Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161842 przypisów.
Złoczów (ukr. Золочів) — miasto w obwodzie lwowskim Ukrainy, położone nad dopływem Bugu, rzeką Złoczówka, w paśmie wzgórz Woroniaków i Gołogór; założone jako prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1494 roku, od 1523 do 1772 w województwie ruskim Rzeczypospolitej, po pierwszym rozbiorze (1772) w granicach imperium Habsburgów, od 1804 Cesarstwa Austrii, w l. 1867–1918 kraju koronnego Galicja w składzie Austro-Węgier; ważna stacja kolejowa na linii Lwów–Tarnopol. [przypis edytorski]
złoczyńca nie tylko nie zginął, ale bawił się w kraju, żył lat piętnaście poważany, zasiadał w Senacie, Tron przybrał go do boku swojego za ministra — nadanie Ponińskiemu i jego bratu godności książąt polskich przez Sejm 1775 r.; mianowanie go podskarbim wielkim koronnym; majątek zdobyty przez niego (wkrótce roztrwoniony); pozyskanie przez Ponińskiego wpływu i popularności wśród ciemnej szlachty dzięki łatwości obejścia i potędze jego protekcji. [przypis redakcyjny]
złodziejów — dziś popr. forma D. lm: złodziei. [przypis edytorski]
złodziejskie (starop.) — przysłówek, dziś: po złodziejsku, w złodziejski sposób. [przypis redakcyjny]
złogi — tu: poród. [przypis edytorski]
złoić — zbić, pobić. [przypis edytorski]
zło, które owładło świat cały — Złem, jakie cały świat owładło, jest chciwość, którą poeta już w pieśni pierwszej Piekła jako ziarno wszystkich innych występków uważa. [przypis redakcyjny]
złom — blok skalny, odłupany kawał kamienia. [przypis edytorski]
złom — odłamek, blok skalny. [przypis edytorski]
złom — odłamek. [przypis edytorski]
złom — tu: złamanie. [przypis edytorski]
złorzeczny (daw.) — oczerniający, wypominający krzywdy, życzący nieszczęścia. [przypis edytorski]
złoście (daw., gw.) — złości (M. i B. lm). [przypis edytorski]
złościwy — pełen złości; gniewny. [przypis edytorski]
złośliwą charakterystykę dekadentyzmu w „Moich współczesnych” — S. Przybyszewski, Moi współcześni, II, s. 98 (Wśród swoich). [przypis autorski]
złośliwą domyślność — w oryginale: Malignität. [przypis tłumacza]
złośliwa febra (daw.) — ciężka, czasami śmiertelna forma malarii. [przypis edytorski]
Złośliwy obłęd — podług mniemania ukraińskiego ludu nawet zbłądzenie w podróży nie jest dziełem przypadku. Czart, którego tam wszędzie pełno, ściga wędrowców i rozmaitymi sposobami stara się ich w bezdroża uprowadzać; a wicher nocny uważanym jest za pierwsze jego narządzie do obłąkania i najświadomszych nawet położenia miejsca. [przypis autorski]
złośnica — tu i dalej zmieniono tytułową sekutnicę na złośnicę. [przypis edytorski]
„Złota hramota” — manifest Tymczasowego Rządu Narodowego z 1863 r., wydany w języku ukraińskim; głosił uwłaszczenie i wolność osobistą chłopów, nauczanie w języku ojczystym i swobodę wyznania. [przypis edytorski]
złota i drogich kamieni, których kray ten miał wiele w sobie — wielu było tego zdania (mówi de la Lande), iż iasne plamy, które widziemy na Xiężycu, są wierzchołki gór drogiemi kamieniami okryte. „Nie ma nic tak dzikiego i niepodobnego do prawdy, czego by który z filozofow nie powiedział”, Cicero. [przypis autorski]
„Złota Jerozolima” — złota broszka, na której wyryta była panorama Jerozolimy. [przypis tłumacza]
„Złota Księga” wenecka — Złota Księga była w Republice Weneckiej rejestrem szlachty. Wciągano do niej potomków szlachty, którzy dopiero na podstawie tego wpisu mogli brać udział w rządzie. [przypis redakcyjny]
