Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
Czeka (pot.) — skrótowiec z ros. Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażom: Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem; policja polityczna w Rosji Radzieckiej w latach 1917–1922; zastąpiona nową instytucją o tym samym zakresie działań, noszącą nazwę Państwowy Zarząd Polityczny (GPU). [przypis edytorski]
czek — dokument wystawiony przez właściciela rachunku bankowego, będący dla banku poleceniem, aby wypłacił wskazanej osobie lub okazicielowi określoną sumę pieniędzy z rachunku wystawcy; banki wydają klientom książeczki czekowe z wyrywanymi, pustymi blankietami czekowymi, na których nadrukowano nazwę banku, numer rachunku, nazwisko wystawcy, numer seryjny czeku itp. [przypis edytorski]
czekino (z wł. cinque: pięć) — loteria, loteryjka; gra towarzyska, hazardowa (początkowo popularna wśród niższych klas społecznych), w której pięć numerów trafionych stanowi wygraną (stąd nazwa); potępienie tej gry zawierał utwór Leona Unickiego, Czekino, czyli Łapka na grosze: komedia w pięciu aktach wierszem, wyd. w Wilnie w 1809 r. w Drukarni Diecezjalnej Księży Missyonarzów; w oryg. użyto innej nazwy gry: casino. [przypis edytorski]
czełowièk (ros.) — człowiek. [przypis edytorski]
czeladka — czeladź, ogół służby we dworze. [przypis edytorski]
czeladka (daw.) — zdrobnienie od czeladź, tj. służba bądź szerzej: zależni domownicy. [przypis edytorski]
czeladka — służba. [przypis edytorski]
czeladka — zdrobnienie od „czeladź”, tj. służba. [przypis edytorski]
czeladka — zdrobnienie od czeladź, tj. służba. [przypis edytorski]
czeladna (domyślnie: izba) — izba przeznaczona dla czeladzi, tj. dla służby. [przypis edytorski]
czeladna — izba, w której przebywała czeladź (służba). [przypis edytorski]
czeladna — izba, w której przebywała czeladź (służba). [przypis edytorski]
czeladni a. czeladny (daw.) — przeznaczony dla czeladzi, tj. dla służby. [przypis edytorski]
czeladnik — rzemieślnik, który przestał być uczniem, ale jeszcze nie jest majstrem. [przypis edytorski]
czeladnik — rzemieślnik po egzaminie, pracujący pod okiem mistrza. [przypis edytorski]
czeladnik — wykwalifikowany rzemieślnik, pracujący pod kierunkiem majstra. [przypis edytorski]
czeladnik — wykwalifikowany rzemieślnik pracujący pod kierunkiem majstra. [przypis edytorski]
czeladny (daw.) — przeznaczony dla czeladzi, tj. dla służby. [przypis edytorski]
czeladź — chodzi o żołnierzy pocztowych czyli szeregowych, których każdy członek kompanii (towarzysz, szlachcic służący w chorągwi) miał od 2 do 3 lub o czeladź w znaczeniu służby zajmującej się końmi, wozami, kuchnią itp. [przypis redakcyjny]
czeladź (daw.) — służba bądź szerzej: zależni domownicy. [przypis edytorski]
czeladź (daw.) — służba. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
czeladź (daw.) — służba, tu ogólnie: ludzie niskiego stanu. [przypis edytorski]
czeladź (daw.) — służba, tu: prości żołnierze. [przypis edytorski]
czeladź (daw.) — służba u magnatów i szlachty. [przypis edytorski]
czeladź (daw.) — służba w dworze szlacheckim. [przypis edytorski]
czeladź (daw.) — służba we dworze. [przypis edytorski]
czeladź — służba; ogół służby zatrudnionej we dworze albo w domu. [przypis edytorski]
czeladź — służba; ogół służby zatrudnionej we dworze a. w domu. [przypis edytorski]
