Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156649 przypisów.
wiosły — dziś popr. forma N.lm: wiosłami. [przypis edytorski]
wiosły — dziś popr. forma N. lm.: wiosłami. [przypis edytorski]
Wiosna — (niem.) Der Frühling, utwór poetycki Ewalda von Kleista (1715–1759) opublikowany w 1749 r. [przypis edytorski]
Wiosna z hałasem epoki maszynowej — tytuł obrazu Morrisa Gravesa. [przypis autorski]
wiosnować (neol.) — przyczyniać się do charakterystycznych dla wiosny zmian w przyrodzie. [przypis edytorski]
Wiosnowaty — formacja słowotwórcza nawiązująca do takich określeń od chorób i cech, jak trędowaty, zezowaty, kołowaty itp., sugeruje, że wiosna zadziałała na wołu jak choroba. [przypis edytorski]
wiotchy (starop.) — stary. [przypis redakcyjny]
wiotkość tła, podobłocznie i zaświatowo rozcieńczonego (…) wzorów wyszukanych poza krańcami istnienia — K. Włostowski Poezja polska o świcie XX-go stulecia, „Ateneum” 1902, II, s. 521. [przypis autorski]
wiotszą — popr. bardziej wiotką. [przypis redakcyjny]
wiotsza — popr.: bardziej wiotka. [przypis edytorski]
Wiowski — Jan Wyhowski, wojewoda kijowski, skazany na śmierć, stracił życie 16 marca r. 1664. [przypis autorski]
Wiozę jej z podróży piękną, na jedenaście cali długą, gałązkę koralu — sprośna aluzja, której przewodnią myśl łatwo odgadnąć. [przypis tłumacza]
wira — dziś popr. r.m.: wir. [przypis edytorski]
wiraginizm (neol.) — od łac. virago: bohaterska dziewica. [przypis edytorski]
Wirakocza — Wirakocza był uważany za boga. Indianie wierzą, że przed śmiercią przepowiedział, iż Hiszpanie strącą z tronu jednego z jego następców. [przypis autorski]
wira (szwedz. vira) — szwedz. gra karciana dla trzech osób, bardzo popularna w XIX w. [przypis edytorski]
wiraż (z fr. virage) — zakręt drogi, toru, bieżni itp. w kształcie łuku. [przypis edytorski]
wirch — dziś: wierch. [przypis edytorski]
wirch (gw.) — wierch, szczyt górski. [przypis edytorski]
wirch (gw.) — wierch; szczyt. [przypis edytorski]
wirch (gw.) — wierch, szczyt. [przypis edytorski]
Wirchownia — ob. popr. nazwa posiadłości Hańskich na Ukrainie to Wierzchownia. [przypis edytorski]
wirch (reg.) — wierch, szczyt. [przypis edytorski]
wirchy a. wierchy (gw.) — szczyty gór. [przypis edytorski]
wirchy (również poniżej zdr. wirszyczki) — wierchy, szczyty górskie. [przypis edytorski]
Wirgil a. Wergiliusz, właśc. Publiusz Wergiliusz Maro (70–19 p.n.e.) — poeta rzymski z czasów Augusta, autor Eneidy, uznawanej za narodowy epos rzymski, Bukolik (sielanek) oraz poematu dydaktycznego o rolnictwie, zatytułowanego Georgiki. Przysłużył się Horacemu, przedstawiając go Mecenasowi. [przypis edytorski]
Wirgilijusza — Wirgiliusza (właśc. Wergiliusza); tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Wirgili (…) tu mię przywiódł dla mego zbawienia — Oby pobożni czytelnicy nasi z pokorą ducha czytali ten wiersz głębokiego znaczenia, a czytając i rozmyślając nad tym, że Beatrycze posłała samego Wirgiliusza Dantemu, ażeby był przewodnikiem jego zbawienia, uznali: że rozum (którego tu symbolem jest Wirgiliusz) jako dar boży na to dany jest człowiekowi, ażeby go prowadził do wiary, która jest początkiem i końcem naszego zbawienia. [przypis redakcyjny]
Wirgiliusz a. Wergiliusz (70–19 p.n.e.) — poeta rzymski. [przypis edytorski]
