Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7823 przypisów.
niejeden bóg ludziom towarzyszy, którzy mają w sobie wstyd i uczciwość, a nie najmniej bóg-opiekun gości. Z góry patrzy na dobre szelmostwa i dobre postępki — odniesienie do Odysei IX 271 (słowa Odyseusza, proszącego Polifema o gościnę) oraz XVII 485–487 (słowa jednego z zalotników, upominającego Antinoosa). [przypis edytorski]
Niejeden herb (…) na stronę ludu przerzucał się potem — Dumna szlachta florencka, komesy i barony, widząc, że stan mieszczański rej wodzi w sprawach rzeczypospolitej, a zazdrosnym okiem patrząc na posiadane przez mieszczaństwo urzędy, często szukając popularności między ludem, przechodziła na jego stronę. [przypis redakcyjny]
niejeden, powie pan, spotykał samego siebie, np. Goethe zazwyczaj na moście — Goethe opisuje to wydarzenie pod koniec Księgi Jedenastej swojej autobiografii Z mojego życia. Zmyślenie i prawda. [przypis edytorski]
Niejeden zaś mąż swojej żony… — Marcin Bielski, Sejm niewieści, 1566 [parafraza; red. WL]. [przypis autorski]
niejeden z krytyków sprawdzał swoje siły na „Pałubie” — uczynił to Jan Topass (Un précurseur de Freud et de Proust, „Pologne Littéraire”, nr 4, przedruk w zbiorze Visages d'écrivains. Les aspects du roman polonais, Paris 1930), Konstanty Troczyński (Próba krytyki „Pałuby”, „Prom” 1933, z. 5, przedruk w tomie Od formizmu do moralizmu, Poznań 1935), dwukrotnie piszący te słowa („Pałuba” a „Próchno”, „Marchołt” 1937, R. IV, nr 1, oraz Recenzja z „Pałuby”, „Pion” 1938, nr 24/25) oraz najświetniej Karol [Ludwik] Koniński (Katastrofa wierności. Uwagi o „Pałubie” K. Irzykowskiego, „Przegląd Współczesny” 1931, nr 109, maj). [przypis autorski]
Niejeden (…) zostawi może u nas swoje skrofuły — królom francuskim przypisywano władzę leczenia skrofułów za pomocą dotknięcia. [przypis tłumacza]
Niejedną jam was godnie żywiła obiatą, bez wina — Erynie czci się obiatami, w skład których nie wchodzi wino. [przypis redakcyjny]
Niejedna, która ceniła więcej swój honor nad życie (…) — por. Augustyn z Hippony, O kazaniu Pana na Górze , I, 16. [przypis tłumacza]
niejednę — dziś B.lp r.ż.: niejedną. [przypis edytorski]
Niejednego ona posła wykrzesała z kandydata — mowa o sejmikach, na których o wyborze posła decydowała często nie ilość głosów, lecz szable. [przypis redakcyjny]
nie jednemu (starop. forma ort.) — dziś popr.: niejednemu. [przypis edytorski]
nie jedno (daw.) — nie tylko. [przypis edytorski]
nie jedno (daw.) — nie tylko. [przypis edytorski]
niejedno już powiedzieliśmy dla przypodobania się obywatelom — tzn. ludowi. Tak na przykład wnet po upadku Czterystu postawił Kritias w porozumieniu z Teramenesem wniosek skasowania banicji Alkibiadesa i towarzyszy z nim skazanych. On postawił wniosek, by zdradzieckiego Frynichosa, jednego z głównych przedstawicieli Czterystu, który padł z ręki żołdaka jeszcze przed skasowaniem Rady Czterystu, po śmierci oddać pod sąd. Uznano go winnym, majątek skonfiskowano, dom zburzono, trupa wykopano i wyrzucono za granicę (zdrajcy nie chowa się w ziemi ojczystej). Wyrok przeciw niemu wyryto na słupie, a morderców jego uznano za dobroczyńców ludu. [przypis tłumacza]
niejedno miłe zburzyć, a inaczej odbudować — Wincenty Pol, Pieśń o ziemi naszej. [przypis edytorski]
nie jedno (starop.) — nie jeden raz. [przypis edytorski]
nie jegoż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ż; znaczenie: przecież nie jego, doprawdy nie jego. [przypis edytorski]
nie jestci to próba umiłowania pańskiego, że się komu powodzi na świecie (daw.) — nie to jest sprawdzianem umiłowania ze strony Boga, że komuś się powodzi na świecie. [przypis edytorski]
Nie jestem ani dworskim, ani hetmańskim, ani potemkinowskim, pruskim, cesarskim, ani moskiewskim — stronnictwa w Sejmie; określenia nadawane przez przeciwników. [przypis redakcyjny]
nie jestem ci wcale — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
