Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 447 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | holenderski | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski


Znaleziono 2992 przypisów.

przenikłość — przenikliwość, bystrość. [przypis redakcyjny]

przeniósł na wschód mnie, orła, i prawa — Konstantyn Wielki. Tu poeta przygania papieżom, że korzystając z przeniesienia stolicy państwa rzymskiego z Zachodu na Wschód przez Konstantyna Wielkiego, rozszerzyli zanadto swoją władzę świecką. W tej przyganie poety wyraźnie przebija się surowy sąd gibelina jako członka stronnictwa politycznego, do którego obecnie należał. [przypis redakcyjny]

prze pana (starop.) — dla pana. [przypis redakcyjny]

przepaskę … na urodziny — por. list z 28 sierpnia 1771 r. [przypis redakcyjny]

przepłoch — luka, miejsca nie zabezpieczone. [przypis redakcyjny]

przepleniali — przetrzebiali, przerzedzali. [przypis redakcyjny]

przepominać — tu: zapominać. [przypis redakcyjny]

przepomnieć — dziś: zapomnieć. [przypis redakcyjny]

Przepowiednia śmierci Hektora. [przypis redakcyjny]

przeprawa (starop.) — pojednanie, przejednanie. [przypis redakcyjny]

przeprowadzić na nowe mieszkanie — nowe mieszkanie Rzeckiego umieszcza Prus na Krakowskim Przedmieściu nr 7, w lokalu położonym od podwórza, przylegającym do „nowego sklepu” Wokulskiego. Wielbiciele Lalki umieścili tu z inicjatywy S. Godlewskiego w r. 1937 tablicę pamiątkową ku czci Rzeckiego. Mimo pożaru budynku w czasie powstania warszawskiego tablica ta ocalała; zginęła w latach powojennych, następnie została odtworzona i przywrócona. [przypis redakcyjny]

przeprzeć — pokonać, przezwyciężyć. [przypis redakcyjny]

przepsuła — w poprzednich wyd. Bibl. Nar.: „popsuła”. [przypis redakcyjny]

przepych (starop.) — tu: pycha. [przypis redakcyjny]

przeraźliwe oko (daw.) — [tu:] przenikliwe, bystre oko; [por. daw. razić: uderzać, dźgać, przeszywać]. [przypis redakcyjny]

przeraźliwy (starop. forma) — [ten, który] przeraża, przejmuje. [przypis redakcyjny]

przeraźliwy (starop.) — porażający, przejmujący. [przypis redakcyjny]

przeraźliwy (starop.) — [ten,] co przeraża, przejmuje [do głębi]. [przypis redakcyjny]

przerazić (starop.) — przejąć, opanować; przerażony nienawiścią: opanowany przez nienawiść. [przypis redakcyjny]

przerazić (starop.) — [tu:] przejąć, opanować. [przypis redakcyjny]

przerdzały (starop.) — przejrzały, zgrzybiały. [przypis redakcyjny]

przerębla — tu: przeprawa. [przypis redakcyjny]

przerównał (daw.) — przewyższył. [przypis redakcyjny]

przerwałem wędrówkę… — myśl o samobójstwie, która wracała już kilkakrotnie, tu krystalizuje się prawie w zamiar. Przed wykonaniem jej, pragnie jednak Werter uzasadnić ją sobie teoretycznie. Czyni to w tym liście, oraz w liście z 15 listopada. [przypis redakcyjny]

przerywałem przed sobą (…) Promienie słońca niskie i zniżone — Ponieważ poeci szli od strony zachodniej góry ku południowi, przeto idąc dalej wokoło niej, musieli się obrócić do wschodu: i dlatego Dante, ponieważ był wieczór, słońce mając za sobą, przerywał przed sobą, swoim ziemskim ciałem promienie jego już ku ziemi zniżone. [przypis redakcyjny]

przerywanie — [tu:] przysłówek. [przypis redakcyjny]

przeświadczenie — opinia publiczna. [przypis redakcyjny]

przesłanych dwa lata temu (…) Zdzisławowi pieniędzy — Zdzisław Redel, siostrzeniec Narcyzy, zesłany po 1863 r. na Sybir. [przypis redakcyjny]

przestać na niej — poprzestać na niej, zadowolić się nią; osiąść na niej. [przypis redakcyjny]

prze (starop.) — przez; prze Bóg żywy: na Boga żywego, przez Boga żywego. [przypis redakcyjny]

