Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116655 przypisów.
wierszach — tu: wersach. [przypis edytorski]
Wiersz adresowany jest do Jadwigi, córki chorążego lwowskiego Jana Tarły, która w owym czasie była bardzo popularną osobą, o której rękę starało się wielu mężczyzn nie tylko dzięki jej urodzie, ale także dzięki pokaźnemu posagowi. Na podstawie tego wiersza wymyślono nieszczęśliwy romans Mikołaja Sępa Szarzyńskiego z Jadwigą. Stał się on podstawą noweli Adama Krechowieckiego Trałówna (1896) i dramatu Bronisława Grabowskiego Jadwiga Tarłówna (1899). Zob. Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, Warszawa 2001, s. 181-182. [przypis edytorski]
wiersz biały (lit.) — wiersz bezrymowy. [przypis edytorski]
wierszchołek (daw.) — dziś popr. wierzchołek; autor stosuje zmienną pisownię. [przypis edytorski]
wiersze nierówno spojone — o wersach nierównej długości, to jest w dystychu elegijnym, złożonym z heksametru i pentametru. [przypis edytorski]
Wiersze od 757 do 759 opuszczone w przekładzie — Hezjod przestrzega w nich przed załatwianiem potrzeb fizjologicznych do rzek i jezior. [przypis edytorski]
wiersze — tu: linijki tekstu. [przypis edytorski]
wierszów — dziś popr. forma D. lm: wierszy. [przypis edytorski]
wierszów — dziś popr.: forma D. lp: wierszy. [przypis edytorski]
wierszokleta — słaby poeta. [przypis edytorski]
wiersz „Piesek” — to rozbudowana wersja wierszyka o psie o imieniu Yap; autorką tłumaczenia jest Maria Kamińska. [przypis edytorski]
wiersz Symonidesa w Termopilach — upamiętniający heroiczną walkę Spartan aforystyczny tekst: ὦ ξεῖν', ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι, tj. dosł. „O cudzoziemcze, powiedz Lacedemończykom, że wierni ich prawom, tu leżymy” (tłumaczony też: „Przechodniu, powiedz Sparcie, tu leżym jej syny, wierni jej prawom do ostatniej godziny”). [przypis edytorski]
Wiersz ten nawiązuje swą metaforyką i sposobem ujmowania pewnych idei (ludu, rewolucji i in.) do wizji Z. Krasińskiego przedstawionej w Nie-Boskiej komedii oraz w Niedokończonym poemacie. [przypis edytorski]
wiersz też skończy marnie, gdzieś w jakimś piecu czy klozecie — podczas Zagłady wiele osób dokumentowało los własny, bliskich czy swojej społeczności w poczuciu obowiązku zachowania pamięci o zamordowanych i z nadzieją, że sprawcy zostaną ukarani. Pamiętniki, wiersze, listy były ukrywane w najróżniejszy sposób: niektóre osoby stworzyły ukryte schowki w ścianach, podłogach lub meblach, zakopywały je w pobliżu budynków. Inni wszywali swoje pisma w podszewki odzieży, pościel, materace lub powierzali na przechowanie innym osobom. W ten sposób, gdyby zostali odkryci lub deportowani, ich twórczość wciąż miała szansę na przetrwanie. Jednak pomimo tych środków ostrożności naziści znajdowali i zniszczyli wiele ukrytych dokumentów. Część wierszy i piosenek przetrwała jedynie dlatego, że została zapamiętana. [przypis edytorski]
wiersz — tu: wers. [przypis edytorski]
wierszyć się (neol.) — wznosić się jak szczyt. [przypis edytorski]
wierszyk — tu: wzniesienie, wierzchołek pagórka. [przypis edytorski]
wiertałka — okółek, obwódka. [przypis edytorski]
Wiertz, Antoine Joseph (1806–1865) — belgijski artysta okresu romantyzmu, malarz, rzeźbiarz, grafik i rysownik, w swoich pracach dawał wyraz fascynacji śmiercią, erotyką i przemocą; 18 lutego 1848 r. wziął udział w eksperymencie mającym sprawdzić, czy odcięta głowa nadal pozostaje świadoma po zgilotynowaniu; wprowadzony w stan hipnozy Wiertz miał wczuć się w stan skazańca (włamywacza François Rosseela) w chwili śmierci; swoje hipnotyczne wrażenia zapisał w formie trzecioosobowej narracji, relacjonującej odczucia (szok, cierpienie, zapadanie w mrok) zgilotynowanego w ciągu trzech minut po oddzieleniu głowy od tułowia, a także stworzył malarski tryptyk pt. Ostatnie myśli i wizje ściętej głowy (1853). [przypis edytorski]
Wiertz, Antonie (1806–1865) — belgijski malarz okresu romantyzmu. [przypis edytorski]
wierutny (daw.) — istny; odznaczający się jakąś ujemną cechą rozwiniętą w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
wierutny (daw.) — tu: prawdziwy, istotny. [przypis edytorski]
wierutny — prawdziwy, całkowity, odznaczający się daną cechą w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
