Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8027 przypisów.
Naprzódeś winien — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: naprzód [po]winieneś. [przypis edytorski]
Naprzód, hop hop, ura! — Hop, hop, da stich und poss! wołali Niemcy na nieprzyjaciół. [przypis autorski]
naprzód mieć przed kim (starop.) — mieć nad kim przewagę. [przypis edytorski]
naprzód — najpierw, początkowo. [przypis edytorski]
naprzód — najpierw [przypis edytorski]
naprzód — najpierw. [przypis edytorski]
na przód nic nie dała (starop.) — nie dała przewagi, nie dała pierwszeństwa; wcale nie ustępowała. [przypis edytorski]
Naprzód niechaj mnie Zeusa córa (…) Przyjdź i Febie — Pallada (Atena), Artemida i Feb (Febus, czyli Apollo) byli trzema bóstwami opiekuńczymi miasta Teb. [przypis redakcyjny]
„Naprzód” — pismo socjalistyczne PPS, wychodzące od 1892 roku w Krakowie. [przypis edytorski]
Naprzód pytam: dlaczegóż to Polacy mają brać sobie królów cudzoziemskich?… — Mably radzi powołać na tron polski, jako dziedzicznego króla, któregoś z arcyksiążąt austriackich lub księcia sasko-cieszyńskiego (zięcia Marii Teresy). [przypis redakcyjny]
naprzód — tu w znaczeniu: najpierw. [przypis edytorski]
naprzód — wcześniej, po pierwsze, przede wszystkim. [przypis edytorski]
Naprzód złoty ród ludzi mówiących bogowie stworzyli, mieszkający na Olimpie… — od w. 109 do 200 najbardziej poetyczna część utworu Hezjoda, opis głośnych w mitologii pięciu wieków (okresów) ludzkości, opis często i powszechnie dotąd niemal przysłowiowo powtarzany (wiek złoty, wiek żelazny). Nade wszystko zwraca tu uwagę wiek piąty, współczesny poecie, który w opisie tym wybucha całym pesymizmem swej duszy, zgorzkniałej przygodami życia własnego i obserwacją faktów. [przypis tłumacza]
na przodku (daw.) — na przedzie; na początku. [przypis edytorski]
na przodku — na początku. [przypis edytorski]
naprzod (starop.) — naprzód, najpierw. [przypis edytorski]
na przychówek — tu: na przechowanie. [przypis edytorski]
na przydatek (daw.) — w dodatku. [przypis edytorski]
na przykładkę — dziś: na dodatek. [przypis edytorski]
Na przykład projekt dotyczący sprzedaży starostw i sposobu użycia dochodu z niej wydaje mi się dobrze pomyślany i łatwy do wykonania w tym systemie, który jest ustalony w całej Europie, a polega na tym, że dokonuje się wszystkiego przez pieniądze — co by to były za projekty ekonomiczne i kto był ich autorem, nie wiadomo. Nie jest to projekt Mably'ego. Uważał on, że sprzedaż starostw byłaby na razie wprost szkodliwa z tego względu, że zraziłoby to do reformy dotychczasowych ich użytkowców. A i później, w spokojnym już czasie, niechętnie by tę sprzedaż widział. W każdym razie radzi sprzedać tylko niektóre z dóbr, a większość ich zachować. Naprzód dlatego, że taka masowa wysprzedaż musiałaby narazić zarządców skarbu na zbyt silne pokusy, po wtóre, że ten łatwy sposób pokrywania potrzeb Rzeczypospolitej doprowadzić by musiał do lekkomyślnego szafowania dochodami. Za to radzi Mably sprzedaż dóbr stołowych i obrócenie dochodu z niej na ufundowanie najpotrzebniejszych dla społeczeństwa zakładów tudzież na rozdzielenie pomiędzy szlachtę okazującą gorliwość wobec reformy. Natomiast królowi