Przestraszeni; poczty swe piszą przed Duglasem — stawają z szeregami swoimi. [przypis redakcyjny]

Przesyłam Ci poprawiony koniec, a podobną poprawkę każę oddać Królikowi — Gaszyński rozpoczął w r. 1858 nowe wydanie Pism Krasińskiego w Paryżu, u Królikowskiego. [przypis redakcyjny]

Przeszkoda do małżeństwa, jaka istniała między rodzeństwem, istniała tedy również i między stryjecznymi — Tak było w Rzymie w pierwszych czasach, aż lud wydał prawo dozwalające takich małżeństw: chciał iść na rękę człowiekowi bardzo popularnemu, który zaślubił swoją stryjeczną (Plutarch). [przypis redakcyjny]

przeszkodzić drogę (starop. forma) — zastąpić drogę. [przypis redakcyjny]

przetrwam już wszystko — przyszłość pokaże, że Werter się myli. [przypis redakcyjny]

przetrzy — dziś popr. forma 2 os. lp. trybu rozkazującego: przetrzyj. [przypis redakcyjny]

przeważa nad „boską” Julią — Julia Potocka, córka Alfreda i Józefy z Czartoryskich Potockich, później księżna Lichtenstein. [przypis redakcyjny]

przeważna dziewica — słynna z przewag (czynów bohaterskich), bohaterska. [przypis redakcyjny]

Przewijają się w nich osnowy bliskie znaczeniem (…) itd. — z nazw tych tylko Witold (forma najmniej „historyczna”!) przyjęła się i u nas; u książąt mazowieckich było i dwu Trojdzienów, po księżniczce litewskiej Gaudemuncie, córce Trojdena. [przypis redakcyjny]

Przewodniczenie na sejmie, w senacie i we wszystkich ciałach, surowy nadzór nad postępowaniem wszystkich urzędników, wielka troska o utrzymanie sprawiedliwości i prawności we wszystkich trybunałach (…) dowództwo armią w czasie wojny… — pozostawiając królowi własną, niezależną od senatu sferę działania, przede wszystkim sądownictwo i dowództwo na wojnie, trzyma się Russo zasady wyrażonej w Umowie społecznej III, 7: „Rząd prosty jest sam w sobie najlepszy, dlatego właśnie, że jest prosty. Ale gdy władza wykonawcza nie jest w dostatecznej mierze zależna od władzy prawodawczej, tzn. gdy zachodzą liczniejsze stosunki między księciem a zwierzchnikiem niż między narodem a księciem, trzeba zaradzić tej wadliwej proporcji przez podzielenie rządu; wówczas bowiem wszystkie jego części nie mają mniejszej władzy nad poddanymi, a podział ich sprawia, że wszystkie razem mają mniej siły przeciwko zwierzchnikowi. [przypis redakcyjny]

Przewodni Tydzień — tydzień po Niedzieli Przewodniej, tj. pierwszej po Wielkiejnocy. [przypis redakcyjny]

przewróci mózgi — rusycyzm (po ros. mózgi — w lm.). [przypis redakcyjny]

Przewyższa ona, zdaniem turystów, wszystkie widoki krymskie pod względem czarodziejskiego uroku, słynie z urozmaicenia motywów, obfitości wód i bogatej roślinności; ze wszystkich stron otoczona pasmem gór, spośród których wypływają liczne strumienie (Klaczko, str. 163; Rzętkowski, str. 174). [przypis redakcyjny]

przeźrzane (od źrzeć: widzieć) — tu: przeznaczone. [przypis redakcyjny]

przeźrzeniec boży (starop.) — przez Boga przejrzany [tj. przewidziany]. [przypis redakcyjny]

