Przypisy

kryjomo — po kryjomu. [przypis edytorski]

kryjomo (starop.) — po kryjomu; w tajemnicy. [przypis edytorski]

kryjomy (starop.) — ukryty. [przypis edytorski]

kryk (z ang. creek) — potok, rzeczka. [przypis edytorski]

kryk (z fonet. ang. creek) — potok, strumień, rzeczka. [przypis edytorski]

kryła (z ukr.) — skrzydła. [przypis edytorski]

kryminał — tu: areszt, więzienie. [przypis edytorski]

kryminał — tu: zbrodnia, przestępstwo. [przypis edytorski]

kryminał (z łac. crimen: zbrodnia, criminalis: zbrodniczy) — czyn występny, przestępstwo, zbrodnia. [przypis edytorski]

krymka — czapeczka bez daszka. [przypis edytorski]

krymka — czapka bez daszka, przylegająca do głowy, noszona przez Tatarów krymskich i temu faktowi zawdzięczająca swoją nazwę. [przypis edytorski]

krymka — czapka bez daszka, przylegająca do głowy; noszona przez Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]

krymka — mała, okrągła czapka tatarska, podobna do mycki. [przypis edytorski]

krymka — płytka, ściśle przylegająca do głowy czapeczka bez daszka, zwykle z jedwabiu lub aksamitu, często ozdobiona haftem; pierwotnie część stroju Tatarów krymskich (stąd nazwa), następnie rozpowszechniona w Polsce od XVI wieku; tu: każde nakrycie głowy bez ronda. [przypis edytorski]

krymka — przylegająca do głowy czapeczka bez daszka, często ozdobiona haftem; typowa część stroju Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]

krymka — przylegająca do głowy czapeczka bez daszka, często ozdobiona haftem; typowa część stroju Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]

krymka — tatarska czapeczka bez daszka. [przypis edytorski]

krynica (daw. a. poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica (daw., poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica (daw.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica (poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica — źródło. [przypis edytorski]

krynice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (do) krynicy. [przypis edytorski]

krynice (starop. forma) — (z) krynicy. [przypis edytorski]

Krynicki, Ryszard (ur. 1943) — poeta, tłumacz (m. in. poezji Paula Celana), opozycjonista i wydawca. [przypis edytorski]

kryniczny — źródlany. [przypis edytorski]

Krynisus — rzeka na Sycylii i bożek tej rzeki; por. krynica. [przypis edytorski]

krynolina (fr.) — szeroka suknia na stelażu. [przypis edytorski]

krypa — duża, otwarta łódź o płaskim dnie, używana na rzekach i w portach do transportu piasku, żwiru, węgla itp. [przypis edytorski]

krypa — duża, otwarta łódź transportowa. [przypis edytorski]

krypa — duża, otwarta łódź, używana do przewozu piasku, żwiru etc. [przypis edytorski]

krypa — łódź rzeczna o płaskim dnie. [przypis edytorski]

krypa — tu: czółno wydrążone z pnia drzewa. [przypis edytorski]

krypta — sklepiona podziemna komora grobowa a. pomieszczenie w podziemiach kościoła przeznaczone do pochówku znamienitych zmarłych, czasem też do przechowywania relikwii świętych. [przypis edytorski]

kryptogamy (bot.) — rośliny skrytopłciowe (zarodnikowe), niewytwarzające kwiatów, rozmnażające się głównie przez zarodniki. [przypis edytorski]

kryptogram — szyfrogram, tekst w postaci zaszyfrowanej. [przypis edytorski]

kryptogram — tu: zagadka. [przypis edytorski]

kryptoportyk — ukryte przejście. [przypis edytorski]

kryptorchizm (med.) — wnętrostwo, wada rozwojowa polegająca na zatrzymaniu się jądra lub obu jąder w kanale pachwinowym lub jamie brzusznej, ich braku w mosznie od razu po urodzeniu. [przypis edytorski]

kryślał (starop.) — forma 3.os. od: kryślić; kreślił, zapisywał w pamięci. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — kreślić, pisać. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — kreślić. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — kreślić; w głowie kryślił: układał w myślach, planował. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — rysować a. pisać. [przypis edytorski]

kryślić — dziś popr. forma: kreślić. [przypis edytorski]

kryślić — dziś popr.: kreślić. [przypis edytorski]

kryśli (daw.) — dziś: kreśli. [przypis edytorski]

kryśli — dziś popr.: kreśli. [przypis edytorski]

krysa (daw.) — kreska; tu: cięcie, szrama. [przypis edytorski]

krysa, kresa (daw.) — szrama, blizna. [przypis edytorski]

krysa — kreska, tu: zmarszczka. [przypis edytorski]

kryska (przestarz.) — kreska; tu: kreska oznaczająca wybór podczas głosowania. [przypis edytorski]

