Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10132 przypisów.
wrzeciądze — zamknięcie drzwi a. bramy. [przypis edytorski]
wrzeciądze — zamknięcie drzwi lub bramy; okucie budowlane, element w formie sztaby. [przypis edytorski]
wrzeciądz — okucie budowlane, zamknięcie drzwi lub bramy, element w formie sztaby (a. płaskownika) z otworem, współpracujący ze skoblem i służący wraz z nim do mocowania kłódki. [przypis edytorski]
wrzeciądz — okucie budowlane, zamknięcie drzwi lub bramy, element w formie sztaby (a. płaskownika) z otworem, współpracujący ze skoblem i służący wraz z nim do mocowania kłódki. [przypis edytorski]
wrzeciądz — okucie z otworem przetykane skoblem, służące jako zamknięcie drzwi lub bramy. [przypis edytorski]
wrzeciądz — rodzaj zamknięcia drzwi a. bramy zbudowanego ze sztaby z otworem, przez który przekłada się skobel, niekiedy zaś złożonego z łańcucha i skobla. [przypis edytorski]
wrzeciądz — urządzenie do zamykania drzwi lub bramy. [przypis edytorski]
wrzeciono — narzędzie służące do skręcania włókien z lnu lub wełny, czyli przędzenia; rodzaj sporej, drewnianej igły. Wrzeciono wraz z kądzielą (pękiem włókien umocowanym na specjalnym drążku) stanowi symbol tradycyjnych, domowych prac kobiecych. [przypis edytorski]
wrzeciono — proste narzędzie do ręcznego przędzenia nici. [przypis edytorski]
wrzeciono — proste narzędzie do ręcznego przędzenia, w formie wałka zaostrzonego na obu końcach. [przypis edytorski]
wrzeciono — proste narzędzie przeznaczone do ręcznego przędzenia nici. [przypis edytorski]
wrzeciono — przyrząd do przędzenia ręcznego. [przypis edytorski]
wrzeciono — przyrząd do przędzenia ręcznego w formie wałka zaostrzonego na obu końcach. [przypis edytorski]
wrzeciono — przyrząd służący do przędzenia. [przypis edytorski]
w rzeczach nieodzownych — są to sprawy tyczące ludzkich zawodów, rzemiosł, czynności, do których wykonywania trzeba wiedzy fachowej, wprawy i doświadczenia, co sam autor niżej objaśnia przykładami. [przypis tłumacza]
w rzeczy (daw.) — naprawdę. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — niby. [przypis redakcyjny]
w rzeczy (daw.) — niby, rzekomo. [przypis redakcyjny]
w rzeczy (daw.) — pozornie. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — rzeczywiście, w istocie; naprawdę. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — rzekomo, niby. [przypis redakcyjny]
w rzeczy (daw.) — w istocie. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — w rzeczywistości, faktycznie. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — w rzeczywistości. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — w rzeczywistości. [przypis edytorski]
w rzeczy (daw.) — w rzeczywistości, rzeczywiście. [przypis edytorski]
w rzeczy — niby (Jana Zapolyę 1541 r.). [przypis redakcyjny]
w rzeczy — niby. [przypis redakcyjny]
wrzeczy — niby to. [przypis redakcyjny]
w rzeczy — rzeczywiście, istotnie. [przypis edytorski]
w rzeczy — rzekomo. [przypis redakcyjny]
w rzeczy — skrócone: w rzeczy samej, rzeczywiście. [przypis edytorski]
wrzeczy (starop.) — niby. [przypis redakcyjny]