należy wyznaczyć skromną stałą pensję. Mably traktuje zresztą sprawę starostw na drugim planie. Wielhorski w książce swojej również nie rozwija w tym względzie bardziej szczegółowego projektu. Mówi o starostwach, że można by je wydzierżawić na dochód skarbu, albo intraty [dochody; red. WL] z nich podzielić między obywateli sprawujących urzędy publiczne, albo wreszcie sprzedać je prawem dziedzicznym. Ten ostatni projekt wydaje mu się najlepszy i najłatwiejszy do szybkiego wykonania. [przypis redakcyjny]
Na przykład przy ustawach można wymagać przynajmniej 3/4 ilości głosów, przy materiach stanu 2/3, zwykłej większości tylko przy wyborach i innych chwilowych sprawach bieżących — por. w Umowie społecznej IV, 2: „O głosowaniu”. Co do kwestii, jaka większość powinna stanowić o uchwale, pisze: „Różnica jednego głosu łamie równość głosów, jeden sprzeciwiający się łamie jednomyślność; ale — pomiędzy jednomyślnością a równością — głosy przy nierówności mogą się różnie dzielić, a według tych różnic można ustalić wymaganą liczbę głosów, stosownie do stanu i potrzeb ciała politycznego. Dwie zasady ogólne mogą służyć przy normowaniu tych ustosunkowań: jedna, że im obrady są ważniejsze i poważniejsze, tym bardziej zdanie zwyciężające powinno zbliżać się do jednomyślności; druga, że im większego pośpiechu wymaga sprawa będąca w toku, tym bardziej należy zmniejszyć różnicę przepisaną przy podzieleniu się zdań: przy obradach, które trzeba natychmiast zakończyć, większość jednego głosu powinna wystarczyć. Pierwsza z tych zasad zdaje się lepiej nadawać dla praw, druga zaś dla spraw. Jakkolwiekby było, na kombinacji tych dwóch zasad opierają się najlepsze ustosunkowania, jakie można wprowadzić przy zapadaniu uchwał większością głosów”. Ponadto w ks. IV, rozdz. 4 podnosi Russo zasadę jawności głosowania. [przypis redakcyjny]
Na przylądku Misene stała willa, dawniéj należąca do Luculla patrząca, wedle słów Fedra, na Sikulskie i Tusków morze — Phaedrus, Fab X, II. V: Caesar Tiberius quum patens Neapolim / In Misenensem venisset suum, / Quae monte summo posite Luculli manu, / Prospecta Siculum, et prospicit Tuscum mare… [fragment z ks. II, V Fabulae (Bajek) Fedrusa]. [przypis autorski]
na przymroczu — kiedy zapadał zmrok. [przypis edytorski]
na przyprzążkę (gw.) — na dodatek. [przypis edytorski]
na przyprzążkę — tu przen.: dodatkowo; przyprzążka: zaprzężenie dodatkowego konia do wozu. [przypis edytorski]
na przysiadki a. prysiudy (z ukr. присюди) — figura w ludowych tańcach ukr. i ros.; przykucnięcie i podskok. [przypis edytorski]
na przysieniu — u progu sieni domu. [przypis redakcyjny]
na przyszłego Piotra — na kalendarzowe święto św. Piotra, w liturgii prawosławnej obchodzone 29 stycznia, być może jednak chodzi o święto apostołów Piotra i Pawła obchodzone w kościele katolickim oraz prawosławnym 29 czerwca. [przypis edytorski]
napsować (daw.) — zniszczyć. [przypis edytorski]
napsztykanie — tu: ostre słowa i strzelanina. [przypis redakcyjny]
na publicznym kształcie — na publicznym widoku, w chwili uroczystej. [przypis redakcyjny]
napurpurzać się (neol.) — stawać się purpurowym, czerwienić się intensywnie. [przypis redakcyjny]
na pustoci — na pustyni. [przypis edytorski]
