Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7491 przypisów.
borniertes Genie (niem.) — ograniczony (głupi) geniusz. [przypis edytorski]
Borodawka, Jacko Nerodycz (zm. 1621) — hetman kozacki od 1619. [przypis edytorski]
Borodin, Aleksandr Porfirjewicz (1833–1887) — rosyjski kompozytor romantyczny i chemik; autor symfonii, kwartetów smyczkowych, poematu symfonicznego W stepach Azji Środkowej i opery Kniaź Igor. [przypis edytorski]
Borodino — chodzi o bitwę pod Borodino (5–7 września 1812) stoczoną pomiędzy wojskami Napoleona Bonaparte i armią rosyjską, w wyniku której Napoleon otworzył sobie drogę do Moskwy. [przypis edytorski]
borowego — leśnego, dzikiego. [przypis redakcyjny]
Borowski, Juliusz — starszy brat pisarza. [przypis edytorski]
Borowski, Tadeusz (1922–1951) — poeta, prozaik, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, autor opowiadań wojennych i obozowych (m. in. Pożegnanie z Marią, Proszę państwa do gazu). [przypis edytorski]
Borowski, Tadeusz (1922–1951) — poeta, prozaik, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, autor opowiadań wojennych i obozowych (m.in. Pożegnanie z Marią, Proszę państwa do gazu). [przypis edytorski]
borowy — gajowy, leśniczy. [przypis edytorski]
borowy — gajowy, leśnik. [przypis edytorski]
borowy — leśny. [przypis edytorski]
Borowy, Wacław (1890–1950) — historyk literatury, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. [przypis edytorski]
Borso — nieślubny syn Mikołaja d'Este (strofa 42); panował w Ferrarze po swym bracie Leonellu. [przypis redakcyjny]
Bors — tu: Bors młodszy, brat Lionela, syn występującego wcześniej Borsa starszego, który był królem Ganis we wczesnym okresie panowania króla Artura i razem z nim oraz ze swoim bratem Banem pomagał Leodegransowi w walce z wrogami jego królestwa. [przypis edytorski]
borta (daw.) — taśma ozdobna pasmanteryjna naszywana na odzieży; lamówka. [przypis edytorski]
bort (rzad.) — burta, bok statku. [przypis edytorski]
boru — dziś popr. forma: Ms.lp: borze. [przypis edytorski]
borukać — dziś popr.: borykać; zmagać. [przypis edytorski]
Borus — Prusak. [przypis edytorski]
Boruta — diabeł z polskich legend, związany z Łęczycą. [przypis edytorski]
bor — wiertło. [przypis edytorski]
borykać się — zmagać się. [przypis edytorski]
Borys Godunow — opera Modesta Musorgskiego z librettem Aleksandra Puszkina, powstała w latach 1868–1872. [przypis edytorski]
Borys Godunow, Peleas — Borys Godunow: opera Modesta Musorgskiego z librettem Aleksandra Puszkina, powstała w latach 1868–1872; Peleas i Melisanda: operowy dramat liryczny Claude'a Debussy'ego z 1902 do własnego libretta wg dramatu Maurice'a Maeterlincka. [przypis edytorski]
Borys Godunow — tragedia romantyczna o walkach o tron moskiewski na przełomie XVI i XVII w., napisana przez Puszkina w 1825. [przypis edytorski]
Borysten a. Borystenes — starożytna nazwa Dniepru, który był ówcześnie uważany trzecią co do wielkości rzekę świata. [przypis edytorski]
Borysten — nazwisko starożytne Dniepru. [przypis redakcyjny]
Borys — tu: chłop. [przypis redakcyjny]
borysz — podarek pieniężny lub poczęstunek przy sprzedaży albo kupnie; także: litkup. [przypis edytorski]
Borzęcki, Paweł — zięć Stanisława Sarbiewskiego, wojewody mazowieckiego. [przypis redakcyjny]
Borzywoj, przyjęty już od Czechów — 24 grudnia 1109 r. Borzywoj wkroczył do Pragi. [przypis edytorski]
