Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14505 przypisów.
spodeńki — dziś popr.: spodenki. [przypis edytorski]
spodeń — połączenie przyimka z -ń, skróconą formą zaimka osobowego „on”; znaczenie: spod niego. [przypis edytorski]
spod Marengo, Wagram, Jeny, Drezna, Lipska, Waterloo — nawiązanie do bitew stoczonych przez Napoleona I, w których brały udział oddziały wojsk polskich. [przypis edytorski]
spodnica — dziś popr. pisownia: spódnica. [przypis edytorski]
spodnie i spódnica — w oryg. shirt and smock, koszula męska i koszula damska, Marta jest zapewne osobą otyłą. [przypis redakcyjny]
spodnie suknie z purpury — niejako nasze koszule, po łacinie tuniki, po grecku chitony. [przypis tłumacza]
spod Nieszawy i Cerekwicy (…) — nawiązanie do wydarzeń z roku 1454, gdy po wydaniu przywilejów przez króla Kazimierza Jagiellończyka, szlachta wielkopolska zgodziła się na wyprawę przeciw zakonowi krzyżackiemu. Doszło do bitwy pod Chojnicami, a w latach 1457–1460 do oblężenia i zdobycia Malborka [przypis edytorski]
spodni [Salomon] nie nosił (…) i znane przysłowie… — mowa o frazeologizmie: mądry jak Salomonowe portki (spodnie), oznaczającym: głupi. [przypis edytorski]
spodówki — spodnie deski wozu konnego. [przypis edytorski]
Spod pióra twego tryska pieśń natchniona (…) Rad w sobie, zamilkł — Tu jeden komentator robi dowcipną uwagę, że takiego poetę, który wobec wyższego od siebie poety z pokorą wyznaje swoją niższość i nieudolność i rad jest w sobie, chyba tylko w czyśćcu spotkać można. [przypis redakcyjny]
spod szyje — dziś popr. D.lp: spod szyi. [przypis edytorski]
spod wiechy — z karczmy, której znakiem rozpoznawczym była wiecha, tj. wiązanka gałęzi lub małe drzewko, przybrane i przybite nad wejściem. [przypis edytorski]
spodział — dziś popr.: spodziewał. [przypis edytorski]
spodzian — spodziewany. [przypis edytorski]
Spoelberch de Lowenjoul (…) W książce swojej (…) — Un roman d'amour, Paris, 1896. [przypis autorski]
spojrzak (neol.) — spojrzenie, rzut oka. [przypis edytorski]
Spojrzcie naprzykład, na Francuzów — sprawa odrodzenia moralnego, sądząc z rozpraw i pamiętników wielu wybitnych osobistości, posuwa się zresztą naprzód i we Francyi i od końca zeszłego wieku zrobiła niewątpliwie postępy znaczne. [przypis autorski]
spojrz — dziś popr.: spójrz. [przypis edytorski]
spojrzenie ócz — obecnie D. lm.: (…) oczu. [przypis edytorski]
spojrzenie plami — znieważą. [przypis redakcyjny]
Spojrzy i mruknie: „A-ga-fon!” — Agaton (ros. Agafon) to imię używane niegdyś wśród prostego ludu, rażące pospolitością w nastrojowej scenie wróżby. [przypis edytorski]
spojrzy — stpol. forma trybu rozkazującego: spojrzyj. [przypis redakcyjny]
spokój publiczny celem praw chińskich — Naturalny cel państwa, które nie ma wrogów wewnętrznych lub które mniema, iż wstrzymało ich granicami. [przypis autorski]
spokoić (gw.) — uspokajać. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
spokoić się (starop.) — uspokajać się. [przypis edytorski]
spokoić się — uspokajać się. [przypis edytorski]
spokoić — uspokajać. [przypis edytorski]
spokojnem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: spokojnym. [przypis edytorski]
Spokojne, rzeczowe, bez porównania głębsze wywody Miriama przebrzmiały bez silniejszego echa, ale wyzywające na pięści, w najwyższym stopniu drażniące fanfary Przybyszewskiego znalazły posłuch — S. Przybyszewski, Szlakiem duszy polskiej, Poznań 1920, s. 85–86. [przypis autorski]
spokojne życie — tytuł jednej z powieści Augusta la Fontaine, Spokojne życie, drugi znamienny rys obyczajowy Niemiec; jest to far niente Włocha [far niente: nicnierobienie; Red. WL], fizjologiczna krytyka rosyjskiej drosky lub angielskiego horseback (horseback: jazda konno; przyp. red.). [przypis autorski]
spokojnica (z ros.) — nieboszczka. [przypis edytorski]
Spokojniej krytykował dekadentyzm Władysław Mieczysław Kozłowski — W. M. Kozłowski, Dekadentyzm współczesny i jego filozofowie (Paweł Bourget i Fryderyk Nietzsche), „Biblioteka Warszawska” 1893, t. III, s. 315–363. [przypis autorski]