nie jestem taką — dziś popr.: nie jestem taka. [przypis edytorski]
nie jestem zrozumiały — dziś popr. nie mówię w sposób zrozumiały. [przypis redakcyjny]
nie jesteśmy we Francji, gdzie wszystko kończy się piosenką lub rokiem więzienia — „Muszę napisać słówko do komendanta”, tak brzmi zakończenie Wesela Figara Beaumarchais’go. [przypis redakcyjny]
nie jest jej kunszt głuszyć — nie trudno zmusić ją do milczenia. [przypis redakcyjny]
nie jest kwestią form politycznych, lecz kwestią społeczną; chodzi o to, czy górę weźmie duch egoizmu… — Oeuvres, t. X, s. 202. [przypis autorski]
nie jest mi dość jasne — Non liquet. [przypis autorski]
Nie jest moim zadaniem omawiać tutaj sposoby zapobiegania ciąży. Czyni to fachowo wydana przez poradnię broszura — Skuteczne i nieszkodliwe środki zapobiegania ciąży, napisał dr Rubinraut, z przedmową dr Budzińskiej-Tylickiej. [przypis autorski]
nie jest (…) obojętnym — dziś raczej: nie jest obojętne. [przypis edytorski]
nie jest potrzebne dla mej wiedzy, abym wiedział o tym, że wiem (…) — Zwracam uwagę, że nie badamy tutaj, w jaki sposób jest nam wrodzona pierwotna treść przedmiotowa. Należy to do badania natury, gdzie zostaje obszernie objaśnione, a gdzie zarazem zostaje wykazane, że poza ideą nie ma ani żadnego twierdzenia, ani przeczenia, ani jakiejś woli. [przypis autorski]
«Nie jest prorok beze czci, tylko w ojczyźnie swojej i w domu rodziców swoich» — słowa Jezusa przytoczone w różnym brzmieniu w ewangeliach: Mt 13,57; Mk 6,4; J 4,44. [przypis edytorski]
nie jest przyjacielska — nie jest rzeczą przyjacielską. [przypis redakcyjny]
Nie jest rannym łosiem — odniesienie do znanych słów z dramatu Szekspira: „Niech ryczy z bólu ranny łoś,/ Zwierz zdrów przebiega knieje,/ Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś./ To są zwyczajne dzieje” (Hamlet, akt III, scena 2, tłum. J. Paszkowski), wypowiedzianych przez Hamleta, kiedy sam uważany za szalonego, skutecznie sprowokował stryja-bratobójcę do gwałtownej reakcji na sceniczną aluzję do jego zbrodni i ucieczki do swych komnat. [przypis edytorski]
Nie jest rzeczą dobrą, by ten, kto stanowi prawa, wykonywał je… — jeszcze jeden dowód na to, że Russo jest przeciwnikiem kumulacji władz w jednym podmiocie. Naród powinien być prawodawcą i nikt inny nie może sprawować tej władzy — wykonywanie praw jednak można i należy powierzyć innym organom. [przypis tłumacza]
Nie, jest to pani, którą Piram ma kochać — Zarówno w starożytnej Grecji, jak i w czasach Szekspira, kobiety nie grały w teatrze, więc aktorzy musieli odgrywać również role żeńskie. [przypis edytorski]
Nie jest to rzecz naturalistyczna wcale (…) obłąkanie z nieświadomością — Żeromski Dzienniki, II, s. 232–233 (22 V 1887). [przypis autorski]
nie jestże — czy nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże (daw.) — konstrukcja z partykułą pytajną -że; inaczej: czy nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -że; znaczenie: czy nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy nie jest; czyż nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie jest, czyż nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy nie jest, czyż nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie jest; czyż nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie jest. [przypis edytorski]
nie jestże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czyż nie jest. [przypis edytorski]
nie jestżeś — konstrukcja z partykułą -że pomiędzy tematem a końcówką, tu: w funkcji wzmacniającej i wprowadzającej pytanie retoryczne; znaczenie: czy nie jesteś; czyż nie jesteś. [przypis edytorski]
nie jestżeś — konstrukcja z partykułą -że-, umieszczoną między tematem a końcówką wyrazu; znaczenie: czyż nie jesteś. [przypis edytorski]
nie jestże to — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie jest to. [przypis edytorski]