w rzeczywistości był nasz Kochanowski już śmiertelnie chory, gdyż w niecały miesiąc potem (2 sierpnia) wedle napisu na nagrobku już nie żył — mówię „wedle napisu na nagrobku”, gdyż akt krakowskiego urzędu ławniczego z dnia 7 sierpnia 1620 r. nie dodaje do nazwiska Kochanowskiego „olim”; jedno więc z dwojga: albo pisarz aktu zapomniał dodać owo słówko, albo też kamieniarz, mając podaną niewyraźną liczbę, zamiast IX, wyrył na kamieniu II. [przypis redakcyjny]
w rzeczy — w rzeczywistości. [przypis edytorski]
wrzekomoś zdrów (starop.) — rzekomo jesteś zdrów. [przypis edytorski]
wrzekomo (starop.) — rzekomo, pozornie. [przypis edytorski]
wrzekomo (starop.) — rzekomo. [przypis edytorski]
wrzekomy (daw.) — dziś: rzekomy. [przypis edytorski]
wrzepić się — wcisnąć się. [przypis redakcyjny]
wrzepić się — wkraść się, wcisnąć. [przypis redakcyjny]
Września — chodzi o strajk przeciw germanizacji prowadzony w l. 1901–1902 przez dzieci w Katolickiej Szkole Ludowej we Wrześni (w Poznańskiem) pod wpływem ks. Jana Laskowskiego (gł. przeciw modlitwie i nauce religii po niemiecku) oraz towarzyszący protest rodziców przeciw fizycznej przemocy wobec dzieci stosowanej przez pruskie władze szkolne; w konsekwencji uczestnikom wytoczono w Gnieźnie proces, wyroki wynosiły od 2 miesięcy do 2,5 roku. [przypis edytorski]
Września i Gniezno — chodzi o strajk przeciw germanizacji prowadzony w l. 1901–1902 przez dzieci w Katolickiej Szkole Ludowej we Wrześni (w Poznańskiem) pod wpływem ks. Jana Laskowskiego (gł. przeciw modlitwie i nauce religii po niemiecku) oraz towarzyszący protest rodziców przeciw fizycznej przemocy wobec dzieci stosowanej przez pruskie władze szkolne; w konsekwencji uczestnikom wytoczono w Gnieźnie proces, wyroki wynosiły od 2 miesięcy do 2,5 roku. [przypis edytorski]
wrzescała (gw.) — wrzeszczała. [przypis autorski]
wrzescy (gw.) — wrzeszczy. [przypis edytorski]
wrzesień 1793 — 25 IX 1783 to data podpisania traktatu rozbiorowego między Polską a Królestwem Prus. [przypis edytorski]
Wrzesień — kampania wrześniowa, obrona terytorium Polski przed agresją wojsk niemieckich w 1939 roku. [przypis edytorski]
Wrzesień — z Poematu miesięcy Rouchera. [przypis tłumacza]
wrzesina — zarośla wrzosowe; wrzosy. [przypis edytorski]
wrzeszcz (gw.) — krzykacz, człowiek krzykliwy. [przypis edytorski]
wrzkomo (daw.) — rzekomo, jakoby. [przypis edytorski]
wrzkomo (daw.) — rzekomo, na niby. [przypis edytorski]
wrzkomo (daw.) — rzekomo. [przypis edytorski]
wrzkomo — rzekomo. [przypis edytorski]
wrzkomo (starop.) — rzekomo; niby. [przypis edytorski]
wrzkomo (starop.) — rzekomo; podobno. [przypis edytorski]
wrzkomo (starop.) — rzekomo, podobno. [przypis edytorski]
wrzód (starop.) — choroba. [przypis edytorski]
wrzód… szkodliwy — cierpienie. [przypis redakcyjny]
wrzod a. wrzód (starop.) — choroba. [przypis edytorski]
wrzody (starop.) — choroby. [przypis redakcyjny]
wrzody (starop.) — [tu:] choroby. [przypis redakcyjny]
wrzosy wysokie na osiem metrów — Elisée Reclus [autor powołuje się na nazwisko znanego geografa fr., z którego prac korzystał; red. W.L.]. [przypis autorski]
W Rzymie, będącym kiedyś głową świata, a dziś jego ogonem — aluzja do okresu (1309–1377) wyludnienia i upadku miasta po przeniesieniu stolicy papieskiej z Rzymu do Awinionu we Francji. [przypis edytorski]
