Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24831 przypisów.
w żałobie — w smutku, w płaczu. [przypis redakcyjny]
wżdam — jednak, przecież. [przypis redakcyjny]
wżdy (daw.) — przecież. [przypis redakcyjny]
wżdy niech kamienie woła — niech do was i kamień przemówi [starop. to kamienie: rzeczownik r.n.; nawiązanie do Łk 19,40: „Odrzekł: »Powiadam wam: Jeśli ci umilkną, kamienie wołać będą«” oraz Ha 2,11: „Kamień ze ściany zawoła,/ a belka budowy mu zawtóruje”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
wżdy — przecież. [przypis redakcyjny]
wżdy (starop.) — jednak. [przypis redakcyjny]
wżdy (starop.) — przecie, oto. [przypis redakcyjny]
wżdy (starop.) — przynajmniej. [przypis redakcyjny]
wżenie — zagna. [przypis redakcyjny]
Wże po nej (z ukr.) — już po niej. [przypis redakcyjny]
wzad — poza siebie; [wzad się oglądam; Red. WL] tj. na niebezpieczeństwo grożące ze strony Wojewody. [przypis redakcyjny]
wzajem ci się ty kobyłki czeszą (starop.) — jeden drugiego ochrania. [przypis redakcyjny]
wzajemne nauczanie — metoda „wzajemnego nauczania”, polegająca na tym, że dzieci uczą siebie nawzajem pod okiem profesora, cieszyła się u progu lat dwudziestych XIX w. pewnym rozgłosem i była przedmiotem publicznej dyskusji. W rozdziale LVI Stendhal deklaruje się jako zwolennik tej metody. [przypis redakcyjny]
w zakonie — w postanowieniu. [przypis redakcyjny]
W Zamościu bawiłem rok z czymś — w Zamościu było więzienie rosyjskie. [przypis redakcyjny]
w zamysłach — w zamyśleniu, w zadumie. [przypis redakcyjny]
W zaniechanej później brulionowej redakcji satyry odczytujemy odmienny fragment zakończenia: Czyta modny literat sprośne w wierszach strofy, / Bluźnią grzecznie a śmiało modne filozofy, / A ciekawość niewieścia, którą wstyd nie tłumi, / Chwali sprośność i bluźni to, co nie rozumie. / Równe stanów i związków najświętszych koleje: / Córka z matki, syn z ojca, mąż z żony się śmieje, / Natrząsa się brat z brata, a kiedy go ściska, / Myśli wtenczas, skąd pochop wziąć na pośmiewiska. (I. Krasicki, Satyry i listy. [przypis redakcyjny]
Wzbijam się wyżej nad te lekkie ciała — Tymi lekkimi ciałami są powietrze i ogień. [przypis redakcyjny]
wzbronienie małżeństwa — poddany musiał otrzymać zezwolenie dziedzica, by zawrzeć małżeństwo; dziedzice bardzo niechętnie udzielali go w wypadku, gdy narzeczeni byli poddanymi różnych panów; zwłaszcza trudnym było pannie otrzymać takie zezwolenie, gdyż wychodząc za mąż za poddanego obcego i przenosząc się do jego wsi, pomniejszała bogactwo dotychczasowego swego pana o jedną siłę roboczą, nie licząc spodziewanych w przyszłości dzieci. [przypis redakcyjny]
w zdarzonej okoliczności — postępowanie Czartoryskich w czasie bezkrólewia 1764 r. [przypis redakcyjny]
wzdzierać tu: — wstrzymywać. [przypis redakcyjny]
w zęby patrzyć (starop.) — [tu:] uważać. [przypis redakcyjny]
wzgardzać coś (daw.) — dziś: wzgardzać czymś. [przypis redakcyjny]
wzgardzać co (starop.) — dziś: wzgardzać czym; wszystkie roskoszy rycerze wzgardzają: rycerze wzgardzają wszystkimi rozkoszami. [przypis redakcyjny]
wzgłąbsz — w głąb. [przypis redakcyjny]
wzgląd nieprawy — niesprawiedliwa opinia. [przypis redakcyjny]
wzgląd wspacznie obróci — przychylność zrozumie opacznie. [przypis redakcyjny]
względem Dunkera — Duncker, pisarz niemiecki, autor Historii starożytności. [przypis redakcyjny]
względna Nirwana — zob. Wstęp. [przypis redakcyjny]
względny (daw.) — mający wzgląd na, uważny. [przypis redakcyjny]
wzgórę — w górę, wzwyż. [przypis redakcyjny]
wziąć przed się (starop.) — rozważyć. [przypis redakcyjny]
wziąć szkody (starop.) — ponieść szkody. [przypis redakcyjny]
wziął dwakroć za dom — tj. dwieście tysięcy rubli. [przypis redakcyjny]
wziąść — dziś popr. forma bezokolicznika: wziąć. [przypis redakcyjny]
wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis redakcyjny]
wziątek — tu: zapłata. [przypis redakcyjny]
wziąwszy lutnią Orfeowę (…) nawiedził podziemne (…) kraje — fragment nawiązuje do mitu gr. o Orfeuszu, poecie trackim (symbolem poezji jest tu lutnia), który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki najbardziej nieubłagane bóstwa, a nawet rzeczy nieożywione. Po śmierci swej żony, Eurydyki, udał się do Hadesu i tak oczarował Plutona, że władca podziemi zgodził się uwolnić Eurydykę ze świata umarłych. Motyw został wykorzystany przez Kochanowskiego również w Trenie XIV i Pieśni XXI, Ks.1. [przypis redakcyjny]
wzięłaś na się postawę i piórka słowicze — takie przemiany są często opisywane w antycznej poezji i mit.; zdarzyło się to Filomeli, żonie Tereusa, króla Tracji. [przypis redakcyjny]
Wzięliśmy chłostę (…) jutro umiłuje — dwuwiersz z Psałterza Kochanowskiego, podany z pamięci, a więc niezupełnie wiernie powtórzony: „Kogo wieczór zafrasuje,/ Tego rano umiłuje”. (Psalm XXX). [przypis redakcyjny]
wzięto czterech najcnotliwszych senatorów — biskupi Sołtyk i Załuski, hetman polny kor. Rzewuski i syn jego, poseł, wywiezieni d. 11 paźdz. 1767 do Rosji. [przypis redakcyjny]
wzięty był Poniński do sądu — uchwała Sejmu o stawieniu Ponińskiego przed sąd i uwięzieniu go 8 czerwca, tegoż dnia postawienie warty w jego mieszkaniu; utworzenie stałego sądu sejmowego na zaprzedańców, zdrajców itd., z prawem stosowania kary gardłowej 15 czerwca 1789 r. [przypis redakcyjny]
wzięty — tu: popularny; por. wyrażenie: mieć wzięcie. [przypis redakcyjny]
wzięty z błonia — tzn. młody (źrebaki do lat trzech lub pięciu przebywały swobodnie w stadninie, na błoniu), jeszcze nieujeżdżony, dziki. [przypis redakcyjny]
wzjeroszeny (z ros.) — wzburzone. [przypis redakcyjny]
W złeś rady uwierzył, żeś z takim domem krwi twej nie sprzymierzył — Dom Amidei. Z tego domu Buondelmonte miał pojąć żonę, ale wiatr stronnictwa politycznego w inną stronę jego serce odwrócił. Poeta życzy mu, żeby jadąc do swoich dóbr w okolicach Florencji, utonął w rzece Emie, która tę drogę przecina. Życzenie poety sprawdziło się w połowie, bo ten sam Buondelmonte zamordowany został na moście pod posągiem Marsa. [przypis redakcyjny]
w złote serce róży wiecznej (…) wzrok mój zwróciły Beatrycze słowa — Beatrycze, jeszcze milcząca, ale mająca zamiar wkrótce przemówić, wskazuje poecie punkt środkowy róży, w którym (jak na dnie kielicha ziemskiej róży kolor żółty) światło się niebieskie objawia. [przypis redakcyjny]
w złym razie — w trudnej sytuacji. [przypis redakcyjny]
wzmagać (daw.) — [tu:] przychodzić do sił. [przypis redakcyjny]
wzmaga — wspomaga. [przypis redakcyjny]
Wzmianka nieścisła; jest to swobodny przekład wiersza nie Goethego, lecz K. E. Heitzensteina, a tylko na temat poddany przez utwór Goethego: Lotte bei Werthers Grabe (Lotta u grobu Wertera). Pieśń ta była bardzo rozpowszechniona w Niemczech. [przypis redakcyjny]
wzmóc się — zyskać na sile. [przypis redakcyjny]
wzmożenie (starop.) — pomnożenie majątku. [przypis redakcyjny]
Wzniosłej radości poczętej z żywota (…) — Z żywota Marii, z której narodził się nasz Zbawiciel Chrystus. [przypis redakcyjny]
wzniosły — wzniesiony; znajdujący się wysoko. [przypis redakcyjny]
w zobki (daw.) — naprędce. [przypis redakcyjny]
wzorki — tu: postać zewnętrzna. [przypis redakcyjny]
wzrok Febowy — promienie słońca. Febus: grecki bóg słońca. [przypis redakcyjny]
wzrokiem węża grzechotnika — Wąż grzechotnik należy do rzędu wężów jadowitych, które polują czekając na zdobycz z długotrwałą cierpliwością. Ponieważ węże nie posiadają ruchomych powiek, wytworzył się pogląd, że nieruchomy wzrok węża oczekującego na zdobycz ma właściwości obezwładniające ofiarę. [przypis redakcyjny]