Złota księga (wł. Libro d'Oro) — prowadzony od 1325 oficjalny rejestr szlachty Republiki Weneckiej, spalony po wkroczeniu fr. wojsk rewolucyjnych w ramach zaprowadzania ustroju demokratycznego (1797). [przypis edytorski]
Złota Łania — statek, na którym sir Francis Drake opłynął świat. [przypis edytorski]
złota łódź Sorrentu — prawdopodobnie nawiązanie do czarodziejskiej łodzi, którą bohaterowie Jerozolimy wyzwolonej płynęli na Wyspy Szczęśliwe; Sorrento — popularna już w XIX w. miejscowość turystyczna w płd. Włoszech nad Morzem Śródziemnym, niedaleko Neapolu, miejsce urodzenia Torquato Tasso (1544–1595), wł. poety, autora poematu Jerozolima wyzwolona. [przypis edytorski]
złota miara — umiar, podstawa prezentowanej przez Horacego filozofii stoickiej. [przypis edytorski]
Złota Orda — dawne państwo mongolsko–tatarskie w okolicach gór Kaukazu i dorzecza Wołgi. Orda była czymś pośrednim między zmilitaryzowanym państwem a formą organizacji wojskowej. [przypis edytorski]
Złota to strzała (…) była — w mit. gr. złota i ostra strzała Amora wzbudzała miłość, a tępa strzała gasiła miłość. [przypis redakcyjny]
Złota — ulica w warszawskich dzielnicach Śródmieście i Wola. [przypis edytorski]
złote jabłko niezgody (mit. gr.) — złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej” rzucone przez boginię niezgody Eris podczas wesela Tetydy i Peleusa, wywołało spór pomiędzy Herą, Afrodytą i Ateną. [przypis edytorski]
złotej liliej — tj. Francji, gdyż królowie francuscy używali herbu lilii. [przypis redakcyjny]
złotej liliej — tj. Francji, gdyż królowie francuscy używali herbu lilii. [przypis redakcyjny]
złotemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: złotymi. [przypis edytorski]
złotemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: złotymi. [przypis edytorski]
złotemi — dziś popr.: złotymi. [przypis edytorski]
złotemi — dziś: złotymi. [przypis edytorski]
Złotem jej rzęsów, to jasnym warkoczem, patrzając na nią, słońce się zachwyca — Gwiazda Wenus, kiedy słońce zachodzi, postępuje za nim, a kiedy wschodzi, idzie z przodu słońca. [przypis redakcyjny]
złotem pisze na srebrze gwiazda Jowiszowa — Białe światło planety Jowisz wyobraża tło srebrne, na którym błyszczą złote głoski złożone zarazem ze świateł błogosławionych. [przypis redakcyjny]
złote ostrogi, które Izoldy, Ginewry, Oriany przypinały niegdyś mężnym rycerzom — częścią ceremoniału pasowania na rycerza było przypięcie ostróg, dokonywane przez stojącego wyżej w hierarchii społecznej, czasami przez kobiety o wysokiej randze. [przypis edytorski]
złote ostrogi — nagroda ofiarowywana zasłużonemu rycerzowi. [przypis edytorski]
złote runo — w mitol. gr. złote runo owcze, po które do Kolchidy wyprawił się Jazon (wyprawa Argonautów); tu przenośnie: szczęście i dostatek. [przypis redakcyjny]
złote strzały — p. V, V, 6. [przypis tłumacza]
złotniczek (daw.) — uczeń złotnika, czeladnik złotniczy. [przypis edytorski]
złotnik Kuźma — postać historyczna, wzmiankowana w relacjach z podróży posłów papieskich, Benedykta Polaka i Giovanniego da Pian del Carpine. [przypis edytorski]
złotówka… grosik — w kongresowym Królestwie Polskim początkowo funkcjonował nadal polski system monetarny, od 1832 emitowano monety pol.-ros., następnie ros.-pol., z wybitą wartością równocześnie w rublach oraz w złotych (ówczesna złotówka = 15 kopiejek = 15/100 rubla, grosz = ½ kopiejki); od 1850 wybijano tylko monety czysto rosyjskie, jednak w języku potocznym utrzymały się nazwy „złotówka” i „grosz”. [przypis edytorski]
złoto ciągnione — złote nitki, którymi przetykano drogie tkaniny. [przypis edytorski]
złotogłów — droga tkanina ze złotych nitek. [przypis edytorski]
