ah, oui, oui, je comprands (fr.) — Zadowolony. A, tak, rozumiem. [przypis edytorski]
satis (łac.) — starczy. [przypis edytorski]
Satis quod sufficit (łac.) — Dostateczne, czego wystarcza. [przypis edytorski]
satis superque (łac.) — dosyć i aż nadto. [przypis redakcyjny]
Satius (…) nihil — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 88. [przypis tłumacza]
sator, arepo, tenet, opera, rotas (łac.) — słowa z najstarszego, znanego z czasów rzymskich, tzw. kwadratu magicznego; sator: siewca; arepo: słowo nieznane, być może nazwa własna; tenet: trzyma, prowadzi; opera: tu: uważnie; rotas: koła. [przypis edytorski]
Sator protegat hunc statum (…) (łac.) — Sprawca niech się opiekuje tym stanem, niech strzeże tego pokoju, królowi zaś naszemu, gdy już najdłuższej mety śmiertelników dojdzie (wraz z matką i żoną najdroższą, które jako odwieczna mądrość złączyła z łożem, tak nie rozłączy z Olimpem, których potęgi nikt nie poczuje, chyba że albo z niebezpieczeństwa będzie podźwignięty, albo zaszczytem podniesiony), niech przeznaczy jak najpóźniejszych następców. [przypis redakcyjny]
satrapa — mianowany przez króla namiestnik prowincji (satrapii) w staroż. Persji. [przypis edytorski]
satrapa — mianowany przez króla namiestnik prowincji (satrapii) w staroż. Persji. [przypis edytorski]
satrapa — namiestnik prowincji (satrapii) w starożytnej Persji, który posiadał uprawnienia administracyjne, sądowe i wojskowe; synonim tyrana. Satrapy nasze: ci, którzy posiadają władzę. [przypis edytorski]
satrapa — namiestnik prowincji (satrapii) w starożytnej Persji, który posiadał uprawnienia administracyjne, sądowe i wojskowe; synonim tyrana. [przypis edytorski]
satrapa — namiestnik prowincji (satrapii) w starożytnej Persji; synonim tyrana. [przypis edytorski]
satrapa – satrapa był namiestnikiem cywilnym i dowodził kontyngentem lokalnym. Komendę nad wojskami królewskimi miał bezpośrednio królowi podległy generał, od satrapy niezależny, tzw. po persku karanos. Według organizacji państwa, dokonanej przez Dariusza I, satrapa nie mógł być równocześnie generałem. Tymczasem Cyrus jest w jednej osobie satrapą i generałem. Do jego satrapii należą Lidia, Wielka Frygia i Kapadocja. [przypis tłumacza]
satura Menippea (łac.) — satyra menippejska a. menippea; gatunek literatury satyrycznej, o nazwie ukutej od imienia gr. cynika Menipposa; menippea charakteryzuje się połączeniem pierwiastków fantastycznych i realizmu, prozy i wiersza, a także spajaniem różnych form stylistycznych; jej bohaterem jest najczęściej mędrzec. [przypis edytorski]
Saturday Weekly Review (ang.) — „Sobotni Przegląd Tygodniowy”. [przypis edytorski]
