Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7823 przypisów.
Nieszczęśliwa Ravenno!… — Francuzi oblegali Rawennę jeszcze przed bitwą. Po zwycięstwie Francuzów miasto było gotowe się poddać. Ale nim jeszcze ukończono rokowania, wpadła pewna część francuskiego wojska do miasta i dopuściła się straszliwych okrucieństw. To samo spotkało niedługo przedtem Brescję (Bressa w tł. Kochanowskiego), gdy tymczasem Rimini, Faenca i inne pobliskie miasta dobrowolnie się poddały. [przypis redakcyjny]
nieszczęśliwego Araba, ojca zadżumionych — bohatera poematu Juliusza Słowackiego pt. Ojciec zadżumionych. [przypis edytorski]
nieszczęśliwej (…) dla Francji wojnie 1870–71 — mowa o wojnie francusko-pruskiej, w której Francja została pokonana i utraciła dominującą pozycję w Europie na rzecz nowo powstałego państwa: zjednoczonych Niemiec. [przypis edytorski]
nieszczęśliwe położenia (…) kiedy obywatel nie może być doskonale wolny, jeśli niewolnik nie jest całkowicie niewolnikiem. Takie było położenie Sparty — obywatelami staroż. Sparty byli tylko spartiaci, członkowie klasy panującej, od dzieciństwa szkoleni do służby wojskowej, którym prawo zabraniało pracy zarobkowej, a podstawą utrzymania była działka rolna przyznawana każdemu obywatelowi wraz z przypisanymi do niej helotami, tj. niewolnikami państwowymi, którymi stawali się mieszkańcy krajów podbitych. [przypis edytorski]
nieszczęśliwość — dziś: nieszczęście. [przypis edytorski]
nieszczęśliwości — dziś: nieszczęścia. [przypis edytorski]
nieszczęśliwszam — skrócenie od: nieszczęśliwsza [jeste]m. [przypis edytorski]
Nieszczęśliwym jest poeta, który dostrzega obiektywnie istniejącą poezję i odtwarza ją w sferze materialnej, a więc takiej, która musi ulec zagładzie. Błogosławionym zaś jest ten poeta, którego samo życie jest poezją. [przypis redakcyjny]
Nieszczęsny, kto częściami do mogiły wrastał — słowa Starca z Widowiska, cz. I Dziadów Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
nieszczerą — dziś popr.: nieszczera. [przypis edytorski]
nieszczere zapewnienia przyjaźni obu władców świata — Antoniusz mówi (II, 3): „Do Egiptu podążę. Choć zawieram dla świętego / Spokoju to małżeństwo, hen na wschodzie / Ojczyzna mej rozkoszy”. — Nieszczerość zaś Cezara wyraźnie widać ze sceny 2 aktu III, gdzie naprzód grozi Antoniuszowi na wypadek porzucenia Oktawii, a na jego zapewnienia odpowiada lakonicznie: „Rzekłem”. Trudno nie zdawać sobie sprawy, że Cezar naprzód dobrze wie, co nastąpi, i czeka na to z wyrachowaniem zimnego dyplomaty. [przypis tłumacza]
Nieszczesna matko — apostrofa do Niobe. [przypis redakcyjny]
nieszczyry (starop. forma) — dziś popr.: nieszczery. [przypis edytorski]
nieszkodliwość, którą Arystoteles koniecznie łączy ze śmiesznością — por. Arystotelesa dzieło O poezji, rozdział V. [przypis redakcyjny]
nie szkodni (daw.) — nie stratni. [przypis redakcyjny]
Nie szkodzi, gdy za rękę jaszczurka go chwyta — św. Pawłowi z Dziejów Apost. 24. [przypis redakcyjny]