wierutny — prawdziwy, całkowity, odznaczający się daną cechą (zwykle negatywną) w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
wierutny — prawdziwy, całkowity, odznaczający się daną cechą (zwykle negatywną) w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
Wier (Weyer), Johannes (1515–1588) — niemiecki demonolog. [przypis edytorski]
wierżch — dziś: wierzch. [przypis edytorski]
wierzajcie (daw.) — wierzcie. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr. rozkaz.: wierz. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr.rozkaz.: wierz. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma 2 os. lp tr. rozkaz.: wierz. wierzaj mi pan — dziś popr. forma grzecznościowa: proszę mi wierzyć a. niech mi pan wierzy. [przypis edytorski]
wierzaj — dziś popr. forma: wierz. [przypis edytorski]
wierzaj mi — dziś popr.: wierz mi. [przypis edytorski]
Wierzaj… — w dalszych słowach Byron pokazuje, że bardziej ceni angielskich poetów przedromantycznych. [przypis edytorski]
wierzba czarna, Salix nigra (bot.) — gatunek wierzby pochodzący ze wsch. części Ameryki Płn. [przypis edytorski]
wierzba purpurowa, Salix purpurea — wiklina, gatunek krzewu z rodziny wierzbowatych, tworzący zarośla nad brzegami rzek i potoków, występujący w Europie, Azji i Afryce Północnej. [przypis edytorski]
wierzba — w daw. przypisywanych roślinom symbolice oznaczała niespełnioną miłość. [przypis edytorski]
wierzbiny — drzewa, krzewy wierzby. [przypis edytorski]
wierzbówka — wysoka roślina o wąskich liściach, podobnych do liści wierzby, i o purpurowych kwiatach z fioletowym odcieniem. [przypis edytorski]
Wierzbołów (lit. Virbalis) — miasto w płd.-zach. części Litwy, na linii kolei do Królewca (Kaliningradu), wówczas przy granicy rosyjsko-pruskiej, dziś litewsko-rosyjskiej. [przypis edytorski]
wierzbownica — drobnokwiatowa roślina wieloletnia z rodziny wiesiołkowatych.. [przypis edytorski]
wierzby Wirgiliusza — nawiązanie do Bukolik Wergiliusza (sic!), w których takie elementy krajobrazu jak wierzba stanowiły rozpoznawalny atrybut sielankowego nastroju. [przypis edytorski]
wierzchenek (gw.) — pokrywka. [przypis edytorski]
wierzchne — górne, znajdujące się na piętrze. [przypis edytorski]
wierzchówka — klacz używana do jazdy wierzchem. [przypis edytorski]
Wierzchosławice — wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
wierzch — tu: szczyt. [przypis edytorski]
Wierzę w Boga a. Credo — najwcześniejsze wyznanie wiary Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
wierzeje (daw.) — wrota. [przypis edytorski]
wierzeje — drzwi. [przypis edytorski]
wierzeje — drzwi, zazwyczaj potężne; wrota. [przypis edytorski]
wierzgać przeciw ościeniowi — wyrażenie biblijne z Dziejów Apostolskich (26, 14): stawiać bezcelowy opór, skazany na niepowodzenie; oścień: zaostrzony kij do popędzania bydła. [przypis edytorski]
wierzone ledwie (starop.) — takie, w które z trudem można uwierzyć. [przypis edytorski]
wierzyć też i diabeł (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; inaczej: wierzy ci też i diabeł; znaczenie: przecież i diabeł wierzy. [przypis edytorski]
wierzyć — tu: powierzać. [przypis edytorski]
wierzyciel — osoba, która pożyczyła pieniądze, ktoś, u kogo został zaciągnięty dług. [przypis edytorski]
wierzyciel — osoba, której jest się dłużnym pieniądze. [przypis edytorski]
wierzy gardła swego (starop.) — powierza swoje życie. [przypis edytorski]
Wierzymy, Panie, o! wierzymy mocno… — Kornel Ujejski, Akt wiary, z tomu Skargi Jeremiego. [przypis edytorski]
Wierzyński, Kazimierz (1894–1969) — poeta, prozaik i eseista polski; pochodził z Drohobycza, podczas I wojny światowej walczył w Legionie Wschodnim gen. Hallera i dostał się do niewoli ros.; znalazłszy się w Warszawie, zaczął współpracować z pismem młodzieży akademickiej „Pro Arte et Studio”, dołączył do grupy poetów urządzających w l. 1918–1919 wieczory w kawiarni Pod Picadorem i wraz z Julianem Tuwimem, Antonim Słonimskim, Janem Lechoniem i Jarosławem Iwaszkiewiczem był współtwórcą grupy poetyckiej Skamander; debiutował tomikiem Wiosna i wino (1919). Radosny, lekki ton właściwy dla pierwszej fazy dwudziestolecia między wojennego, obecny jeszcze w zbiorze Wróble na dachu (1921) i w wierszach dotyczących sportu (Laur olimpijski 1927, złoty medal Amsterdam 1928), porzucił wkrótce, jak wielu innych, na rzecz katastrofizmu (np. w tomach Rozmowa z puszczą 1929, Pieśni fanatyczne 1929, Gorzki urodzaj 1933). Sam najwyżej cenił zbiór utrzymanych w tonie romantycznym poematów Wolność tragiczna (1936), których tematem jest postać marszałka Piłsudskiego oraz poczucie groźby wiszącej nad niedawno odzyskaną wolnością Polski. [przypis edytorski]