Kryspus (zm. 326) — syn Konstantyna Wielkiego, władca rzymski od 317, niespodziewanie z rozkazu ojca postawiony przed sądem, skazany na śmierć i stracony. [przypis edytorski]

krys (starop.) — kres, kraniec; koniec (tu: życia). [przypis edytorski]

kry (starop.) — krew. [przypis edytorski]

krystera (starop.) — lewatywa. [przypis edytorski]

Krystian, własc. Chrystian II Oldenburg (1481–1559) — król Danii i Norwegii w latach 1513–1523; próbował zjednoczyć Skandynawię. W latach 1520–1521 zdobył koronę Szwecji i starał się ją utrzymać terrorem. W czasie tzw. „krwawej łaźni sztokholmskiej” kilkadziesiąt osób ze szwedzkiej szlachty zostało zaproszonych do pałacu na ucztę, podstępnie uwięzionych, oskarżonych o herezję i spalonych na rynku w Sztokholmie. Ten akt przemocy pozbawił Christiana poparcia i przyczynił się do jego obalenia i śmierci. [przypis edytorski]

Krystyna Krahelska ps. „Danuta” (1914–1944) — harcerka, poetka, żołnierz ZWZ/AK od grudnia 1939 r., w powstaniu w stopniu kaprala sanitariuszka I dywizjonu „Jeleń” 7 Pułku Ułanów Lubelskich AK. Zmarła 2 sierpnia z ran odniesionych w walce. Autorka znanej piosenki powstańczej Hej, chłopcy, bagnet na broń. [przypis edytorski]

Krystyna Narbutt malowała tak sadzami tutejszy świat kobiecy — w listach z Ameryki, które publikowała „Gazeta Polska” w 1874 oraz „Biblioteka Warszawska” w 1875 (Pamiętnik z pobytu w Ameryce). Krystyna Narbutt wyjechała do Stanów Zjednoczonych w celu uregulowania rodzinnych spraw spadkowych po Tadeuszu Kościuszce i przebywała tam od 1873 do 1874. [przypis edytorski]

Krystyna Szwedzka (1626–1689) — córka Gustawa Adolfa, ostatnia z rodu Wazów, królowa Szwecji w latach 1632–1654, po przejściu na katolicyzm abdykowała na rzecz Karola Gustawa, potem starała się o elekcję kolejno na tron Neapolu i Polski; była mecenasem nauk i sztuk, uczyła się filozofii od Kartezjusza, pisała listy miłosne do jednej ze swoich dam dworu. [przypis edytorski]

Krystyna z dynastii Wazów (1626–1689) — królowa Szwecji w latach 1632–1654; była mecenasem nauk i sztuk, uczyła się filozofii od Kartezjusza. [przypis edytorski]

Krystyn z Ostrowa (1352–1430) — marszałek dworu królowej Jadwigi, w bitwie pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew. [przypis edytorski]

kryszka (gw.) — okruch, okruszek. [przypis edytorski]

Kryszna a. Kriszna — najwyższy bóg w hinduizmie. [przypis edytorski]

Kryszna — bóg w hinduizmie; wg Bhagawadgity Najwyższa Istota i Najwyższy Bóg; zrealizował swoje boskie wcielenie (inkarnację) w rodzinie pasterskiej, w okresie dojrzałości został bohaterskim wojownikiem i nauczycielem. [przypis edytorski]

kryształ — tu: cukier. [przypis edytorski]

krysztalić — tu o wodzie: lśnić jak kryształ. [przypis edytorski]

krysztali — zamienia się w kryształ. [przypis edytorski]

kryterium dobrego smaku (por. s. s. 117 i 118) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnych stronach znajdują się w rozdz. VI akapity: „Naturalnie, że tak radykalne (…) tak dalej” oraz: „Dysputa ta była (…) i to nigdy zupełnie”. [przypis edytorski]