w Rzymie byłby Brutusem, w Grecji Peryklesem, a u nas nie oficerem huzarskim — dwa końcowe wersy z czterowiersza Puszkina pt. Na portret Czaadajewa, ze zmienioną końcówką (w oryginale: a tutaj on [jest] oficerem huzarskim). [przypis edytorski]
w Rzymie chodziła wieść, było przekonanie, że Judea ma się podnieść i Pana dać światu — Percrebuerat Oriente toto vetus et constans opinio, esse in fatis, ut eo tempore Judaea profecti rerum potirentur (Sueton., Vespas. [Żywot Wespazjana] 4). [przypis autorski]
w Rzymie — czytaj: w Mediolanie. [przypis redakcyjny]
w Rzymie, gdyby go drugi raz splądrować zechciano —- Sacco di Roma, dzień splądrowania Rzymu: 6 maja 1527 roku. [przypis tłumacza]
w Rzymie (…) gołębie (…) przynosiły odpowiedź — Pliniusz, Historia naturalna, X, 87. [przypis tłumacza]
(…) w Rzymie Oceanu — Wenecja. [przypis autorski]
W Rzymie ojcowie mieli prawo życia i śmierci nad dziećmi — Widzimy w historii rzymskiej, z jakim pożytkiem posługiwano się tą władzą. Wspomnę tylko epokę największego zepsucia. Aulus Fuvius zamierzał udać się do Katyliny: ojciec odwołał go i uśmiercił. Wielu innych tak samo. [przypis autorski]
W Rzymie, powiada Tacyt, konsulowie, senatorowie, rycerstwo, dobrowolnie oddawali się w niewolę — L. I, 7. [przypis autorski]
W Rzymie w szkodzie wyrządzonej niewolnikowi zważano jedynie interes pana — Ten sam duch panował u większości ludów, które wyszły z Germanii, jak się to widzi w ich ustawach. [przypis autorski]
w rzymskie opały — εἰς τὰς Ῥωμαίων ὀργὰς; (Pape II, 369 b: bes. Beschaffenheit der Seele. Gemüths-, Sinnesart, Charakter); in iras Romanorum; der Rache der Romer (Cl.); [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
wściągać (starop.) — powściągać; powstrzymywać, zatrzymywać. [przypis edytorski]
Wściągasz — powściągasz. [przypis edytorski]
wściąga — zatrzymuje. [przypis redakcyjny]
wściągła (starop. forma) — 3 os.lp r.ż od czas. wściągać; tu: wyciągnęła. [przypis edytorski]
wściągnąć czego (starop.) — powściągnąć co. [przypis edytorski]
wściągnąć kogo (starop.) — powściągnąć, powstrzymać kogo. [przypis edytorski]
wściągnąć (starop.) — powściągnąć, powstrzymać. [przypis edytorski]
wściągnąć (starop.) — powściągnąć; powstrzymać, zatrzymać. [przypis edytorski]
w ścianę, jak gdyby na niej miało się za chwilę ukazać ognistymi zgłoskami wypisane — odniesienie do biblijnej opowieści z Księgi Daniela (5, 1–31): podczas uczty babilońskiego króla Baltazara ukazała się tajemnicza ręka, która wypisała na ścianie słowa: mane, tekel, fares, znaczące: „policzone, zważone, podzielone”, przez zawezwanego proroka Daniela wyjaśnione jako przepowiednia nagłego upadku państwa i jego podziału pomiędzy zdobywców, co spełniło się tej samej nocy. [przypis edytorski]
wściba (rzad.) — osoba wścibska, ciekawska. [przypis edytorski]
wścibstwo — w oryg. cot–quean, babski król, mężczyzna mieszający się do domowego gospodarstwa. [przypis redakcyjny]
wścieczony — rozwścieczony, wściekły. [przypis edytorski]
Wścieklem się dwakroć rzucał na psich synów — wściekle się dwa razy rzucałem na psich synów (wrogów). [przypis edytorski]
wściórności, częściej: wciórności (gw.) — przekleństwo: diabli! [przypis edytorski]
w ścisłym rzecz trzymając karbie — w ścisłym porządku, obrachunku. [przypis redakcyjny]
