Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 157766 przypisów.
stoiczny — dziś: stoicki; zalecany przez staroż. filoz. szkołę stoików: charakteryzujący się umiarem, opanowaniem i spokojem wewnętrznym niezależnie od sytuacji życiowych. [przypis edytorski]
sto i dziesięć ludzi — dziś popr.: stu dziesięciu ludzi a. sto dziesięcioro ludzi. [przypis edytorski]
stoików obłąkane cienie — Ostatnim wyrazem szkoły greckiej platońskiej byli przy kończącym się starożytnym święcie stoicy. Idealizm starożytny w nich się wcielił tak, jak materializm u epikurejczyków. Cnota stoika była wielką, ale niewzruszoną. Umieli umierać, ale żyć nie umieli. Pierwszą ich zasadą było słowo απεχον: wstrzymuj się. Wstrzymywali się więc od wszystkiego, smutnym wzrokiem spoglądali na świat obumierający, ale nie szli go ratować. Zawarci w sobie, korzący się tylko przed sądem dumy własnej, którą nazywali sumieniem, wyszli na samolubów moralnych, pełnych nadzwyczajnej egoistycznej godności, ale niezwiązanych z sobą, nie natchnionych iskrą wspólnego, towarzyskiego życia. Ich myśli i przepisy krążyły ciągle w idealnym świecie, nigdy nie dały się przystosować do ziemskiego i dlatego też zostały nam tylko podania o ich sławnych zgonach, nie zaś o ich życiu. Marek Aureliusz, cesarz, tchnął ich najczystszym, najpiękniejszym duchem. Jego maksymy przez długi czas pocieszały niejako ten świat co dzień bardziej się rozrabiający w rozprzęgnieniu śmierci, ale i one nic nie utworzyły wielkiego, żyjącego. Systema stoickie można by nazwać testamentem, w którym konający nic nie zapisuje dziedzicom swoim, prócz kilku smutnych uwag nad życiem. Pierwsi stoicy wprowadzili na świat chorobę zwaną spleen, odziedziczoną przez Anglików, której ostatecznym przesileniem jest samobójstwo. [przypis autorski]
stoik — osoba podzielająca poglądy staroż. kierunku filozoficznego zalecającego sumienność w obowiązkach, zachowanie umiaru i spokoju wewnętrznego niezależnie od okoliczności zewnętrznych. [przypis edytorski]
stoik — osoba podzielająca poglądy staroż. kierunku filozoficznego zalecającego sumienność w obowiązkach, zachowanie umiaru i spokoju wewnętrznego niezależnie od okoliczności zewnętrznych, zapoczątkowanego w III w. p.n.e. w Atenach przez Zenona z Kition. [przypis edytorski]
stoik — wyznawca stoicyzmu, doktryny filozoficznej uznającej za najwyższe dobro cnotę, rozumianą jako życie według zasad rozumu. [przypis edytorski]
stoik — wyznawca szkoły filozoficznej, zwanej stoicką. Nauczał w niej filozof grecki Zenon (ur. 490 przed Chr. ), prowadząc swe rozmowy z uczniami w portyku (po gr. stoa), w Atenach. Stąd nazwa stoik, a niekiedy filozof z pod Portyku. [przypis redakcyjny]
stoik — zwolennik filoz. szkoły stoików, pot. człowiek wyznający równowagę duchową nie zakłóconą radością ani smutkiem. [przypis edytorski]
stoim (daw., gw.) — skrócona forma czasownika 1 os. lm; dziś: stoimy. [przypis edytorski]
stoim (gw.) — stoimy. [przypis edytorski]
Stoimy pod znakiem neoromantyzmu (…) dąży znowu do starej romantycznej krainy — J. Flach, Zwrot w modernizmie niemieckim, „Biblioteka Warszawska” 1900, t. III, s. 126. [przypis autorski]
stoi święty Jan Nepomucen — tj. stoi figura świętego Jana Nepomucena. [przypis edytorski]
stoi siła — kosztuje dużo. [przypis redakcyjny]
Stoi spisany jasno jak ukaz senacki — Przysłowiem stała się w Rosji ciemność ukazów senackich. Szczególnie ukazy sądowe, czyli wyroki, umyślnie tak bywają układane, aby je różnie tłumaczyć i stąd nową sprawę toczyć można było. Jest to interesem kancelarii senackich, ciągnących niezmierne zyski z procesów. [przypis autorski]
stoi (starop. forma) — daw. forma trybu rozk., dziś: stój. [przypis edytorski]
stoisz mi na oczach — dziś: stoisz mi przed oczami. [przypis edytorski]
stoi — tu: mieszka, stacjonuje, ma swą siedzibę. [przypis edytorski]
stoi — tu: wystarcza. [przypis edytorski]
stoi w hotelu — tu: zatrzymał się w hotelu. [przypis edytorski]
Stoi wierzba płacząca (…) — cytowane fragmenty pochodzą z wiersza Adama Asnyka Wierzba na pustkowiu. [przypis edytorski]
