Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2417 przypisów.
Ure, Andrew (1778–1857) — szkocki lekarz, chemik i ekonomista, jeden z pierwszych teoretyków zarządzania; w książce The Philosophy of Manufactures (Filozofia manufaktur, 1835) wychwalał istniejący system fabryczny. [przypis edytorski]
uredzać (gw.) — radzić się. [przypis edytorski]
uredzić (gw.) — poradzić, dać radę; podołać. [przypis edytorski]
uredzić (gw.) — poradzić, podołać. [przypis edytorski]
uremia (med.) — mocznica, stan zatrucia organizmu produktami przemiany materii (m.in. mocznikiem) jako przejaw zaawansowanej niewydolności nerek. [przypis edytorski]
Ure (…) seca — Tibullus, Elegiae, I, 9, 21. [przypis tłumacza]
ureus (łac.) — metalowy wąż, znajdujący się na nakryciach głowy królów egipskich, symbol władzy monarszej. [przypis redakcyjny]
ureus — wizerunek uniesionej, gotowej do ataku kobry, symbol bogini Wadżet, sprawującej boską opiekę nad faraonem i legitymizującej jego władzę. Ureus umieszczano na koronie lub diademie władcy, ponad czołem, oraz jako amulet i element dekoracyjno-magiczny budowli, sprzętów i biżuterii. [przypis edytorski]
U Reymonta dokonuje się rozbicie pierwotnej, o długim oddechu, formy powieści naturalistycznej na poszczególne obrazy, niezależnie opracowywane — S. Kołaczkowski, Kilka uwag o Reymoncie, „Przegląd Współczesny” 1926, nr 46. [przypis autorski]
urezać (z ukr.) — uciąć. [przypis redakcyjny]
Ur-flegma — złożenie niem.-polskie: praflegma; Ur- (niem.): przedrostek pra- (pierwotny, pradawny). [przypis edytorski]
urgeant (łac.) — przypilnować mają. [przypis redakcyjny]
urgebat abdicationem (łac.) — nalegał na zrzeczenie się (abdykacje). [przypis redakcyjny]
uriadnik (ros.) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
uriantówka — gruszka. [przypis redakcyjny]
Uriasz Hetyta (bibl.) — dowódca w armii króla Dawida i mąż Batszeby; król Dawid, pragnąc Betszeby, wysłał go na placówkę, na której Uriasz musiał zginąć (2 Sm 11,15). [przypis edytorski]
Uriens — częściej: Urien, postać z legend arturiańskich: król Gore (lub Garlot), mąż siostry króla Artura; postać inspirowana historyczną osobą Uriena, władcy Rheged, celtyckiego królestwa Brytów na północy Brytanii, wymienianego w VI-wiecznych heroicznych poematach epickich; najsłynniejszy syn historycznego Uriena, Owain mab Urien, w legendach zmienił się w postać Ywaina (Uwaina, Owaina), jednego z rycerzy Okrągłego Stołu. [przypis edytorski]
Urika — francuska powieść z 1823, autorstwa księżnej Claire de Duras (1777–1828), opowiadająca o młodej Murzynce w Paryżu, wychowanej zgodnie ze standardami dziewcząt z wyższych sfer, lecz nieszczęśliwej z powodu koloru skóry. [przypis edytorski]
Urika — niem. Urica: Novelle in Versen. [przypis edytorski]
Urim i Tummim (hebr.: lm. światło i lm. doskonałość, niewinność, prawda) — dwa kamienie o różnych kolorach wmontowane do arcykapłańskiego efodu (szaty liturgicznej), noszone na piersi w pektorale. Wraz z 10 innymi kamieniami symbolizowały 12 pokoleń Izraela. Służyły do objawiania wyroków boskich. [przypis edytorski]
Urim wetuim — szlachetne kamienie, które Arcykapłan nosił na napierśniku. [przypis tłumacza]
Uritucu, Altagracia de Orituco — dziś miasto w Wenezueli, ok. 100 km na pd.-wsch. od Caracas. [przypis edytorski]
urke — wybitny złodziej, autorytet w świecie przestępczym. [przypis edytorski]
Urkiaga Basaraz, Esteban (1905–1937) — znany pod pseudonimem Lauaxeta (Lauquiniz) poeta i dziennikarz baskijski piszący w euskera; zamordowany przez oddziały faszystowskie 25 czerwca 1937 po zbombardowaniu przez niemiecko-włoskie lotnictwo Guerniki (26 kwietnia tego roku). [przypis edytorski]
Urkund — Lebenszeichen. [przypis edytorski]
Urmiak — dziś popr.: Urmia, bezodpływowe, słone jezioro w płn.-zach. Iranie, na Wyżynie Armeńskiej; największe jezioro w kraju. [przypis edytorski]