Wierzyński, Kazimierz (1894–1969) — poeta, współzałożyciel grupy poetyckiej Skamander, od 1939 na emigracji. [przypis edytorski]
Wierzynek, Mikołaj (niem. Nikolai Wirsing a. Werzig, łac. Verincus, zm. 1368) — zw. Wierzynkiem młodszym; średniowieczny kupiec, patrycjusz, bankier, ławnik i rajca krakowski, syn Mikołaja Wierzynka (starszego). Wg Jana Długosza w 1364 zorganizował ucztę dla gości zjazdu monarchów zorganizowanego przez Kazimierza Wielkiego. W sławnej „uczcie u Wierzynka” uczestniczył m.in. cesarz Karol IV Luksemburski, król Ludwik Węgierski oraz wielu innych królów i książąt. [przypis edytorski]
wierzyszli (daw.) — czy uwierzysz. [przypis edytorski]
wierzyszli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy wierzysz. [przypis edytorski]
wierzyż — uwierz; uwierzże. [przypis edytorski]
wierzże (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
wieść (daw.) — prowadzić. [przypis edytorski]
Wieść (mit. rzym.) — Fama, bogini szybko rozchodzącej się pogłoski; odpowiednik Feme w mit. gr., przedstawianej niekiedy z wieloma parami oczu i ust. [przypis edytorski]
wieść obiesić (starop.) — prowadzić na szubienicę; prowadzić, żeby go powiesić. [przypis edytorski]
wieść — prowadzić. [przypis edytorski]
wieść prym — być w czymś pierwszym, przewodzić. [przypis edytorski]
wieść — tu: przewodzić. [przypis edytorski]
wieść — tutaj: prowadzić. [przypis edytorski]
wieście — forma zarchaizowana; dziś popr.: wieści. [przypis edytorski]
Wieści od wnuka Kupida odbiera. — w późn. wyd. tłum. te słowa Marii mówi Katarzyna. [przypis edytorski]
wieści o gwałceniach (…) — nawiązanie do wątków powieści Stefana Żeromskiego (wyd. 1902–1904). [przypis edytorski]
wieś do przeżycia — tu: dożywotnia dzierżawa wsi. [przypis edytorski]
wieś G. — zapewne: Giełgudyszki. [przypis edytorski]
wieśniactwo (daw.) — wieśniacy jako zbiorowość; chłopstwo. [przypis edytorski]
wieśniakom — Horacy podkreśla swoje pochodzenie z prowincji. [przypis edytorski]
wieśnie — dziś popr.: wiośnie. [przypis edytorski]
wieśny (daw.) — wiejski. [przypis edytorski]
wieś zaciszna (…) wieś spokojna — parafraza słów Panny XII z Pieśni świętojańskiej o Sobótce Jana Kochanowskiego: „Wsi spokojna, wsi wesoła, / Który głos twej chwale zdoła?”; w dialogu Czepca z Dziennikarzem nawiązanie to ma wydźwięk ironiczny: wyraża marzenie szlachty o wsi, z pominięciem istotnych potrzeb i pragnień jej mieszkańców. [przypis edytorski]
Wie się ona przeznaczoną Do noszenia tu korony… — Zygmunt Krasiński, Psalm miłości. [przypis edytorski]
wiesiele (starop.) — wesele. [przypis edytorski]
wiesioł był (starop.) — był wesoły. [przypis edytorski]
wieskie i miesckie — wiejskie i miastowe. [przypis edytorski]
Wiesław — imię jest nawiązaniem do poematu Kazimierza Brodzińskiego Wiesław (1820). [przypis edytorski]
wie süss (niem.) — jak słodko. [przypis edytorski]
wiesza a śmieje się, a szumi, a szczebiocze (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: wiesza i śmieje się, i szumi, i szczebiocze. [przypis edytorski]
wieszadło (daw.) — wieszak, mebel z kołkami a. haczykami do zawieszania ubrań. [przypis edytorski]
wieszadło (pot.) — wieszak. [przypis edytorski]
wiesza — tu w znaczeniu: wiesza na nas psy, oczernia. [przypis edytorski]
wieszczba (daw.) — proroctwo, wróżba. [przypis edytorski]
wieszczba — wróżba, przepowiednia przyszłości. [przypis edytorski]
wieszczba — wróżba. [przypis edytorski]
wieszczbiarstwo — wróżbiarstwo, przepowiadanie przyszłości. [przypis edytorski]
wieszczek-ewangelista z wyspy Patmos — tradycyjnie uważa się św. Jana Ewangelistę i autora Apokalipsy według św. Jana za tę sama osobę. [przypis edytorski]
wieszczek — tu: Helenus. [przypis edytorski]
wieszczek — wróżbita. [przypis edytorski]