stoi w (…) księgach — jest napisane w księgach. [przypis edytorski]
stoi w swojej mierze — trwa, znajduje się w swoich granicach. [przypis redakcyjny]
stoi wypisano — dziś: stoi napisane; jest napisane. [przypis edytorski]
stoiż — (czasownik „stać” z partykułą „-ż”) czy wart. [przypis redakcyjny]
stojąć — stoją ci. [przypis edytorski]
stojącą na wprost grobowców Heleny — ἀντικρὺ τῶν Ἑλένης μνημείων, e regione monumenti Helenae, das Denkmal der Helena (Clementz), [pominięto tłum. na rosyjski]. Boettger, objaśniając, pisze μνημεῖον Ἑλένης, tymczasem w tekście jest liczba mnoga μνημεῖα. Chodzi więc nie o jeden grobowiec, ale o kompleks cały, o nekropol. Nie ulega, wątpliwości, że sławny ów za czasów Józefa nekropol jest identyczny z nekropolem, który dziś znamy pod nazwą Grobów Królewskich w dzielnicy północnej Jerozolimy, skręcając w kierunku wschodnim z ulicy Nabulus. Jest to wspaniały zabytek, aczkolwiek kolumny i kapitele są zupełnie zniszczone. Mylnie sądzono, że tu chowano starych królów żydowskich; tak samo leżące o pół godziny drogi dalej za miastem „Groby Sędziów” nie pochodzą bezwarunkowo z epoki Sędziów w znaczeniu „Wodzów”. Zestawienie obu tych nekropolów nasuwa myśl, że o ile wnętrza odpowiadają w zupełności typowym skalnym grobom żydowskim, o tyle zewnętrza wykazują wpływ architektury greckiej i rzymskiej. Groby Sędziów z charakterystycznym greckim trójkątem nad wejściem są bezsprzecznie starsze; Groby Królów zdradzają wyraźny wpływ architektury rzymskiej. Grobowce Heleny były za czasów Józefa tak sławne, że prawie wątpliwości żadnej ulegać nie może, iż tu o te dziś nam znane Grobowce chodzi. Boettger sam wyznaje, że w Palestynie nie był; bo inaczej od pierwszego spojrzenia byłaby go uderzyła liczba mnoga (μνημεῖα) tekstu greckiego. „Denkmal” Clementza i „памятникь” Henkla wykazują, że szanowni tłumacze nie zastanawiali się nad tą kwestią. [przypis tłumacza]
stojąc (starop. forma imiesł.) — stojący. [przypis redakcyjny]
stojący — dziś: na stojący. [przypis edytorski]
stojący na czatach — stojący na warcie. [przypis edytorski]
stojący — tu: w pozycji stojącej. [przypis edytorski]
stoją na gardło — domagają się śmierci (stary termin prawny). [przypis redakcyjny]
Stoją posągi gdzie płynie Sekwana — Most Zgody albo Ludwika XVI z białymi posągami. [przypis autorski]
Stoją w bieli — tj. jako marmurowe pomniki. [przypis redakcyjny]
Stoją w następującym porządku od prawej strony: 1. Podstolina 2. Cześnik 3. Papkin 4. Wacław 5. Klara 6. Rejent — reszta w głębi [przyp. aut.]. [przypis autorski]
stojać — dziś popr.: stać. [przypis edytorski]
stojak — tu: bezczynne, daremne stanie w miejscu. [przypis edytorski]
stojałbym (gw.) — stałbym. [przypis edytorski]
stojał (gw.) — stał. [przypis edytorski]
stojało (gw.) — stało. [przypis edytorski]
Stojałowski, Stanisław (1845–1911) — ksiądz katolicki i polityk, poseł na sejm galicyjski i do parlamentu austriackiego, wydawca pism „Wieniec” i „Pszczółka”; był zwolennikiem panslawizmu i agraryzmu (tj. przekonania o wiodącej roli rolnictwa w gospodarce państwowej), opowiadał się za parcelacją wielkiej własności ziemskiej (uwłaszczeniem chłopów), wprowadzeniem bezpłatnego szkolnictwa, a także za rozdziałem kościoła od państwa i wybieraniem hierarchów kościelnych przez wiernych; w 1896 został obłożony klątwą przez kościół rzymskokatolicki, ekskomunikę cofnięto w 1897 r. po złożeniu w Watykanie wyjaśnień przez księdza Stojałowskiego. [przypis edytorski]
stojas (gw.) — stoisz. [przypis edytorski]
stok (daw.) — źródło a. strumień. [przypis edytorski]
stok (daw.) — źródło. [przypis edytorski]
stokfisz — rodzaj ryby, dorsz. [przypis redakcyjny]
stokfisz — ryba wysuszona na wolnym powietrzu w niskiej temperaturze, uprzednio pozbawiona ogona i wnętrzności. [przypis edytorski]
sto koni — tj. sto koni mechanicznych; koń mechaniczny (KM) to jednostka używana do określenia mocy silników spalinowych, wymyślona w XIX w. w celu porównania mocy maszyn parowych z koniem. [przypis edytorski]
stok — prawdopodobnie sztok, tj. kawałek drewna. [przypis edytorski]