Przez ciernie żywotaprzeżycia osobiste i wspomnienia od lat najmłodszych aż po wybuch Wielkiej Wojny 1914 r.: taki jest pełny tytuł książki Ferdynanda Kurasia. Wyszła ona w r. 1925 w Częstochowie jako VII tom redagowanej przez p. St. Pazurkiewicza Książnicy Narodowej. [przypis redakcyjny]

przez dzięki a. przezdzięki (starop.) — niechętnie, wbrew woli, opornie, gwałtem, z trudnością. [przypis redakcyjny]

przez dzięki (daw.) — gwałtem. [przypis redakcyjny]

przez dzięki (daw.) — niechętnie, wbrew woli, opornie, gwałtem, z trudnością. [przypis redakcyjny]

przez granice niemieckie — Z Królestwa Polskiego jechało się do Szwajcarii przez Śląsk, należący wówczas do Rzeszy Niemieckiej, i kraje ówczesnej monarchii austro-węgierskiej (Czechy oraz Austrię właściwą). [przypis redakcyjny]

Przez Honoriusza Duch Święty (…) ozdobił jego chęć koroną drugą — To jest: papież Honoriusz III powtórnym utwierdzeniem zakonu św. Franciszka powtórnie zadośćuczynił chęci świętego założenia zakonu, którego głównym ślubem było wyrzeczenie się dóbr ziemskich i ubóstwo. [przypis redakcyjny]

przez idee rozumiem nie obrazy tworzące się na dnie oka lub, jeśli kto woli, w głębi mózgu, lecz pojęcia myśloweNag. Schr.: „czyli istnienie przedmiotowe rzeczy, o ile ono jest tylko w myśleniu”. [przypis redakcyjny]

przez Kasię — Branicką. [przypis redakcyjny]

przez munsztuk — półgłosem. [przypis redakcyjny]

przeznaczyłem to dla innego Traktatu — Niezawodnie autor miał tutaj ma myśli Traktat o poprawie rozumu. [przypis redakcyjny]

Przez nią w dom weszło twoje drugie miano — Przez żonę prapradziada poety otrzymała rodzina jego, począwszy od pradziada przydomek: Alighieri; a Degli Elisei było pierwszym nazwiskiem rodowym poety. [przypis redakcyjny]

przez nogę (daw., pot.) — chytrością, podstępem. [przypis redakcyjny]

przez nogę przesadzić (daw.) — nogę podstawić. [przypis redakcyjny]

,,Przez ofiarę ducha…” — zdanie wygłoszone przez Mickiewicza podczas prelekcji w College de France w Paryżu dnia 7 II 1844 r. [przypis redakcyjny]

przezpiecznie — dziś: bezpiecznie. [przypis redakcyjny]

Przez spary (…) patrza urząd tępy (starop.) — opieszały urząd patrzy pobłażliwie, „przez palce”. [przypis redakcyjny]

przez (starop.) — około. [przypis redakcyjny]

przez (starop.) — [tu:] około. [przypis redakcyjny]

przez stosunki pańszczyzny (…)O pańszczyźnie z dołączeniem uwag nad moralnym i fizycznym stanem ludu naszego. Warszawa (1830), s. 19. [przypis redakcyjny]

przez to sam dla siebie nabrałem wartości — w oczach Wertera Lota uświęca osoby i przedmioty, z którymi się styka. Uświęcony niejako jej zainteresowaniem, zyskuje Werter sam w swych oczach na wartości. [przypis redakcyjny]

przez układ wyrazów (…) różnego iloczasu samogłosek — np. we fragmencie: „I ciszej, ciszej brzęcząc — już słabo — z daleka”, albo: „I długo i daleko słychać kopyt brzmienie,/ Bo na obszernych polach rozległe milczenie” itp. [przypis redakcyjny]

przez wolę rozumiem (…) zdolność, z pomocą której umysł potwierdza lub zaprzecza, co jest prawdziwe i co jest mylne, nie zaś pożądanie, z jakim umysł pragnie rzeczy lub odwraca się od nich — Por. List 21 (dawniej 34) § 13 i 14. [przypis redakcyjny]

Przez wyskok wyobraźni Napoleon wydał się w ręce oględnego Johna Bulla — tu: Anglii; John Bull to postać uosabiająca narodowe cechy Anglików. [przypis redakcyjny]

przez zazdrości — bez zazdrości; poeta czyni aluzję do sądów Parysa, który nagrodę piękności przyznał Wenerze, czym wzbudził zazdrość Junony i Minerwy. [przypis redakcyjny]

przmiel — trzmielina, żółtego koloru drzewo. [przypis redakcyjny]

przodek — [tu:] przednia część statku, zw. też przodem; drugi koniec okrętu nazywa się wśladkiem, tyłem a. rufą. [przypis redakcyjny]