Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 157766 przypisów.
hardoś się nosił (gw.) — hardo się nosiłeś; dumnie się zachowywałeś. [przypis edytorski]
hardy — dumny, butny. [przypis edytorski]
hardy — dumny. [przypis edytorski]
hardy — dumny. [przypis redakcyjny]
hardy — dumny, wyniosły. [przypis edytorski]
Hardy, Robert Spence (1803–1868) — bryt. metodysta, misjonarz na Cejlonie, autor książek na temat buddyzmu. [przypis edytorski]
hardy (starop.) — tu: dumny; zwycięstwa harda: dumna ze zwycięstwa. [przypis edytorski]
Hardy, Thomas (1840–1928) — angielski powieściopisarz, przedstawiciel naturalizmu; autor m.in. powieści A Pair of Blue Eyes (1873; wyd. pol. Szafirowe oczy, 1929), Juda nieznany (1895, wyd. pol. 1963), The Well-Beloved (Ukochana, 1892). [przypis edytorski]
Hardy, Thomas (1840–1928) — powieściopisarz angielski ze starszego pokolenia, przedstawiciel szkoły naturalistycznej i mistrz tzw. z niemiecka Heimatkunst, czerpiący swe tematy przeważnie z motywów zetknięcia się mieszkańców wsi z wyższą kulturą miejską. Z jego dawniejszych powieści najwybitniejsza Far from the Madding Crowd (1874), z nowszych A Laodicean; or The Castle of the De Stancys (1880), Jude the obscure 1895) i inne. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
hardzie (daw.) — hardo, dumnie, pysznie. [przypis edytorski]
hardzie — hardo, dumnie. [przypis edytorski]
hardzie nie każ — nie zachowuj się (a. nie wypowiadaj się, por. kazać: mówić) hardo (tj. wyniośle, butnie). [przypis redakcyjny]
hardzie tu strząsasz porożym (daw.) — hardo potrząsasz porożem (jak jeleń pokazujący swoją siłę i gotowość do walki); przysł. stawiać się hardo, być hardym. [przypis edytorski]
hardzi jak Szkoty — Przysł. franc.: fier comme un Ecossais. [przypis tłumacza]
hardzi miedzy prostaki — dumni między prostakami. [przypis redakcyjny]
Harej at — „Oto ty…”, początek zdania, które wypowiada pod ślubnym baldachimem narzeczony do swojej oblubienicy. W całości zdanie to brzmi: „Tym pierścionkiem jesteś mi poślubiona według wiary Mojżesza i Izraela”. [przypis tłumacza]
harem — ogół wszystkich żon i nałożnic danego mężczyzny będących na jego utrzymaniu i mieszkających w części domu zwanej haremem, do której nie mają wstępu inni mężczyźni. [przypis edytorski]
harem — u muzułmanów część domu przeznaczona dla kobiet, do której wstępu nie mają obcy mężczyźni; tu przen.: grupa kobiet. [przypis edytorski]
harem — w tradycyjnym domu muzułmańskim odosobniona część domu przeznaczona dla kobiet (żon i nałożnic). [przypis edytorski]
harem — wyraz arabskiego pochodzenia, oznacza u Turków i Tatarów mieszkanie niewiast, niedostępne dla nikogo obcego. [przypis redakcyjny]
harem (z arab.) — prywatna część domu, przeznaczona dla kobiet z rodziny. [przypis edytorski]
hareśt (gw.) — areszt. [przypis edytorski]
hareszt — areszt. [przypis edytorski]
harfa Dawida — Dawida (ok. 1040–ok. 970 p.n.e.), króla Izraela, Biblia określa jako poetę i pieśniarza, grającego na cytrze, flecie, niekiedy na harfie, i przypisuje mu autorstwo utworów zgromadzonych w Księdze Psalmów. [przypis edytorski]
harfa Desdemony — odniesienie do cieszącej się ogromnym uznaniem opery Otello (1816) Gioacchina Rossiniego, opartej na sztuce Szekspira. Rola Desdemony, żony tytułowego bohatera, stanowiła popisową partię największych sopranistek epoki. W ostatnim akcie bohaterka do wtóru harfy śpiewa liryczną Pieśń o wierzbie. Harfa to jednocześnie symbol poezji i muzyki. [przypis edytorski]