Nie szkodził tobie w tym głębokim zmroku — Aluzja tu jest do pierwszej pieśni, w której poeta zbłąkany w lesie namiętności po raz pierwszy ujrzał wschodzące słońce prawdy, księżyc przypomina tu słaby odblask tegoż słońca, które jego od dłuższego błądzenia uratowało; rozum, choć przytępiony, nie w całej pełni rozwinięty, przecież zdolny powstrzymywać nas od najniewłaściwszych kroków. [przypis redakcyjny]
Nie szkodzi wiernej(…) — znaczenie: wiernej miłości nie szkodzi odległość („dalekość”). [przypis edytorski]
nieszlachcicowi — nieszlachcicowi zakazane było nabywanie, posiadanie i trzymanie w zastawie dóbr na prawie ziemskim od r. 1496 (statut Jana Olbrachta), zaostrzonym w r. 1538. [przypis redakcyjny]
nieszlachcicy — dziś popr.: nieszlachcice. [przypis edytorski]
nieszowski — dziś: nieszawski; w Nieszawie od XIII w. znajdował się gród krzyżacki. [przypis edytorski]
nieszpór a. nieszpory — nabożeństwo wieczorne (ostatnie w ciągu dnia) w kościele katolickim. [przypis edytorski]
nieszpór a. nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]
nieszpór — dziś: nieszpory; nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
nieszpór — nabożeństwo wieczorne; dziś zwykle w lm: nieszpory. [przypis edytorski]
nieszpór — nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
nieszpór — tu: wieczorna modlitwa z brewiarza. [przypis edytorski]
nieszpór właśc. nieszpory — wieczorne nabożeństwo w kościele katolickim. [przypis edytorski]
nieszporne modły — modły wieczorne; nieszpory (łac. vesperae od vesper: wieczór) liturgia odprawiana w kościołach chrześcijańskich wieczorem (tradycyjnie o zachodzie słońca). [przypis edytorski]
nieszporny — tu: poważny, dostojny. [przypis edytorski]
nieszpory — codzienna modlitwa wieczorna. [przypis redakcyjny]
nieszpory — katolicka msza wieczorna. [przypis edytorski]
nieszpory — katolickie śpiewane nabożeństwo wieczorne, odprawiane w dni świąteczne. [przypis edytorski]
nieszpory — nabożeństwo wieczorne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
nieszpory (rel.) — śpiewane nabożeństwo wieczorne, odprawiane w dni świąteczne. [przypis edytorski]
nieszpory (rel.) — śpiewane nabożeństwo wieczorne. [przypis edytorski]
nieszpory (rel.) — śpiewane nabożeństwo wieczorne w liturgii katolickiej. [przypis edytorski]
nieszpory — śpiewane nabożeństwo wieczorne. [przypis edytorski]
nieszpory sycylijskie — powstanie mieszkańców Sycylii przeciw panowaniu Andegawenów (1282). [przypis edytorski]
nieszpory — tu: wieczorne modlitwy z brewiarza. [przypis edytorski]
nieszpory — wieczorne nabożeństwo w kościele katolickim, rozpoczynające się zwyczajowo mniej więcej w czasie, gdy zachodzi słońce. [przypis edytorski]
nieszpory — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]
nieszpory (z łac. vespera: wieczór) — wieczorne nabożeństwo w kościołach chrześcijańskich, tradycyjnie odprawiane o zachodzie słońca. [przypis edytorski]
nieszpułka — nieszpułka zwyczajna a. nieszpułka jadalna (Mespilus germanica), krzew lub drzewko z rodziny różowatych; uprawiana już 3 tys. lat temu na terenach dzisiejszego Iranu, następnie w staroż. Grecji i Rzymie dla niewielkich (o średnicy 2–3 cm), kulistych, czerwonych owoców o chropowatej, grubej skórce i kwaskowatym smaku. Po zerwaniu owoce nie nadają się do spożycia, wymagają leżakowania przez kilka tygodni w suchym i chłodnym miejscu, aby nabrały słodyczy. Z nieszpułki sporządzano marynaty, marmolady i nalewki. W średniowieczu nieszpułka była przysmakiem dworskich stołów, od XVII–XVIII w. jej popularność zaczęła maleć, obecnie jest mało znana. [przypis edytorski]