na puszczy (przestarz.) — na pustyni. [przypis edytorski]
na puszczy — właśc. na pustyni. [przypis edytorski]
napuszystość — dziś: napuszenie. [przypis edytorski]
napuszysty (przestarz.) — napuszony. [przypis edytorski]
napużać — nastraszyć (ruskie). [przypis redakcyjny]
napytać licho — wywołać diabła; tu: spowodować niepożądaną, trudną sytuację. [przypis edytorski]
na pytki (daw.) — dziś: na spytki; pytka (daw.): przesłuchanie, tortury śledcze. [przypis edytorski]
narączko (gw.) — naręcze, ilość czegoś, którą da się unieść na ręku. [przypis edytorski]
naraczej — najchętniej. [przypis edytorski]
na raczkach (daw.) — na czworakach (por. raczkować). [przypis edytorski]
narada Lukullusa z Lukullusem — nawiązanie do osoby rzymskiego wodza i polityka, Lukullusa, który słynął z wystawnych i drogich uczt. [przypis edytorski]
nara — drewniany pomost do spania pod ścianami. [przypis tłumacza]
naradzać — dziś popr.: naradzać się. [przypis edytorski]
na rafie więźnie — in salebra haeret, to jest: nie może do skutku przyjść, bo rafy są one kamienie na rzekach, na których więzną szkuty, komiegi etc. (przyp. tłum.). [przypis tłumacza]
naraić (daw.) — polecić. [przypis edytorski]
narajone występki krajowe — nadarzone [sprowokowane Red. WL] zbrodnie przeciw państwu. [przypis redakcyjny]
na raku (daw.) — na czworakach. [przypis edytorski]
naramiennica a. naramiennik — fragment płytowej zbroi rycerskiej, służący do ochrony barków i ramion. [przypis edytorski]
naramiennik — dekoracja noszona na ramieniu przez kobiety niektórych plemion. [przypis edytorski]
naramiennik — w oryginale niem. Armband; tu może: bransoleta. [przypis edytorski]
naramienny — przewieszony przez ramię. [przypis edytorski]
narancha — pomarańcza. [przypis edytorski]
na rany zapomniała swoje — o ranach zapomniała swoich. [przypis edytorski]
na raspaszku (ros. нараспашку) — na oścież. [przypis edytorski]
na raus (z niem.) — na wyjście. [przypis edytorski]
nara — więzienne łóżko. [przypis edytorski]
narażać — tu: zrażać. [przypis edytorski]
naraz (daw.) — nagle. [przypis edytorski]
naraz (daw.) — tu: nagle. [przypis edytorski]
narazić na szwank — wystawić na niebezpieczeństwo doznania jakiejś krzywdy, uszczerbku, straty. [przypis edytorski]
na razie (daw.) — nagle. [przypis edytorski]
naraziłszy (dial.) — naraziwszy. [przypis edytorski]
naraz — nagle. [przypis edytorski]
na razpaszku (z ros.) — na oścież. [przypis edytorski]
naraz — tu: jednocześnie. [przypis edytorski]
Narbata — Νάρβατα, miejscowość dziś nieznana. [przypis tłumacza]
Narbona — miasto Narbonne w południowej Francji. [przypis redakcyjny]
Narbona — miejscowość w płd. Francji. [przypis edytorski]
Narbutt, na świadectwie kazania księdza Golańskiego, Miedniki naznacza miejscem (…) — [zob. Narbutt,] Dzieje starożytne narodu litewskiego, t. VIII, s. 230, [przypis autorski]
narcys — dziś popr.: narcyz. [przypis edytorski]
Narcysus (gr. Narkissos) — Narcyz, syn boga rzecznego Kefissosa wzgardził miłością nimfy Echo, za co rozgniewana Afrodyta wzbudziła w nim miłość do własnego obrazu odbitego w wodzie. Nie mogąc miłości tej zaspokoić, Narcyz usechł, a na jego miejscu pozostał biały kwiat, noszący jego imię. [przypis redakcyjny]