urna — pojemnik do przechowywania prochów zmarłych. [przypis edytorski]
urning (daw.) — XIX-wieczne określenie homoseksualisty zaproponowane przez Karla Ulrichsa (1825–1895), niemieckiego prawnika i dziennikarza, pierwszego aktywistę na rzecz równości osób homoseksualnych. [przypis edytorski]
urny — dziś popr. forma N.lm: urnami. [przypis edytorski]
uróść (daw.) — urosnąć. [przypis redakcyjny]
urównany — równo rozlany. [przypis redakcyjny]
urobek — procent, zarobek. [przypis redakcyjny]
urobić się (starop.) — spracować się. [przypis edytorski]
urobić (starop.) — zarobić, pozyskać. [przypis redakcyjny]
(…) uroczej panienki — zdaje się, że chodzi o pannę Gromaire, córkę pana Gromaire, kancelisty przy ambasadzie rzymskiej. [przypis redakcyjny]
uroczej urody — pulchram pulchritudinem. [przypis tłumacza]
uroczne oczy — oczy rzucające urok; wierzono, że niektórzy złym spojrzeniem mogą sprowadzać nieszczęście. [przypis edytorski]
uroczny (przestarz.) — rzucający urok. [przypis edytorski]
uroczo piękny druh Hadriana — sformułowanie to może dotyczyć albo Greka Antinousa (ok.110/115–130 r. n. e.), młodziutkiego przyjaciela cesarza Hadriana (76–138 r. n.e.), którego ten, nieutulony w żalu po jego przedwczesnej śmierci, rozkazał deifikować, albo też wiersza autorstwa Hadriana, zaczynającego się od słów: „Animula vagula, blandula / Hospes comesque corporis (…)”, tj. „Duszyczko, tkliwa i ruchliwa, / Gościu i druhu mojego ciała”. [przypis edytorski]
uroczysko — dzikie i trudno dostępne miejsce, zwykle bagno. [przypis edytorski]
uroczysko — miejsce odludne a. trudno dostępne. [przypis edytorski]
uroczysko — miejsce odludne i trudno dostępne. [przypis edytorski]
uroczysko — trudno dostępny teren w puszczy. [przypis edytorski]
uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Panny — 15 sierpnia 1100 r.; urodzony w 1086 r. Bolesław Krzywousty miał wówczas 14 lat. [przypis edytorski]
uroczystym głosowaniem od ołtarza — w ważniejszych wypadkach głosowano biorąc głos z ołtarza. [przypis tłumacza]
uroczyszcze — ostęp. [przypis redakcyjny]
urodą przeszedł Aleksandra — Aleksander, czyli Parys [królewicz trojański, kochanek Heleny; red. WL] uchodził za typ młodzieńczej (choć niezbyt męskiej) urody. [przypis tłumacza]
urodzaje ziemi — tu: pokarm, jedzenie. [przypis edytorski]
urodzić — tu: ocalić. [przypis redakcyjny]
urodzić — tu: uratować, ocalić od kary śmierci (i tym sposobem niejako dać życie). [przypis redakcyjny]
urodziny brata — Domicjana, 24 października; ur. w 50 r. n.e. (Swetoniusz, Żywot Domicjana I). [przypis tłumacza]
urodziny rodzica — 17 listopada, ur. 9 r. n.e. (Swetoniusz, Żywot Wespazjana II). [przypis tłumacza]
Urodziwość to dar fortuny, lecz czytanie i pisanie idą z przyrodzenia — Ciarka, jak zwykle, naplątał: atrakcyjny wygląd to dar przyrodzony, zaś czytanie i pisanie zdobywa się, jeśli sprzyjają temu okoliczności, zależnie od losu. [przypis edytorski]
urodzon (daw.) — skrócona forma imiesłowu przymiotnikowego r.m.; dziś: urodzony. [przypis edytorski]
urodzon jest świat nowy i wiara nowa — List Apostolski. [przypis autorski]
urodzony — daw. tyle co: szlachcic. [przypis edytorski]
urodzony — szlachcic. [przypis edytorski]
urodzony — tj. szlachcic. [przypis edytorski]
urodzony (tu daw.) — skrót od: szlachetnie urodzony. [przypis edytorski]
urodzony — tu: pochodzenia szlacheckiego. [przypis edytorski]
urodzony — tu: szlachetnie urodzony; szlachcic. [przypis edytorski]
urodzony — tu: wrodzony. [przypis edytorski]