Nie szukajmy ich między tą śmiesznie szczupłą gromadką, która sobie ten oficjalny tytuł przywłaszczyła i z naiwną nosi go dumą (…) kartkę w dziejach literatury, którą nawet zagranica musi czytać — (f) [W. Feldman], Nasi dekadenci, „Krytyka” 1901, z. V, s. 237. [przypis autorski]
nie szukał schronienia w świątyni — błagający opieki poza ochroną prawną uciekali się przed ołtarze; wymierzanie sprawiedliwości na błagającym opieki, jak długo znajdował się w świątyni lub trzymał się ołtarza — a niepodobna było usunąć go przemocą — uchodziło za ciężkie wykroczenie przeciw religii. [przypis tłumacza]
nie szykowało się — nie składało się. [przypis redakcyjny]
Nie tak dawno — tekst pochodzi z 1903, a pełny druk broszury z 1905 roku. [przypis edytorski]
nie takem słaby (starop. forma) — skrót od: nie tak [jest]em słaby. [przypis edytorski]
nie takiego jak w 1610 w maju, ale jak w 1594 w grudniu — Zamordowanie Henryka IV i zamach Jana Châtel, wychowanka jezuitów, na Henryka III. [przypis tłumacza]
nietęgo — niezbyt dobrze, słabo, kiepsko. [przypis edytorski]
nietknięty — tu: nieporuszony, niepoddający się emocjom. [przypis edytorski]
nie tknięty — tu: nie wzruszony. [przypis edytorski]
nie tłumaczyliśmy całego poematu „Hajdamacy”… — brak ten biblioteka Wolne Lektury uzupełnia osobną publikacją Hajdamaków w tłumaczeniu Leonarda Sowińskiego. [przypis edytorski]
Niet, mołodoj cziełowiek (ros.) — Nie, młody człowieku. [przypis edytorski]
nie to marzyłem — dziś: nie o tym marzyłem. [przypis edytorski]
nietoperzów — dziś popr. forma D. lm: nietoperzy. [przypis edytorski]
nietoperzów — dziś popr. forma: nietoperzy. [przypis edytorski]
nietoperz — w innych wydaniach pojawia się też forma gw.: niedoperz. [przypis edytorski]
nietota (daw.) — widłak. [przypis edytorski]
nietota — ludowa nazwa rośliny z rodz. widłakowatych (Lycopodiaceae), inaczej wroniec widlasty a. widłak wroniec (Huperzia selago), także: Spica sarmatica (tak notowany w Zielniku Szymona Syreniusza z 1611 r.); w Polsce występuje na niżu w cienistych lasach, ale przeważnie w górach, wśród kosodrzewiny, na halach, w Sudetach oraz w Tatrach od regla dolnego aż po najwyższe szczyty, po 1590 m n.p.m.; roślina ma własności trujące, ze względu na zawartość alkaloidów: annotyny i likopodyny. [przypis edytorski]
Nie trać nadziei, jakkolwiekć się dzieje — parafraza cytatu z Pieśni IX Ksiąg Wtórych Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]
nie tracił nadziei, że za 120 lat zajmie miejsce rabina — Żydzi życzyli sobie doczekania 120 lat, tyle lat miał żyć Mojżesz. [przypis tłumacza]
nie trawiący — nie marnując. [przypis edytorski]
nietrefnego podobieństwa (starop.) — nagannego postępowania. [przypis redakcyjny]
nietrefny (daw.) — niewłaściwy; mniej stosowny. [przypis edytorski]
nietrefny (starop.) — naganny. [przypis redakcyjny]