boś (…) dużo gości sprosił — Mąż przed spotkaniem z Dziewicą sam zabiegał o to, aby chrzest wypadł okazale. [przypis redakcyjny]
bośma (gw.) — bo jesteśmy. [przypis edytorski]
boś nie sanitarny — bo nie jesteś sanitariuszem, bo nie znasz się na medycynie. [przypis edytorski]
boś podobny — dziś: bo jesteś podobny. [przypis edytorski]
Bo światła tak się wydały zatlone (…) — Aluzja do krucjat, do rycerzy krzyżowych, którzy krew swą przelewali z nadzieją odzyskania Ziemi Świętej z rąk niewiernych. Poeta w ogólności widzi na planecie Mars wszystkich bojowników Chrystusa. Ich blask połączony przez przecięcie dwóch promieni tworzy kształt krzyża, te zaś dwa promienie, czyli dwie pręgi jasne ze swoimi małymi i wielkimi światłami poeta porównuje do drogi mlecznej. [przypis redakcyjny]
bosak — długi drąg zakończony metalowym hakiem i ostrzem używany jako narzędzie ratownicze w czasie pożaru oraz do wyławiania rzeczy zatopionych w wodzie. [przypis edytorski]
Boscan, Juan (1500–1544) — hiszp. poeta z Barcelony. [przypis edytorski]
Bosfor — cieśnina oddzielająca Europę od Azji, łączy Morze Czarne z Morzem Marmara, jest położona między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą. [przypis edytorski]
Bosfor — cieśnina oddzielająca Europę od Azji, łączy Morze Czarne z Morzem Marmara, jest położona między Półwyspem Bałkańskim a Azją Mniejszą. [przypis edytorski]
Bosfor — tu: Bosfor Kimmeryjski (gr. Κιμμέριος Βόσπορος, Kimmérios Bosporos), ob. Cieśnina Kerczeńska, łącząca Morze Azowskie z Morzem Czarnym. [przypis edytorski]
bosiny — obchodzenie żałoby po zmarłym (u Żydów). [przypis redakcyjny]
Boska Komedia — średniowieczny poemat włoskiego poety Dantego Alighieri, opisujący podróż w zaświaty: poprzez kolejne kręgi piekła, czyśćca i nieba. [przypis edytorski]
Boska komedia — średniowieczny poemat włoskiego poety Dantego Alighieri, opisujący podróż w zaświaty: poprzez kolejne kręgi piekła, czyśćca i nieba. [przypis edytorski]
boskali sprawa, ludzkali to była (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy była to boska czy ludzka sprawa. [przypis edytorski]
boska matka… Eneasza — chodzi o Wenus. [przypis edytorski]
boska Sofia — Sofia, σοφεια mądrość po grecku, stąd φιλοσοφεια, miłość mądrości. [przypis autorski]
boski Cezar — Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.), wódz rzymski, jako pierwszy sięgnął po jedynowładztwo w staroż. Rzymie; z jego rozkazu rozpoczęto odbudowę Koryntu w 46 p.n.e., szanował kulturę grecką, jeszcze na początku swej kariery politycznej doprowadzał do procesów rzym. dowódców, którzy dopuścili się łupiestwa i nadużyć w Grecji i Macedonii, czym zdobył sobie popularność. [przypis edytorski]
boskiéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]
„boskie dziecię” — Wiktor Hugo. [przypis tłumacza]
boskiej (…) liry — Lira symbolicznie tu wzięta za samego archanioła w chwili, kiedy zanucił pieśń pochwalną, koronując Marię Dziewicę, która jak najpiękniejszy szafir świeciła w Empireum. [przypis redakcyjny]
boskiet (neol., z fr. bosquet) — gaj, park. [przypis edytorski]
Boski Sen (mit.gr.) — Hypnos, bóg i uosobienie snu, syn bogini nocy, Nyks, i boga otchłani Tartara (a. Ereba), brat-bliźniak boga śmierci, Tanatosa, ojciec boga marzeń sennych, Morfeusza. [przypis edytorski]
boski staruch — Proteusz, syn Posejdona, bóstwo morskie świadome przyszłości i posiadające zdolność zmiany kształtu. [przypis edytorski]
boski syn Mai — chodzi o Hermesa. [przypis edytorski]