nie już (starop.) — jeszcze nie. [przypis redakcyjny]
Nie już ten kocha, co mruga — Ten, kto mruga, nie znaczy, że już kocha. [przypis edytorski]
nie kąsa — [tu:] nie gryzie. [przypis redakcyjny]
niekaj (gw.) — niekiedy, czasem. [przypis edytorski]
niekaj (gw.) — niekiedy. [przypis edytorski]
niekajś co (gw.) — gdzieniegdzie. [przypis edytorski]
nie każdemu jest dano przemieszkiwać w Koryncie — Non omnibus licet adire Corinthum (Horacy, Epistolae, I, 17). [przypis tłumacza]
Nie każdy weźmie po Bekwarku lutniej — powiedzenie to oznacza: nie każdy został równie szczodrze wyposażony przez naturę. [przypis edytorski]
Nie każe się im dziedzictwem dzielić, jako sam Pan rozdziałów czynić miedzy bracią nie chciał — zob. Łk 12, 13–14. [przypis edytorski]
nie kazać (tu daw.) — zabronić. [przypis edytorski]
nie kazałbym dzieciom odbywać studiów zwyczajnych, kierowanych przez cudzoziemców i księży. Prawo powinno normować treść, porządek i formę studiów — inny program nauk kreśli Mably. Domaga się, by nareszcie przeniknęła do uniwersytetów polskich filozofia i by wygnała te nędzne nauki, gorsze niż niewiedza. Żąda zerwania ze scholastyczno-teologicznym kierunkiem nauki. Żąda, by uczono prawa natury, publicznego prawa polskiego, ale także i praw państw innych, by wykładano o współczesnym stanie Europy, o dyplomacji; uważa również, że i medycyna, fizyka, matematyka, historia, literatura powinny znaleźć miejsce w szkołach. Jeżeli jezuici tym zadaniem nie potrafią sprostać, należy sprowadzić nauczycieli z zagranicy. [przypis redakcyjny]
nie kazał cieląt pasać — tj.: kazał mnie kształcić, oddał mnie do szkół. [przypis redakcyjny]
nie kaził — nie zbrukał, nie sprzeniewierzył się pamięci. [przypis edytorski]
niek (gw.) — niech. [przypis edytorski]
niekiedy o jego poezjach dziwaczne na cudzą wiarę powtarzają zdania — W pochwale Krasickiego [napisanej] przez Stanisława Potockiego czytamy, iż Trembecki, lubo w poezjach swoich często wznosi się wysoko, częściej jednak spada. Wyrok ten powtarzano w różnych pismach; żaden przecież krytyk nie raczył nam pokazać, gdzie mianowicie dostrzegł owych wielkich upadków Trembeckiego [por. S. Potocki, Pochwały, mowy y rozprawy, t. I, Warszawa 1816; red. WL]. [przypis redakcyjny]
Niekiedy w danym państwie te rzeczy się mieszają — Mojżesz uczynił jeden kodeks dla praw i dla religii. Pierwotni Rzymianie pomieszali dawne zwyczaje i prawa. [przypis autorski]
niekiej (gw.) — czasem. [przypis edytorski]
niekiej (gw.) — gdzieniegdzie. [przypis edytorski]
niekiej (gw.) — niekiedy, czasami. [przypis edytorski]
niekiej (gw.) — niekiedy, czasem. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
niekiej (gw.) — niekiedy. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
nie kłamali, a — dziś popr.: nie kłamali, ale. [przypis edytorski]
Nie kłaniaj mi się ani mi się na oczy ukazuj, ani mi ofiaruj daru żadnego, jeśli się z bratem nie zgodzisz. Na modlitwę twoję uszy zatkam; na ofiarę twoję, jako Kaimowę, nie wejźrzę, jeśliś bratu twemu nieżyczliwy — parafraza Mt 5, 23–24: „Jeźli tedy ofiarujesz dar twój do ołtarza, a tam wspomnisz, iż brat twój ma nieco przeciw tobie, zostaw tam dar twój przed ołtarzem a idź pierwej zjednać się z bratem…” (tłum. Wujka) połączona z pośrednim powiązaniem wersetów poprzedzających (Mt 5, 21–22): „Słyszeliście, iż rzeczono jest starym: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, będzie winien sądu. A Ja wam powiadam, iż każdy, który się gniewa na brata swego, będzie winien sądu (…)” ze starotestamentową historią Kaina, pierwszego zabójcy. [przypis edytorski]
nie kłopota — dziś popr. forma: nie kłopocze. [przypis edytorski]
nieklejnotny — taki, który nie ma klejnotu, tj. herbu szlacheckiego; nie będący szlachcicem. [przypis edytorski]
Nie klekoc — dziś popr.: nie klekocz. [przypis edytorski]
