Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2332 przypisów.
umiem żyć, poprzestając na małym — entuzjazm dla życia sielskiego był charakterystyczny dla epoki, w której ogromną rolę odgrywała twórczość Jana Jakuba Rousseau — autora utworu pod tytułem Emil, czyli o wychowaniu, w którym głosił hasła powrotu do natury. [przypis redakcyjny]
umierając (starop. forma imiesłowu) — umierające. [przypis redakcyjny]
Umierający Herakles — Lessing ma tu na myśli Trachinki Sofoklesa, jak to widać z rozdziału IV Laokoona, w którym wyraźnie o Trachinkach mówi. [przypis tłumacza]
umierając, zdał rządy najstarszemu synowi imieniem Juda — rok 167 p.n.e. [przypis tłumacza]
umiera jeden z młodszych braci Eremian czy też Hieremiasz (…) 13 października 1604 w Lublinie — [por.] Przyborowski, Wiadomość (…), s. 56. [przypis redakcyjny]
umiernie — dziś: umiarkowanie. [przypis edytorski]
umierny — umiarkowany, znający umiar. [przypis edytorski]
umieszane ścisło — pomieszane ze sobą nie do rozróżnienia; ściśle połączone. [przypis edytorski]
umieszczeniem najprzód czegoś po nim następującego — w oryginale: Histeron proteron. [przypis redakcyjny]
Umieszczono nas po przybyciu na miejsce w lokalu ciemnym, zapluskwionym, zawszonym… — Fr. Olechnowicz, op. cit., s. 81–83. [przypis autorski]
umieszczony potem na grobowcu — Jura Monarchiae, Superos, Phlegetonta lacusque lustrando cecini voluerunt fata quousque; sed quia pars cessit melioribus hospita castris actoremque suum petiit felicior astris, hic claudor Dantes patriis extorris ab oris quem genuit parvi Florentia mater amoris. Wiersz ten — jeden z wielu ułożonych różnemi czasy i przez różnych poetów na grobowiec Danta — jest według Scartazziniego dziełem ucznia i przyjaciela Danta, Bernarda Canaccio. (Porównaj też E. X. Krauza rozdział: „Dante in Rawenna”). [przypis autorski]
umitygowanie — pohamowanie się od gwałtownych, niestosownych zachowań. [przypis edytorski]
umizgać się a. umizgiwać się — nadskakiwać komuś, przymilać się. [przypis edytorski]
umizgać się a. umizgiwać się — nadskakiwać komuś, przymilać się; zalecać się. [przypis edytorski]
umizgać się a. umizgiwać się — zalecać się. [przypis edytorski]
umizgać się (daw.) — zalecać się. [przypis edytorski]
umizgać się do kogoś — zalecać się do kogoś; ubiegać się o czyjeś względy, sympatię itp.; tu: w znaczeniu żartobliwym. [przypis edytorski]
umizgać się — nadskakiwać komuś, mając na względzie swoją korzyść. [przypis edytorski]
umizgać się — zalecać się. [przypis edytorski]
umizgi (daw.) — zabiegi mające na celu pozyskanie względów osoby płci odmiennej; flirt, zaloty. [przypis edytorski]
umizgi (daw.) — zabiegi mające na celu pozyskanie względów osoby płci odmiennej, starania o czyjąś rękę; flirt, zaloty, konkury, amory. [przypis edytorski]
umizgi (daw.) — zaloty. [przypis edytorski]
umizgi — zaloty. [przypis edytorski]
umkła — dziś popr.: umknęła. [przypis edytorski]
umknąć czci — postąpić niehonorowo. [przypis edytorski]
umknąć (starop.) — odebrać, cofnąć; nie umknę ich wam nie zabiorę ich wam. [przypis edytorski]
umknąć — tu: odebrać. [przypis edytorski]
umknąć życie swoje kaprysom losu — uciec w swoim życiu od kaprysów losu. [przypis edytorski]
umnictwio (daw. neol.) — nauka, rozumowo-intuicyjne pojmowanie. [przypis edytorski]
umny — uczony, wykształcony. [przypis redakcyjny]
umocnijże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
umoderowani — umiarkowani, spokojni. [przypis redakcyjny]
umontowany — dziś: zamontowany. [przypis edytorski]
umorzyć (starop.) — uśmiercić. [przypis edytorski]
umorzyć — tu: doprowadzić do śmierci. [przypis edytorski]
umorzyć — tu zabić; sprawić, żeby ktoś umarł. [przypis edytorski]
umotać się [w pajęczynę] — dziś: zamotać (zaplątać) się. [przypis edytorski]
umowę co do rękopisu chemii — d'Holbach tłumaczył i streszczał prace niemieckie z zakresu chemii i geologii, podsumowując postępy naukowe w tych dziedzinach w artykułach w Encyklopedii. Zapewne umowa dotyczyła publikacji jednego z tłumaczeń za pośrednictwem Rousseau. [przypis edytorski]