Wirgiliusz, popr. Wergiliusz (70–19 p.n.e.) – Publiusz Wergiliusz Maro, rzymski poeta. [przypis edytorski]
Wirgiliusz — Wergiliusz (Publius Vergilius Maro, 70–19 p.n.e.) był jednym z najwybitniejszych twórców rzymskich, napisał Eneidę. Uznawany jest również za twórcę poematu Komar. [przypis edytorski]
Wirgiliusz, Wergiliusz, właśc. Publiusz Wergiliusz Maro (70–19 p.n.e.) — poeta rzymski z czasów Augusta, autor Eneidy, uznawanej za narodowy epos rzymski, Bukolik (sielanek) oraz poematu dydaktycznego o rolnictwie, zatytułowanego Georgiki. Przysłużył się Horacemu, przedstawiając go Mecenasowi. [przypis edytorski]
Wirgiliusz — właśc. Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.), poeta, twórca rzym. eposu narodowego, Eneidy. [przypis edytorski]
Wirgiliusz z Salzburga, również: Wergiliusz (ok. 700–784) — irlandzki misjonarz, benedyktyński opat klasztoru w Salzburgu i biskup diecezji Salzburga; święty katolicki. [przypis edytorski]
Wirgiliusz, zwykle: Wergiliusz, właśc. Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.) — poeta, twórca rzymskiego eposu narodowego, Eneidy. [przypis edytorski]
Wirgili (…) wodził po górze ciebie i otchłani — Z przedsieni piekielnej, na rozkaz Beatrycze, Wergiliusz jak wiemy, wyszedł i przeprowadzał poetę przez piekło i czyściec. [przypis redakcyjny]
Wirgili, zwykle: Wergiliusz, właśc. Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.) — poeta, twórca rzym. eposu narodowego, Eneidy. [przypis edytorski]
Wirgill — własc. Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.), poeta rzymski, autor eposu Eneida. [przypis edytorski]
Wirgilowy — należący do Wergiliusza; Publius Vergilius Maro ( 70 p.n.e.–19 p.n.e.) to rzymski poeta z czasów Oktawiana Augusta, autor Eneidy (poematu epickiego o wędrówkach Eneasza i założeniu Rzymu), Georgik i Bukolik (sielanek). [przypis edytorski]
Wirgil — Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.) rzymski poeta z czasów Oktawiana Augusta, autor Eneidy (poematu epickiego o wędrówkach Eneasza i założeniu Rzymu), Georgik i Bukolik (sielanek). [przypis edytorski]
wirginia — gatunek tytoniu. [przypis edytorski]
wirgularia (łac. Virgularia) — ośmiopromienny koralowiec, którego kolonie przypominają wyglądem pióra. [przypis edytorski]
Wir leben doch (niem.) — Przeżyliśmy. [przypis edytorski]
Wir lieben uns (niem.) — Kochamy się. [przypis edytorski]
Wir lieben uns (niem.) — my się kochamy. [przypis edytorski]
Wirny — po góralsku: Przełożony. [przypis autorski]
wir powietrzny [powoduje ruch] — Arystofanos wydrwiwa poglądy Demokryta, Anaksagorasa i Protagorasa, głoszących filozofie monistyczną; świat powstał z wirujących atomów. Wir atomów, δίνη v. δῖνος — to świat cały. Chłop zrozumiał dosłownie, zwłaszcza, że Dios i Dinos brzmiało mu podobnie. [przypis tłumacza]
wir Preussen (niem.) — my Prusacy. [przypis edytorski]
Wir sind gewohnt das die Menschen verhöhnen was sie nicht verstehen (niem.) — Jesteśmy przyzwyczajeni do ludzi, którzy kpią z rzeczy, których nie rozumieją (Goethe, Faust, część pierwsza, scena w pracowni). [przypis edytorski]
wir suchten das religiöse Judentum — szukaliśmy religijnych Żydów (religijnego żydostwa). [przypis edytorski]
wirsz — dziś popr.: wiersz. [przypis edytorski]