Bosko czarnoksiężnik — książka opisująca sztuczki magiczne, inspirowana postacią sławnego włoskiego magika Bartolomeo Bosco (1793–1863), którego występy dostarczały rozrywki monarchom europejskim w I połowie XIX w. [przypis edytorski]
Bosko — sławny kuglarz czarnoksiężnik. [przypis redakcyjny]
bosman — najstarszy stopniem podoficer na statku, bezpośrednio kierujący załogą. [przypis edytorski]
bosman — starszy marynarz. [przypis edytorski]
bosman — starszy marynarz. [przypis redakcyjny]
bosman (z niem. Bootsmann) (daw.) — flisak, osoba kierująca łodzią, zatrudniona przy rzecznym spławianiu towarów. [przypis edytorski]
bosmen, popr.: boss man (ang.) — szef. [przypis edytorski]
Bo sobie pomyślił: „Będzie-li ten lud mój jednej wiary z ludem Roboamowym (…) a mnie zabiją” — 1 Krl 12, 26–27. [przypis edytorski]
Boson de Talleyrand-Périgord, książę de Sagan (Żagania) (1859–1937) — słynny francuski salonowiec; w 1858 poślubił Jeanne Seillière (1839–1905), która zasłynęła z wdzięku i wpływów we francuskim życiu towarzyskim XIX w. [przypis edytorski]
bos piger (łac.) — leniwy wół. [przypis edytorski]
Bospor a. państwo bosporańskie — starożytne państwo grecko-scytyjskie we wsch. części Krymu oraz na wybrzeżu M. Azowskiego, powstałe w 480 p.n.e.; pierwsze państwo, w którym różnorodna etnicznie ludność przyjęła język i kulturę grecką. [przypis edytorski]
Bosporu (…) nazwisko — nazwę cieśniny wywodzono błędnie od słów boos poros, oznaczających przeprawę krów (tj. nimfy Io przemienionej w krowę). [przypis edytorski]
Bosques del Casiquiare — lasy (puszcze) nad rzeką Casiquiare. [przypis edytorski]
Bosra a. Bostra — miasto w Syrii, 140 km na płd. od Damaszku. [przypis edytorski]
boss (ang.) — szef, zwierzchnik, przełożony. [przypis edytorski]
Bosse, Abraham (1602–1676) — malarz i grafik francuski. [przypis redakcyjny]
Bossey — wioska ok 5 km na płd. od Genewy. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — biskup katolicki, nadworny kaznodzieja Ludwika XIV, wychowawca jego syna; teolog, wyraziciel myśli tradycjonalistycznej, wykorzystanej następnie przez konserwatyzm; uzasadniał sakrę władzy królewskiej (absolutyzmu) poprzez wykład porządku naturalnego świata i pochodzenie władzy świeckiej bezpośrednio od Boga oraz przedstawił Kościół jako instrument Opatrzności Bożej pozwalający harmonijnie spoić historię świętą z polityką; jednocześnie stworzył podstawy teorii spiskowej dziejów, występując przeciw jezuitom; prowadził korespondencję filoz. z Leibnizem; dążył do nawrócenia protestantów z powrotem na katolicyzm (nawrócił marszałka Turenne'a). [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — francuski biskup, kaznodzieja i pisarz, teoretyk absolutyzmu, wybitny mówca. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — francuski duchowny katolicki, biskup, teolog, wybitny mówca, wychowawca i nadworny kaznodzieja Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część druga
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — francuski kaznodzieja, teolog i biskup. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — fr. biskup katolicki, nadworny kaznodzieja Ludwika XIV, wychowawca jego syna; wybitny mówca, teolog, autor licznych traktatów apologetycznych. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — kaznodzieja i biskup francuski, wychowawca Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Bossuet, Jacques-Bénigne (1627–1704) — kaznodzieja i biskup francuski, wychowawca Ludwika XIV; teoretyk absolutyzmu, wybitny mówca. [przypis edytorski]