narcyz — człowiek skoncentrowany na sobie i bezkrytycznie uwielbiający samego siebie, zwłaszcza zachwycający się własną urodą. [przypis edytorski]
Narcyz (mit. gr.) — urodziwy młodzieniec, który wzgardził uczuciem nimfy Echo, za co bogini Afrodyta wzbudziła w nim miłość do jego własnego obrazu odbitego w wodzie; stąd narcyzm: stan skoncentrowania na sobie i zakochania się w samym sobie, występujący we wczesnym dzieciństwie, u dorosłych będący zaburzeniem. [przypis edytorski]
Narcyz (mit. gr.) — urodziwy młodzieniec, który wzgardził uczuciem nimfy Echo, za co bogini Afrodyta wzbudziła w nim miłość do jego własnego obrazu odbitego w wodzie. [przypis edytorski]
Narcyz (mit. gr.) — urodziwy syn boga rzecznego Kefissosa, który wzgardził miłością nimfy Echo, za co rozgniewana Afrodyta wzbudziła w nim miłość do własnego obrazu odbitego w wodzie. Bez ustanku wpatrzony w swój wizerunek, Narcyz przestał dbać o wszystko inne i zmarł, a na jego grobie wyrósł biały kwiat, noszący jego imię. [przypis edytorski]
Narcyz (mit.) — w mitologii greckiej bardzo urodziwy młodzieniec, który zakochał się w swoim odbiciu. [przypis edytorski]
Narcyz — w mitologii gr. pasterz, który zakochał się we własnym odbiciu w sadzawce; tu i w kilku innych miejscach Villon ironicznie przeinacza znane antyczne lub biblijne opowieści. [przypis edytorski]
Narcyz — wyzwoleniec Claudyusza. [przypis autorski]
nard — aromatyczny olejek roślinny. [przypis edytorski]
nard (bot.) — roślina z gatunku kozłkowatych, z której otrzymuje się olejek eteryczny, ceniony w starożytności jako pachnidło; także: sam olejek. [przypis edytorski]
nard — olejek uzyskiwany z przyjemnie pachnących części niektórych roślin, np. kozłka lekarskiego czy lawendy. [przypis edytorski]
nard — roślina z gór Azji, z której otrzymuje się olejek eteryczny, ceniony w starożytności jako pachnidło; także: sam olejek. [przypis edytorski]
nard — u starożytnych drogocenna maść i olejek z wonnych korzeni indyjskiej spikanardy. [przypis redakcyjny]
nard (z gr.) — nazwa pachnących części wielu gatunków roślin; także: olejek eteryczny otrzymywany z nich. [przypis edytorski]
Nar — dziś: Nera; rzeka spływająca z Apeninów do Tybru przez kraj Sabinów i Umbrów. [przypis edytorski]
na ręby (daw.) — na odwrót, na nice. [przypis edytorski]
na ręcach (gw.) — na rękach. [przypis edytorski]
naręczniego (daw.) — dziś: naręcznego; naręczni: w zaprzęgu koń po prawej stronie. [przypis edytorski]
naręczny — koń idący z prawej strony dyszla. [przypis redakcyjny]
naręczny (koń) — koń idący z prawej strony dyszla. [przypis edytorski]
naręcz — tyle, ile można unieść na ręku. [przypis edytorski]
na rękawie morskim, co rozdziela Francję od Anglii — tj. w szerokiej cieśninie morskiej zwanej kanałem La Manche, co po francusku oznacza dosłownie: rękaw. [przypis edytorski]
na rękę — na pojedynek. [przypis edytorski]
na rękę wyzwała — wyzwała na pojedynek. [przypis edytorski]
Na rękopisie inną ręką zaznaczono, że to spisał własnoręcznie Sarbiewski — zob. wydanie Sarbiewskiego w Starej Wsi 1892, str. L, pod Memorabilia. [przypis tłumacza]
na regestr — na kredyt. [przypis edytorski]
na (reg.) — masz. [przypis edytorski]