Wirtembergia — kraina historyczna w płd.-zach. Niemczech, wchodzi w skład kraju związkowego Badenia-Wirtembergia. [przypis edytorski]
Wirtembergia — kraina historyczna w południowo-zachodniej części Niemiec, księstwo od 1495, obecnie część kraju związkowego Badenia-Wirtembergia. [przypis edytorski]
Wirtembergia — wówczas protestanckie państwo w południowo-zachodniej części Niemiec. [przypis edytorski]
Wirtemberg — zamek, obecnie znajdujący się w dzielnicy Stuttgartu. [przypis edytorski]
wirującymi słupy (daw.) — dziś popr. forma N. lm: wirującymi słupami. [przypis edytorski]
Wir wollen uns mit Schnaps berauschen (…) echte Russen sein (niem.) — dosł.: „Chcemy wódką oszałamiać się / Naszymi kobietami wymieniać się,/ Chcemy łojem się smarować,/ W blasku słońca nago spacerować —/ Chcemy prawdziwymi Rosjanami być.” [przypis edytorski]
wirydarz (daw.) — czworoboczny dziedziniec, zwykle z ogrodem. [przypis edytorski]
wirydarz (daw.) — niewielki, cienisty ogród. [przypis edytorski]
wirydarz (daw.) — zadrzewiony, zacieniony ogród. [przypis edytorski]
wirydarz (daw., z łac.) — mały ogród ozdobny, przeznaczony do przechadzek. [przypis edytorski]
wirydarz (daw., z łac.) — ozdobny, ocieniony ogród. [przypis edytorski]
wirydarz (daw., z łac.) — ozdobny, zacieniony ogród. [przypis edytorski]
wirydarz (daw.; z łac. viridarium: ogród, park) — czworoboczny wewnętrzny dziedziniec, otoczony krużgankami (długimi gankami), często z ogrodem lub studnią; dawna nazwa małego ozdobnego ogrodu. [przypis redakcyjny]
wirydarz (daw.; z łac. viridarium: ogród, park) — czworoboczny wewnętrzny dziedziniec, otoczony krużgankami (długimi gankami), często z ogrodem lub studnią. [przypis edytorski]
wirydarz (daw.; z łac. viridarium: ogród, park) — wewnętrzny dziedziniec, otoczony krużgankami (długimi gankami), często z ogrodem lub studnią. [przypis edytorski]
wirydarz — dziedziniec klasztorny a. ogród wewnątrz murów budynku, otoczony krużgankami. [przypis edytorski]
wirydarz — kwadratowy ogród na terenie klasztoru. [przypis edytorski]
wirydarz (łac.) — ogródek. [przypis edytorski]
wirydarz — ogród umieszczony w wewnętrznym dziedzińcu budynku, najczęściej klasztornego. [przypis edytorski]
wirydarz — ogród w obrębie murów klasztornych. [przypis edytorski]
wirydarz — ozdobny ogród. [przypis edytorski]
wirydarz (starop.) — ogród. [przypis redakcyjny]
wirydarz (stpol.) — ogród ozdobny. [przypis redakcyjny]
wirydarz — wewnętrzny dziedziniec, otoczony krużgankami (długimi gankami), często z ogrodem lub studnią. [przypis edytorski]
wirydarzyk a. wirydarz (daw.) — mały, ozdobny ogród. [przypis edytorski]
wirydarzyk (starop.) — ogródek. [przypis edytorski]
wirydarzyk (z łac.) — ogródek wewnątrz murów budynku. [przypis edytorski]
wirydarz (z łac.) — ogród. [przypis redakcyjny]
wirydarz (z łac. viridarium: ogród, park) — ogród wewnątrz murów klasztornych, zwykle z fontanną a. sadzawką pośrodku. [przypis edytorski]
wirydarz (z łac. viridarium: ogród, zieleniec) — dziedziniec, ogród. [przypis redakcyjny]
wirydarz — (z łac. viridis: zielony) niewielki, zacieniony ogród ozdobny. [przypis edytorski]