harfa Eola a. harfa eolska — instrument muzyczny strunowy, który ustawiano na wolnym powietrzu, często nad brzegiem morza, aby wiatr na nim grał; Eol w mit. gr.: syn Posejdona, władca wiatrów. [przypis edytorski]
harfa Eola — harfa eolska, instrument muzyczny, z którego strun dźwięki wydobywa wiatr; Eol (mit.gr.) — bóg wiatrów. [przypis edytorski]
harfa eolska — instrument, którego struny poruszane są przez wiatr. [przypis edytorski]
harfa eolska — instrument strunowy poruszany przez wiatr. [przypis edytorski]
harfa eolska — w mit. gr.: harfa boga wiatrów, Eola; w muz.: instrument strunowy ustawiany na wolnym powietrzu, wydający dźwięki pod wpływem powiewów wiatru, znany od starożytności, szczególnie popularny w okresie romantyzmu. [przypis edytorski]
harfować — przesiewać zboże przez rodzaj sita (harfę) w celu oddzielenia ziarna od plew. [przypis edytorski]
harfy — dziś popr. forma N.lm: harfami. [przypis edytorski]
hargusi — szumi. [przypis autorski]
harhara — coś rozlegle niezgrabnego. [przypis autorski]
harkabuz a. arkebuz — rodzaj dawnej broni palnej. [przypis edytorski]
harkabuz a. arkebuz (z fr.) — strzelba lontowa, gładkolufowa, używana od XV do XVII w. [przypis edytorski]
Harklowa — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. [przypis edytorski]
Harlay de Champvallon, François (1625–1675) — duchowny francuski, arcybiskup Paryża (od 1670); zwalczał jansenistów, był jednym z inspiratorów antyprotestanckiej polityki Ludwika XIV, brał udział w uchyleniu edyktu nantejskiego; znany ze swoich przygód miłosnych. [przypis edytorski]
harlemski — tu: z miasta Haarlem w Holandii, nad rz. Spaarne, 30 km na zach. od Amsterdamu. [przypis edytorski]
harlemski — z holenderskiego miasta Haarlem, ośrodka hodowli tulipanów. [przypis edytorski]
Harlem, właśc. Haarlem — miasto w płn.-zach. Holandii na zach. od Amsterdamu, ośrodek handlu cebulkami tulipanów. [przypis edytorski]
Harlem, własc. Haarlem — miasto w Holandii, położone nad rzeką Spaarne, 30 km na zach. od Amsterdamu. [przypis edytorski]
harleyistów — dziś: harleyowców. [przypis edytorski]
Harley Street — ulica w Londynie, znana z wielu prywatnych gabinetów lekarskich. [przypis edytorski]
harmata (daw.) — armata, działo. [przypis edytorski]
harmata (daw.) — armata. [przypis edytorski]
harmata (daw., gw.) — armata. [przypis edytorski]
harmattan — silny, suchy i pylny wiatr pasatowy wiejący w porze suchej znad Sahary na wybrzeże Zatoki Gwinejskiej i zachodnie wybrzeże Afryki Północnej. [przypis edytorski]
Harmenze a. Harmense — podobóz, w którym do stawu rybnego więźniowie zsypywali popiół ze zwłok palonych w krematoriach. Podobóz Harmense powstał na terenie dawnej wsi Harmęże. [przypis edytorski]
harmider — hałas, zgiełk. [przypis edytorski]
Harmodios (530–514 p.n.e.), Arystogiton (550–514 p.n.e.) — tyranobójcy; zabójcy tyrana Aten, Hipparcha, w r. 514 p.n.e.; Harmodios zginął podczas zamachu, Arystogiton został stracony przez brata Hipparcha, nowego tyrana, Hippiasza; powód zamachu był osobisty, ale zamachowcy stali się symbolem walki z tyranią i obrony swobód demokratycznych, a lud ateński uczcił ich pomnikiem na agorze w Atenach. [przypis edytorski]
