Cylinder → ← Mała stacja Treblinki

Spis treści

Młodość: 1
Śmiech: 1
Śmierć: 1

Co czytałem umarłymWładysław SzlengelPiękna niedziela

I znowu rojna jest ulica,

znów na spacerek idzie snob,

kiedy w niedzielę po południu

praca zakończy się dla szop [1] —

Znów się malują siusiumajtki

z placówek [2], gminy [3] itd.,

ulicą idą znów parami,

z panami w czapkach de pache [4] —

Gwoździe [5] werkszucom [6] na ulicach

rzucają nonszalanckie: Cześć,

nowe wcielenie subiekcików [7],

bo miesiąc mają już co jeść —

Już miesiąc cicho, bez blokady,

już znowu życie ma więc sens,

już kwitnie karmin w twarzy bladej

i rzuca cienie tusz do rzęs —

Ach, jaka piękna jest niedziela,

jak się do srajki śmieje szatz [8],

idą ulicą, którą niedawno

piątkami szli na Umschlagplatz [9]…

Już to, co było, jest Historią,

— a mamy nie ma… no, to pech,

Młodość, Śmiech, Śmierćjak kwiaty blade na cmentarzu,

wykwita w bramach młody śmiech

I młode piersi dyszą: żyję,

i znów o jutrze serce śni —

Rzymianie mówią: Carpe diem [10]…

Francuzi mówią: C'est la vie [11]…

Przypisy

[1]

szop — niemieckie przedsiębiorstwo produkcyjne w getcie; praca w szopie dawała mieszkańcom getta dodatkowe uprawnienia, m.in. legalizację zamieszkania i dostęp do kartek żywnościowych. [przypis edytorski]

[2]

placówka — miejsce pracy Żydów znajdujące się poza terenem getta. [przypis edytorski]

[3]

Gmina — potoczne określenie Rady Żydowskiej, reprezentującej mieszkańców getta przed władzami okupacyjnymi. [przypis edytorski]

[4]

de pache — pod pachę, pod rękę (zwrot pseudofrancuski). [przypis edytorski]

[5]

gwoździe — prawdop. wyżsi rangą funkcjonariusze policji („gwóźdź” = gwiazdka). [przypis edytorski]

[6]

werkszuc — członek straży fabrycznej (niem. Werkschutz), pełniącej funkcje policyjne w szopach, czyli w pracujących dla Niemców przedsiębiorstwach na terenie getta. [przypis edytorski]

[7]

subiekt (daw.) — sprzedawca w sklepie. [przypis edytorski]

[8]

szatz (niem. a jidisz) — ukochany (używa się podobnie jak polskiego „skarbie”). [przypis edytorski]

[9]

Umschlagplatz (niem.) — plac przeładunkowy, usytuowany przy skrzyżowaniu ul. Stawki i Dzikiej; początkowo służył wymianie towarów między gettem a światem zewnętrznym, później gromadzono na nim ludzi wywożonych do Treblinki. [przypis edytorski]

[10]

Carpe diem (łac.) — chwytaj dzień, przen.: używaj życia (z Horacego). [przypis edytorski]

[11]

C'est la vie (fr.) — to jest życie. [przypis edytorski]