złotogłów — droga tkanina ze złotymi nitkami. [przypis edytorski]
złotogłów — droga tkanina z jedwabiu i złotych nici. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna tkanina przetykana nićmi ze złota. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna tkanina przetykana złotą nicią. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna tkanina przetykana złotą nicią. [przypis edytorski]
złotogłów — jedwabna, ze złotą nicią, tkanina. [przypis edytorski]
złotogłów — kosztowna tkanina ze złotą nicią. [przypis edytorski]
złotogłów — tkanina ze złotych nici. [przypis edytorski]
złotogłów — tkanina ze złotych nici. [przypis redakcyjny]
złotogłów — złota nić. [przypis edytorski]
złotogłowie (starop. forma) — dziś Msc.lp: (w) złotogłowiu. [przypis edytorski]
złotohełma Własto — mowa o Atenie. [przypis edytorski]
złotohław — złotogłów; tkanina jedwabna wyszywana metaliczną złotą nicią. [przypis edytorski]
złotojeść — posłonek, roślina o złocistożółtych kwiatach kształtu małych różyczek, występująca w suchych, dobrze nasłonecznionych miejscach, takich jak łąki i południowe stoki górskie. [przypis edytorski]
złotokosy (neol.) — o złotych warkoczach. [przypis edytorski]
złotolejcy — przydomek Aresa, boga wojny, pochodzący od lejców jego rydwanu bojowego. [przypis edytorski]
złotolitka — owad z rzędu błonkówek, o kolorowym, metalicznie lśniącym ciele. [przypis edytorski]
złoto medyjskie — Medami nazywano Persów po staroświecku, a także w poezji. [przypis tłumacza]
złotopiór a. złotka (biol.) — ptak z rzędu dzięciołowych zamieszkujący polany w tropikalnych lasach deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]
złoto rad fałszowałem, jam cień Kapokijo — Kapokio, sieneńczyk, znany osobiście poecie, miał jakoby razem z Dantem uczyć się fizyki i historii naturalnej. [przypis redakcyjny]
Złoto Renu — pierwsza część tetralogii Wagnera Pierścień Nibelunga, wystawiona po raz pierwszy w 1869. [przypis edytorski]
Złoto śrzodkiem janczarów zbrojnych pójdzie snadnie — złoto zwojuje nawet zbrojnych żołnierzy. [przypis redakcyjny]
złotosploty — Bakchus o bujnym włosie, spiętym złocistą przepaską, urodził się rzekomo w Tebach. Wśród blasku pochodni harcował on po pobliskich górach w otoczeniu szalejących Menad, dziewic mu oddanych. [przypis redakcyjny]
złoto Tuluzy i koń Sejański — Przedmioty, które, wedle przysłowia rzymskiego, przynosiły nieszczęście tym, co je posiadali. [przypis tłumacza]
Złotousty Jan — Jan Chryzostom (ok. 350–407), biskup Konstantynopola, znakomity kaznodzieja. [przypis edytorski]
złotowłosa Izolda, Meluzyna, Berta o Wielkiej Nodze — Izolda Złotowłosa: postać z celtyckiej legendy Dzieje Tristana i Izoldy; Meluzyna: postać z podań i legend francuskich, kobieta z wężowym lub rybim ogonem, czarodziejka; Bertrada z Laonu, znana też jako Berta o Wielkich Stopach a. łac. Regina pede aucae, tj. Królowa o gęsiej stopie (ok. 720–783): żona króla Franków Pepina Krótkiego, matka Karola Wielkiego; błogosławiona Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
złoto z hermijskiej głębiny — rzeka Hermos (dziś: Gediz w Turcji) w Azji Mniejszej, płynąca z gór Frygii przez równinę lidyjską i wpadająca do Zatoki Smyrneńskiej w okolicach Smyrny (dziś: Izmir) słynęła z tego, że w jej piaskach znajdowano złoto. [przypis edytorski]
Złoty Brzeg — Złote Wybrzeże, kolonia brytyjska nad Zatoką Gwinejską, utworzona w 1821, w 1957 uzyskała niepodległość i zmieniła nazwę na Ghana. [przypis edytorski]
złotych (…) głowach — złotogłowach; złotogłów: kosztowna tkanina przetykana złotymi nićmi. [przypis redakcyjny]