wiry Kartezjusza — Kartezjusz objaśnia rozwój układu kosmicznego i ruchy ciał niebieskich za pomocą mechanistycznej teorii wirów. Cząstki materii były od początku świata w ruchu wirowym około pewnych punktów środkowych. W punktach tych musiały się skupiać cząstki drobniejsze, powstałe wskutek wzajemnego ścierania się cząstek większych w ich ruchu wirowym. Tak powstały rozmaite większe i mniejsze ciała kosmiczne. Niektóre z tych ciał kosmicznych (planety, Ziemia, Księżyc) utraciły swą samoistność, gdyż zostały porwane przez wiry zataczające się dokoła większych ciał. Również ciężkość ciał tłumaczył Kartezjusz uciskiem wywieranym przez prądy wirowe na cząstki materii, uciskiem, który pcha te cząstki ku ciałom kosmicznym lub przynajmniej utrzymuje je w pobliżu. [przypis tłumacza]
wiściarz — gracz w wista, wist: daw. gra w karty podobna do brydża, popularna w XVIII i XIX w. [przypis edytorski]
wiśniak — nalewka wiśniowa, dziś częściej: wiśniówka. [przypis edytorski]
Wiśnicz Mały — wieś w w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, gdzie znajdowało się słynne więzienie. [przypis edytorski]
wiśniowemi drzewy — dziś popr. forma N. lm: wiśniowymi drzewami. [przypis edytorski]
Wiśniowiecka, Gryzelda Konstancja z domu Zamoyska (1623–1672) — księżna, żona księcia Jeremiego Wiśniowieckiego (1612–1651), matka przyszłego króla Polski, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis edytorski]
Wiśniowiecka, Gryzelda Konstancja z domu Zamoyska (1623–1672) — żona Jeremiego Wiśniowieckiego, matka Michała Korybuta Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
Wiśniowiecki, Dymitr (1628–1682) — wojewoda bełski; 1668 hetman polny; 1678 wojewoda krakowski; 1680 kasztelan krakowski. [przypis redakcyjny]
Wiśniowiecki, Dymitr Jerzy herbu Korybut (1631–1682) — książę, krewny i wychowanek Jeremiego Wiśniowieckiego (1612–1651), w późniejszych latach wybitny polityk, hetman wielki koronny, wojewoda i kasztelan krakowski, wojewoda bełski, starosta wielu ziem na Ukrainie. [przypis edytorski]
Wiśniowiecki, Jeremi — książę na Wiśniowcu i Łubniach, wojewoda ziem ruskich; znany z czasów wojen kozackich; zm 1651. [przypis redakcyjny]
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z Kozakami; odegrał znaczącą rolę w tłumieniu powstania Chmielnickiego; znany z brutalności i stosowania okrutnych represji; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis edytorski]
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z Kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis edytorski]
Wiśniowiecki, Jeremi Michał herbu Korybut (1612–1651) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis edytorski]
Wiśniowiecki, Jeremi, zwany Jaremą (1612–165) — książę, dowódca wojsk polskich w walkach z kozakami; odegrał znaczącą rolę w tłumieniu powstania Chmielnickiego; znany z brutalności i stosowania okrutnych represji; ojciec późniejszego króla polskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1673). [przypis edytorski]
Wiśniowiecki, Michał (zm. 1616) — starosta owrucki, polski magnat; poślubiony z Rainą Mohylanką, ojciec Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
Wiśniowiecki reżet i ja budu; on wiszajet i ja budu (z ukr.) — Wiśniowiecki zabija i ja będę; on wiesza i ja będę. [przypis edytorski]
Wiśniowiec — miasteczko z zamkiem nad Horyniem, na płd. od Krzemieńca. [przypis redakcyjny]
Wiśniowiec — miasto w zach. części Ukrainy, rezydencja Wiśniowieckich. [przypis edytorski]