wzrok przed światłem (…) wypoczął małem — Blask całego widzenia, jakie w tej chwili przedstawiało się poecie, był mały w porównaniu z wielkim blaskiem bijącym od oblicza Beatrycze. [przypis redakcyjny]
wzrok twój w tym zwierciadle czyta — To jest: w Bogu. [przypis redakcyjny]
wzruszyć (daw.) — pobudzić do ruchu. [przypis redakcyjny]
wzrzęda (starop.) — przesadne zajmowanie się czymś. [przypis redakcyjny]
wzrzedny (daw.) — zrzędny, dokuczliwy. [przypis redakcyjny]
wzwiedźcie tego starca (starop.) — podnieście (…). [przypis redakcyjny]
wzwiesz (starop. forma) — spodziejesz się. [przypis redakcyjny]
wzwiesz (starop. forma) — spodziejesz; [spodziewasz się]. [przypis redakcyjny]
wzwód (daw.) — most zwodzony. [przypis redakcyjny]
wzwód (starop.) — most zwodzony. [przypis redakcyjny]
wzywając uprzejmie, by społem ucztować z nimi z miłości za stołem — W tym kręgu czyszczą się dusze z grzechu zawiści. Dlatego przeciwnych cnót temu grzechowi poeta przykłady przytacza. [przypis redakcyjny]
χατ' έξοχήν (gr.) — nadzwyczajnie, przede wszystkim. [przypis redakcyjny]
(XIV.) Wybór królów — w autografie tytuł na marginesie. Tekst tego rozdziału rozpoczyna się bezpośrednio po ostatnich słowach rozdziału poprzedniego, oddzielony od niego tylko dwiema kreskami w interlinii. [przypis redakcyjny]
XV rozdział „Belizariusza” (…) „Setos” — filozoficzno-polityczna powieść Marmontela Belizariusz (1767) cieszyła się wówczas dużym rozgłosem, zwłaszcza poruszający zagadnienie tolerancji rozdział XV; Setos (1731): powieść filozoficzna księdza Terrasson. [przypis redakcyjny]
Yet it was not that nature had shede o'er the scene itd. — cały przytoczony tu ustęp brzmi w przekładzie z języka angielskiego: „Jednak to nie dlatego, że natura rozlała na scenie najczystszy swój kryształ i najjaśniejszą swą zieleń; to dlatego, że drodzy sercu memu przyjaciele byli blisko”. [przypis redakcyjny]
źle (starop.) — niesłusznie. [przypis redakcyjny]
źle (starop.) — [tu:] niesłusznie. [przypis redakcyjny]
źle — tu: ledwie. [przypis redakcyjny]
źle żywy (starop.) — ledwie żywy. [przypis redakcyjny]
źrały (daw.) — dojrzały. [przypis redakcyjny]
źrejomo — w sposób widoczny. [przypis redakcyjny]
źrenice spuszcza, słuchając o błędzie swej siostry — Porównanie dziwnie piękne! Zaiste, religia temu nie winna, że duchowieństwo jest zepsute, lecz ona tu w niebie jak niewinność na ziemi rumieni się nad błędem drugich. [przypis redakcyjny]
źretelny (daw.) — widoczny. [przypis redakcyjny]
źródło Aganippy — chłodny zdrój na Helikonie w Grecji, darzył pijących zeń natchnieniem poetyckim. [przypis redakcyjny]
źrzeńca (daw. forma) — źrenica. [przypis redakcyjny]
źrzeńca (daw.) — źrenica. [przypis redakcyjny]
źrzeńca — źrenica. [przypis redakcyjny]
źrzenica (daw.) — źrenica. [przypis redakcyjny]
źrzenice (starop. forma D. lp rodz. ż.) — źrenicy. [przypis redakcyjny]
źrzóbek — źrebak (obecnie gwarowe: źróbek). [przypis redakcyjny]
źwierzęta, co są tak ospałe / Iż swych oczu pół roku nie otworzą — bobaki lub świstaki. [przypis redakcyjny]
źwierzmi (starop.) — zwierzami, forma skrócona, porównaj pieśń I, zwr. 63. [przypis redakcyjny]
źwierz (starop.) — zwierzę. [przypis redakcyjny]
żąć (daw.) — ściskać. [przypis redakcyjny]
żądła wężowe [rozpuszcza] — chorągiew z wężami, herbem Sforzów. [przypis redakcyjny]
żądniejsze — Pożądańsze, przyjemniejsze. [przypis redakcyjny]
żądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) — namiętne pragnienie. [przypis redakcyjny]
żądza — żądanie. [przypis redakcyjny]
żądze (starop. D. lp) — żądzy. [przypis redakcyjny]
Żaby, Osy, Ptaki, Niewiasty — zwoje rękopisów przechowywano w wazach; Żaby, Osy, Ptaki i Zgromadzenie kobiet to dzieła Arystofanesa. [przypis redakcyjny]
Żaden z nich rogów księżyca nie zniża — Żaden z nowych faryzeuszów nie przyczynił się do ukrócenia potęgi Mahometan. [przypis redakcyjny]