złotych siedem drzew widziałem — Siedem drzew złotych, czyli siedem świeczników, są to symbole siedmiu darów Ducha świętego. Św. Jan w Objawieniu, rozdz. 4, w. 5, mówi, że te świeczniki, to siedem duchów bożych. A że siedem grzechów głównych przeciwnych jest siedmiu darom Ducha Świętego, przeto pokora przeciwna jest pysze, miłosierdzie zawiści, umiejętność gniewowi, męstwo lenistwu, roztropność łakomstwu, mądrość obżarstwu, a rozum nieczystości. [przypis redakcyjny]
Złoty Cielec — komedia Stanisława Dobrzańskiego z 1884 r. [przypis edytorski]
złoty cielec — w Biblii: wykonany ze złota kultowy posąg byczka (daw.: cielec) czczony przez Izraelitów jako wizerunek bóstwa podczas długiej nieobecności Mojżesza; przen.: symbol bogactwa, pieniądze. [przypis edytorski]
Złoty Czerwony (daw.) — określenie złotej monety obiegowej. [przypis edytorski]
Złoty Dom — Ca d'Oro, pałac uważany za najwspanialszy nad Canale Grande. [przypis edytorski]
Złoty Dom (łac. Domus Aurea) — nieukończona rzymska rezydencja cesarza Nerona, wzniesiona między wzgórzami Palatyn, Celius i Eskwilin po wielkim pożarze Rzymu. [przypis edytorski]
Złoty Dom Nerona (łac. Domus Aurea) — rozległy pałac cesarza Nerona, zbudowany w centrum Rzymu. [przypis edytorski]
Złotyj Lach — tu: iron. o bogatym Polaku. [przypis edytorski]
Złoty Kokon, posag najstarszej córki, dostał się w tej sumie Camusotowi (…) — por. Balzac, Stracone złudzenia. [przypis tłumacza]
złoty krzew winny — „W kościele znaleziona złota winna latorośl”, Tacyt, Dzieje V, 5. [przypis tłumacza]
złoty łańcuch Tebańczyka — ma on na myśli Herkulesa, o którym mówi P. II cz. 2, p. 13 (a także w Agudeza y arte [agudeza (hiszp.): subtelnostka; przyp. tłum.] Disc. 19 i również w Discreto, p. 398), że z jego języka wychodziły łańcuszki trzymające innych za uszy na uwięzi. Miesza go jednak (wprowadzony w błąd jednym godłem Alcjatusa) z Merkurym, którego jako boga krasomówstwa tak przedstawiano. [przypis autorski]
złotymi ćwieki — dziś popr. N.lm: (…) ćwiekami; ćwiek: gwóźdź. [przypis edytorski]
złotymi iskry — dziś: złotymi iskrami. [przypis edytorski]
złotymi stopy — dziś: złotymi stopami. [przypis edytorski]
złotymi strzałami — „dienten nebenher, ohne dass die Erbauer daran gedacht haben mögen, ais Blitzableiter”, Graetz, Geschichte der Juden III, 227. Graetz odsyła czytelnika do pracy Arago: Notice sur le tonnerre w „Annuaire du bureau des longuitudes”. [przypis tłumacza]
złotymi włosy okryta — dziś popr. N.lm: włosami. [przypis edytorski]
złotym prochem — nim zaczęto używać bibuły (w poł. w. XVII), pismo osuszano posypując je drobnym piaskiem. [przypis redakcyjny]
Złoty Ołtarzyk — mowa o Ołtarzyku polskim Witwickiego; może to być też nawiązanie do tytułu popularnego w XVIII w. zbioru modlitw Złoty ołtarz wonnego kadzenia…. [przypis edytorski]
Złoty osioł — popularny tytuł fantastycznej, frywolnej powieści przygodowej Metamorfozy, rzymskiego pisarza Apulejusza (ok. 125–ok. 170). [przypis edytorski]
złoty półksiężyc — symbol Diany, dziewiczej bogini łowów. [przypis edytorski]
Złoty Róg — wąska, głęboko wcięta zatoka Bosforu w Turcji, ograniczająca od północy starożytny Konstantynopol i oddzielająca go od położonej na północnym brzegu Galaty, europejskiej dzielnicy obecnego Stambułu. [przypis edytorski]
Złoty Róg — wąska, głęboko wcięta zatoka Bosforu w Turcji. [przypis edytorski]
złoty stolec zachowywany w świątyni Słońca na dni wizyt Sapa Inka — Inkowie zasiadali jedynie na siedzeniach ze szczerego złota. [przypis autorski]