czeladź — służba. [przypis edytorski]
czeladź — służba we dworze. [przypis edytorski]
czeladź — służba wiejska, pracująca w domu lub w gospodarstwie swego pana. [przypis edytorski]
czele — dziś. popr. forma N. lp: czole. [przypis edytorski]
czele (starop. forma) — dziś Msc.lp: (na) czole. [przypis edytorski]
czelnie (daw.) — bezczelnie, zuchwale. [przypis edytorski]
czelnie (daw.) — bezczelnie, zuchwale. [przypis edytorski]
czelniejszy (daw.) — główniejszy. [przypis edytorski]
czelniejszy (daw.) — tu: przodujący. [przypis edytorski]
czelnie — nadmiernie śmiało, bezczelnie. [przypis edytorski]
czelnie — śmiało, zuchwale. [przypis edytorski]
czelny (daw.) — bezczelny, zuchwały. [przypis edytorski]
czelny (daw.) — bezczelny, zuchwały. [przypis edytorski]
czelny (daw.) — tu: przodujący. [przypis edytorski]
czelny (daw.) — tu: przodujący. [przypis edytorski]
czelny — odważny, zuchwały. [przypis edytorski]
czeluść — [tu:] paszczęka. [przypis redakcyjny]
czeluść wróża Trofoniosa — jaskinia Trofoniosa w Lebadei w Beocji, dokąd się udawano po wyrocznię i wróżbę. Była to ciemna, ponura grota, pełna wyziewów kwasu węglowego, które odurzały i doprowadzały ludzi do halucynacji. Placek z miodem jako ofiara dla smoków i wężów, które strzegły zaklętej jaskini. Trofonios, za życia budowniczy, po śmierci czczony jako półbóg, był panem tej wyroczni. Opowiadano sobie straszne rzeczy o widmach i okropnościach, jakie się tam ukazywały. Poeta Kratinos wyśmiał ten zabobon w komedii Trofonios. Patrz Lukian, Rozmowy Umarłych, III, str. 239 i 240, tłum. M. Bogucki, Wyd. Ak. Um. Biblioteka Przekładów z literatury starożytnej, T. I, Kraków 1906. [przypis tłumacza]
czeluścią — [tu:] szczęką. [przypis redakcyjny]
czem bohat, tem rad (rus.) — czym bogaty, tym rad; por. czym chata bogata, tym rada. [przypis edytorski]
czem brzydkiem — daw. forma Msc.lp r.n.; dziś popr.: czymś brzydkim. [przypis edytorski]
czem bym mógł obarczyć Augusta — Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
czemchać — trzeć, drapać. [przypis autorski]
czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
Czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś końćówka tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym. [przypis edytorski]
czem — daw. forma zaimka w Msc. i N.lp r.n.; dziś: czym. [przypis edytorski]
czem — dziś popr.: czym. [przypis edytorski]
czem — dziś popr. forma N. lp: czym. [przypis edytorski]
czemem jest — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czym jestem. [przypis edytorski]
czemem zgrzeszył (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czem zgrzeszyłem; czymś zgrzeszyłem. [przypis edytorski]
czemerka (z pers. dżamara) — właśc. czamarka a. czamara; daw. ubiór męski, wierzchnia długa suknia zapinana na małe guziki, szamerowana, podobna do kontusza, ale, w odróżnieniu od niego, z długimi, nierozciętymi rękawami; zw. też węgierką. [przypis edytorski]
czemodan (ros.) — walizka. [przypis redakcyjny]
czemś — daw. forma N. i Msc. lp r.n.; dziś tożsama z r.m.: czymś. [przypis edytorski]
czemś — dziś popr.: czymś. [przypis edytorski]
czem się dzieje (daw.) — jak to się dzieje; czemu, dlaczego. [przypis edytorski]
czem się (…) podniesie — daw. składnia; dziś: dzięki czemu się podniesie. [przypis edytorski]
