Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4908 przypisów.
„Głos Robotniczy” — pismo będące organem Polskiej Partii Socjalistycznej (Lewicy), wychodzące od 1916 roku w Warszawie. [przypis edytorski]
Głos rozjemczy w sprawie pana Wilhelma Feldmana contra Rosner, Żuławski, Tetmajer etc. etc. — pod tytułem w wydaniu źródłowym podano melodię w zapisie nutowym. Tadeusz Boy-Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]
Głos skromny wyszedł z najmniejszego koła — Tym głosem skromnym według niektórych komentatorów jest duch Salomona. [przypis redakcyjny]
głos (starop.) — tu: pogłoska, wieść, opinia. [przypis edytorski]
głos (starop.) — [tu:] wieść. [przypis redakcyjny]
głos Stentora — bardzo donośny głos; od imienia Stentora, jednego z bohaterów Iliady, herolda w wojsku gr., słynącego z mocnego głosu, nazwanego w eposie „miedzianym” i mającego siłę równą głosom pięćdziesięciu innych mężczyzn. [przypis edytorski]
Głos synogarlicy — tytuł najpopularniejszego w XVIII w. modlitewnika, wyd. w 1735 r. pt. Głos synogarlicy na pustyni świata tego jęczącej, to jest nabożne duszy chrześcijańskiej rozmyślania, do Pana Boga, oblubieńca wiecznego, wzdychania i chrześcijańskiej doskonałości ćwiczenia. [przypis redakcyjny]
Głos ten, schwytany na płytę — mowa o nagraniu na płycie gramofonowej. [przypis edytorski]
głos — tu: dźwięk. [przypis edytorski]
„Głos” — tygodnik literacko-naukowo-społeczno-polityczny, wyd. w Warszawie w l. 1886–1905, zał. i kierowany przez Jana Ludwika Popławskiego; w zespole redakcyjnym znaleźli się m.in. Adolf Dygasiński, Zygmunt Heryng, Józef Kotarbiński, Henryk Nusbaum, Aleksander Więckowski, Michał Wołowski, a do współpracowników należeli m.in. Ludwik Krzywicki, Bolesław Limanowski, Aleksander Łętowski, Wacław Nałkowski. W „Głosie” publikowali najwybitniejsi twórcy epoki, m.in.: Zygmunt Miłkowski (Teodor Tomasz Jeż), Jan Kasprowicz, Adolf Dygasiński, Maria Konopnicka, Antoni Lange, Jan Lemański, Bolesław Leśmian, Władysław Orkan, Eliza Orzeszkowa, Władysław Reymont, Wacław Sieroszewski, Antoni Sygietyński, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Stefan Żeromski. W 1888 r. doszło do zasadniczej zmiany nastawienia ideowego pisma i rozłamu: odeszli wówczas m.in. Adam Zakrzewski i Józef Hłasko z redakcji oraz Krzywicki, Nałkowski i in. socjaliści spośród współpracowników; „Głos” znalazł się pod wpływem Ligi Polskiej, a od 1893 roku Ligi Narodowej, w 1889 r. współpracę z pismem nawiązali narodowcy: Roman Dmowski, Zygmunt Balicki, Jan Stecki. Kolejny przełom nastąpił w 1900 r., kiedy pismo przejął psycholog i pedagog Jan Władysław Dawid, łamy „Głosu” ponownie zostały udostępnione piórom radykalnej inteligencji, gł. publicystom zw. z Socjaldemokracją Królestwa Polskiego i Litwy, współpracę z pismem podjęli m.in. Janusz Korczak, ponownie Ludwik Krzywicki i Wacław Nałkowski, Zofia Nałkowska, Andrzej Niemojewski, Władysław Orkan, Stanisław Przybyszewski, Leopold Staff, Adolf Warski, Juliusz Żuławski i in., zaś wiodącym publicystą stał się Stanisław Brzozowski, inicjator publicystycznej kampanii przeciwko spuściźnie intelektualnej Henryka Sienkiewicza. Pismo zostało zlikwidowane, a redaktorzy postawieni przed sądem, gdy w 1905 r. na winiecie „Głosu” pojawiło się hasło „proletariusze wszystkich narodowości łączcie się”. [przypis edytorski]
„Głos warszawski” — zob. „Głos”. [przypis edytorski]
„Głos” — właśc. „Głos. Tygodnik Literacko-Społeczno-Polityczny”, tygodnik wydawany w Warszawie w latach 1886–1905. [przypis edytorski]
głos wołającego na puszczy — wyrażenie biblijne z Księgi Izajasza (40, 3), w tradycyjnym przekładzie staropolskim ks. J. Wujka, oznaczające nawoływanie, na które nikt nie reaguje; puszcza (daw.): pustkowie, pusty, dziki teren. [przypis edytorski]