spokojniem (…) czekał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: spokojnie czekałem. [przypis edytorski]
spokojność (daw.) — dziś: spokój. [przypis edytorski]
spokojność — dziś: spokój. [przypis edytorski]
spokusza — dziś popr. forma: kusi; tu forma dokonana, wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Społeczeństwo jest jak ster, nadający i korygujący kierunek ewolucji, pokolenie jak żagiel, który chwyta zmienne prądy idei i sprowadza je do środowiska narodowego — J. Petersen, Die Wesensbestimmung der deutschen Romantik, Leipzig, 1926, s. 132. [przypis autorski]
społeczeństwo — [w]spólnictwo. [przypis redakcyjny]
społecznej — wspólnej. [przypis redakcyjny]
społecznie (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społecznie — tu: razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społecznie — tu: wspólnie, razem. [przypis edytorski]
Społecznych grodów (…) wieże — Wieże, symbol obowiązków społecznych. [przypis redakcyjny]
społeczny nama (starop.) — wspólny nam. [przypis redakcyjny]
społem (daw.) — razem. [przypis edytorski]
społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społem (daw.) — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społem (przest.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społem — razem. [przypis edytorski]
społem — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społem (starop.) — razem, wspólnie. [przypis edytorski]
społem — tu: naraz, jednocześnie. [przypis edytorski]
społem — tu: zarazem, jednocześnie. [przypis edytorski]
społem — wspólnie, razem. [przypis edytorski]
społku (starop.) — społeczeństwa. [przypis redakcyjny]
społku (starop.) — związku. [przypis redakcyjny]
społu (daw.) — społem, razem. [przypis edytorski]
społu (starop.) — razem. [przypis edytorski]
społu używiemy wszego (daw.) — razem wszystkiego użyjemy; wspólnie będziemy ze wszystkiego korzystać. [przypis edytorski]
społy (daw.) — razem. [przypis edytorski]
społy (daw.) — wspólnie. [przypis edytorski]
społy — społem, wespół, wspólnie. [przypis edytorski]
spolaryzowany (z łac. polus: biegun) — taki, w którym występuje polarność, wyróżnienie dwu przeciwstawnych sobie kierunków a. działających sił. [przypis edytorski]
spolia opima (łac.) — świetne łupy. [przypis edytorski]
spolia opima (łac.) — „świetne łupy”; starorzymski zwyczaj wojenny, zgodnie z którym wojownik, pokonawszy w pojedynku wodza wrogiej armii, dostępował zaszczytu złożenia zbroi zwyciężonego w świątyni Jowisza na Kapitolu. [przypis edytorski]
spoliare (łac.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]
spoliarium (łac.) — miejsce na zapleczu amfiteatru służące do składania zwłok. [przypis edytorski]
spolić (daw.) — złączyć. [przypis redakcyjny]
spolnie (gw.) — wspólnie; razem. [przypis edytorski]
spolszczone określenie funkcji kobiet pełniących służbę w nazistowskich obozach III Rzeszy, właśc. SS-Aufseherin (pol. nadzorczyni). Pierwsze aufzjerki zostały powołane do służby w 1937 w związku z utworzeniem centralnego obozu koncentracyjnego dla kobiet (KL Lichtenburg), do którego trafiło 1415 więźniarek (w większości były to komunistki i inne więźniarki polityczne, ale także Świadkinie Jehowy, Żydówki, prostytutki, kryminalistki). Kolejnym obozem kobiecym był Frauenkonzentrationslager (FKL) w Ravensbrück, utworzony także jeszcze przed wybuchem wojny.
Ravensbrück był głównym ośrodkiem szkoleniowym dla przyszłych nadzorczyń. Do pracy rekrutowano niemieckie kobiety w wieku 21–45 lat, chętnie z terenów znajdujących się w okolicy obozu. Po kilkutygodniowym przeszkoleniu (jego czas skracał się wraz z rozwojem sieci obozów) były kierowane do pracy w Ravensbrück lub do Majdanka czy Auschwitz, a z czasem do kolejnych lagrów. We wspomnieniach więźniarek nadzorczynie były bardzo brutalne, okrutne, znęcały się nad kobietami.
Szacuje się, że kobiety stanowiły 10% strażników obozowych; spośród kilku tysięcy nadzorczyń udało się ustalić nazwiska ok. 1 tys., jedynie kilkadziesiąt stanęło po wojnie przed sądami.