nietrefny (starop.) — niedobry. [przypis redakcyjny]
nietroskliwie — tu: beztrosko. [przypis edytorski]
nie trudne (starop. forma) — dziś popr.: nietrudne. [przypis edytorski]
Nietrudno mi było poznać rękę autora — autorem tego pisma, pt. Sentiments des citoyens, był w istocie — jak to dziś z pewnością wiadomo — nie kto inny, tylko Wolter. [Przyczyną zaciekłej reakcji Woltera było publiczne ujawnienie przez Rousseau w Listach z gór, że to Wolter był autorem anonimowego Kazania pięćdziesięciu (Sermon des cinquante, 1749), zjadliwego ataku na chrześcijaństwo; red. WL] [przypis tłumacza]
Nie trwożę się grobu, bo gdy moje kości legną w ziemi, to będę z nią razem, z moją kochaną, i rozpłynę się w drobne cząstki i żyć będę w liljach i koronach ich cichem życiem — Odnaleziony cytat z Gazeta warszawska, 23 sierpnia 1892, nr 223 brzmi: „I choć mi już blizko do grobu, ja przed nim się nie trwożę, jak inni starzy, bo gdy moje kości legną w tej ziemi, toż będę z nią razem, z moją kochanką, i rozpłynę się w drobne cząstki i żyć dalej będę w liliach i koronach ich cichem życiem”. [przypis edytorski]
nietry — grząskie tereny, porośnięte łozą, trzcinami, olchą i zielskiem. [przypis edytorski]
nie trza (gw.) — nie trzeba, nie potrzeba. [przypis edytorski]
nie trza — poprawnie: nie trzeba. [przypis edytorski]
Nie trzeba było w pierwszy szereg prosić — z własnej woli, samorzutnie ustawiał się w pierwszym szeregu walczących. [przypis edytorski]
nie trzebać było — skrót od: nie trzeba ci było. [przypis edytorski]
Nie trzeba jeść bobu — Pitagoras (VI w. p. n. e.), matematyk i filozof grecki, założyciel arystokratycznego związku religijno–politycznego, miał jakoby zakazywać jedzenia bobu, narodowej potrawy Greków, ze względu na to, że ten kiełkując przybierał święty kształt falliczny. [przypis redakcyjny]
Nie trzeba reprezentantom miast nadawać osobnej Izby — myśl tę rzucił Kołłątaj w Listach Anonyma [tj. w dziele Do Stanisława Małachowskiego, referendarza koronnego, o przyszłym Sejmie anonima listów kilka; red. WL]. [przypis redakcyjny]
nie trzeba — tu: nie należy, nie wolno. [przypis edytorski]
nie trzebaż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie trzeba, czyż nie trzeba. [przypis edytorski]
nietuczne — nietuczące, niesycące. [przypis redakcyjny]
nie tu — nie teraz. [przypis redakcyjny]
Nie twoje dieło, a tam razbierut (ros.) — nie twoja sprawa, a tam to sprawdzą. [przypis edytorski]
nie twojej to głowy — to nie na twoją głowę, to przekracza twoje możliwości rozumienia. [przypis redakcyjny]
Nietyczynce — Nietyczyńce, miejscowość mnie nieznana. Wiadomości o niej ani w Słown. geogr., ani w innych podręcznikach nie znalazłem. List ten, nieopatrzony datą roku, pochodzi z pewnością z r. 1663. (Por. ust. o nominacyi Hetm. pol. i Podsk. W. lit. z rel. Hoverb. z 14 wrześn. 1663. Urk. und Act. IX, str. 425–426). [przypis redakcyjny]
nie tykana — pozostająca dziewicą. [przypis redakcyjny]
nie tyle — nie tak bardzo. [przypis edytorski]