głos wołania ludzi uciśnionych przyszedł aż do majestatu mojego, pójdę a dowiem się, co się to tam dzieje — por. Rdz 18, 20–21. [przypis edytorski]
głos w te słowa zaszumiał (…) — Tu poeta pod figurą drzewa przedstawia przykłady cnót przeciwnych grzechowi obżarstwa. Pierwszym przykładem jest Maryja, Matka Boska, która Chrystusa na godach w Kanie nie dla siebie o wino prosiła, ale powiedziała: „Oni wina nie mają” (Św. Jan, rozdz. 2 w. 3). [przypis redakcyjny]
głosy — dziś popr. forma N. lm: głosami. [przypis edytorski]
Głosy obłąkanych charakteryzują okres zamętu, „dezorganizacji”, epokę zbliżającej się katastrofy. Kleiner zwraca uwagę, że „pomysł wydaje się zbliżony do powieści Lourdoueixa (wydanej bezimiennie w r. 1817) pt. Les Folies du siècle. (Szaleństwa wieku) reprezentują różne postaci w szpitalu wariatów: bonapartysta, legitymista, fanatyk zgody, człowiek uważający siebie za „lud” i wobec tego za władcę”. Przypomina też Kleiner, że szpital wariatów zjawia się jako motyw literacki już w XVIII w. (np. w Doświadczyńskim Krasickiego), że Słowacki w Kordianie również wprowadził podobną scenę. Biograficzne źródło inspiracji mogła stanowić wizyta Krasińskiego w szpitalu obłąkanych w Döblingu koło Wiednia w lecie 1833 r. [przypis redakcyjny]
głosy (starop. forma) — głosami. [przypis edytorski]
Głosy wśród nocy — Głosy wśród nocy. Studia nad przesileniem romantycznym kultury europejskiej, dzieło Brzozowskiego z 1912 roku. [przypis edytorski]
Głosząc (…) przyjaciół — [por.] Rousseau, Wyznania. Cz. II. [przypis autorski]
Głos z grobu do mnie przemówił w te słowa — Farinata, który tu pierwszy przemówił z grobu, był naczelnikiem stronnictwa gibelinów: wygrał walną bitwę pod Monte-Aperto i pokonał gwelfów, do których stronnictwa z tradycyjnych skłonności politycznych w rodzinie swojej z początku należał Dante. Farinata jako znany epikurejczyk w tych ognistych grobach spoczywa. [przypis redakcyjny]
Głos z lewej strony — ducha złego, z prawej — anioła.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
głową nałożyć — zginąć. [przypis edytorski]
głową robić (daw.) — myśleć, zastanawiać się. [przypis redakcyjny]
Głowacki, Bartosz (ok. 1758–1794) — chłopski żołnierz powstania kościuszkowskiego, kosynier, awansowany do stopnia chorążego. [przypis edytorski]
Głowacki, Bartosz (ok. 1758–1794) — polski chłop, kosynier w czasie insurekcji kościuszkowskiej; w bitwie pod Racławicami (1794) zdobył działo rosyjskie, gasząc lont czapką, za co został mianowany chorążym, otrzymał także nazwisko Głowacki; stał się symbolem chłopskiego bohaterstwa w walce o niepodległość. [przypis edytorski]
Głowacki, Wojciech (ok. 1758–1794) — inaczej: Bartosz, Bartos, bohater kościuszkowskiego powstania, chłop z podkrakowskich Rzędowic. Zbrojny w kosę (osadzoną „na sztorc” na 5-łokciowym drągu) odznaczył się pod Racławicami zdobywając armatę i przyczyniając się do opanowania całej baterii artylerii rosyjskiej, za co od Kościuszki otrzymał stopień oficerski. Zmarł po bitwie pod Szczekocinami wskutek odniesionych w niej ran. W postaci chłopa-kosyniera pozostał Głowacki w tradycji symbolem udziału ludu w walce o niepodległość kraju. Pisali o nim poeci, jak Lenartowicz i Anczyc, przedstawiali go malarze, jak Matejko i Wojciech Kossak. [przypis redakcyjny]
głowa cukru — forma, jaką do pocz. XX w. nadawano cukrowi rafinowanemu na potrzeby handlu: stożkowata bryła z zaokrąglonym wierzchołkiem, o średnicy podstawy od kilkudziesięciu centymetrów do metra i zróżnicowanej wadze; taką głowę cukru należało następnie rozdrobnić (rozłupać na kawałki, utrzeć w moździerzu), aby móc używać cukru do celów spożywczych. [przypis edytorski]
