Przypisy

Milczmy raczej — Bóg się z modlitw, Szatan z przeklęstw śmieje — zdanie to, mające formę pełnego goryczy aforyzmu, stanowi świadectwo zagubienia duchowego hrabiego Henryka, pozostającego między tym, co boskie, a tym, co szatańskie. Ma on nie do końca jasne przeczucia obu tych sfer. [przypis edytorski]

Milda — bogini litewska. [przypis edytorski]

Milejska Wenera — in. Wenus z Milo. Najsłynniejszy posąg gr. bogini miłości Afrodyty (w mit. rzym. utożsamianej z boginią Wenus, nazywaną też Wenerą). Rzeźba odnaleziona została w XIX w. na gr. wyspie Milos. Twórca rzeźby nie jest znany (błędnie przypisywano ją Skopasowi). [przypis edytorski]

miles cinctus (łac.) — rycerz pasowany. [przypis edytorski]

miles (daw.) — żołnierz. [przypis edytorski]

mileską — dziś popr.: milezyjską, pochodzącą z Miletu, greckiego miasta na wybrzeżu Azji Mniejszej. [przypis edytorski]

miles praeciosus (łac.) — bezcenny żołnierz. [przypis edytorski]

Milewscy — istnieje wiele rodów szlacheckich tego nazwiska; może tu chodzić o Milewskich herbu Ślepowron, od XVIII w. związaną z Wielkopolską. [przypis edytorski]

Milewski — prawdopodobnie Ignacy Korwin-Milewski (1846–1926), bogaty właściciel ziemski, przedstawiciel dziewiętnastowiecznego konserwatyzmu, publicysta i mecenas sztuki. [przypis edytorski]

milezyjska opowieść (łac. fabula milesiaca) — gatunek fikcyjnej opowieści w starożytnej literaturze greckiej i rzymskiej: nowela przygodowa o charakterze erotycznym; popularny w starożytności zbiór opowieści milezyjskich pt. Milesiaka wiąże się zwykle z Arystydesem z Miletu (I w. p.n.e.) i uważa się, że niektóre z nich zapożyczyli do swoich utworów Petroniusz i Apulejusz. [przypis edytorski]

Milicja Chrystusowa — łac. Militia Jesu Christi, zakon założony w roku 1209 w Langwedocji do walki z herezją albigensów. Po ich pokonaniu pod koniec XIII w. Milicja Chrystusowa połączyła się z Zakonem od Pokuty św. Dominika. [przypis edytorski]

milicjant — formacja, która pilnowała porządku w przedwojennej Polsce, nosiła nazwę policji, ale jej funkcjonariuszy autor nazywa często milicjantami. Milicja i policja to wyrazy bliskoznaczne, oba oznaczają zorganizowaną grupę ludzi przygotowanych do walki, których obowiązkiem jest pilnować porządku i zapewniać spokój w społeczności, np. w mieście czy w państwie. Nazwa policja pochodzi od łac. politia i gr. politeia, a te słowa oznaczały pierwotnie sztukę zarządzania miastem, utrzymywania porządku w mieście, zaś milicja wywodzi się od łac. militia, co znaczyło: służba wojskowa. W Polsce przed II wojną światową używano obu tych słów, w latach 1944–1990 stróżów prawa nazywano oficjalnie Milicją Obywatelską, a potem przywrócono nazwę Policja. [przypis edytorski]

milicjant — formacja, która pilnuje porządku w kraju Maciusia, nosi nazwę policji, ale jej funkcjonariuszy autor nazywa często milicjantami. Milicja i policja to wyrazy bliskoznaczne, oba oznaczają zorganizowaną grupę ludzi przygotowanych do walki, których obowiązkiem jest pilnować porządku i zapewniać spokój w społeczności, np. w mieście czy w państwie. Nazwa policja pochodzi od łac. politia i gr. politeia, a te słowa oznaczały pierwotnie sztukę zarządzania miastem, utrzymywania porządku w mieście, zaś milicja wywodzi się od łac. militia, co znaczyło: służba wojskowa. W Polsce przed II wojną światową używano obu tych słów, w latach 1944–1990 stróżów prawa nazywano oficjalnie Milicją Obywatelską, a potem przywrócono nazwę Policja. [przypis edytorski]