nie tyle szukał najbardziej legalnego i pewnego środka ocalenia państwa, ile sposobu wyciągnięcia dla siebie całego zaszczytu z tej sprawy — nie mógł sobie tego zaręczyć, proponując dyktatora, gdyż nie śmiał sam siebie mianować, a nie mógł być pewny, czy kolega właśnie jego zamianuje. [przypis autorski]
Nie tylko (…) marzyła od dawna — Niektóre zdania zaczerpnięto z Crebillona, tom III. [przypis redakcyjny]
nie tylko nie jest notoryczny, a właśnie — dziś popr.: ale właśnie. [przypis edytorski]
nie tylkoście go nie ujarzmili, lecz (…) ułatwili mu — daw. konstrukcja z ruchomą końcówką czasownikową, która odnosi się do dwóch kolejnych czasowników; inaczej: nie tylko go nie ujarzmiliście, lecz ułatwiliście mu. [przypis edytorski]
nie tylko sobie i ojcu chlubę przyniesie, ale i potrafi wspomóc przyjaciół, rozszerzyć granice ojczyzny… — Sokrates staje zrazu na poziomie zapatrywań ogółu, że zwycięstwo w igrzyskach i ambicja w tym kierunku jest czymś chwalebnym. Następnie chce zapalić Autolikosa do pragnienia sławy poważniejszej, wynikającej z czynów korzystnych dla ojczyzny lub ludzkości. [przypis tłumacza]
nie tylko sobie i ojcu chlubę przyniesie — zwycięstwo w zapasach przynosiło u Greków wielką chlubę. Autolikos odniósł zwycięstwo tylko w igrzyskach krajowych. Nagroda zyskana w zapasach wszechhelleńskich, np. olimpijskich, wsławiała zwycięzcę, jego ród i ojczyznę. Ateny czciły takiego zwycięzcę, jako pomnożyciela ojczystej chwały, dożywotnim żywieniem na koszt państwa w prytaneum, budynku, w którym urzędował wydział Rady Wielkiej. Sokrates i jego uczniowie mieli na tyle demokratyczny sposób myślenia, że nie uważali zwycięstwa w igrzyskach za jakiś znakomity czyn patriotyczny. Ironizował to uwielbienie dla zwycięskich zapaśników filozof eleacki (szkoła filozofów, zwana tak od miasta Elea w południowej Italii), Ksenofanes z Kolofonu, z VI w. przed Chr., w słowach: „Lepsza nasza mądrość niż siła koni lub mężów”. [przypis tłumacza]
nietylko (starop. forma ort.) — dziś popr.: nie tylko. [przypis edytorski]
nie tylko starość, ale wszelakie niedołęstwo, wedle Arystotelesa, jest pobudką skąpstwa (…) — Arystoteles, Etyka nikomachejska, IV, 3. [przypis tłumacza]
Nie tylko wszystkie zewnętrzne krajów związki, ale, po ustanowieniu w Polsce stu tysięcy wojska gotowego, i wewnętrzne Rzeczypospolitej stosunki grożą nierównie większym złem w elekcjach, jak w tronu następstwie — Prawo, opisując tronu sukcesję, powinno opisać wszystkie ceremonie koronacji przy następowaniu każdego króla jak najuroczyściej odprawiać się mające; jako też prawo zawaruje, iż z każdym królem, następującym podług prawa sukcesji na tron, naród będzie swoje Pacta Conventa [(łac.: umowa zawarta) warunki, których dotrzymanie musiał król zaprzysiąc, zanim tron objął; S.Cz.] układał i jemu do poprzysiężenia podawał, aby przypominał sobie naród i król, że nie ma prawa dziedzictwa, tylko prawo następstwa. [Ten przypis nie został przedrukowany w wydaniu z 1816 r.] [przypis autorski]
nie tylo czyniący, ale czyniącym przyzwalający godni są śmierci — por. Rz 1, 32. [przypis edytorski]
nie tym — dziś popr.: nie w tym. [przypis edytorski]
Nie, ty mnie tak nie kochasz, jak kochać należy — Arcy-kobiece; zwłaszcza w tej sytuacji. [przypis tłumacza]