Głowa Cukru — góra w Rio de Janeiro w Brazylii, położona nad zatoką Guanabara, wznosząca się na wys. 396 m n.p.m., mająca kształt, jaki do pocz. XX w. nadawano cukrowi rafinowanemu na potrzeby handlu: stożkowatej bryły z zaokrąglonym wierzchołkiem. [przypis edytorski]
głowacz — gatunek wieloryba. [przypis redakcyjny]
głowacz — przywódca. [przypis redakcyjny]
głowa jego kształtu potwornego, na trzech obliczach razem osadzona — Dis albo Lucyfer, pierwszy rodzic grzechu. Widzimy go tutaj jako ukaranego i jako narzędzie kary. Ma on trzy głowy, które podług wykładu komentatorów Dantego symbolem są trzech ówcześnie znajomych części świata, a razem oznaczają powszechność grzechu i panowanie Lucyfera na ziemi. Barwa czerwona ma oznaczać Europę (której mieszkańcy mają cerę rumianą), żółta Azję, czarna Afrykę. Inni rozumieją przez potrójną barwę jego twarzy gniew, łakomstwo i lenistwo; wierzch zaś, czyli czub głowy, ma oznaczać pychę, przez którą szczególnie Lucyfer panowanie swoje rozszerzył i ugruntował. [przypis redakcyjny]
Głowa Karola siedziała mu jeszcze mocno na karku — mowa o Karolu I Stuarcie (1600–1649), królu Anglii i Szkocji, który w wyniku wojny domowej został obalony przez poddanych i ścięty. [przypis edytorski]
głowa na mnie nie dla znaku — głowę mam nie od parady, tj. umiem myśleć. [przypis edytorski]
głowa — przen.: rzecz najgłówniejsza. [przypis edytorski]
głowa — tu: rozum, opinia, zdanie. [przypis edytorski]
głowa wygolona na wierzchu — mowa o tzw. tonsurze; tonsura, stosowana od roku 633 do 1972, była kręgiem wygolonym na głowie zakonnika, oznaczającym jego przynależność do stanu duchownego. [przypis edytorski]
głowa wygolona — tonsura, znak przynależności do stanu duchownego. [przypis edytorski]
głowa źle mi robiła — kalka z fr. la tête m'a fait mal; sens: bolała mnie głowa. [przypis edytorski]
głowa (…) zdrowa* — głowa wolna od kłopotów, zmartwień. [przypis redakcyjny]
głowę łamał aforycznym zdaniem — Aforyzmy Hipokratesa Galen określa tymi słowy: „Grandis sententia brevi oratione comprehensa”. [przypis redakcyjny]
głowę mam ogoloną — — mowa o tzw. tonsurze; tonsura, stosowana od roku 633 do 1972, była kręgiem wygolonym na głowie zakonnika, oznaczającym jego przynależność do stanu duchownego. [przypis edytorski]
głowę schylić głęboko — popr. raczej: głowę schylić nisko. [przypis edytorski]
głowę swoję — dziś: głowę swoją. [przypis edytorski]
głowić się — zastanawiać się. [przypis edytorski]
głowica — rękojeść broni. [przypis redakcyjny]
Głowiński, Michał (ur. 1934) — historyk i teoretyk literatury, autor prozy wspomnieniowej. [przypis edytorski]
głownią ciężarna — Hekabe (Hekube), żona Priama, króla Troi, której śniło się przed narodzinami Parysa, że wyda na świat płonącą pochodnię. [przypis edytorski]
głownią — dziś forma B.lp r.ż.: głownię. [przypis edytorski]
głownia — część szabli okalająca rękojeść i ochraniająca rękę przed cięciem. [przypis redakcyjny]
głownia — palące się bądź żarzące się polano. [przypis edytorski]
głownia — palący się lub spalony kawałek drewna. [przypis edytorski]
głownia — palący się lub spalony kawałek drewna, tu: pochodnia. [przypis edytorski]
głownia — płonące lub żarzące się polano. [przypis edytorski]
głownia — płonący lub żarzący się kawałek drewna. [przypis edytorski]
głownia — tlący się kawałek drewna. [przypis edytorski]
głownia — żarzący się kawałek drewna. [przypis edytorski]
głownie silnie uderzone (…) z których brać wróżbę głupi się przechwala — W średnich wiekach wróżbici i kuglarze, łudząc gmin łatwowierny, z dwóch głowni uderzonych o siebie i z iskier z tychże głowni wylatujących, wyciągali rozmaite wróżby, a gmin, licząc te iskry, wołał wniebogłosy: „Tyle cekinów, tyle dublonów”. [przypis redakcyjny]