czem — skrócone „czemu”. [przypis edytorski]
Czem tak zasunął rozigrane oko — dlaczego zasłonił, zamknął czujne, rozbiegane oczy. [przypis edytorski]
czemu — Czubek za rękopisem, wbrew drukom, przyjął wersję „i czemu”. Niniejsze wydanie zgodne tu z wersją edycji I, II i III, którą przyjął również i Kleiner. [przypis redakcyjny]
czemu dżetattura trafia się prawie wyłącznie na półwyspie włoskim? (…) Wszelkie podania o tych oczach i sposobach odwrócenia ich wpływu rozeszły się pierwotnie z ksiąg etruskich — wiara w złe oko jest faktycznie o wiele starsza i bardziej rozpowszechniona, od starożytnego Sumeru i Babilonu po współczesną Amerykę Południową; takie zabobony funkcjonują jeszcze w Polsce na wsi. [przypis edytorski]
czemum ja (…) nie widział — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czemu ja nie nie widziałem. [przypis edytorski]
czemum (…) nie prosiła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czemu nie prosiłam. [przypis edytorski]
Czemum zszedł — konstrukcja z ruchoma końcówką czasownika; inaczej: czemu zszedłem. [przypis edytorski]
czemu nic — czemu nie. [przypis redakcyjny]
czemu rodzaj ludzki nie ma jednej głowy — życzenie przypisywane Kaliguli, według Swetoniusza miało brzmieć: „obyż lud Rzymski miał jedną tylko szyję!”. [przypis redakcyjny]
czemuście (…) zostali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czemu zostaliście. [przypis edytorski]
czemu się (…) dwudziestą laty pierwej nie urodził (daw. forma) — czemu się o dwadzieścia lat wcześniej nie urodził. [przypis edytorski]
czemu się tako z rzeczą wciekasz (starop.) — po co tak dociekasz (tej) sprawy. [przypis edytorski]
czemu tak Pan Bóg uczynił ziemi tej, co to za gniew niezmierny jego? — Pwt 29, 24. [przypis edytorski]
czemu też Troki nie leżą kędy w Anglii (…) — widok zamku trockiego był u nas wydawany w kilku lichych litografiach i drzeworytach. Ze znakomitszych artystów zwiedzali to miasto: W. Smokowski, W. Dmuchowski, W. Gerson (z którego akwareli dajemy tutaj kopię), a już w napisaniu tego artykułu, uczeń S. Petersburskiéj Akademii Sztuk Pięknych, p. Sokrat Werebiew bawił tu całe lato 1855 i w ślicznym obrazie utrwalił ruiny zamku na wyspie. Godzien widzenia jest widok Trok w obrazie olejnym jakiejś damy, który posiada dr. Tytius w Wilnie. [przypis autorski]
czemu wołacie: niepodległość? — τί σεμνύνετε τὴν ἐλευθερίαν. [przypis tłumacza]
czemu wśród mieszczaństwa nie miałby się znaleźć żeński Samuel Bernard lub Lagrange — Stendhal ma zapewne na myśli zasłużonego dla monarchii francuskiej finansistę Samuela Bernard, któremu Ludwik XIV nadał szlachectwo, a Ludwik XV mianował go radcą stanu, oraz Józefa Ludwika de Lagrange, współczesnego sobie wybitnego matematyka. [przypis redakcyjny]
Czemuż choć jednej strzały nie mieli w kołczanie,/ Coby jadem jaszczurki utkwiła się w ranie. — „Tatarzy strzały swe jadem jaszczurczym napuszczają”. Paszkowski, Dzieje tureckie, kar. 15, patrz Słownik Lindego, pod wyrazem „jaszczurka”. Nie znalazłszy bowiem tej książki w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, nie byłem w sposobności sprawdzenia tego wypisu [Marcin Paszkowski, tłumacz dzieła Gwagnina na język polski oraz poeta okolicznościowy i autor poematów historycznych, między innymi jednego pod tytułem: Dzieie Tureckie y utarczki Kozackie z