stokroć — tu zgr. od: stokrotka. [przypis edytorski]
stokrocie (daw.) — stokrotki. [przypis edytorski]
stokrocie — dziś: stokrotki. [przypis edytorski]
stokrotnie — πολλάκις. [przypis tłumacza]
stok (starop.) — źródło. [przypis redakcyjny]
stok — stek, zbiorowisko. [przypis redakcyjny]
stok (tu daw.) — źródło. [przypis edytorski]
stok — źródło. [przypis edytorski]
stoła (daw. forma) — dziś D.lp: stołu. [przypis edytorski]
stoła — dziś popr. forma D. lp r.m.: stołu. [przypis edytorski]
stoła — dziś popr. forma D. lp: stołu. [przypis edytorski]
stoła — dziś popr. forma D.: stołu. [przypis edytorski]
stoła — stuła. [przypis edytorski]
stołb a. stołp (daw.) — wieża obronna, wolno stojąca, wzniesiona w obrębie murów zamku; donżon. [przypis edytorski]
stołb a. stołp (daw.) — wolno stojąca wieża obronna, wzniesiona w obrębie murów zamku; donżon; tu: podwyższenie, na którym wewnątrz budynku umieszczono ołtarz itp. [przypis edytorski]
stołb a. stołp — średniowieczna wieża obronna o znacznej wysokości (30–50 m) i grubości murów (3–5 m), zbudowana na planie koła, owalu, prostokąta a. wieloboku, niezamieszkiwana podczas pokoju. [przypis edytorski]
stołb (daw., starop.) — tron. [przypis edytorski]
stołeczek (daw. pot.) — stolczyk, tj. zdrobnienie od słowa stolec, wypróżnienie się. [przypis edytorski]
stołek skromny przystawiwszy i stolik ubogi — Homer, Odyseja XX 259. [przypis tłumacza]
stołek — tu w sensie dostojeństwa, urzędu. [przypis redakcyjny]
stołek w cenzurze — w 1930 Gałczyński przez kilka miesięcy pracował jako referent cenzury w Komisariacie Rządu w Warszawie. [przypis edytorski]
stołowe mâcon — wino z okolic Mâcon (dep. Saone-et-Loire). [przypis redakcyjny]
Stołowicze — miasteczko na Białorusi. [przypis edytorski]
stołownia (daw.) — jadalnia; stołówka. [przypis edytorski]
stołp — śrdw. wieża obronna. [przypis edytorski]
stołują się co dzień w innym domu żydowskim — stąd przyjęte wśród uczniów znaczenie wyrazu „dzień”. [przypis edytorski]
…stoły się uginają, tyle tam chleba i mięsa… — Odyseja IX 8–10, uczta u Alkinoosa. [przypis edytorski]
stola — długa szata noszona przez szlachetnie urodzone Rzymianki na tunice, rozcięta z boków. [przypis edytorski]
stola (łac., z gr.) — długa, fałdzista szata kobieca w staroż. Rzymie. [przypis redakcyjny]
stolaż — popr.: stolarz. [przypis edytorski]
stolcu — tron władcy; por. stolica. [przypis edytorski]
stolec (daw.) — krzesło, tron; por.: stolica. [przypis edytorski]
stolec (daw.) — siedzisko. [przypis edytorski]
stolec (daw.) — stołek, krzesło, tron; tu: synonim pozycji społecznej. [przypis edytorski]
stolec (daw.) — tron. [przypis edytorski]
stolec (daw.) — tron. [przypis edytorski]
stolec (daw.) — tron władcy; por. stolica. [przypis edytorski]
stolec (starop.) — tron. [przypis edytorski]
stolec — tron, krzesło władcy; por.: stolica. [przypis edytorski]
stolec (tu daw.) — tron. [przypis edytorski]
stolec — tu: sedes. [przypis edytorski]
stoletni — dziś popr.: stuletni. [przypis edytorski]
stolica biskupia świętego Marcina — św. Marcin był w IV w. biskupem w Tours. [przypis edytorski]
stolica Boża i Barankowa — por. Ap 22, 3 (w nowszych tłumaczeniach: tron Boga i Baranka). [przypis edytorski]
stolice (starop. forma) — dziś Msc.lp: [w] stolicy. [przypis edytorski]
stolic — Lwów był wówczas stolicą województwa ruskiego. [przypis edytorski]
stolic przedniejszych królestwa — tj. Wrocławia, Krakowa i Sandomierza. [przypis edytorski]
stolika, przy którym ja, H., siedzę — odniesienie do szkicu umieszczonego w źródle. [przypis edytorski]
stolnica (daw.) — blat stołu. [przypis edytorski]
stolnikowa — żona stolnika, dawnego tytularnego urzędnika ziemskiego (jego tytuł pochodził z czasów średniowiecza, kiedy dworski stolnik miał obowiązek zajmowania się stołem królewskim). [przypis edytorski]
stolnik — urzędnik dworski; nazwa stąd, że niegdyś miał obowiązek zajmowania się stołem królewskim. [przypis redakcyjny]
stolnik — urzędnik dworski opiekujący się kuchnią. [przypis edytorski]
stolowanie — belkowanie; piętro. [przypis edytorski]