W literaturze funkcjonują także inne spolszczenia: aufezjerka, aufsejerka, aufsehrin, auzejerka, auzjerka, aufszerka, aufseherinka, aufscherka, aufseherka.
[przypis edytorski]
Spomiędzy zaś fabuł i akcji prostszych… — Ustęp ten począwszy od „Spomiędzy zaś” należy przenieść do rozdz. XVIII. [przypis tłumacza]
spominać (daw.) — wspominać. [przypis edytorski]
spominanie (gw.) — wspominanie, wspomnienie. [przypis edytorski]
spominki (gw.) — wspominki, wspomnienia. [przypis edytorski]
spomniały sie (gw.) — przypomniały się. [przypis edytorski]
spomnieć (gw.) — wspomnieć, przypomnieć. [przypis edytorski]
spomnieć sobie (daw.) — przypomnieć sobie, pomyśleć. [przypis edytorski]
spomnieć sobie (daw.) — przypomnieć sobie. [przypis edytorski]
spomnieć — wspomnieć; pamiętać. [przypis edytorski]
spomnieć — wspomnieć, przypomnieć sobie, pomyśleć o czymś. [przypis edytorski]
spondam regis Nicodemis (łac.) — „wezgłowiem króla Nikodema” (Suetonius, Vita Caesaris, 45; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
spondej — stopa rytmiczna złożona z dwóch długich sylab. Obecnie popr. forma l. mn.: spondejów. [przypis edytorski]
spondej — stopa rytmiczna złożona z dwóch długich sylab. [przypis edytorski]
spondej — w poezji stopa metryczna złożona z dwóch sylab długich (w wierszach iloczasowych) lub akcentowanych. [przypis edytorski]
spondylus cesarski — gatunek małży charakteryzujący się długimi kolcami. [przypis edytorski]
Spongia solis (łac.) — Plamy na słońcu będące zapowiedzią, iż kiedyś ono zgaśnie. [przypis tłumacza]
spongia vulgaris (łac.) — gąbka pospolita; prymitywne, beztkankowe zwierzę prowadzące osiadły tryb życia na dnie mórz; mających wodochłonne właściwości gąbek z gatunku Spongia officinalis od starożytności używano do utrzymania czystości ludzkiego ciała, obecnie zwykle korzysta się z gąbek kąpielowych wytworzonych z materiałów tekstylnych. [przypis edytorski]
sponki (starop.) — zapony, guzy. [przypis redakcyjny]
sponsa (łac.) — narzeczona, żona. [przypis edytorski]
sponsa (łac.) — przyszła małżonka, narzeczona. [przypis edytorski]
sponsa — małżonka, oblubienica. [przypis redakcyjny]
spora — prędka. [przypis redakcyjny]
sporem Atreusa i Tyestesa (…) bóg, dając świadectwo Atreusowi, przemienił to na stan dzisiejszy — bracia Atreus i Tyestes rywalizowali o tron miasta Mykeny. W stadach Atreusa jako znak łaski bogów urodziła się owieczka o złotym runie, jednak Tyestes uwiódł żonę brata, która wykradła owieczkę dla kochanka, a ten okazał ją mieszkańcom Myken i ogłosił się królem. Wówczas władca bogów Zeus za pośrednictwem Hermesa przekazał Atreusowi, by nakłonił brata do przyrzeczenia, że ustąpi mu tronu, gdy słońce ruszy na niebie wstecz. Kiedy Tyestes się zgodził, Zeus sprawił, że słońce zawróciło na niebie i ruszyło w kierunku świtu. Za nim podążyło siedem Plejad i wszystkie inne gwiazdy i tego dnia słońce zaszło na wschodzie. Platon rozumie drugą część tego mitu inaczej niż inni starożytni autorzy. W Iliadzie (II 105) Atreus nazwany jest „pasterzem narodów” (tak samo później jego syn Agamemnon, przywódca wyprawy trojańskiej), stąd być może skojarzenie Gościa i zmiana tematu. [przypis edytorski]
spor (gw.) — dostatek, powodzenie. [przypis edytorski]
sporniejsze pany — dziś popr. forma B. lm: sporniejszych panów. [przypis edytorski]
spornie — tu: na przekór, wbrew. [przypis edytorski]
spornym biegom — różnorodnym ruchom ciał niebieskich. [przypis redakcyjny]
sporny — sprzeciwiający się. [przypis redakcyjny]
sporo (daw., gw.) — szybko, niezwłocznie. [przypis edytorski]
sporo (daw.) — łatwo, bez ociągania się. [przypis edytorski]
