Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7545 przypisów.
dzieło o Modlitwie Pańskiej (…) przeczytaj — Ojcze nasz Augusta Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
dzieło przechodzące najśmielsze nadzieje — prócz dzieła niniejszego znajduje się dokładny opis świątyni Heroda w Starożytnościach XV, XI, 3–5 i w Misznie Midot. „Kościół na kształt zamku, własnymi murami, misterniej i warowniej nad inne obwiedziony. Same krużganki, którymi się otaczał, wyborną dla niego twierdzą”, oto prawie wszystko, co pisze Tacyt (Dzieje V, 12). [przypis tłumacza]
Dzieło to jest owocem dwuletniego stanu nadzwyczajnej egzaltacji i myśli (…) i pamięć późną pisarza obroni — jest to druga z czterech redakcji przedmowy do Genesis z Ducha. [przypis edytorski]
dzieło to — Montaigne ma tu na myśli traktat O dobrowolnej niewoli, którego zamieszczenia, mimo poprzedniej zapowiedzi, uważa za właściwsze poniechać. [przypis tłumacza]
Dzieło to [„Studium o rewolucjach”], owoc gorzkich refleksji nad ludzkością — bieg myśli, jaki nasunęły Chateaubriandowi okrucieństwa rewolucji, pokrewny jest z ideologią bolszewizmu zawartą w utworze Rostworowskiego Miłosierdzie. „Postęp nie istnieje, nie warto robić rewolucji, pragnienie poprawy losu jest złudą, historia kręci się ciągle w kółko”. A przyszłość? Później ujrzy ją Chateaubriand w religii; obecnie odpowiada: „Nie wiem; to, co widzę w historii, to karuzela barbarzyństwa i szaleństwa. Zapewne będzie tak zawsze”. [przypis tłumacza]
dzieło z rodzaju tych, jakie czynił jeszcze nieboszczyk Dedalus — surowe, barbarzyńskie. [przypis tłumacza]
dzieło (z ros.) — sprawa. [przypis edytorski]
dzieło (z ros.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
dzieły — dziś forma N.lm: dziełami. [przypis edytorski]
dzieły — dziś N.lm: dziełami. [przypis edytorski]
dzieły — dziś popr.: dziełami. [przypis edytorski]
dzieły — dziś popr. forma N.lm: dziełami. [przypis edytorski]
dzieły (starop. forma) — dziś N.lm: dziełami. [przypis edytorski]
dzielę sąd Izokratesa, który radził Nikoklesowi (…) — por. Isocrates, Oratio ad Nicocles. [przypis tłumacza]
dzielić (…) moralność na czworo — Był to klasyczny podział dawnej filozofii: roztropność, umiarkowanie, sprawiedliwość, siła duszy. [przypis tłumacza]
dzielić się (starop.) — [tu:] rozstawać się; [por.] z światem się dzieliła. [przypis redakcyjny]
dzielić — tu: obdzielać. [przypis edytorski]
dzieli nas od króla spławna rzeka Tygrys — Klearch myli się; mógł to być jakiś kanał, a nie rzeka Tygrys. [przypis tłumacza]
dzielne konie uwiodła (…) nim Troi paszę jadły i Ksantu nurt piły — nawiązanie do przepowiedni, że Grecy zdobędą Troję, jeśli konie Rezosa nie zażyją popasu pod Troją i nie napiją się wody z trojańskiej rzeki. [przypis edytorski]
dzielne syny — dziś popr. forma B. lm.: dzielnych synów. [przypis edytorski]
„dzielnica łacińska” — dzielnica Paryża na lewym brzegu Sekwany, między Panteonem a pałacem Luksemburskim, od XII w. stanowi centrum naukowe. Tu znajdują się najważniejsze szkoły wyższe i instytuty naukowe. [przypis redakcyjny]
Dzielnica Łacińska (fr. Quartier latin) — dzielnica uniwersytecka Paryża, położona na lewym brzegu Sekwany; nazwa pochodzi od łaciny, języka używanego powszechnie na uniwersytetach aż do czasów Rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
dzielnica niemiecka w Krakowie — zbudowane w czasie okupacji osiedle przy ul. Królewskiej, w którym mogli zamieszkiwać jedynie Niemcy. [przypis edytorski]