Umowy umożliwiające organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ) z jednego kraju reprezentować na jego terytorium repertuar zarządzany przez zagraniczne OZZ i w ich imieniu udzielać zezwoleń na korzystanie z utworów oraz zbierać opłaty licencyjne. [przypis autorski]
umozejście (neol., z ros.) — wariactwo, odejście od rozumu. [przypis edytorski]
Um polaco mais (port.) — jeszcze jeden Polak. [przypis edytorski]
umrąż — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż; znaczenie: czy umrą. [przypis edytorski]
um (ros.) — rozum. [przypis edytorski]
umrzećem gotowy pierwej, niźlibych miał bydź poimany (starop.) — inaczej: pierwej umrzeć [jest]em gotowy, niżbym [tj. zanim bym] miał być pojmany. [przypis edytorski]
umrzećiem gotową (starop.) — skrót, konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; dziś: umrzeć jestem gotowa. [przypis edytorski]
Umrzeć — zasnąć… — słynne zdanie Hamleta opisujące śmierć jako sen, zasypianie; motyw ten odnajdujemy w całej literaturze europejskiej, również np. we fraszce Jana Kochanowskiego Do snu: „Śnie, który uczysz umierać człowieka…”. [przypis edytorski]
Umrzeć z głodu to los okropny… — Odyseja XII 342, Euryloch, żeglarz z załogi Odyseusza, nakłaniając towarzyszy do zabicia świętych krów boga Heliosa. [przypis edytorski]
umrzeciem myśliła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: umrzeć myśliłam; tj.: zamyślałam umrzeć, zamierzałam umrzeć. [przypis edytorski]
Umrzyk (…) odbyć to chowanie — fragment bajki La Fontaine'a Proboszcz i nieboszczyk, przekład St. Komara. [przypis redakcyjny]
umrzy (starop. forma) — umrzyj. [przypis edytorski]
Umschlagplatz (niem.) — dosł.: plac przeładunkowy; tu: poprowadzona od Dworca Gdańskiego w Warszawie bocznica kolejowa wraz z magazynami, zlokalizowana u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej, służąca wymianie towarowej między gettem warszawskim a tzw. „stroną aryjską”; następnie zaś, od 22 lipca 1942 r. (tj. od rozpoczęcia akcji likwidacyjnej mającej na celu wymordowanie wszystkich uwięzionych uprzednio w gettach Żydów) miejsce, gdzie gromadzono ludzi wywożonych do obozu zagłady w Treblince. [przypis edytorski]
Umschlagplatz (niem.) — plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]
Umschlag, właśc. Umschlagplatz (niem.) — dosł.: plac przeładunkowy; tu: poprowadzona od Dworca Gdańskiego w Warszawie bocznica kolejowa wraz z magazynami, zlokalizowana u zbiegu ulic Stawki i Dzikiej, służąca wymianie towarowej między gettem warszawskim a tzw. „stroną aryjską”. Od lipca 1942 miejsce, gdzie gromadzono ludzi wywożonych pociągami do obozu zagłady w Treblince. W oczekiwaniu na deportację spędzali na placu od kilku godzin do kilku dni. [przypis edytorski]
Umszlag — właśc. Umschlagplatz (niem.) — plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]
umszturc (niem. Umsturz) — przewrót. [przypis edytorski]
u murowanego mostu — ad lapideum pontem, 1222. Most murowany w r. 1222, ma swe znaczenie. [przypis autorski]
u muru położył — położył się przy murze. [przypis edytorski]
umurzany — brudny, pobrudzony. [przypis edytorski]
umurzany — brudny. [przypis edytorski]
Umwertung aller Werte (niem.) — przewartościowanie wszystkich wartości; główny postulat filozofii Friedricha Nietzschego. [przypis edytorski]
Umwertung aller Werthe (niem.) — przewartościowanie wszystkich wartości; koncepcja pochodząca z filozofii Nietzschego. [przypis edytorski]
umyje dziecko i zaprowadzi go do szkoły — dziś popr.: umyje dziecko i zaprowadzi je do szkoły. [przypis edytorski]
umykać komu czego (daw.) — cofnąć, usunąć, odebrać, skraść. [przypis edytorski]
umykać się — uciekać od czegoś; unikać czegoś. [przypis edytorski]
umykajże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; umykać czego: odbierać, zabierać co. [przypis edytorski]
umyka pierza — przez umknięcie ocala pierze, umyka z pierzem, tj. ratuje się. [przypis redakcyjny]