uroiwszy sobie, że jest (…) śpiewaczką — Pomysł powyższy został przy końcu r. z. [roku zeszłego; red. WL] niejako potwierdzony przez rzeczywisty fakt: oto węgierski malarz, Aleksander Ipoly, wpadł w obłąkanie, uroiwszy sobie, że jest słynnym kompozytorem oper (umarł w grudniu w okropnej nędzy). Przykład ten, któremu podobnych zapewne dużo zna psychiatria, świadczy dobitnie o istnieniu pewnego rodzaju mechanicznych urządzeń w mózgu: jakby poczucie sławności i ambicji, wypadłszy z jednego kompleksu, podłożyło się, zamieszkało przez pomyłkę w kompleksie wiadomości z innej dziedziny artystycznej. Swoją drogą, niemiłą jest ta możliwość zwariowania nie na swoim gruncie; np. jeżeli autor Pałuby zwariuje, to kto wie, czy, zamiast otworzyć sklep z punktami wstydliwymi, fałszywymi, płaszczykami duszy itp. towarami pałubicznymi, nie będzie pysznym ze skomponowania Ptasznika z Tyrolu albo nie ogłosi się genialnym ekonomistą lub mówcą parlamentarnym. [przypis edytorski]
uroki (ros.) — lekcje. [przypis edytorski]
uroków a czarów (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: uroków i czarów. [przypis edytorski]
urok odczyniać — próbować zdjąć z kogoś lub czegoś urok, złe czary. [przypis edytorski]
urok (ros.) — lekcja. [przypis edytorski]
uronić (daw.) — zgubić. [przypis edytorski]
uronioną — zagubioną. [przypis edytorski]
uroniony — upuszczony przypadkiem. [przypis edytorski]
urość (daw.) — dziś popr.: urosnąć. [przypis edytorski]
urość — dziś popr.: urosnąć. [przypis edytorski]
urości (daw.) — urośnie. [przypis edytorski]
uroście (daw.) — urośnie. [przypis edytorski]
urosić — dziś: zrosić. [przypis edytorski]
uroszczenie — zgłoszenie pretensji, żądanie czegoś. [przypis edytorski]
urowień, cztoli (ros.) — poziom jakby. [przypis edytorski]
u rozstajnych dróg — miejsce, gdzie mitologia ludowa lokuje „złe”: diabły, upiory, strachy. [przypis redakcyjny]
urpflanze (niem.) — wymyślona przez Johanna Wolfganga Goethego archetypiczna roślina, posiadająca wszystkie elementy późniejszych, pochodzących od niej roślin. [przypis edytorski]
urracas, clarin, tenzotli — podzwrotnikowe, śpiewające ptaki. [przypis autorski]
Ursa (łac.: niedźwiedzica) — Wielka Niedźwiedzica, gwiazdozbiór okołobiegunowy płn. nieba; najjaśniejsze gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy tworzą tzw. Wielki Wóz. [przypis edytorski]
ursus (łac.) — niedźwiedź. [przypis edytorski]
Ursus — warszawskie zakłady przemysłu motorowego, funkcjonujące pod różnymi nazwami od 1893 do 2003 roku. W latach 1930–1939 produkowały nie tylko ciągniki, ale także motocykle „Sokół” i sprzęt dla wojska. [przypis edytorski]
Ursyna — aluzja do Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841) cieszącego się wielkim poważaniem dyplomaty, pisarza, dramaturga i poety, którego utwory podejmowały tematykę patriotyczną. [przypis edytorski]
Ursyn — Julian Ursyn Niemcewicz. [przypis redakcyjny]
Urszula Kochanowska (zm. 1578) — córka Jana Kochanowskiego i Doroty Podlodowskiej. Zmarła w dzieciństwie, po jej śmierci ojciec–poeta napisał cykl XIX Trenów. Cykl traktuje o skandalu egzystencjalnym, jaki wywołuje śmierć — szczególnie tak nieoczekiwana i nieuzasadniona jak przedwczesna śmierć dziecka. W popularnej lekturze Treny odczytywane są jako wyraz żalu ojca po śmierci dziecka. [przypis edytorski]
urszulanki i anuncjatki — żeńskie zakony katolickie. [przypis edytorski]
urszulanki — mniszki, zakonnice; nazwa zakonu żeńskiego. [przypis edytorski]
urubu — sępnik rożowogłowy, gatunek dużego ptaka z rodziny kondorowatych żywiący się padliną. [przypis edytorski]
Uruski, Kajetan (zm. 1827) — prefekt lwowski (1809), miecznik koronny Galicji (1817). [przypis edytorski]
Urus — mongolska nazwa Rosjanina. [przypis redakcyjny]
urwa — oszust. [przypis autorski]
urwa — przepaść. [przypis edytorski]
urwipołeć (pot.) — psotnik, urwis. [przypis edytorski]
urwipołeć (pot.) — urwis, psotnik. [przypis edytorski]
urwipołeć — urwis. [przypis edytorski]
urwipołeć, wisus — określenia synonimiczne: łobuz, urwis. [przypis edytorski]
urwisz (daw.) — uciekinier; dziś: urwis. [przypis edytorski]
urwisz (daw.) — urwis, hultaj, łobuz. [przypis edytorski]
urwisz (daw.) — urwis, łobuziak. [przypis edytorski]