milicja — tu: obrona kraju oparta na pospolitym ruszeniu obywateli, którzy obowiązkowo przechodzą przeszkolenie wojskowe. [przypis edytorski]

milicja — tu: straż obywatelska, pospolite ruszenie. [przypis edytorski]

milicja (z łac. militia: służba wojskowa, od miles: żołnierz) — tu: uzbrojone oddziały straży ochotniczej. [przypis edytorski]

milieu (fr.) — środowisko, otoczenie. [przypis edytorski]

milieu (fr.) — środowisko. [przypis edytorski]

milieu (fr.) — tu: towarzystwo. [przypis edytorski]

milijonów — dziś: milionów; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu wiersza. [przypis edytorski]

milijonowy — dziś popr.: milionowy. [przypis edytorski]

milijony — dziś: miliony. [przypis edytorski]

milimeter — dziś popr.: milimetr. [przypis edytorski]

miliona — dla zachowania rytmu wiersza, nalemową: milijona. [przypis edytorski]

milionami — ze względu na rytm czytamy na pięć sylab: milijonami. [przypis edytorski]

Milion — francuska komedia muzyczna z 1931 w reżyserii René Claira. [przypis edytorski]

milionowiec — w gwarze obozowej więzień niedawno przybyły do obozu, z bardzo wysokim numerem. [przypis edytorski]

miliony — ze względu na rytm należy to słowo czytać: mi-li-jo-ny. [przypis edytorski]

Milites vero duxerunt Jesum (łac.) — ale żołnierze zabrali Jezusa. [przypis edytorski]

miljon — dziś popr. pisownia: milion. [przypis edytorski]

miljony — dziś popr. pisownia: miliony. [przypis edytorski]

Millbank — dawne więzienie w Londynie; otwarte w 1816, zamknięte w 1890; obecnie jego budynek nie istnieje. [przypis edytorski]

Millcote a. Milcote — niewielka angielska miejscowość, położona w Warwickshire, w dystrykcie Stratford-on-Avon. [przypis edytorski]

mille asaisonnement — tysiąc odmian. [przypis edytorski]

Milledious!… Capdedious!… Mordious!… Pocapdedious!… — wykrzyknienia gaskońskie, z charakterystycznym członem Dious, któremu odpowiada fr. Dieu, tj. Bóg. [przypis edytorski]

mille e tre (wł.) — tysiąc i trzy; liczba kobiet, jakie uwiódł w Hiszpanii Don Juan wg jego sługi Leporella w operze Mozarta Don Giovanni (akt I, scena 5). [przypis edytorski]

millefleur (fr.) — tysiąc kwiatów. [przypis edytorski]

mille grazzia właśc. mille grazie (wł.) — stokrotne dzięki. [przypis edytorski]

millenaryzm — przekonanie o rychłym powtórnym przyjściu Chrystusa i/lub czasów ostatecznych. [przypis edytorski]

Millerand, Alexandre (1859–1943) — francuski polityk, początkowo związany z lewicą; w latach 20. XX wieku premier i prezydent Francji. [przypis edytorski]

Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik mi.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]

Miller — Burchard Müller von der Lühnen (1604–1670), szwedzki wojskowy, generał, uczestnik m.in. wojny trzydziestoletniej, II wojny północnej i wojny polsko-szwedzkiej. [przypis edytorski]

Miller, Jan Nepomucen (1890–1977) — poeta, krytyk literacki i teatralny. [przypis edytorski]

Miller, Orest Fiodorowicz (1833–1889) — rosyjski uczony, profesor literatury rosyjskiej. [przypis edytorski]

Miller zdumiał — dziś popr.: zdumiał się. [przypis edytorski]

Millikan, Robert (1868–1953) — fizyk amerykański, laureat Nagrody Nobla (1923) za wyznaczenie ładunku elementarnego i prace nad zjawiskiem fotoelektrycznym; w 1925 podjął badania nad odkrytym w 1912 przez austriackiego fizyka Victora Hessa promieniowaniem pozaziemskim, potwierdził, że pochodzi ono z przestrzeni kosmicznej, i nadał mu obecnie przyjętą nazwę „promieniowania kosmicznego”. [przypis edytorski]