głowonogi — gromada morskich mięczaków; posiadają tułów i głowę, z której odchodzi osiem a. dziesięć ramion, które są prawdopodobnie przekształconą nogą. [przypis edytorski]
głowo obrzezanych — starożytni Egipcjanie praktykowali obrzezanie, o czym wspomina grecki historyk Herodot i potwierdzają egipskie dzieła sztuki. [przypis edytorski]
głowy — część łóżka lub innego legowiska, gdzie kładzie się głowę. Tu: podłoga obok tej części. [przypis edytorski]
głowy — część łóżka lub posłania, gdzie głowa spoczywa. [przypis redakcyjny]
głowy — część legowiska, gdzie kładzie się głowę. [przypis edytorski]
głowy (daw.) — część łóżka lub posłania, gdzie głowa spoczywa. [przypis redakcyjny]
głowy — dziś popr. forma N. lm: głowami. [przypis edytorski]
głowy — dziś popr.: głowami. [przypis edytorski]
Głowy-m im zniżył — zniżyłem ich głowy. [przypis edytorski]
głowy ostrzec — uchronić głowę. [przypis redakcyjny]
głowy psować (starop. psować: psuć) — martwić się, dręczyć się myślami. [przypis redakcyjny]
głowy sobie strojem — dziś: głowy sobie stroimy. [przypis edytorski]
głowy (starop.) — miejsce, gdzie głowa podczas snu spoczywa. [przypis redakcyjny]
głucha — w oryg. niem. düstere und dumpfe, raczej: mroczna i dziwna. [przypis edytorski]
głuchem — dziś popr. forma N.lp: głuchym. [przypis edytorski]
głuchoniemota — brak umiejętności mówienia wynikający z utraty słuchu. [przypis edytorski]
głuchowie (starop.) — głuchoniemi. [przypis edytorski]
głuchy grób — który nie słyszy i nie słucha płaczu. [przypis redakcyjny]
głuchy z Chartres, opisany (…) przez (…) Fontenelle'a: mając lat czterdzieści, usłyszał (…) pierwszy raz uderzający dźwięk dzwonów — Życiorys ów wydrukowano po raz pierwszy w Histoire de l'Academie des Sciences (1703). De la Mettrie streszcza go w Historii naturalnej duszy (historia pierwsza). [przypis tłumacza]
głumi się — znęca się. [przypis autorski]
głupcem był — tu: głupcem byłem. [przypis edytorski]
Głupcy (…) uciechy — Gresset: Złośliwiec, komedia. [przypis tłumacza]
Głupia, że za ojcem nie poszła — wg eposu ang. poety Lydgate'a Troy Book (Księga trojańska, 1420), kiedy ojciec Kresydy, kapłan Kalchas, na prośbę króla Priama udał się do wyroczni Apollina w Delfach, żeby dowiedzieć się o wynik wojny, Apollo zakazał mu powrotu do Troi i doradził przyłączenie się do Greków. [przypis edytorski]
głupie (daw.) — przysłówek: głupio. [przypis redakcyjny]
głupie (daw. przysłówek) — głupio. [przypis redakcyjny]
głupie (daw.) — (przysłówek:) głupio; w głupi sposób. [przypis redakcyjny]
głupie — dziś popr.: głupio. [przypis edytorski]
głupie linki — lewica sejmowa. [przypis redakcyjny]
głupie (starop. forma) — dziś: głupio. [przypis edytorski]
głupim nie jestem — dziś M. zam. N.: głupi nie jestem. [przypis edytorski]
głupio — jako wariant do tego określenia tłumacz podał też: bezrozumnie. [przypis edytorski]
Głupi! o sobie dobrze mów! — słowa z monologu Ryszarda III Szekspira. [przypis edytorski]
głupiś (daw.) — jesteś głupi. [przypis edytorski]
głupiś — dziś: jesteś głupi. [przypis edytorski]
głupi zatarg w sprawie jazdy sankami — zatarg o to, kto ze względu na swe stanowisko urzędowe, pierwszy puści się sankami. [przypis redakcyjny]
głupość (gw.) — głupstwo, głupota. [przypis edytorski]
głupost' (z ros.) — głupstwo. [przypis autorski]
głuptak — średniej wielkości ptak morski gnieżdżący się kolonijnie na wybrzeżach. [przypis edytorski]
głuptasa. [przypis redakcyjny]
głuszec — duży ptak z rodziny kurowatych, przysłowiowy ze względu na swoje obyczaje godowe, kiedy to puszy się i śpiewa pieśń godową, nie zwracając uwagi na żadne niebezpieczeństwo, nawet na zbliżanie się myśliwego. [przypis redakcyjny]
głuszyć — ogłuszać uderzeniem. [przypis edytorski]
głużyć — gaworzyć; tu: plotkować. [przypis edytorski]