dzielnica Saint-Germain — właśc. Saint-Germain-des-Prés, lewobrzeżna dzielnica Paryża, od poł. XVIII w. zamieszkiwana przez arystokrację. [przypis edytorski]
dzielnica żółkiewska — Dzielnica III Przedmieście Żółkiewskie, dawna dzielnica Lwowa; obecnie jej obszar należy po części do rejonu szewczenkowskiego i łyczakowskiego. [przypis edytorski]
dzielnicę dokoła świątyni — τὰ περὶ τὸ ἱερὸν, por. I, VII, 4, uwaga. [przypis tłumacza]
dzielniejszy — tu: silniejszy, skuteczniejszy. [przypis edytorski]
dzielność* (starop.) — cnota, zaleta; pol. cnota i dzielność to odpowiedniki łac. virtus. [przypis redakcyjny]
dzielność — tu: aktywność; skuteczność. [przypis edytorski]
dzielność — tu: czynność, aktywność; skuteczność; działalność. [przypis edytorski]
dzielność — tu: czynność, aktywność; skuteczność. [przypis edytorski]
dzielność — tu: czynność, aktywność; skuteczność. [przypis redakcyjny]
dzielność — tu: działanie, aktywność; skuteczność. [przypis edytorski]
dzielność — tu: siłę, skuteczność. [przypis edytorski]
dzielność — tu: skuteczność. [przypis edytorski]
dzielność — władza, siła. [przypis redakcyjny]
dzielny (daw.) — mocny, skuteczny. [przypis edytorski]
dzielny — tu: aktywny; skuteczny. [przypis edytorski]
dzielny — tu: mocny. [przypis edytorski]
Dzień 14 lipca — to święto Francuzów — Dzień Bastylii, święto narodowe, upamiętnia wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej 14 lipca 1789 r. [przypis edytorski]
dzień a. dzienia (starop.) — barć wyrobiona w żywym drzewie, ul leśny; także: dzienno, dzienie. [przypis edytorski]
Dzień był bardzo mroźny, chyba nie mniej niż 35° R. — najprawdopodobniej mowa o temperaturze wyrażonej skalą Réaumura, wprowadzoną w 1731 roku przez francuskiego fizyka René de Réaumura, często używaną w Europie Środkowej do początków XX stulecia. [przypis edytorski]
dzień cały przeminie godzin — dzień cały przeminie jak godzina. [przypis edytorski]
„dzień dachówek” — 7 czerwca 1788. [przypis autorski]
dzień dnia — dziś popr.: „co dnia”, „co dzień” lub „dzień w dzień”. [przypis edytorski]
Dzień dzisiejszy — Zaduszki. [przypis redakcyjny]
dzień feralny (z łac.) — dzień niepomyślny, fatalny, w którym wszelkie przedsięwzięcia kończą się niepowodzeniem lub nieszczęściem. Wiara w dni feralne, uznawana przez niektóre religie, była dość rozpowszechniona w owej epoce, choć oficjalnie uważana już za przesąd i wyśmiewana w literaturze (patrz: Małżeństwo z kalendarza Franciszka Bohomolca, Zabobonnik Franciszka Zabłockiego i inne). [przypis redakcyjny]
Dzień gasnął — Podczas namysłu rozumu dzień upłynął; noc nadchodzi, a z nią nowe zwątpienie. Albowiem postanowienia rozumowe zawsze są chwiejne, jedna wiara jest pewna siebie. Dlatego poeta pyta niżej w wierszu 11: czy może o własnej sile iść w tak wielką drogę? [przypis redakcyjny]
Dzień gniewu — dzień płomienisty… — pierwsze słowa pol. wersji Dies irae, łac. średniowiecznej sekwencji (uroczystej pieśni) o końcu świata, wchodzącej w skład mszy żałobnej. [przypis edytorski]
dzień i noc zastawiano stoły i śpiewano — w „kupletach” weselnych można i dziś jeszcze odnaleźć niejeden motyw z dziedziny wierzeń, przesądów, np. śpiewa młoda: „Czeszcie mi głowę,/ Rzucajcie włosy w ogień,/ By ich wiatr nie uniósł/ Na skrzypiące drzewo”; albo: „Która złamie (zetnie) wierzchołek brzózki (gałąź lipy),/ Ta wyjdzie za wdowca”. O Łajmie — doli (por. niżej) nie zapominają, np. „Ja idąc w obczyznę (wychodząc za mąż)/ Trzech naprzód wysłała:/ Bożeńko mi wrota otworzył,/ Łajma krzesło mi postawiła,/ Anioł mi ogień trzymał,/ Gdy wianeczek zdejmowano”; albo: „Wybiegnij Łajmo moja,/ Wprzód na pole młodego,/ Abym nóżką nie wstąpiła/ W łez kałużynę” itd. Liczba kupletów „sprośnych” niewielka. [przypis redakcyjny]