Mill, John (1806–1873) — angielski filozof, logik, ekonomista, politolog; zwolennik utylitaryzmu i empiryzmu, autor tzw. kanonów Milla, czyli zasad rozumowania indukcyjnego. Dzieła: Utylitaryzm, System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej, Zasady ekonomii politycznej, Liberalizm. [przypis edytorski]

Mill, John Stuart (1806–1873) — angielski filozof, politolog i ekonomista; jeden z najbardziej wpływowych myślicieli w historii klasycznego liberalizmu, zwolennik utylitaryzmu i empiryzmu, autor tzw. kanonów Milla, czyli zasad rozumowania indukcyjnego. [przypis edytorski]

Mill, John Stuart (1806–1873) — angielski filozof, politolog i ekonomista; jeden z najbardziej wpływowych myślicieli w historii klasycznego liberalizmu, zwolennik utylitaryzmu i empiryzmu. [przypis edytorski]

Milne-Edwards, Henri (1800–1885) — francuski przyrodnik pochodzenia angielskiego, członek francuskiej Akademii Nauk (1835), profesor i dyrektor (od 1864) Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, wykładowca na Sorbonie (od 1843). [przypis edytorski]

Milne-Edwards, Henri (1800–1885) — francuski zoolog, jako pierwszy sformułował prawo fizjologicznego podziału pracy. [przypis edytorski]

Milocardin — środek uspokajający. [przypis edytorski]

Milon z Krotony (VI w. p.n.e.) — zapaśnik grecki słynny ze swojej siły, zwycięzca wielu zawodów; kiedy zobaczył w lesie pień drzewa z wbitymi klinami, próbował go rozerwać, jednak kliny obsunęły się, ręce uwięzły mu w szczelinie i bezbronny Milon zginął rozszarpany przez wilki. [przypis edytorski]

Milon z Krotony (VI w. p.n.e.) — zapaśnik grecki słynny ze swojej siły, zwycięzca wielu zawodów. [przypis edytorski]

milordo — zitalianizowana wersja angielskiego tytułu grzecznościowego milord. [przypis edytorski]

milord — tytuł grzecznościowy używany przy zwracaniu się do lordów angielskich, z ang. my lord: mój lordzie. [przypis edytorski]

Milowicz, Włodzimierz (1838–1884) — prawnik i publicysta, emisariusz polskiej emigracji przygotowującej powstanie styczniowe (członek Komisji Broni). [przypis edytorski]

milreis — 1 milreis równał się 1 tys. reisów. [przypis edytorski]

milrejs — dawna portugalska lub brazylijska jednostka monetarna. [przypis edytorski]

milrejs (port. milréis) — dawna brazylijska jednostka monetarna, równa 1000 rejsów (réis); na pocz. XX w. 1 milrejs miał wartość ok. 60 kopiejek. [przypis edytorski]

milrejs (port. milréis) — dawna brazylijska jednostka monetarna, równa 1000 rejsów (réis). [przypis edytorski]

milrejsy i rejsy — dawne monety portugalskie używane w Brazylii; 1 milrejs miał wartość 1000 rejsów. [przypis edytorski]

mils (ang. lm) — popr.: mil (z łac. millesimum: tysięczna część), moneta zdawkowa używana na terytorium Brytyjskiego Mandatu Palestyny (1920–1948), mająca wartość 1/1000 funta. [przypis edytorski]

milszać — przymiotnik milsza z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

milsze (…) jak — dziś: milsze niż. [przypis edytorski]

Miltiades (554 p.n.e.–488 p.n.e.) — polityk ateński, dowódca w zwycięskiej bitwie pod Maratonem. [przypis edytorski]

Miltiades (ok. 554–488 p.n.e.) — polityk i wódz ateński, dzięki któremu wojska ateńskie pokonały pod Maratonem ekspedycyjną armię perską. [przypis edytorski]

Milton, John (1608–1674) — angielski pisarz; twórca najsłynniejszego poematu epickiego nowożytnej Anglii: Raj utracony. [przypis edytorski]