Tatary. Tudziesz też o narodzie, obrzędziech, nabożeństwie, gospodarstwie etc. tych pogan. Kraków, 1615 in 4°. Tam na str. 14. opisując „broń tatarską na wojnie” wymienia Paszkowski także „Y Saydak pełno strzały iadem napuszczony” i dodaje: „O czym Naso poeta on Rzymianin sławny/ Tam mieszkając napisał, bo był świadek iawny./ Hostibus in mediis, interque pericula versor,/ Tanquam cum Patria pax sit adempta mihi,/ Qui mortis saevo geminent ut vulnere causas,/ Omnia vipereo spicula felle linunt”./ (Lib. 1 de Ponto.), (Co się na polski ięzyk tak wyłożyć może: „W przyśrzodku nieprzyjaciół, y między Pogany/ Mieszkam iakbym z oyczyzny wiecznie był wygnany./ Którzy przyczyny śmierci sowite zmyślaią,/ A strzały swe iaszczurczym iadem napuszczaią”; nie byłem w sposobności — zam.: nie miałem sposobności; J. U.]. [przypis autorski]
Czemuż do więzienia — Zakończeniu temu, jak w ogóle wielu zakończeniom Moliera, zarzucano sztuczność. Objaśniając Skąpca wspominałem, iż często takie sztuczne zakończenie wynika z tematu, który dramat wtłacza w ramy komedii. Ale tu słusznie zauważono, że było to jedynie możliwe zakończenie komedii, jedyne, które daje widzowi zadowolenie. Wady, głupstwa wystarczy skarcić śmiechem, ale skarać zbrodnię, niegodziwość, i to taką, może tylko władza. Molier pokazał ruinę, do jakiej może doprowadzić dom intryga obłudnika; doprowadził Orgona i jego rodzinę na samą krawędź przepaści, w którą w rzeczywistości stoczyliby się bez ratunku; obecnie kończy rzecz szczęśliwie, nie chcąc zasmucać widza. Czy to zakończenie było takim pierwotnie, czy dopiero powstało potem, w czasie walki o Tartufa i zrodziło się częścią z wdzięczności dla króla, częścią, aby go niejako wciągnąć do wspólnictwa, nie wiadomo. Kiedy grywano Tartufa w czasie Rewolucji Francuskiej, zmieniono w tej tyradzie „króla” na „prawo” i w ogóle całą komedię przerobiono w tym duchu. [przypis tłumacza]
Czemużem nie walczył / W bitwie morskiej — mowa o bitwie pod Arginuzami 406 r., stoczonej przed kilku miesiącami; Ateńczycy, wycieńczeni już blisko 30-letnią walką, uzbroili niewolników, nadając im wolność. [przypis tłumacza]
czemużem (…) pragła — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czemuż pragnęłam. [przypis edytorski]
czemuż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
Czemuż nie kupią sobie biszkoptów? — bardziej znane w wersji „Niech jedzą ciastka” (fr. Qu'ils mangent de la brioche), przypisywane Marii Antoninie (1775–1793), królowej Francji, żonie Ludwika XVI. [przypis edytorski]
Czemuż więc nie zastanowimy się naprzód, co jest obowiązkiem patrioty? — uwagi o metodzie Sokratesa: w dyskusji należy wyjść od określenia pojęć (definicji). Tu więc: co to znaczy patriota? [przypis tłumacza]
czem wytrzeźwiwszy się — dzięki czemu wytrzeźwiwszy się. [przypis edytorski]
czemże (daw.) — czymże. [przypis edytorski]
czemże — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: czym, czymże. [przypis edytorski]
czemże — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś końcówka tożsama z r.m.: czym, czymże. [przypis edytorski]
czepeczek (daw.) — zdr. czepek; kobiece nakrycie głowy noszone dawniej przez mężatki i wdowy, dzisiaj zachowane w niektórych strojach ludowych. [przypis edytorski]
czepeczkę — dziś: czapeczkę a. czepeczek. [przypis edytorski]