Harmodios (ok. 530–514 p.n.e.) i Aristogejton (ok. 550–514 p.n.e.) — tyranobójcy; zabójcy tyrana Aten, Hipparcha, w r. 514 p.n.e.; Harmodios zginął podczas zamachu, Aristogejton został stracony przez brata Hipparcha, nowego tyrana, Hippiasza; powód zamachu był osobisty, ale zamachowcy stali się symbolem walki z tyranią i obrony swobód demokratycznych, a lud ateński uczcił ich pomnikiem na agorze w Atenach. [przypis edytorski]
harmonią — dziś popr. forma B.lp r.ż.: harmonię. [przypis edytorski]
Harmonią jego myśli — Tu czegoś brakuje; trzeba się domyśleć: jest (harmonią jego myśli). Zdaje się, że Wacław odczuwa telepatycznie chwilę mordowania Marii (Pisk gołębia pod dziobem jastrzębi). [przypis redakcyjny]
Harmonia i Kadmos (mit. gr.) — Harmonia, bogini ładu i zgodności, była żoną herosa Kadmosa, założyciela i pierwszego władcy Teb. Stanowili wzór szczęśliwego małżeństwa i byli otoczeni kultem w Tebach, skąd pochodzili Simiasz i Kebes. [przypis edytorski]
Harmonia — osada w Ameryce stworzona przez emigrantów z Wirtembergii. [przypis edytorski]
harmonia przedustawna — pojęcie wprowadzone przez Gottfrieda Wilhelma Leibniza (1646–1716), niemieckiego filozofa epoki oświecenia: według jego koncepcji cały świat, wszystkie ciała i dusze (umysły) są w rzeczywistości wzajemnie od siebie niezależne, ale dzięki temu, że zostały odpowiednio z góry zaprogramowane przez Boga, działają w świecie w sposób skoordynowany; jako ilustrację Leibniz podawał przykład dwu jednakowo wyregulowanych zegarów. [przypis edytorski]
harmonia sfer — przepełniająca kosmos, niesłyszalna dla ludzi muzyka; wg dawnej koncepcji pitagorejczyków, popularnej aż do XVII w., orbity (sfery) ciał niebieskich pozostają ze sobą w takich samych prostych stosunkach liczbowych jak dźwięki muzyki, zatem wszechświat rozbrzmiewa nieustającą harmonią, której ludzie nie słyszą, gdyż żyją wśród niej od urodzenia. [przypis edytorski]
harmonia szklana — dziś: harmonika szklana, instrument muzyczny o bardzo czystym, przenikliwym dźwięku, popularny w XIX w.; gra się na nim, pocierając wilgotnymi palcami obracające się szklane dyski. [przypis edytorski]
harmonia — tu: skala muzyczna, określająca tonację utworu. [przypis edytorski]
harmonia (…) w regularnym biegu ciał niebieskich (…) jako ją niegdyś słyszał Platon — Harmonia sfer Platona. [przypis tłumacza]
Harmonices mundi (Harmonia świata) — dzieło Johannesa Keplera (1571–1630), czołowego niem. matematyka i astronoma, odkrywcy praw ruchu planet wokół Słońca po orbitach eliptycznych, dotyczące geometryczno-muzycznej harmonii w budowie wszechświata. [przypis edytorski]
harmoniej (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (do) harmonii. [przypis edytorski]
Harmonie — tytuł zbiorku poezyj Lamartine'a. [przypis redakcyjny]
harmonija — harmonia; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
harmoniję — harmonię; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
harmoniji — harmonii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
harmonijka fizyczna — mowa tu raczej o harmonijce chemicznej (płomień wodoru w rurce powodujący dźwięki). [przypis redakcyjny]
harmonika — instrument muzyczny o bardzo czystym, przenikliwym dźwięku, popularny w XIX w.; gra się na nim, pocierając wilgotnymi palcami obracające się szklane dyski. [przypis edytorski]