Nie kochał ten, co w pierwszym nie kochał spojrzeniu — Wiersz ten jest wyjęty z poematu Hero i Leander napisanego przez Marlowe’a. [przypis redakcyjny]
nie kol, miły jeżu — przysłowie: nie strasznyś, hamuj się. [przypis redakcyjny]
niekompetencja — nieznajomość rzeczy. [przypis autorski]
niekoniecznieśmy mocni — skrót od: niekoniecznie jesteśmy mocni. [przypis edytorski]
niekonsekwentność — dziś popr.: niekonsekwencja. [przypis edytorski]
Niekonsekwentnym był (…) lub przynajmniej nierzetelnym, Schopenhauer, wielbiąc muzykę. (…) „Nicość, zaprzeczenie życia, nie potrzebuje, aby po nim płakano” — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 9. [przypis autorski]
niekontent (daw.) — niezadowolony. [przypis edytorski]
niekontent — niezadowolony. [przypis edytorski]
niekontent — niezadowolony. [przypis edytorski]
niekordiaczny (starop.) — niegniewliwy. [przypis redakcyjny]
nie korzystał zeń, nie chciał korzystać w swoich studiach z materiału w nim zawartego (…) — Karol Sienkiewicz, Prace historyczne i polityczne, 1862, s. 143. [przypis redakcyjny]
Niekrasow, Nikołaj Aleksiejewicz (1821–1878) — rosyjski poeta, początkowo romantyk, potem autor utworów o problematyce społecznej, ukazujących niedolę ludu i niesprawiedliwość ustroju pańszczyźnianego; przytoczony cytat pochodzi z wiersza *** [Умру я скоро…] (Niedługo umrę, 1867). [przypis edytorski]
niekrzyw — tu: niewinny. [przypis edytorski]
niekscone (gw.) — niechrzczone. [przypis edytorski]
nie ktej stronie — nie w tę stronę, nie w tym kierunku. [przypis edytorski]
niektóre — dziś popr. forma B. lm. r.m-os.: niektórych (tj. ludzi). [przypis edytorski]
niektórego — tu: jakiegoś. [przypis edytorski]
Niektóre jeno nieliczne twierdzenia przyjmowane przez geometrów (…) — cały prawie ustęp o sądach matematycznych wszedł do II wyd. Krytyki z Prolegomenów Kanta' zob. przekład polski tego dziełka, przez R. Piątkowskiego, s. 16–18. [przypis tłumacza]
niektóren (gw.) — niektóry. [przypis edytorski]
Niektóre prawa próbowały ująć w reguły ustaw i sprawiedliwości takie dobrowolne zgony (…) — Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium, II, 6, 7. [przypis tłumacza]
niektóre więźnie — dziś popr. forma B. lm: niektórych więźniów. [przypis edytorski]
niektóry (daw.) — pewien. [przypis edytorski]
niektóry — tu: pewien, niejaki. [przypis edytorski]
niektóry — tu: pewien. [przypis edytorski]
niektórzy czosnkiem żywią koguty przed walką — w miesiącu Poseideonie (grudzień – styczeń; szósty miesiąc roku attyckiego) odbywały się w teatrze Dionizosa w Atenach walki kogutów, czasem zaopatrzonych w ostrogi. Bogaci ludzie też chętnie urządzali sobie takie widowiska u siebie. Walki kogutów były zresztą ulubionym widowiskiem i odbywały się przez cały rok w szynkach, lokalach zabawowych, na placach itd. (W tym samym celu hodowano też i przepiórki). Obok czosnku używano i innych środków podżegających zapał ptaków do walki. Zwyciężony kogut stawał się własnością zwycięzcy, tj. właściciela zwycięskiego koguta. Właściciel otrzymywał nadto wieniec i gałązkę palmową; w późniejszych czasach także i pieniądze stanowiły nagrodę. [przypis tłumacza]
niektórzy dochodzą do władztwa krajem — Farinelli (1705–1782) śpiewak włoski, władał formalnie Hiszpanią pod Ferdynandem VI. [przypis tłumacza]
Niektórzy historycy literatury (np. J. Kleiner) interpretują te wiersze (97-100) jako rzeczywisty zarzut Krasickiego wobec króla. Zapewne i współcześnie panowała taka opinia, bo w artykule pt. O stanie rycerskim Krasicki broni się przeciw niej i wyjaśnia właściwą intencję aluzji: „mniemają źle rzecz biorący, iż żart, umyślnie na poparcie przeciwnego zdania wyrzeczony, ściśle za prawdę brać należy. Znać, iż bez uwagi czytali pismo, inaczej poznaliby, do czego zmierza. Zmierza zaś do wyśmiania dawnych przesądów, które były skutkiem grubej i dzikiej niewiadomości”. (I. Krasicki, Dzieła prozą, Warszawa 1803–1804, t. VI, s. 426; w cyklu Uwagi). [przypis redakcyjny]