Kryton — imię wiernego przyjaciela greckiego filozofa Sokratesa. [przypis edytorski]

Krytyka czystego doświadczenia — niem. Kritik der reinen Erfahrung (1889–1890), najważniejsze dzieło Richarda Avenariusa, w którym zawarł swój wykład empiriokrytycyzmu i postulat filozofii naukowej, odchodzącej od używania pojęć metafizycznych, a opierającej się na „czystym doświadczeniu”. [przypis edytorski]

Krytyka Czystego Doświadczenia — Richard Avenarius, Kritik der reinen Erfahrung, Lepizig 1888. [przypis edytorski]

Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]

Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]

Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]

„Krytyka” — miesięcznik społeczno-literacki i naukowy, wydawany w latach 1896–1914 w Krakowie. [przypis edytorski]

Krytyka praktycznego rozumu — jedna z trzech głównych prac krytycznej filozofii Kanta, poświęcona filozofii moralnej, wyd. w 1788; wywarła wielki wpływ na rozwój etyki. [przypis edytorski]

krytyk Nowej Reformy, Władysław Prokesch — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Mały Prokesch (rys. L. Wyczółkowski, z „Liberum Veto”). [przypis edytorski]

Krywań (2494 m n.p.m.) — szczyt w słowackich Tatrach Wysokich. [przypis edytorski]

Krywań — nazwa szczytu w Tatrach po stronie słowackiej. [przypis edytorski]

Krywań — szczyt tatrzański, obecnie na Słowacji. [przypis edytorski]

Krywań — szczyt w słowackich Tatrach Wysokich (2494 m n.p.m.). [przypis edytorski]

Krywicze — plemię wschodniosłowiańskie, zamieszkujące w średniowieczu tereny dzisiejszej Białorusi lub zach. Rosji. [przypis edytorski]

krywula właśc. krywuła — laska obrzędowa używana w obchodach kultowych i weselnych w dawnej Litwie. [przypis edytorski]

Krywult, Aleksander (1845–1903) — polski mecenas sztuki, organizował wystawy i był właścicielem galerii, w tym Salonu Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]

kryžavonės — kryžmai sudėtos dvi virvės, jungiančios porines vadeles, kad būtų lengviau arklius valdyti. [przypis edytorski]

kryžiokai — kryžiuočiai. [przypis edytorski]

kryza — kolisty marszczony kołnierz, noszony w XVI–XVII w. [przypis edytorski]

kryza — kolisty marszczony kołnierz. [przypis edytorski]

kryzejski — związany z Kryzą, miastem w pobliżu Delf. [przypis edytorski]

kryzys agadirski a. drugi kryzys marokański (1911) — incydent militarny i dyplomatyczny między Francją a Niemcami, spowodowany rozmieszczeniem znacznych sił francuskich w głębi Maroka i wysłaniem przez Niemcy kanonierki SMS Panther do marokańskiego portu Agadir; wobec stanowczej reakcji Wielkiej Brytanii zakończony po kilku miesiącach uznaniem przez Niemcy francuskiej dominacji w Maroku oraz przekazaniem części terenów Francuskiej Afryki Równikowej na rzecz Niemiec. [przypis edytorski]

krząkać — dziś: chrząkać. [przypis edytorski]

krzak na górze Horeb — także: krzew gorejący; postać, pod którą wg Księgi Wyjścia (Wj 3–4) Bóg Jahwe objawił się Mojżeszowi na górze Synaj (inna nazwa: Horeb) i przemówił do niego, wyjaśniając znaczenie swego imienia („jestem, który jestem”) oraz oznajmiając swój zamiar wyzwolenia swego wybranego ludu z niewoli egipskiej, by wprowadzić go do Ziemi Obiecanej. [przypis edytorski]

krzcić — chrzcić, tu: nazywać dowolnie. [przypis edytorski]

krzcić (starop. forma) — chrzcić. [przypis edytorski]

Krzciciel — Chrzciciel; chodzi o św. Jana Chrzciciela. [przypis edytorski]

krzcił — dziś popr.: chrzcił. [przypis edytorski]

k'rzeczny (daw.) — odpowiedni („do rzeczy”). [przypis edytorski]

krzeczot — białozór, ptak drapieżny z rodziny sokołowatych. [przypis edytorski]

krzeczot (daw.) — sokół norweski, białozór. [przypis edytorski]