harmonika — instrument muzyczny złożony z obracających się szklanych kręgów różnej wielkości, wprawianych w drgania przez pocieranie wilgotnym opuszkiem palca. [przypis edytorski]
harmonium a. fisharmonia — klawiszowy dęty instrument muzyczny, używany zamiast organów. [przypis edytorski]
harmosta — namiestnik; zwykle określa się tym wyrazem spartańskiego namiestnika i komendanta miasta. [przypis tłumacza]
harmosta — w staroż. Grecji: dowódca garnizonu. [przypis edytorski]
harmostes (gr.) — wysoki urzędnik spartański, odpowiednik namiestnika królewskiego. [przypis edytorski]
Harnack, Adolf (1851–1930) — niemiecki teolog luterański, jeden z najwybitniejszych teologów i historyków wczesnochrześcijańskiej doktryny. [przypis edytorski]
Harnack, Adolf von (1851–1930) — niem. teolog luterański, jeden z najwybitniejszych teologów i historyków wczesnochrześcijańskiej doktryny (zajmował się m.in. gnostycyzmem i marcjonizmem); autor trzytomowej Historii dogmatu (1886–1890) oraz m.in. Istoty chrześcijaństwa (1900, wyd przekładu pol. 1909), będącego zapisem wykładów berlińskich. [przypis edytorski]
harnaś (gw.) — daw. przywódca zbójników tatrzańskich. [przypis edytorski]
harnaś — przywódca zbójników. [przypis edytorski]
Harnasie — w oryginale występują tu trzej mocarze Dawida; por. II Sam 23, 8. [przypis edytorski]
harnasz (daw.) — zbroja. [przypis edytorski]
harnasze — pancerzy gatunek. [harnasze skrzypią:] To znaczy, że się do pojedynku sposobią. [przypis redakcyjny]
harny (daw.) — hardy, dumny. [przypis edytorski]
harny (gw.) — dumny, zuchwały. [przypis redakcyjny]
harny (gw.) — hardy. [przypis autorski]
harny — hardy, dumny; por. gw. harnaś. [przypis edytorski]
haro! (daw.) — basta! dość tego! [przypis edytorski]
harować (starop.) — układać, wprawiać [szkapy, konie]. [przypis redakcyjny]
Harpagon — główny bohater komedii Moliera Skąpiec. [przypis edytorski]
Harpagon (…) powiada (…) Po kiegóż diabła łaził na ten statek? — omyłka ze strony Diderota. Nie Harpagon, ale Geront w Szelmowskich sztuczkach Skapena (Akt II, scena II). [przypis tłumacza]
harpagon — skąpiec. [przypis edytorski]
Harpalice — królewna tracka, pobiła syna Achillesa, Neoptolema, i wypędziła go z Tracji. [przypis redakcyjny]
Harpalka, Harpalika a. Harpalyke — królewna tracka, córka Klymenosa, wyśmienita myśliwa i wytrawna biegaczka (niedościgła nawet dla koni). [przypis edytorski]
Harpalos (zm. 323 p.n.e.) — arystokrata macedoński, przyjaciel z dzieciństwa i skarbnik Aleksandra Wielkiego podczas jego wyprawy przeciwko Persji; syn Machatasa z Elimei, którego siostra była jedną z żon Filipa II, króla Macedonii, ojca Aleksandra. [przypis edytorski]
harpia (mit. gr) — demon uosabiający chciwość i okrucieństwo. [przypis edytorski]
harpia (mit. gr.) — demon, uosobienie porywistego wiatru, potem także drapieżności i chciwości; przen.: okrutna, wyrachowana kobieta. [przypis edytorski]
harpia (mit. gr.) — demon, uosobienie porywistego wiatru, potem także drapieżności i chciwości; przen: okrutna, wyrachowana kobieta. [przypis edytorski]
harpia (mit. gr.) — demon w formie ptaka o kobiecej głowie. [przypis edytorski]
Harpie (mit. gr.) — demony w formie ptaków z kobiecymi głowami; porywały dusze zmarłych. [przypis edytorski]
harpie (mit. gr.) — demony w formie ptaków z kobiecymi głowami; porywały dusze zmarłych. [przypis edytorski]
Harpie (mit. gr.) — demony w formie ptaków z kobiecymi głowami. [przypis edytorski]