Milton, John (1608–1674) — angielski poeta i pisarz. [przypis edytorski]

Milton, John (1608–1674) — pisarz angielski; twórca najsłynniejszego poematu epickiego nowożytnej Anglii: Raju utraconego. [przypis edytorski]

Milton, John (1608–1674) — poeta angielski, autor poematu Raj utracony. [przypis edytorski]

Milton, John (1608–1674) — poeta i pisarz angielski. [przypis edytorski]

milusie i rozkoszne — niem. lieblich und fein: uroczo i wspaniale. [przypis edytorski]

milusińscy — pieszczotliwie o małych dzieciach. [przypis edytorski]

Milutin, Nikołaj Aleksiejewicz (1818–1872) — rosyjski działacz państwowy, główny autor wielkich reform liberalnych za panowania Aleksandra II: uwłaszczenia chłopów i wprowadzenia samorządów gminnych w Imperium Rosyjskim w 1861; od 1864 sekretarz stanu do spraw Królestwa Polskiego oraz członek (faktyczny współprzewodniczący) Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim, w ramach którego opracował reformę uwłaszczeniową; opowiadał się za zaniesieniem odrębności Królestwa przez likwidację autonomicznych instytucji i rusyfikację administracji. [przypis edytorski]

Mimant — obecnie Karaburun, szczyt górski na wschodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, w pobliżu wyspy Chios. Staroż. nazwa pochodzi od imienia jednego z mitycznych gigantów. [przypis edytorski]

mima (z gr.) — mim, aktor występujący w mimie czyli skeczu, farsie, komicznej scence. [przypis edytorski]

mimetycznie — tu: naśladowczo, z zamiarem odzwierciedlania rzeczywistości. [przypis edytorski]

mimetyczny — tu: naśladowczy, odzwierciedlający rzeczywistość. [przypis edytorski]

mimetyczny — upodabniający się kształtem lub barwą do otaczającego środowiska. [przypis edytorski]

mimetyzm — naśladownictwo. [przypis edytorski]

mimetyzm (z gr.) — naśladownictwo. [przypis edytorski]

mimetyzm (z gr.) — naśladownictwo; w teorii literatury słowo używane zwykle w kontekście literatury naśladującej rzeczywistość. [przypis edytorski]

mim — gatunek starożytnej greckiej (później także rzymskiej) farsy ludowej, na którą składały się proste scenki z codziennego życia, z ożywioną mimiką, gestykulacją i improwizowanym dialogiem; także powstały z niego gatunek literacki (krótki dialog). [przypis edytorski]

mimicry (ang.) — mimikra. [przypis edytorski]

mimikra (biol.) — przystosowanie polegające na upodobnieniu się do innego, zdolnego do obrony gatunku zwierzęcia. [przypis edytorski]

mimoć — przyimek mimo z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

mimo całe zróżnicowanie — mimo z rzecz. w B.; dziś z D.: mimo całego zróżnicowania. [przypis edytorski]

mimo cały swój konserwatyzm — dziś popr. z D.: mimo całego swego konserwatyzmu. [przypis edytorski]

mimochcąc — dziś: mimowolnie. [przypis edytorski]

mimochcąc — mimowolnie, niechcący. [przypis edytorski]

mimochętnie — wbrew chęci. [przypis edytorski]

mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]

mimo (daw.) — tu: obok. [przypis edytorski]

mimo dobrobyt, mimo wiedzę, mimo wolność i prawa (daw.) — mimo z rzecz. w B.; dziś z D.: mimo dobrobytu itd. [przypis edytorski]

mimo — dziś: obok. [przypis edytorski]

Mimo iż jezuita, miał on prostotę dziecka — jezuitom, których głównym celem miało być zwalczanie reformacji, przypisywano zakłamanie, przewrotność i bezwzględność, stosowanie zasady, że cel uświęca środki. [przypis edytorski]

mimojazdem — dziś: mimochodem. [przypis edytorski]

mimo jej ochotę — dziś popr.: mimo jej ochoty. [przypis edytorski]

mimo którą (daw.) — obok której. [przypis edytorski]