wściubski (daw.) — wścibski. [przypis edytorski]
wściubski — wścibski; taki, który się wściubia, tj. pcha się wszędzie nieproszony. [przypis edytorski]
W ślad za nim przyjdzie pasterz od Zachodu — Bezpośrednim następcą Bonifacego VIII był bogobojny Benedykt XI, który krótko panował; po nim wstąpił na stolicę apostolską Klemens V, rodem Francuz, który wybrany papieżem za wpływem Filipa Pięknego, króla Francji, stolicę papieską przeniósł z Rzymu do Awinionu. Z nim poczyna się najhaniebniejszy okres rządów papieskich. Odwaga, śmiałość z którą poeta w tej pieśni się odzywa, tym bardziej uderza, iż Klemens V w czasie napisania jej żył jeszcze. [przypis redakcyjny]
W ślad za starcami szło znów zwierząt czworo — Pod figurą czworga zwierząt poeta wyobraża czterech ewangelistów, a w następującym ich obrazie liść zielony wieńczący ich czoła symbolem jest ich nadziei albo niezmiennej młodości ich nauki, która nigdy [się] nie zestarzeje. Sześcioro skrzydeł oznacza ich lot przez przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, a pierze pełne oczu mądrość ewangelistów wszystko pojmującą i wszystko widzącą. [przypis redakcyjny]
wślizgło — dziś popr. forma: wślizgnęło. [przypis edytorski]
w śluby małżeńskie — mowa o ślubie Parysa z porwaną Heleną. [przypis edytorski]
W śnie był widziany przez chrzestnych rodziców (…) owoc świecący jak płomię — Chrzestnym rodzicom św. Dominika przyśniło się, że nowochrzczeniec miał jedną gwiazdę na czole, a drugą na grzbiecie, co było znakiem wróżącym, że nowo narodzony światłem wiary oświecać będzie kraje wschodu i zachodu. [przypis redakcyjny]
w śnie — dziś popr.: we śnie. [przypis edytorski]
wśpierać — dziś popr. pisownia: wspierać. [przypis edytorski]
W średnich wiekach republikańscy Lombardowie byli dzielni jak Francuzi i osiągnęli tyle, że cesarze niemieccy zrównali z ziemią ich miasto — w 1162 r. Fryderyk Barbarossa zburzył po długim oblężeniu Mediolan. [przypis redakcyjny]
Wśród góry stoi starzec, jak jej mara — Obraz starca stojącego we środku góry Idy, w głównych rysach przypomina wykład widzenia Nabuchodonozora przez Proroka Daniela w rozdz. 1, w. 32. Tu poeta pod figurą starca wyobraża czas z rozmaitymi jego wiekami, jako to: wiek złoty, srebrny, miedziany i żelazny, z postępującym ich moralnym zepsuciem. Podług wyobrażenia poety figura przedstawiająca czas, stoi na wyspie Krecie, położonej na Morzu Śródziemnym, między trzema wtedy znajomymi częściami świata. Tam Rea, żona Saturna, kiedy Saturn (Kronos, co z greckiego znaczy czas) pożerał wszystkie swoje dzieci, będąc brzemienną, chroniła się do groty w górze Ida i porodziła syna Jowisza; a bojąc się, ażeby Saturn nie odkrył jej schronienia i nie pożarł jej dziecka, gdy dziecko zapłakało, kazała zawsze hałaśliwą muzyką płacz dziecka zagłuszać. Dlaczego poeta oddalił się od wzoru Daniela proroka, a przychylił się do mitu pogańskiego, sama jego piękna alegoria najlepiej objaśnia. Czas, największa potęga ziemska, ukryta przed nami, którą nieustannie czujemy, a widzieć nigdy nie możemy, stoi ukryty we wnętrznościach góry. Cała jego budowa ma swoje symboliczne znaczenie, którego czytelnik łatwo się domyśli. [przypis redakcyjny]