Dzień jeden nieszczęśliwy — mowa zapewne o zatwierdzeniu pierwszego rozbioru Polski przez sejm w dniu 30 IX 1773 r. [przypis redakcyjny]
dzień…, który go pogrążył w nicości — dzień abdykacji Napoleona. [przypis redakcyjny]
dzień mych urodzin — rzeczywiście na 28 sierpnia przypadał dzień urodzin Goethego i jego przyjaciela Kestnera, męża Karoliny, ukochanej Goethego z Garbenheim (por. przypis do listu z 26 maja). Wkrótce po swych urodzinach Goethe wyjechał z Garbenheim, by zapanować nad swą namiętną miłością do Karoliny. [przypis redakcyjny]
dzień Najświętszej Panny Zielnej — obchodzone 15 sierpnia święto maryjne patronki płodności ziemi; oficjalnie: święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. [przypis edytorski]
Dzień — odpowiednik aktu. [przypis edytorski]
Dzień oświecił Norhamu wzgórek z zamkiem na szczycie, rzekę Tweed, co głęboki nurt swój toczy obficie I gór Cheviot wyżynę skalistą. Grube mury zamkowe i wieżyca obronna, I dokoła zamczyska wstęga wałów ochronna zajaśniały poświatą złocistą. — fragment poematu Marmion Waltera Scotta (1771–1832). [przypis edytorski]
dzień Pańskich Narodzin — chrześcijańskie święto Bożego Narodzenia, przypadające 25 grudnia. [przypis edytorski]
dzień Panny Marii Gromnicznej — obchodzone 2 lutego katolickie święto, podczas którego wierni przynoszą do kościoła świece do pobłogosławienia, zwane gromnicami. [przypis edytorski]
Dzień p. Esika w Ostendzie — w wydaniu źródłowym podano melodię w zapisie nutowym. Tadeusz Boy-Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]
dzień po Janie — tj. 25 czerwca, nazajutrz po dniu św. Jana Chrzciciela, charakterystycznym ze względy na ludowe obchody nocy świętojańskiej (z 23 na 24 czerwca). [przypis edytorski]
Dzień Postu Estery — po wydaniu przez Hamana dekretu o wymordowaniu Żydów, Estera postanowiła udać się z interwencją do króla Achaszwerosza. Wcześniej jednak czyn ten poprzedziła postem, który jest obchodzony nadal przez pobożnych Żydów. [przypis tłumacza]
dzień przed Oczyszczeniem N. Marii Panny — 1 lutego. [przypis edytorski]
dzień Rozesłania Apostołów — 15 lipca. [przypis edytorski]
dzień świętego Jana — 24 czerwca. [przypis edytorski]
dzień świętego Ludwika — 25 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień świętego Michała Archanioła — święto chrześcijańskie w zachodniochrześcijańskich kalendarzach liturgicznych przypadające 29 września; obchodzone od V w., w średniowieczu stanowiło jedno ze świąt nakazanych. [przypis edytorski]
dzień świętego Piotra i Pawła — jedno ze świąt w kościele katolickim, obchodzone 29 czerwca. [przypis edytorski]
Dzień świtał Wacławowi królowi święcony — 28 września. [przypis redakcyjny]
dzień św. Szczepana — święto katolickie obchodzone 26 grudnia. [przypis edytorski]
dzień św. Wawrzyńca męczennika — 10 sierpnia; tu: bitwa z Pomorzanami w 1109 r. pod Nakłem. [przypis edytorski]
dzień sybirski — tu: dzień polarny. [przypis edytorski]
dzieńszczyk (z ros.) — ordynans. [przypis edytorski]
dzień umarłych boży — w Attyce i Jonii odwiedzano groby zmarłych i składano im ofiary podczas wiosennego święta Antesteriów. [przypis edytorski]
dzień uroczystości Westalek — Dnia 9 czerwca. [przypis tłumacza]