Umyśliłem przywieść ją sobie do towarzystwa, wiedząc, iż się ze mną dobrem dzielić będzie i rozmową będzie myśli i teskności mojej… — Mdr 8, 9–16 oraz Mdr 8, 3–7, z opuszczeniami i parafrazami. [przypis edytorski]
Umyślnie zachowaliśmy pisownię oryginału bez zmiany! — w obecnej edycji stosujemy pisownię uwspółcześnioną; zapis oryginalny źródła cytowanego wyżej przez Handelsmana podany w poprzednim przypisie. [przypis edytorski]
umyślny — posłaniec. [przypis edytorski]
umyślny — tu: specjalny; pomyślany w jakimś celu itp. [przypis edytorski]
umysł (daw.) — zamysł, zamiar. [przypis edytorski]
Umysł Drogi — skr. bodhi-citta, chiń. daoxin, jap. dōshin. Umysł [dążący do] Przebudzenia. [przypis tłumacza]
umysł (…) jest (…) punktem zetknięcia wszystkich czuć (…) nie zmierzają one, niby promienie, ku ośrodkowi, który je wytwarza — Porównanie, którego używa tutaj autor, opiera się na tzw. teorii emisyjnej światła, opracowanej przez Newtona i zarzuconej dopiero w w. XIX na rzecz współczesnej Newtonowi, ale długo nieuznawanej teorii undulacyjnej Huygensa. [przypis tłumacza]
umysł ludzki jest częścią nieskończonego rozumu bóstwa — Por. List 32 (dawniej 15) § 7–9. [przypis redakcyjny]
umysł (starop.) — tu: zamysł. [przypis edytorski]
umysł — tu: właściwość duchowa, charakter. [przypis redakcyjny]
umysłu równość na przypadki — tu: jako zasada stoicyzmu. [przypis edytorski]
umysły były rozerwane — sens: pojawiały się sprzeczne opinie. [przypis edytorski]
umysły, które (…) wrogo odnoszą się do każdej komedii w ogóle — Por. Myśli Pascala, których zresztą oczywiście Molier znać nie mógł. [przypis tłumacza]
umywalnia (daw.) — mebel razem ze sprzętami do mycia się (miednicą, dzbankiem). [przypis edytorski]
um (z ros.) — rozum, rozsądek. [przypis redakcyjny]
Una — imię pochodzenia irlandzkiego, występujące najczęściej w pisowni Úna, rzadziej Oona i Oonagh. [przypis edytorski]
u najszczęśliwszego z narodów w świecie gromady chłopów normują sprawy państwowe pod dębem i (…) zawsze mądrze postępują — Russo ma na myśli chłopskie kantony Szwajcarii. [przypis tłumacza]
U najwyższej wisiała wieże na kopiji/ Tak rzymski Emiliusz, choć z okrutnym żalem — w rękopisie Chodkiewiczowskim brzmią: U najwyższej widziana wisieć na kopiji/ Wieży: tak Emiliusz rzymski, z wielkim żalem… [przypis redakcyjny]
Un amant, qui craint les voleurs, n'est point digne d'amour (fr.) — Kochanek, który obawia się złodziei, nie jest godzien miłości. [przypis tłumacza]
un amateur d'âmes (fr.) — amator dusz; wielbiciel dusz. [przypis edytorski]
unaminiter (łac.) — jednogłośnie. [przypis edytorski]
un amore appassionato (wł.) — namiętna miłość. [przypis redakcyjny]
un amour passant (fr.) — przemijająca miłość. [przypis edytorski]
Unam sanctam — Bulla Bonifacego VIII. [przypis tłumacza]
Unamuno, Azania, Costa — pisarze i myśliciele hiszpańscy tzw. pokolenia 1898, połączeni doświadczeniem hiszpańskiej klęski w wojnie z USA i utraty hiszpańskich kolonii: Miguel de Unamuno y Jugo (1864–1936), filozof, pisarz, dramaturg i poeta; Manuel Azaña y Diaz (1880–1940), polityk, dramaturg i pisarz, drugi i ostatni prezydent (1936–1939) Drugiej Republiki Hiszpańskiej; Joaquín Costa (1846–1911), polityk, prawnik i historyk. [przypis edytorski]
Unamuno y Jugo, Miguel de (1864–1936) — hiszpański pisarz, dramaturg i filozof, należący do tzw. pokolenia 1898. [przypis edytorski]
unanimes in domo (łac.) — zgodni w domu; zwrot z Ps 67, 7: Deus qui inhabitare facit unanimes in domo (w tłum. Wujka: „Bóg, który czyni, że mieszkają jednych obyczajów w domu”), występujący jako fragment mszy na Zielone Świątki w rycie rzymskim. [przypis edytorski]
unanimitate — jednogłośnie. [przypis edytorski]
unanimitate (łac.) — jednogłośnie, jednomyślnie. [przypis edytorski]
unanimitate (łac.) — jednogłośnie. [przypis edytorski]
unanimitate (łac.) — jednomyślnie, jednogłośnie. [przypis edytorski]
unanimi voce (łac.) — jednomyślnie. [przypis redakcyjny]
unanimi voto (łac.) — jednomyślnie. [przypis redakcyjny]
unaocznianie sobie — w oryginale: Reflexion und Rückblick. [przypis tłumacza]