boston — gra karciana. [przypis edytorski]
Boston — miasto w płn.-wsch. części Stanów Zjednoczonych, położone na Wschodnim Wybrzeżu, stolica stanu Massachusetts. [przypis edytorski]
boston — odmiana wista; gra w karty. [przypis edytorski]
boston — rodzaj tańca pochodzenia amerykańskiego, także muzyka do niego. [przypis edytorski]
boston — rodzaj tańca pochodzenia amerykańskiego, także muzyka do niego. [przypis edytorski]
boston — taniec towarzyski pochodzący ze Stanów Zjednoczonych, rodzaj powolnego walca. [przypis edytorski]
boston, wist — gry karciane. [przypis edytorski]
Boswell, James (1740–1795) — pamiętnikarz szkocki. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
bosych i nagich po trosze — żart. aluzja do niektórych strojów zakonnych, np. karmelici bosi i bernardyni chodzili przez cały rok w sandałach zakładanych na gołą stopę, zaś pod habitem nie nosili żadnego ubrania. [przypis edytorski]
bosymi stopy — dziś popr. forma: bosymi stopami. [przypis edytorski]
boszofag (żart.) — wróg Niemców. [przypis edytorski]
bo takie było wówczas imię tego wielkiego człowieka — w „Journal de Paris” z 7 IV 1814 znalazła się wzmianka, że Bonaparte miał jakoby na imię Mikołaj, a nie Napoleon. [przypis redakcyjny]
bo tak widno musi (gw.) — bo tak, widać, być musi. [przypis autorski]
botanomancja — wróżenie z ziół. [przypis tłumacza]
Botany Bay — zatoka na wsch. wybrzeżu Australii, w której pod koniec XVIII w. Anglicy planowali utworzyć kolonię karną; mimo dokonanej na miejscu zmiany planów i założenia osady na północ od niej, w Wielkiej Brytanii nazwa Botany Bay funkcjonowała jako zastępcze określenie kolonii karnej w Australii. [przypis edytorski]
botas — botagas. [przypis edytorski]
Bo ten zbyt nisko w kole głupców stoi (…) obłąkać się gotów — Przez to porównanie poeta mówi: kto idzie szukać prawdy, nie wiedząc naprzód, przez jakie środki ją znajdzie, ten nie tylko powraca z niczym, a ponadto jeszcze zamiast prawdy błąd z sobą przynosi. Dowodem czego są wymienieni tu filozofowie, których teorie o słońcu i ruchu ciał niebieskich poeta uznaje za fałszywe, a także kacerze nazwani tu po imieniu, którzy Pismo Święte kaleczyli wykrzywiając fałszywym wykładem myśli jego, których nie pojęli albo według własnych czasowych widoków pojmowali. Kończy zaś to upomnienie przez usta świętego Tomasza nauką moralną: że ludzie tam, gdzie nie widzą jasno, powinni w sądach swoich być ostrożni i przezorni. [przypis redakcyjny]
Bo też to człowiek (…) no, człowiek i kwita — W oryg. fr. C'est un homme… qui… Ha! Un homme. … un homme enfin!. Wiersz ten sławny jest w literaturze. Orgon jak gdyby nabiera tchu do powiedzenia wszystkiego, co myśli o Tartufie, i jak gdyby z nadmiaru niezdolny jest nic powiedzieć. [przypis tłumacza]
botforty — długie buty do jazdy konnej. [przypis edytorski]
botforty (z fr. bottes fortes: mocne buty) — sięgające za kolana buty używane w Europie Zachodniej w XVI–XVIII w., ich cechą charakterystyczną była cholewa podwyższona z przodu dla ochrony kolana jeźdźca; buty rajtarskie, w Polsce rozpoznawalny element stroju cudzoziemskiego. [przypis edytorski]
Botha, Louis (1872–1919) — południowoafrykański polityk i wojskowy, pierwszy premier utworzonego w 1910 Związku Południowej Afryki (ob. RPA). [przypis edytorski]