dzień uroczysty Wniebowzięcia Bożej Rodzicy — 15 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień Wniebowstąpienia Najświętszej Panny Marii — święto obchodzone w kościele katolickim 15 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień Wniebowzięcia Najświętszej Panny — święto katolickie obchodzone 15 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień Wojciechowy, przy końcu kwietnia — 23 kwietnia kościół katolicki obchodzi wspomnienie Jerzego i Wojciecha. [przypis edytorski]
dzień wyścigów — w roku 1878 wyścigi rozpoczęły się w pierwszych dniach czerwca. [przypis redakcyjny]
Dzień Zaduszny — święto zmarłych, obchodzone w kościele chrześcijańskim począwszy od X w. dnia 2 listopada, dzień po święcie Wszystkich Świętych. [przypis edytorski]
dzienga (z ros.) — pieniądze. [przypis edytorski]
dzienieśmy (…) mieli (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: mieliśmy dzień. [przypis edytorski]
Dzienniczek — Dzienniczek Justysi, komedia Józefa Kościelskiego (1845–1911). [przypis edytorski]
dziennikarski sklepik — dziś: kiosk. [przypis edytorski]
Dziennik, bezcenny zbiór dokumentów, portretów, anegdot — półwiecze literatury, sztuki i obyczajów — bliżej o owym Dzienniku (którego ukazało się w druku 9 tomów) i jego losach, patrz: „Drogi i ścieżki literatury” w moim zbiorku Śmiech, uśmiech i zgroza. [przypis autorski]
dziennik mój — o tym, że Werter pisał pamiętnik, nie było dotąd wzmianki. Notatkę tę Goethe dodał dopiero w drugiej redakcji. [przypis redakcyjny]
Dziennik narodowy — czasopismo wychodzące na emigracji w latach 1840–1847. [przypis edytorski]
„Dziennik Trévoux”, fr. Journal de Trévoux — wpływowy francuski miesięcznik wydawany w Trévoux w latach 1701–1782. Został założony przez jezuickiego teologa, większość autorów stanowili jezuici. Po wygnaniu zakonu z Francji w 1772 jego redaktor, jezuita Guillaume François Berthier, zrezygnował z prowadzenia pisma, wówczas miesięcznik próbowali prowadzić inni redaktorzy. [przypis edytorski]
„Dziennik uczonych”, fr. „Journal des Savants” — pierwsze w Europie czasopismo naukowe zajmujące się literaturą, powstałe w 1665, objęte patronatem króla Francji. [przypis edytorski]
Dziennik uwodziciela — ostatni utwór pierwszej części zbioru Albo–albo (duń. Enten-Eller), opublikowanego przez Kierkegaarda pod pseudonimem Victor Eremita (łac. zwycięski pustelnik) w Kopenhadze, w 1843 roku. [przypis edytorski]
dzi entwiklunk (zniekszt. niem. die Entwicklung) — rozwój. [przypis edytorski]
dziergana czarno — tu: z wzorem wyhaftowanym czarną nitką. [przypis edytorski]
dzierlatka — gatunek skowronka. [przypis edytorski]
dzierlatka — tu: gatunek skowronka. [przypis edytorski]
dzierżać (daw.) — dzierżyć, trzymać. [przypis edytorski]
dzierżak — dłuższa część cepa trzymana w ręku przy młóceniu. [przypis edytorski]
dzierżawcy teatru — Teatr był instytucją państwową, ale przedsiębiorstwem prywatnym. W Grecji, a zwłaszcza w Rzymie, administracja państwowa zachowała wiele form właściwych stowarzyszeniom handlowym i szereg czynności niezbędnych dla państwa załatwiały prywatne kolegia. Przeciwny kierunek, zwany etatyzmem, jest do dziś dnia jeszcze plagą państw źle rządzących się. [przypis tłumacza]
dzierżawiec — dziś popr. forma D.lm: dzierżawców. [przypis edytorski]
Dzierżawin — Gawriła Romanowicz Dierżawin (1743–1816), poeta rosyjski, przedstawiciel klasycyzmu, autor poematu Boh (Bóg). [przypis edytorski]
dzierżawne — opłata za dzierżawę; czynsz, podatek płacony z tytułu dzierżawy ziemi. [przypis edytorski]
